Cứ mỗi lần Oleksiy từ chối cho biết họ của ḿnh v́ lư do an toàn, người hiện đang sử dụng sức mạnh của
Starlink, hệ thống liên lạc vệ tinh của
SpaceX, và đồng đội của anh bắn trúng mục tiêu của Nga, họ lại có một người để cảm ơn: Elon Musk, tỷ phú giàu nhất thế giới và là ông chủ của
SpaceX.
Khi lập kế hoạch phản công hoặc nă pháo binh vào đối thủ, Oleksiy gọi điện cho cấp chỉ huy để xin lệnh thông qua một máy thu vệ tinh
Starlink h́nh chữ nhật, màu xám, giấu trong một hố cạn trong vườn của ngôi nhà bị bỏ hoang. Thiết bị này được nối với một máy phát điện chạy nửa ngày.
Sau khi đăng nhập vào hệ thống internet qua vệ tinh
Starlink, Oleksiy biết chính phủ của Tổng thống Biden sẽ gửi hỏa tiển tầm xa cho quân đội Ukraine. Anh lại nói:
"Cảm ơn, Elon Musk".
Không chỉ thế, các cuộc
"livestream" của Tổng thống Zelensky khi đang ở vùng chiến sự, các cuộc họp ở mức tối quan trọng với các nguyên thủ quốc gia trên thế giới đều diễn ra nhờ dịch vụ internet
Starlink của
SpaceX.
Các t́nh nguyện viên ở Odesa, miền Nam Ukraine nhận được thiết bị vệ tinh internet Starlink, Odesa, miền Nam Ukraine. (Ảnh: Nina Lyashonok / Ukrinform / Getty Images)
Đó là câu chuyện của những tháng trước
Có thể hành động kiêu hùng của tỷ phú Elon Musk từng làm nức ḷng thế giới và những ai lên án cuộc chiến xâm lược Ukraine của Putin sẽ chấm dứt trong thời gian rất ngắn. Điều này đồng nghĩa với khoảng 20,000 vệ tinh Starlink của công ty SpaceX của Musk sẽ ngưng các dịch vụ internet miễn phí ở Ukraine, sau gần tám tháng hoạt động, từ tháng Hai năm 2022, khi hệ thống mạng internet ở Ukraine bị phá huỷ v́ cuộc chiến xâm lược của Putin. Nhờ có
Starlink, Ukraine đă có thể kết nối với các quốc gia, đưa h́nh ảnh của đất nước đang bị Putin tàn phá đến với thế giới ngay cả khi mất điện hoặc không có cơ sở hạ tầng internet.
Nhắc lại, ngày 26 Tháng Hai, trên Twitter, Musk loan báo với cả thế giới rằng
"Dịch vụ Starlink đă được kích hoạt ở Ukraine. Các thiết bị đang trên đường tới". Ḍng tweet này xuất hiện sau lời kêu gọi cứng cỏi, mạnh mẽ của Mykhailo Fedorov, Bộ trưởng Bộ chuyển đổi kỹ thuật số của Ukraine, gửi cho Elon Musk:
"@Elonmusk, trong khi ông đang nỗ lực chiếm đóng sao Hỏa th́ Nga đang cố chiếm Ukraine!".
Gần tám tháng sau, ngày 14 tháng Mười, cũng trên Twitter, người (sắp thành?) ông chủ mới của Twitter đăng ḍng tweet hồi âm cho cựu Đại sứ Ukraine ở Đức Andrij Melnyk và thông tín viên đặc nhiệm Jason Jay Smart rằng:
"Chúng tôi (SpaceX) chỉ làm theo lời đề nghị của ông ta".
We’re just following his recommendation 🤷*♂️
— Elon Musk (@elonmusk) October 14, 2022
Đề nghị đó chính là phản ứng của Andrij Melnyk – "F… off is my very diplomatic reply to. You @elonmusk" sau khi Elon lên Twitter
"kêu gọi Ukraine chấp thuận việc Nga sáp nhập Crimea và chấp nhận Nga sáp nhập bốn vùng lănh thổ của Ukraine". Ngoài lời kêu gọi, hôm 3 tháng Mười, Elon đă đăng vài tweet với nội dung lấp lửng, kể cả những câu hỏi tu từ hàm ư về thương tổn của một cuộc chiến kéo dài, thậm chí sẽ dẫn đến chiến tranh hạt nhân.
Fuck off is my very diplomatic reply to you @elonmusk
— Andrij Melnyk (@MelnykAndrij) October 3, 2022
Để làm rơ hơn, Elon tweet lần nữa ngay sau đó, cho biết:
"Một bài viết của Financial Times đă không chính xác khi nói rằng thiết bị cung cấp cho dịch vụ Starlink được (chính phủ) trả tiền, trong khi thực tế chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ. SpaceX đă tốn 80 triệu USD và con số sẽ vượt quá 100 triệu USD vào cuối năm nay cho việc cung cấp 20 ngàn vệ tinh Starlink ở Ukraine".
