Có rất nhiều người dân phải t́m mọi cách phương tiện như tự chạy xe về quê tránh dịch do đợt bùng phát dịch Covid-19 nghiêm trọng nhất cả nước, khiến trong số người này là người gốc Thừa Thiên-Huế đang sống tại TP HCM, địa phương đang ở giữa đợt bùng phát dịch Covid-19 nghiêm trọng nhất cả nước, v́ người dân nhiều địa phương đă t́m mọi cách, từ đi bộ, đạp xe đến đi xe máy, rời TP HCM để tránh dịch. Câu hỏi nhiều người đặt ra là: Chính quyền ở đâu?
Trong những ngày gần đây, h́nh ảnh những đoàn người chạy xe máy rời TP HCM đă gây xôn xao dự luận. Rất nhiều người trong số này là người gốc Thừa Thiên-Huế đang sống tại TP HCM, địa phương đang ở giữa đợt bùng phát dịch Covid-19 nghiêm trọng nhất cả nước.
Ông Nguyễn Xuân Sơn, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông, Tổ trưởng tổ tuyên truyền về pḥng chống dịch Covid-19 tỉnh Thừa Thiên-Huế, trả lời báo chí:
"Sau khi rà soát th́ việc đăng kư số lượng quá nhiều. Một số đăng kư theo phong trào với mong muốn được duyệt, một số đăng kư về toàn bộ gia đ́nh, một số có gia đ́nh ở TP HCM rồi nhưng vẫn muốn về để tránh dịch, một số muốn về thăm thân… V́ vậy, Sở đang xác minh trường hợp nào cấp bách để đón về trước. Trong giai đoạn này sẽ ưu tiên các đối tượng: người cao tuổi, có bệnh, phụ nữ có thai, trẻ nhỏ đi theo, người bán vé số, làm thuê... đối tượng dễ tổn thương v́ dịch bệnh. Sở sẽ có thông báo sau khi có kết quả phê duyệt".
Vạn lư hồi hương
Trên trang cá nhân, nhà báo Hoàng Xuân viết: "Người Huế ở Sài G̣n, Đồng Nai, B́nh Dương đang phải chạy về quê bằng xe máy. Đụng đâu nghỉ đó, mang theo cơm nước, chọn bóng râm nằm, không ghé đâu, không mua bán đâu để tránh dịch cho ḿnh và cho người."
Quăng đường từ TP HCM về Huế dài khoảng 1.000 km, tùy theo tuyến đường. Hành tŕnh này đi xe máy trung b́nh mất hai ngày. Đó là một hành tŕnh gian nan đối với những công nhân, lao động tự do, người làm thuê… nghèo vốn đă mất việc, mất thu nhập từ nhiều ngày qua. Đó cũng là một hành tŕnh tạo ra nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh lớn, khi hàng trăm người không được kiểm soát về y tế có thể đi lại, tiếp xúc với người khác dọc hành tŕnh thiên lư của ḿnh, dù rằng nhiều người tuyên bố họ sẽ tự "giăn cách" để pḥng dịch.
Người Huế ở Sài G̣n, Đồng Nai, B́nh Dương đang phải chạy về quê bằng xe máy. Đụng đâu nghỉ đó để tránh dịch cho ḿnh và cho người
Bà Hoàng Xuân liên hệ với các địa phương khác: "B́nh Định quê nội ḿnh, Đà Nẵng, Thanh Hóa đón dân quê ḿnh về bằng máy bay, Hà Tĩnh, Nghệ An thuê nguyên đoàn tàu, Quảng Nam đón bằng máy bay và xe, lập danh sách ưu tiên người già yếu, bịnh, phụ nữ, trẻ em..."
Rồi bà đặt câu hỏi: "Huế có đón công dân của ḿnh về không? 'Cả nước yêu thương ôm Huế vào ḷng', thế c̣n Huế, Huế có yêu thương ôm chính người dân của ḿnh vào ḷng không?"
Một người dùng Facebook có tên Hương Phạm viết: "Thời sống chung với Covid-19 rồi mà chưa chuẩn bị tinh thần ǵ cả. Không có phương án đón người là sao? Không có các kịch bản, các phương án dự pḥng th́ lại toang thôi."
Không chỉ có người dân Thừa Thiên-Huế mới tự t́m đường về quê. Trong những ngày qua, nhiều câu chuyện tương tự đă được báo chí và cộng đồng mạng phản ánh.
Vào lúc 7 giờ sáng 9/7, bốn mẹ con bà Nguyễn Thị Hương đă khởi hành đạp xe từ huyện Trảng Bom ở tỉnh Đồng Nai hướng về quê nhà Nghệ An. Với tốc độ trung b́nh 28km mỗi ngày trên những chiếc xe đạp "cà tàng", họ phải mất hơn một tháng mới tới nơi. May thay, sau khi đạp được 282km, họ đă được hỗ trợ cho đi tàu lửa từ TP Phan Rang-Tháp Chàm ở tỉnh Ninh Thuận về quê.
