Canh bạc bản quyền World Cup

[Romano]

Với các đài truyền hình trên thế giới, mua bản quyền World Cup hay EURO luôn là bài toán kinh tế đầy rủi ro.
Các đài truyền hình ở Anh hay Italy và cả FIFA hiểu rõ điều này hơn ai hết. Việc tuyển Anh vắng mặt ở EURO 2008 khiến ITV hay BBC mất hàng chục triệu bảng tiền quảng cáo. Ở World Cup 2018, khi Italy không thể vượt qua vòng loại, Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) cũng đã mất gần 100 triệu USD tiền bản quyền truyền hình tại quốc gia này.

Bài học từ FIFA
Có một bài toán được đặt ra với các đài truyền hình trước mỗi kỳ World Cup. Nếu họ mua bản quyền vòng chung kết World Cup từ sớm, giá trị hợp đồng sẽ thấp hơn khi đã xác định đủ số đội tham dự vòng chung kết. Mua sớm thì giá tốt nhưng chưa chắc đội tuyển nước mình đã giành vé đi tiếp. Mua muộn thì biết chắc vị trí của đội tuyển nhưng giá chắc chắn rất cao.

Năm 2018, bản quyền truyền hình World Cup 2018 tại Italy được bán sau khi ĐTQG nước này bị Thụy Điển loại ở vòng play-off. Một tháng sau, một thỏa thuận được thực hiện giữa FIFA và đài truyền hình Mediaset (Italy) với số tiền bản quyền rơi vào khoảng 78 ​​triệu euro (tương đương 93 triệu USD), bằng khoảng một nửa giá trị bản quyền World Cup 2014. Đó được xem là thất bại của FIFA và các đối tác trong việc kiếm lời từ bản quyền truyền hình tại Italy.

"FIFA tự phản lưới nhà khi bán bản quyền truyền hình sau khi Italy bị loại khỏi World Cup 2018", chuyên gia kinh tế Kieran Maguire bình luận, "Tiền bản quyền truyền hình từ Italy, quốc gia có lượng người hâm mộ bóng đá cuồng nhiệt, luôn chiếm một phần quan trọng trong kế hoạch nâng cao doanh thu giải đấu của FIFA".

Chính vì thế, phần lớn gói bản quyền truyền hình World Cup 2022 đều được FIFA phân phối lại từ vài năm trước.

Tháng 1/2021, FIFA chào bán bản quyền phát sóng World Cup 2022 ở Italy cho các đối tác và đặt ra hạn chót cho các bên đấu giá vào giữa tháng 2, thời điểm vòng loại giải đấu khu vực châu Âu sắp khởi tranh. Đến tháng 4/2021, đài truyền hình Rai công bố việc phân phối độc quyền World Cup 2022 tại Italy.

Đây ban đầu được xem là chiến thắng của Rai sau khi để đối thủ Mediaset mua bản quyền truyền hình World Cup 2018 với giá rẻ. Rai rút được bài học ở World Cup 2018 nên quyết định mua sớm cho giải đấu tại Qatar vào năm nay. Tuy nhiên, với việc tuyển Italy bị Bắc Macedonia loại ở play-off World Cup 2022, đài truyền hình này khả năng cao sẽ lỗ nặng. Còn FIFA mừng húm vì đã không lặp lại sai lầm của năm 2018.

Tháng 5 vừa qua, xuất hiện nhiều thông tin cho thấy Rai muốn chuyển nhượng bản quyền giải đấu cho các đối tác tiềm năng. Đương nhiên, không ai muốn mang gánh nặng hộ Rai và đài này chuẩn bị chiếu một kỳ World Cup không Italy cho người Italy xem.

Chịu lỗ vì tuyển Anh
Câu chuyện của Rai năm 2022 cũng là điều ITV đã trải qua với tuyển Anh năm 2008.

Tháng 1/2008, ITV lên kế hoạch bỏ phát sóng trực tiếp trận chung kết EURO 2008 sau khi Anh, Cộng hòa Ireland, Scotland, Xứ Wales và Bắc Ireland không thể vượt qua vòng loại. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, ITV từ chối phát sóng trực tiếp trận chung kết của một trong hai giải bóng đá quốc tế lớn là World Cup và EURO. Trước đó, ITV và BBC chia sẻ bản quyền trực tiếp EURO 2008 như một phần trong thỏa thuận chung của họ với chính quyền địa phương và Liên đoàn Bóng đá Châu Âu (UEFA) nhằm đưa giải đấu tiếp cận nhiều nhất đến công chúng.

Người phát ngôn của ITV Sport khi đó cho biết: "Quyết định này được đưa ra riêng cho giải đấu này (EURO 2008 - PV). Chúng tôi không đặt ra tiền lệ cho tương lai. Quyết định được đưa ra vì không có đại diện nào của chúng ta tại giải đấu năm nay. Chúng tôi không tin rằng việc cả hai đài truyền hình chiếu trực tiếp trận chung kết sẽ thu hút sự chú ý cao từ công chúng".

Theo truyền thống, cả hai đài truyền hình hàng đầu nước Anh đều chiếu trực tiếp trận chung kết World Cup và EURO song ITV thường thu hút lượng khán giả theo dõi cao gấp ba lần đối thủ BBC. Quyết định được ITV đưa ra khi họ ước tính có thể mất hơn 10 triệu bảng doanh thu quảng cáo vì "Tam sư" vắng mặt..

Việc tuyển Anh không tham dự EURO 2008 thậm chí còn ảnh hưởng đến tình hình bản quyền truyền hình của một quốc gia khác không thuộc xứ sương mù là Malta. Chưa đầy 10 ngày trước khi giải đấu do Áo và Thụy Sĩ làm chủ nhà khởi tranh, không đơn vị truyền thông nào của Malta tiến hành đấu thầu bản quyền giải đấu. Nguyên nhân xuất phát từ việc lượng lớn người hâm mộ Malta ủng hộ tuyển Anh và tỏ ra thờ ơ với giải đấu này hơn trước.

Alan Shearer, người dẫn chương trình của BBC, nói: "Các đài truyền hình nhận cú sốc khi tuyển Anh không dự EURO 2008. Sự quan tâm của công chúng chắc chắn sẽ giảm và điều đó gây bất lợi cho việc kinh doanh".

Với các đài truyền hình trên thế giới, mua bản quyền World Cup hay EURO luôn là bài toán kinh tế rủi ro.