Tổng thống Jair Bolsonaro, người được coi là
Donald Trump của Brazil tuy không thừa nhận thất bại, không lặp lại những cáo buộc vô căn cứ của ông rằng cuộc bầu cử hôm Chủ nhật là gian lận, nhưng chính phủ của ông tỏ ra dấu hiệu cho biết, cuộc chuyển giao quyền lực sẽ được xúc tiến cho người đắc cử là cựu Tổng thống Lula da Silva.
Hai ngày sau khi đă thất bại trong cuộc bầu cử Tổng thống Brazil, Tổng thống Jair Bolsonaro đă đồng ư chuyển giao quyền lực, làm nhẹ nỗi lo rằng vị lănh đạo cực hữu này sẽ tranh chấp kết quả bầu cử sau khi cảnh cáo trong nhiều tháng rằng, cách duy nhất để đánh bại ông là bầu cử gian lận.
Tin tường thuật của báo
The New York Times cho biết, trong bài phát biểu chỉ dài có hai phút hôm thứ Ba 1/11, ông Bolsonaro cảm ơn những người ủng hộ, khuyến khích người biểu t́nh ôn ḥa, ca ngợi thành tích của ông, chỉ trích phe tả và cho biết ông luôn tuân theo Hiến pháp. Tuy nhiên, bài phát biểu không có lời lẽ nào thừa nhận rằng ông ta đă thua phiếu hoặc cuộc bầu cử diễn ra tự do và công bằng.
Sau khi ông Bolsonaro phát biểu, người chánh văn pḥng của ông đă lên bục và nói rằng, chính phủ sẽ bàn giao nhiệm vụ cho chính phủ sắp tới.
"Tổng thống Bolsonaro đă ủy quyền cho tôi bắt đầu quá tŕnh chuyển giao khi được yêu cầu và dựa trên luật pháp", ông Ciro Nogueira, vị chánh văn pḥng của ông Bolsonaro, nói.
Vấn đề bây giờ là làm thế nào chấm dứt những cuộc biểu t́nh của những người ủng hộ ông Bolsonaro đang chặn hàng trăm con đường cao tốc trên khắp Brazil trong một nỗ lực làm tê liệt đất nước và ḥng lật ngược lại kết quả bầu cử.
Trong bài phát biểu hôm thứ Ba, ông Bolsonaro nói những cuộc biểu t́nh là
"kết quả của sự phẫn nộ và cảm giác bất công trong quá tŕnh bầu cử". Nhưng ông kêu gọi người ủng hộ ngừng gây ra các ách tắc.
"Các cuộc biểu t́nh ôn ḥa luôn được hoan nghênh. Nhưng các phương pháp của chúng tôi không thể là những phương pháp của cánh tả, như xâm phạm tài sản, phá hủy hàng hóa và hạn chế quyền đến và đi lại của mọi người", ông Bolsonaro nói.
Trong bài phát biểu ngắn hôm thứ Ba 1/11/2022, Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro (thứ hai bên phải) đồng ư chuyển giao quyền lực cho người thắng cử Lula da Silva, dù cho ông không thừa nhận thất bại trong cuộc bầu cử Tổng thống hôm Chủ nhật vừa qua. (Ảnh: Andressa Anholete/Getty Images).
Quyết định của chính phủ của ông Bolsonaro bắt đầu chuyển giao quyền lực cho ứng cử viên cánh tả đă đánh bại ông ta, Tổng thống đắc cử Luiz Inácio Lula da Silva, là tin tức đáng hoan nghênh cho nền dân chủ ở Brazil. Ông Bolsonaro, được gọi là một
"Donald Trump của Brazil", từ lâu đă công kích hệ thống bầu cử của đất nước là đầy rẫy sự gian lận, mặc dù không có trưng ra bất cứ bằng chứng cụ thể nào. Trước cuộc bầu cử hôm Chủ nhật, ông đă nói bóng gió rằng,
cánh tả đang cố gắng kiểm soát cuộc bỏ phiếu.
V́ vậy, khi ông Tổng thống lắm lời này đột nhiên im lặng trong hai ngày, cả nước đă lo lắng tự hỏi liệu ông ta có muốn tranh chấp về sự thất bại của ḿnh hay không, giống như ông Donald J. Trump đă làm sau khi ông ta thua Tổng thống Biden hồi tháng Mười Một 2020.
Giờ đây, chính phủ Brazil hoàn toàn có thể bắt đầu hướng đến việc chuyển giao nhiệm vụ điều hành đất nước cho ông Lula da Silva, một cựu Tổng thống được biết đến với cái tên tắt
"Lula", người sẽ trở lại vị trí lănh đạo Brazil 12 năm sau khi rời nhiệm sở. Ông Lula dự kiến sẽ nhậm chức vào ngày 1 tháng Giêng 2023.
Trong bài phát biểu hôm thứ Ba, ông Bolsonaro hoàn toàn không đề cập đến ông Lula.
