Tham vọng đánh thuế tỷ phú của ông Biden liệu có thành công?

[sunshine1104]

Tổng thống Biden muốn nhóm giàu nhất nước Mỹ phải nộp thuế thu nhập ít nhất 20% tổng tài sản, nhưng biện pháp thực thi sẽ gặp nhiều khó khăn.

"Thuế thu nhập tối thiểu với tỷ phú" được Tổng thống Joe Biden đưa vào đề xuất ngân sách năm tài khóa 2023 như một phần trong nỗ lực của chính quyền nhằm giảm thâm hụt liên bang trong thập kỷ tới và tăng ngân sách cho các khoản chi tiêu mới.

Theo đề xuất thuế mới, những hộ gia đình Mỹ có tài sản ròng hơn 100 triệu USD phải nộp thuế ít nhất 20% trên thu nhập và các khoản lợi nhuận trên giấy tờ, như cổ phiếu và trái phiếu, có thể tích lũy giá trị trong nhiều năm nhưng chỉ bị đánh thuế khi chúng được bán.

Những người hiện đã nộp thuế suất hơn 20% sẽ không phải trả thêm bất kỳ khoản nào, trong khi những người trả dưới mức này phải nộp thêm phần chênh lệch giữa mức thuế hiện tại và mức 20% mới.

Trong một tài liệu chi tiết về đề xuất thuế mới, Nhà Trắng gọi đây là "khoản thanh toán trước nghĩa vụ thuế mà các hộ gia đình sẽ phải trả sau khi họ thực nhận khoản lợi nhuận trên giấy tờ của mình".

"Cách tiếp cận này có nghĩa những người giàu nhất ở Mỹ sẽ phải trả thuế tương xứng với thu nhập, như mọi người khác", tài liệu có đoạn.

Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Nhà Trắng hôm 28/3. Ảnh: AP.

Khoảng 700 tỷ phú Mỹ sẽ bị ảnh hưởng bởi đề xuất thuế mới. Nhà Trắng ước tính các cá nhân này đã tăng tài sản thêm một nghìn tỷ USD trong năm 2021, trong khi chỉ trả 8% thuế thu nhập và không bị tính thuế lợi nhuận trên giấy tờ.

Lính cứu hỏa và giáo viên "đang nộp gấp đôi" mức thuế mà một tỷ phú phải trả, ông Biden nói trong buổi họp báo công bố đề xuất thuế hôm 28/3.

Elon Musk, Bill Gates, Jeff Bezos, Warren Buffet và Michael Bloomberg sẽ là những cái tên trong danh sách bị đánh thuế cổ phiếu nếu đề xuất của ông Biden trở thành luật. Nhà Trắng cho biết đề xuất thuế này có thể thu về 361 tỷ USD trong vòng 10 năm.

Né thuế đã trở thành vấn đề nổi cộm gần đây ở Mỹ. Báo cáo của ProPublica công bố tháng 6 năm ngoái chỉ ra cách những người giàu nhất nước Mỹ có thể trả thuế thu nhập hợp pháp bằng một phần nhỏ so với những người có thu nhập trung bình. Khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew hồi tháng 4/2021 cho biết 59% người Mỹ nói họ thấy bất bình khi một số tập đoàn và người giàu không phải trả mức thuế tương xứng.

Một cuộc thăm dò của Gallup năm 2017 chỉ ra 6 trong 10 người Mỹ nói rằng những người có thu nhập cao đang phải trả thuế quá ít.

Với thâm hụt ngân sách lớn và tình trạng bất bình đẳng giàu nghèo ở Mỹ, tăng thuế với người giàu có thể là một đề xuất hợp lý, theo Rick Newman, bình luận viên của Yahoo News. Tuy nhiên, Newman cũng chỉ ra những thách thức đối với bất kỳ loại thuế tài sản nào với các tỷ phú.