Một hồ sơ CNN có được cho thấy, hồi háng Chín năm 2022, công ty
SpaceX của Musk đă gửi thư đến Ngũ Giác Đài, nói rằng không thể tiếp tục làm
"từ thiện" dịch vụ
Starlink như những tháng vừa qua. Trong lá thư yêu cầu Pentagon phải trả toàn bộ chi phí mà chính phủ và quân đội Ukraine đă sử dụng dịch vụ
Starlink, khoảng hơn 120 triệu USD. Theo tính toán của SpaceX, số tiền có thể lên gần đến 400 triệu USD cho 12 tháng kế tiếp.
Trong một lá thư riêng do cố vấn của SpaceX gửi cho Pentagon mà CNN có được hôm 14 tháng Mười, viết rằng,
"SpaceX phải đối diện với nhiều quyết định vô cùng khó khăn. Tôi không nghĩ rằng họ có đủ khả năng tài chính để cung cấp thêm bất cứ thiết bị nguồn hoặc dịch vụ nào theo yêu cầu của Tướng Zalunzhniy".
Valerii Fedorovych Zaluzhnyi là vị tướng bốn sao của Ukraine, người giữ chức Tổng tư lệnh Các lực lượng vũ trang Ukraine kể từ ngày 27 tháng Bảy năm 2021.
Trong một sự kiện của tháng Bảy năm 2022, Giám đốc của SpaceX Gwynne Shotwell đă trả lời với
CNBC rằng,
"Tôi không cho là chính phủ Mỹ đă trả bất cứ khoản chi phí nào để cho SpaceX cung cấp thiết bị vệ tinh đến Ukraine". Kể từ khi SpaceX mang dịch vụ internet đến Ukraine, công ty đă xem đây là một phần của
"nghĩa cử từ thiện".
Nhưng, chi tiết
"không trả bất cứ khoản chi phí nào" như Gwynne Shotwell nói lại không đúng với những ǵ ghi trong tài liệu mà chuyên mục
The Technology 202 của
The Washington Post có được.
Hôm thứ Ba, 5 tháng Tư năm 2022, Cơ quan Phát triển Hoa Kỳ (
USAID) thông báo đă gửi 5,000 thiết bị đầu cuối Starlink đến Ukraine thông qua công ty đối tác tư nhân là SpaceX. Trong đó, SpaceX quyên góp 3,367 thiết bị và 1,333 là con số do
USAID trả toàn bộ chi phí. Chính phủ liên bang Hoa Kỳ thực tế đă đang trả hàng triệu USD cho một phần thiết bị quan trọng của vệ tinh Starlink và cả chi phí vận chuyển (800 ngàn USD) đến Ukraine, trong đó có hơn 3 triệu USD tiền thuế trả cho SpaceX.
(Minh họa)
Vệ tinh không gian
Starlink của Elon Musk không phải là công ty cung cấp vệ tinh thương mại đầu tiên được sử dụng trên chiến trường. Quân đội Hoa Kỳ đă hỗ trợ các mạng vệ tinh riêng trong Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất, một chiến thuật đă trở thành trụ cột đối với các khu vực đang xảy ra giao tranh trên toàn cầu, theo
Politico.
Starlink thuộc thế hệ vệ tinh quỹ đạo thấp. Do đó, nó có thể cung cấp internet đến bất cứ nơi đâu trên thế giới, từ những vùng xa xôi, hẻo lánh, cho đến những khu vực khó tiếp cận được với mạng internet hoặc mạng di động thông thường. Với ưu điểm này, Starlink là cứu cánh, là
"lifeline" của Ukraine trong thời gian xung đột vừa qua.
Giáo sư Todd E. Humphreys của Đại học ở Texas, người đă nghiên cứu về hoạt động của
Starlink, từng góp ư kiến cho SpaceX và quân đội Hoa Kỳ, cho biết công nghệ mă hóa của hệ thống đă chứng minh khả năng phục hồi nhanh chóng xảy ra các cuộc tấn công mạng. Giáo sư Humphreys cho rằng, sự có mặt kịp thời của
Starlink ở chiến trường Ukraine là một điều bất ngờ, v́ "các thông tin liên lạc dự pḥng an toàn là huyết mạch của bất cứ cuộc giao tranh quân sự nào của thời đại mới hiện nay".
Thiết bị Starlink được cài đặt ở Odesa, miền Nam Ukraine. (Ảnh: Nina Lyashonok/Ukrinform/Nurvia Getty Images)
Ukraine cần
Starlink và Elon Musk hiểu rơ điều này. Hoa Kỳ và thế giới ủng hộ Ukraine. Elon Musk cũng hiểu rất rơ và không nghi ngờ điều đó. Cho dù có
"ngấm ngầm" kêu gọi người Ukraine hăy bỏ súng, th́ tỷ phú giàu nhất thế giới v́ lợi nhuận từ mặt đất lẫn không gian có lẽ khó mà rút về 20 ngàn vệ tinh Starlink ở Ukraine. Có chăng, chỉ là cần thêm khoản tiền hỗ trợ từ Ngũ Giác Đài, bên cạnh số tiền đă nhận từ
USAID.
Sáng thứ Bảy, 15 tháng Mười, Elon Mush tweet ra:
"Bố khỉ… mặc dù Starlink vẫn thua lỗ và các công ty khác đang thu được hàng tỷ USD đóng thuế của người dân, chúng tôi sẽ tiếp tục tài trợ miễn phí cho chính phủ Ukraine".
Tṛ chơi của người đi đầu luôn tốn nhiều giấy mực của báo chí.