Những triệu chứng từ nhẹ đến nặng bệnh đậu mùa khỉ ở người

[june04]

Ngày 26/7, Hội đồng chuyên môn Bộ Y tế họp nghiệm thu Hướng dẫn Chẩn đoán và điều trị đậu mùa khỉ ở người, với 4 giai đoạn diễn tiến bệnh.

Tiến sĩ Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế, cho biết từ thực tế các trường hợp bệnh cụ thể trên thế giới và hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hay các tổ chức uy tín khác, các chuyên gia xác định có 4 giai đoạn bệnh đậu mùa khỉ.

Cụ thể, giai đoạn ủ bệnh kéo dài 6-13 ngày (dao động 5-21 ngày), người nhiễm không có triệu chứng và không có khả năng lây nhiễm.

Ở giai đoạn khởi phát (1-5 ngày), các triệu chứng chính là sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân. Kèm theo người bệnh có thể có biểu hiện đau đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, đau cơ. Virus có thể lây sang người khác từ giai đoạn này.

Với giai đoạn toàn phát, bệnh nhân xuất hiện của các ban trên da, thường gặp sau sốt 1-3 ngày. Phát ban có xu hướng ly tâm, gặp nhiều trên mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân. Ban cũng có thể gặp ở miệng, mắt, cơ quan sinh dục. Kích thước tổn thương da được xác định trung bình 0,5-1 cm. Số lượng tổn thương da có thể từ vài nốt cho đến dày đặc. Trường hợp nghiêm trọng các tổn thương có thể liên kết với nhau thành các mảng tổn thương da lớn.

Trong giai đoạn hồi phục, các triệu chứng có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần rồi tự khỏi. Người bệnh hết các triệu chứng lâm sàng, các sẹo trên da có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và không còn nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Các chuyên gia chia bệnh nhân mắc đậu mùa khỉ thành 3 thể: Không triệu chứng, nhẹ và nặng. Trong đó, với thể nhẹ, các triệu chứng thường hết sau 2 đến 4 tuần mà không cần bất kỳ biện pháp điều trị đặc hiệu nào. Tuy nhiên ở thể nặng, bệnh thường gặp trên nhóm nguy cơ cao (phụ nữ mang thai, người cao tuổi, trẻ em, người mắc bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch...), có thể dẫn tới tử vong, thường từ tuần thứ hai của bệnh. Bệnh nhân có thể bị nhiễm khuẩn da, viêm phổi, viêm não hay nhiễm khuẩn huyết.

Các ống nghiệm có nhãn virus đậu mùa khỉ cho kết quả dương tính và âm tính. Ảnh:Reuters

Bộ Y tế cũng ghi nhận 5 dấu hiệu nguy hiểm của bệnh, chuyển thể nặng gồm: Giảm thị lực; giảm ý thức, hôn mê, co giật; suy hô hấp; chảy máu, giảm số lượng nước tiểu; các dấu hiệu của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn. Từ đó Bộ đưa ra phác đồ điều trị "cá thể hóa", tức tùy thuộc tình trạng từng người bệnh. Phác đồ này sẽ được Bộ Y tế ban hành trong thời gian tới.

Ở thể nhẹ, bệnh nhân được hạ sốt, giảm đau, chăm sóc tổn thương da, mắt, miệng, bảo đảm dinh dưỡng, cân bằng điện giải. Bác sĩ theo dõi và phát hiện sớm các biến chứng nếu có: viêm phổi, nhiễm khuẩn da, nhiễm khuẩn huyết, viêm não... để điều trị tại khoa hồi sức ở buồng cách ly. Với thể nặng, bệnh nhân điều trị tại khoa hồi sức ở buồng cách ly, điều trị biến chứng.

Về việc xét nghiệm chẩn đoán ca bệnh, các chuyên gia và nhà khoa học tại cuộc họp cho rằng xét nghiệm sinh học phân tử (PCR hoặc tương đương) với các bệnh phẩm dịch hầu họng (giai đoạn khởi phát), dịch nốt phỏng (giai đoạn toàn phát) là biện pháp hữu hiệu.

Ba ngày trước, WHO công bố bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu, tương tự với bệnh Covid-19 hơn hai năm trước. Hiện 75 quốc gia đã ghi nhận hơn 16.000 người mắc đậu mùa khỉ, 5 ca tử vong. Những quốc gia xung quanh Việt Nam như Campuchia, Thái Lan... cũng đã ghi nhận bệnh nhân. Vì vậy, ông Khoa đánh giá nguy cơ bệnh đậu mùa khỉ xâm nhập Việt Nam là rất cao.

"Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh nhưng cần ban hành ngay hướng dẫn chẩn đoán, điều trị để phát hiện sớm những ca bệnh đầu tiên, sẵn sàng phương án điều trị, ngăn chặn nguy cơ bệnh diễn biến thành dịch", ông Khoa nói.

Trong cuộc gặp báo chí chiều 26/7, đại diện WHO tại Việt Nam nhận định hiện tại nguy cơ đậu mùa khỉ xâm nhập nước ta "ở mức thấp đến trung bình", nhưng khuyến cáo Chính phủ cần hành động ngay để giảm thiểu rủi ro.