Trong hai ngày sau khi ông Bolsonaro thua cuộc, các bộ trưởng của ông và một thẩm phán Ṭa án Tối cao đă thúc đẩy ông phải nhượng bộ. Giờ đây, sau khi cho phép chuyển giao chính phủ, ông Bolsonaro sẽ có rất ít khả năng đảo ngược hướng đi của đất nước.
Ông Bolsonaro và phong trào cánh hữu của ông vẫn là một lực lượng chính trị quan trọng của Brazil. Đảng của ông đă giành được nhiều ghế nhất trong Quốc Hội và các đồng minh của ông hiện điều hành ba bang lớn nhất của Brazil.
"Giấc mơ của chúng ta đă trở nên sinh động hơn bao giờ hết", ông Bolsonaro nói hôm thứ Ba.
Ông Lula cũng sẽ phải đối đầu với sự chia rẽ sâu sắc của Brazil. Ông đă được bầu trong cuộc tranh cử Tổng thống sít sao nhất trong 34 năm của nền dân chủ hiện đại Brazil. Ông chỉ giành được 50.9% số phiếu bầu, so với 49.1% của ông Bolsonaro. Tuy thua cuộc, ông Bolsonaro cũng đă nhận được 58.2 triệu phiếu.
Nhiều người ủng hộ ông Bolsonaro coi ông Lula là tội phạm: Ông đă ngồi tù 17 tháng v́ tội tham nhũng mà sau đó bản án này đă bị hủy bỏ. Các cuộc thăm ḍ cho thấy ba trong số bốn người ủng hộ ông Bolsonaro đă mất niềm tin vào tính liêm chính của các cuộc bầu cử ở Brazil, một phần là do Bolsonaro đă nhiều năm tấn công vô cớ vào hệ thống bầu cử quốc gia.
Không có bằng chứng đáng tin cậy nào về các gian lận trong các máy bỏ phiếu của Brazil kể từ khi chúng bắt đầu được sử dụng vào năm 1996 và các chuyên gia bảo mật độc lập nói rằng, mặc dù máy móc tuy không hoàn hảo nhưng nhiều lớp bảo mật sẽ ngăn chặn sự gian lận hoặc sai sót nào xảy ra.
Việc cực đoan hóa của một số người phe cánh hữu của Brazil được minh họa bằng t́nh h́nh bất ổn trên khắp đất nước. Theo giới chức cảnh sát đường cao tốc liên bang, tính cho đến tối thứ Ba, những người ủng hộ ông Bolsonaro đă lập ra 190 chốt chặn đường ở 21 trong số 27 bang của Brazil. Cảnh sát nói họ đă giải tỏa 419 điểm phong tỏa khác kể từ khi cuộc bầu cử kết thúc và đưa ra 438 án phạt liên quan đến các cuộc biểu t́nh này.
Những người biểu t́nh nói rằng, họ đang cố gắng tạo ra sự gián đoạn để cho quân đội có thể can thiệp, tạo điều kiện cho Tổng thống Bolsonaro và các lực lượng vũ trang lật ngược lại kết quả cuộc bầu cử.
Lo ngại về t́nh trạng bất ổn sau bầu cử, giới cảnh sát đường cao tốc liên bang Brazil đă cho phép phong tỏa đường. Các cuộc biểu t́nh và phong tỏa đường sá làm gián đoạn giao thông vận tải và thương mại trên khắp đất nước, khi các xe tải chuyên chở nhiên liệu, thực phẩm và hàng hóa khác bị mắc trong các vụ kẹt xe kéo dài hàng dặm. Đến cuối ngày hôm qua thứ Hai, Thẩm phán Alexandre de Moraes của Ṭa án Tối cao, đă ra lệnh cho cảnh sát phải giải tỏa tất cả các đường quốc lộ đang bị ách tắc.
Tuy vậy, có rất ít dấu hiệu cho thấy người biểu t́nh sẵn sàng chịu bỏ cuộc. Gần 200 vụ phong tỏa đường sá vẫn c̣n duy tŕ hơn ba tiếng đồng hồ sau bài phát biểu của ông Bolsonaro. Trong các nhóm thảo luận trên ứng dụng nhắn tin Telegram, nhiều người ủng hộ ông Bolsonaro đă coi phát biểu của Tổng thống như một sự ủng hộ ngầm cho phong trào của họ.
Nhiều người biểu t́nh nói rằng nếu có đủ thời gian, quân đội sẽ buộc phải can thiệp. Nhưng một phát ngôn viên quân đội cho biết hôm thứ Ba rằng, việc phong tỏa là vấn đề giải quyết của cảnh sát.
Giữa t́nh trạng hỗn loạn bên trong phủ Tổng thống và trên các đường cao tốc trên khắp đất nước rộng lớn, nhóm của ông Lula đă bắt đầu thành lập chính phủ. Họ đă nói chuyện với ông Nogueira, chánh văn pḥng của ông Bolsonaro, về việc bắt đầu một chính phủ chuyển tiếp và ông Lula đă đề cử người bạn đời của ḿnh, một cựu thống đốc trung hữu, để tiếp nhận nỗ lực này.