Một vật liệu bí ẩn trên sao Hỏa được rover Curiosity NASA t́m thấy bên trong miệng núi lửa đă khiến cho các khoa học gia bị đau đầu kể từ khi được phát hiện ra cách đây 7 năm.

Theo các chuyên gia nghiên cứu, khoáng sản này có thể có nguồn gốc từ một vụ phun trào núi lửa bất thường. Trên thực tế, vật liệu này vốn thường chỉ xuất hiện trên Trái Đất, nhưng có thể đă được h́nh thành trên sao Hỏa cách đây hơn 3 tỷ năm.

Rover Curiosity của NASA đă phát hiện ra vật liệu quư hiếm này trên trong một tảng đá ở trung tâm của miệng hố Gale rộng 154 km ngày 30/7/2015. Tàu thăm ḍ này đă khoan một lỗ nhỏ trong tảng đá và lấy ra loại mẫu vật có màu bạc.
Sau khi phân tích mẫu vật, các khoa học gia phát hiện ra đó là
tridymite, một loại thạch anh hiếm, được tạo ra hoàn toàn từ silicon dioxide, hay silica, vốn chỉ được phát sinh ra trong những kiểu hoạt động núi lửa nhất định.

Phát hiện bất thường này khiến cho giới khoa học vô cùng đau đầu để giải mă.
"Việc phát hiện ra tridymite ở miệng hố Gale là một trong những sự quan sát bất ngờ nhất của rover Curiosity trong 10 năm ḍ t́m khám phá sao Hỏa", Kirsten Siebach, nữ khoa học gia về hành tinh học tại Đại học Rice ở Houston, TX, cho biết.

Theo người đứng đầu cuộc nghiên cứu này, bà Valerie Payré tại Đại học ở Bắc Arizona và Đại học Rice, việc phát hiện ra
tridymite đă khiến cho các chuyên gia nghiên cứu thấy bất ngờ v́ 2 lư do chính. Thứ nhất,
tridymite là khoáng vật rất hiếm trên Trái Đất và
hoạt động núi lửa trên sao Hỏa trước đó được cho là không phù hợp để tạo ra các khoáng vật giàu silica như tridymite.
Thứ hai, giới khoa học tin rằng miệng hố Gale từng là một hồ nước và không có bất cứ núi lửa nào gần đó. Điều này khiến cho họ phải đau đầu suy nghĩ v́ làm thế nào khoáng vật này lại có xuất hiện dưới đáy hồ.
Họ lư giải rằng, một vụ phun trào núi lửa đă giải thoát tro bụi giàu chất
tridymite vào không khí và sau đó khoáng chất này đă rơi xuống hồ nước trên, nay là miệng hố Gale.

Nhưng khi tro bụi rơi xuống nước, nó sẽ tách thành các thành phần riêng biệt do những phản ứng vật lư và hóa học. Giới khoa học đă đặt câu hỏi, tại sao mẫu
tridymite được thu thập lại có độ tinh khiết quá cao đến vậy và không hề bị nhiễm bẩn bởi tro bụi, nếu có.

Hiện nay, các khoa học gia vẫn chưa xác định liệu ngọn núi lửa nào trên Hành tinh Đỏ đă tạo ra mẫu vật
tridymite nói trên. Họ cũng đau đầu để giải mă việc vật liệu
tridymite này đă được h́nh thành trên sao Hỏa như thế nào khi mà nơi này có những điều kiện rất khác biệt so với Trái Đất.

Theo bà bác học Payré, những phát hiện trong tương lai từ rover Curiosity và Perseverance kế nhiệm nó cũng như các mẫu đá sao Hỏa được mang về Trái Đất sau này sẽ giúp tiết lộ thêm nhiều thông tin đầy đủ hơn về các hoạt động của núi lửa trên sao Hỏa.