Đầu tiên, sự giàu có khó có thể định giá. Cổ phiếu và trái phiếu có thể được định giá trên thị trường, nhưng nhiều loại tài sản khác thì không. Bất động sản khó có thể định giá, nhất là khi nó không được bán trong nhiều năm. Đồ sưu tầm và tài sản không thanh khoản thậm chí khó xác định giá trị hơn.

Những khó khăn trong việc định giá tài sản có thể dẫn tới thách thức pháp lý và kiện tụng kéo dài với Sở Thuế vụ Mỹ, theo Newman, thêm rằng chiến thắng cuối cùng có thể thuộc về những người giàu và vô số chuyên gia về thuế của họ.

Ngoài ra, áp thuế tài sản có thể vi phạm quy định trong hiến pháp Mỹ. Hiến pháp Mỹ đặt ra những hạn chế về "thuế trực thu", thuế đánh trực tiếp vào thu nhập hoặc tài sản của người nộp thuế. Các chuyên gia pháp lý vẫn đang tranh cãi liệu thuế tài sản có phải là thuế trực thu hay không, điều này sẽ đòi hỏi hình thức thu thuế phức tạp đến mức không thể thực hiện, theo Newman.

"Nếu quốc hội thông qua đề xuất đánh thuế tài sản, các vụ kiện cáo sẽ lập tức xuất hiện và Tòa án Tối cao sẽ là nơi quyết định. Chính phủ có nhiều cách thức đánh thuế hợp pháp khác và quốc hội Mỹ có thể dễ dàng thay đổi một số quy định để có thể thu thêm tiền từ người giàu. Vậy tại sao lại phải áp đặt một loại thuế có thể sẽ bị Tòa án Tối cao bãi bỏ?", Newman đặt câu hỏi.

Giới quan sát cho rằng đề xuất của Tổng thống Biden có thể không được thông qua và đưa vào ngân sách liên bang năm 2023. Thuế tỷ phú của ông Biden được đánh giá là phiên bản cải cách của thuế tài sản từng được những người cấp tiến trong đảng Dân chủ đề xuất, như thượng nghị sĩ Bernie Sanders, Elizabeth Warren và Ron Wyden.

Ý tưởng tăng ngân sách liên bang từ những người Mỹ siêu giàu được cử tri ủng hộ, nhưng không nhận được sự đồng tình từ nhiều thành viên đảng Cộng hòa và một số đảng viên Dân chủ. Điều này đồng nghĩa nó khó có thể được thông qua ở Hạ viện hoặc Thượng viện.

Bến tàu Santa Monica ở Santa Monica, California, Mỹ tuần trước. Ảnh: AFP.
Bến tàu Santa Monica ở Santa Monica, California, Mỹ tuần trước. Ảnh: AFP.

Các nghị sĩ Mỹ từng tìm cách soạn thảo một loại thuế tỷ phú, nhưng đều gặp phải nhiều rào cản trong quá trình cụ thể hóa chúng. Những tỷ phú thuộc diện đóng thuế sẽ phải định giá tất cả tài sản của mình hàng năm, khiến nhiều người tự hỏi Sở Thuế vụ Mỹ, vốn đang thiếu nhân lực, lấy đâu ra người để kiểm tra hết các hồ sơ đó.

"Thuế tỷ phú nghe có vẻ đơn giản, nhưng khi thực hiện sẽ rất phức tạp", nhà phân tích Newman nhận xét.

Chính các quan chức hàng đầu trong chính quyền Biden đã từng bày tỏ hoài nghi về thuế tài sản. Bộ trưởng Tài chính Janet L. Yellen năm ngoái nói thuế tài sản "có rất nhiều vấn đề khó thực hiện".

Steven M. Rosenthal, một thành viên cấp cao của Trung tâm Chính sách Thuế, cho rằng đề xuất thu thuế tỷ phú của Nhà Trắng rất khó triển khai trên thực tế. "Ghi nhận mức nộp thuế tăng thêm hàng trăm tỷ USD sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu chúng ta không bao giờ thu được chúng?", Rosenthal nhấn mạnh.