|
Gia đ́nh Ehsan Saadat được chính phủ Canada hỗ trợ rời khỏi Kabul trước khi Taliban chiếm thành phố, nhưng anh phải giữ bí mật với mọi người.
Saadat thậm chí không thể hé răng với 8 anh chị em của ḿnh, ít nhất là trước khi gia đ́nh anh đến đại sứ quán Canada trong "vùng xanh" ở Kabul an toàn. Đây là khu vực an ninh nghiêm ngặt, nơi đặt các cơ sở ngoại giao nước ngoài tại thủ đô Afghanistan.
Các quan chức di trú Canada cảnh báo Saadat không chia sẻ thông tin về hành tŕnh của ḿnh với bất kỳ ai. Hành lư của gia đ́nh Saadat phải nhỏ gọn hết mức có thể và kỷ vật duy nhất anh mang theo là một cuốn album ảnh gia đ́nh.
Ngày 7/8, trước khi đi, người đàn ông 33 tuổi trao cho anh cả của ḿnh ch́a khóa nhà và xe rồi nhờ anh trai đưa cả gia đ́nh đến nhà số 256, đường 15, quận Wazir Akbar Khan. Đây chính là địa chỉ của đại sứ quán Canada. Lúc này, Saadat mới tiết lộ việc vợ chồng anh cùng 4 con sẽ rời Afghanistan đến Canada."Tất cả chúng tôi đều khóc. Anh ấy ôm tôi và các con tôi", Saadat nhớ lại. Đêm hôm đó, phía sau những bức tường của đại sứ quán Canada, anh gọi điện thoại nói lời từ biệt trong nước mắt với những anh chị em c̣n lại.
"Tôi nhắn tin trước để đảm bảo không có ai bên cạnh họ khi tôi gọi. Tôi không muốn họ bị đe dọa v́ tôi, v́ công việc của tôi. Các anh chị em đều mừng cho chúng tôi bởi họ sợ rằng chúng tôi có thể bị Taliban bắt và sát hại nếu ở lại", anh nói.
Saadat là một trong những người tị nạn Afghanistan đầu tiên được chính phủ Canada tiếp nhận theo chương tŕnh nhập cư đặc biệt ngay trước khi Kabul rơi vào tay Taliban hồi cuối tuần trước. Đến nay, hơn 800 người Afghanistan đă đến Canada an toàn.
Trong một pḥng khách sạn ở Toronto nơi anh và gia đ́nh đang cách ly theo chính sách pḥng chống Covid-19 của chính phủ Canada, Saadat dán mắt vào TV và mạng xă hội để biết những tin tức mới nhất về Afghanistan.
Anh kinh hoàng khi chứng kiến chính phủ Afghanistan sụp đổ trước Taliban cũng như cảnh tượng hàng ngh́n người dân tràn ra sân bay cầu xin thương xót từ những lực lượng nước ngoài. Cảm giác tội lỗi cũng xâm chiếm Saadat.
"Khi nghe tin tổng thống của chúng tôi, giờ là cựu tổng thống, đă rời khỏi Afghanistan và nh́n thấy cảnh người dân chạy theo máy bay, tôi và vợ bật khóc. Tôi tự hỏi 'chuyện ǵ đang diễn ra vậy?'", Saadat nói với báo Toronto Star của Canada trong một cuộc phỏng vấn. "Tôi cũng nghĩ về tương lai đất nước. Chúng tôi đă mất mọi thứ... tất cả những thành quả đạt được 20 năm qua".
Khi các thành phố Afghanistan lần lượt rơi vào tay Taliban từ cách đây một tháng, vị sếp người Canada của Saadat đă khuyên anh nhanh chóng rời đi, bởi không sớm th́ muộn Taliban cũng sẽ chiếm Kabul và giành quyền kiểm soát đất nước.
Qua một bài đăng trên Facebook, Saadat biết Ottawa vừa khởi động chương tŕnh giúp những người Afghanistan từng làm việc cho Canada tái định cư tại nước này.
Sáng sớm 5/8, 5 ngày sau khi nộp đơn đăng kư và kết quả sinh trắc học, Saadat nhận được email từ cơ quan di trú, hướng dẫn anh tới đại sứ quán Canada vào 18h30 ngày 7/8 để bắt chuyến bay vào 10h sáng hôm sau.
"Đừng chia sẻ thông tin với bất kỳ ai" là ḍng lưu ư được ghi nổi bật trong email.
Saadat cùng vợ, Tamana, 31 tuổi, vội vă xử lư mọi công việc cần thiết. Anh bận rộn tiêu hủy các tài liệu c̣n vợ anh vừa chuẩn bị đồ đạc cho các con, Eman, 11 tuổi, Zahra, 8 tuổi, Narwan, 4 tuổi, và Mohammad, 2 tuổi, vừa cố gắng giải thích cho chúng lư do cả gia đ́nh phải rời bỏ quê hương.
Họ đóng gói đồ đạc nhỏ gọn v́ giới hạn trọng lượng hành lư cho chuyến bay chỉ là 23 kg. Nhưng mặt khác, quan trọng hơn, họ không muốn gây chú ư.
"Tôi đă học được rằng khi xung đột nổ ra, bạn không thể tin tưởng bất kỳ ai", anh nói.Saadat làm việc cho một viện nghiên cứu Afghanistan thường xuyên hợp tác với những cơ quan chính phủ và tổ chức nước ngoài, bao gồm cả chính phủ và các nhóm viện trợ Canada.
Trong thời kỳ Taliban nắm quyền ở Afghanistan từ năm 1994 đến 2001, Saadat lúc bấy giờ c̣n là một học sinh tại trường trung học Abdulhai Gardezi ở tỉnh Paktia, cách Kabul khoảng hai giờ lái xe.
Anh nhớ tất cả học sinh đều bị buộc đội khăn trùm đầu và phải thường xuyên cầu nguyện. Đàn ông phải để râu và mặc quần áo truyền thống. Phụ nữ bị cấm rời khỏi nhà khi không có đàn ông đi cùng. Trẻ em gái không có quyền được học hành. Hy vọng bắt đầu xuất hiện từ năm 2001, khi Mỹ và đồng minh đưa quân vào Afghanistan, lật đổ Taliban và xây dựng chính phủ thân phương Tây.
Sau khi lấy bằng thạc sĩ về quản lư và điều hành giáo dục tại Đại học Kabul, Saadat làm việc cho Viện Nghiên cứu Chính sách Công Afghanistan với trọng tâm là phát triển kinh tế - xă hội, quyền của phụ nữ, b́nh đẳng giới, ḥa b́nh và thương mại khu vực.
Hôm 26/7, cơ quan của Saadat đóng cửa khi giao tranh dữ dội nổ ra ở Kandahar, thành phố lớn thứ hai đất nước, giữa quân đội chính phủ và Taliban.
Chiều 7/8, với sự giúp đỡ của anh trai, Saadat và gia đ́nh tới đại sứ quán Canada đúng hẹn và chỉ c̣n phải chờ chuyến bay cất cánh.
Gia đ́nh Saadat được đưa đến tá túc tại một container cải tạo thành pḥng ở với hai giường trong khuôn viên sứ quán. Đă có những gia đ́nh Afghanistan khác đến từ trước và tất cả đều được yêu cầu xét nghiệm Covid-19 ngay lập tức.
Đó là một đêm dài và gần như không ai có thể chợp mắt bởi họ phải thức dậy vào 4h30 sáng hôm sau, trước b́nh minh, để bắt đầu hành tŕnh đến sân bay Kabul theo từng nhóm nhỏ trong những đoàn xe jeep chống đạn do các nhân viên an ninh Afghanistan lái.
Khi máy bay cất cánh, Saadat nh́n lại quê hương lần cuối qua khung cửa sổ, cố ghi nhớ tất cả h́nh ảnh những ṭa nhà, con đường, cảnh quan của thành phố đang nhỏ dần phía dưới.
Saadat vẫn không thể thở phào nhẹ nhơm ngay cả khi chuyến bay của anh đă rời khỏi Afghanistan, quá cảnh ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, để tiếp nhiên liệu.
Bên trong máy bay, 150 hành khách người Afghanistan đều lặng thinh, chỉ thỉnh thoảng có tiếng khóc và tiếng chơi đùa của trẻ em vang lên. Không ai tỏ ra vui vẻ, Saadat kể. Anh chưa bao giờ tới Canada và không thể tưởng tượng liệu cuộc sống tương lai của gia đ́nh ḿnh sẽ như thế nào.
Măi cho đến chặng thứ hai của chuyến đi, khi phi công thông báo thời gian dự kiến đến Toronto, vợ chồng Saadat mới cảm thấy an toàn và có thể chợp mắt.Saadat cho biết họ được các quan chức nhập cư Canada chào đón nồng nhiệt trước khi lên xe buưt đến khách sạn cách ly, nơi mẹ và các anh chị em vợ đă chờ sẵn ở băi đỗ xe với rất nhiều khoai tây chiên, chocolate và đồ chơi, vẫy chào họ từ xa. Gia đ́nh vợ Saadat đến Canada từ trước theo diện bảo lănh tị nạn.
Cả nhà Saadat sẽ phải cách ly đến 22/8, sau đó chuyển đến một căn hộ cho thuê do cơ quan định cư Canada sắp xếp theo chương tŕnh bảo trợ người tị nạn của chính phủ. Trong một năm đầu ổn định cuộc sống, họ sẽ nhận được một số hỗ trợ nhất định về tài chính từ chính quyền.
"Chúng tôi bắt đầu lại từ con số không ở đây và phải làm việc chăm chỉ để nuôi dạy con cái, giúp chúng đạt được các mục tiêu và ước mơ của ḿnh. Tôi sẽ kể hết cho chúng lư do chúng tôi đến đây và bằng cách nào", anh cho hay. "Chúng tôi muốn cảm ơn Canada v́ đă cứu giúp chúng tôi thoát khỏi một t́nh cảnh vô cùng tồi tệ. Dù gia đ́nh tôi đă an toàn, tôi vẫn cầu nguyện cho những người dân Afghanistan khác".
|
|