Hồi giữa tháng 7, hàng chục người lao động đă từ B́nh Định đi bộ hướng về quê là huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngăi trong t́nh trạng đói khát. Họ nằm trong số hàng trăm người dân tộc thiểu số tại Quảng Ngăi đi làm ăn ở các tỉnh lân cận phải đi bộ về quê trong đợt này.
Báo Công an Nhân dân ngày 22/7 dẫn lời ông Phạm Văn Thái ở huyện Ba Tơ, kể: "Chờ cả tuần không có xe, đồ ăn cũng hết nên bà con ḿnh quyết định đi bộ. Từ 5 giờ sáng hôm kia, bà con xuất phát, đến tối th́ tụm lại ngủ ven đường. Bây giờ mới đặt chân lên đất Quảng Ngăi".
Nhiều người dân tự t́m đường về quê cũng đă rơi vào t́nh thế tiến thoái lưỡng nan: tỉnh nhà không tiếp nhận mà TP HCM cũng chặn đường trở lại. Báo Tuổi Trẻ ngày 24/7 đưa tin rất nhiều người dân quê Bến Tre trên đường từ TP HCM về quê bị chặn lại tại các chốt kiểm tra trên quốc lộ 1, đoạn giáp ranh TP HCM - Long An và buộc phải quay đầu.
Tờ báo này dẫn lời một người dùng Facebook viết: "Chào mọi người! Sáng nay ḿnh đi về Bến Tre. Ḿnh đă chuẩn bị giấy tờ đầy đủ nhưng đến đoạn Long An th́ tất cả mọi người đều không được qua. Và khi quay lại TP HCM th́ lại có một chốt tại huyện B́nh Chánh không cho ḿnh vào."
Tại sao đón chậm?
Sau khi dịch bệnh bùng phát dữ dội tại TP HCM, một số địa phương đă tổ chức đón người dân của ḿnh về. Tỉnh Quảng Nam, TP Đà Nẵng… đă tổ chức xe, máy bay để đón người, dù chưa đón hết được nhưng cũng đă giúp cho những trường hợp cần kíp nhất có cơ hội về quê. Trong khi đó, một số tỉnh khác lại chậm trễ trong việc này.
Tại Thừa Thiên-Huế, Ban chỉ đạo pḥng chống dịch bệnh Covid-19 tỉnh này đă có thông báo UBND tỉnh quyết định tổ chức đón công dân trở về quê, dự kiến đợt 1 từ ngày 20/7 đến 25/7, đón khoảng 300 công dân từ TP HCM về bằng tàu hỏa.
Tuy nhiên, báo Thanh Niên ngày 24/7 cho biết đến thời điểm bài báo đăng, Thừa Thiên-Huế vẫn chưa chính thức đón được người nào như kế hoạch công bố, trong khi đă có hơn 10.000 người đăng kư trở về quê.
Tờ báo này dẫn lời ông Nguyễn Xuân Sơn, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông, Tổ trưởng tổ tuyên truyền về pḥng chống dịch Covid-19 tỉnh Thừa Thiên-Huế, cho biết:
"Sau khi rà soát th́ việc đăng kư số lượng quá nhiều. Một số đăng kư theo phong trào với mong muốn được duyệt, một số đăng kư về toàn bộ gia đ́nh, một số có gia đ́nh ở TP HCM rồi nhưng vẫn muốn về để tránh dịch, một số muốn về thăm thân… V́ vậy, Sở đang xác minh trường hợp nào cấp bách để đón về trước. Trong giai đoạn này sẽ ưu tiên các đối tượng: người cao tuổi, có bệnh, phụ nữ có thai, trẻ nhỏ đi theo, người bán vé số, làm thuê... đối tượng dễ tổn thương v́ dịch bệnh. Sở sẽ có thông báo sau khi có kết quả phê duyệt".
Do TP HCM đang là vùng dịch, mọi người đi từ địa phương này tới các nơi khác đều phải thực hiện xét nghiệm, cách ly y tế theo thời gian quy định. Một số địa phương do chưa chuẩn bị được phương án đón dân, cụ thể là các phương án về cách ly, xét nghiệm, chăm sóc y tế… cho số công dân hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn người hồi hương, nên đă chậm trễ trong việc đón người.
Nhiều người chạy xe máy về quê, không dám ghé đâu, không mua bán đâu để tránh dịch cho ḿnh và cho người
Một khi không kiểm soát tốt, nguy cơ dịch bệnh từ TP HCM thông qua người hồi hương sẽ lan ra nhiều tỉnh thành khác là rất lớn. Đây chính là mối quan ngại của các địa phương, khiến họ chần chừ. Trên thực tế, chính quyền Thừa Thiên-Huế, do lo ngại lây lan dịch, từng từ chối đón 26 người có hộ khẩu tỉnh này xuống ga Huế, khiến họ phải đi tiếp và xuống ở ga Đông Hà thuộc tỉnh Quảng Trị.
Trong khi chính quyền đang "họp bàn" th́ người dân tự t́m lối thoát cho ḿnh. H́nh ảnh những người dân tự đi bộ, đạp xe, chạy xe máy hay t́m bất cứ phương tiện nào để rời Sài G̣n, về quê tránh dịch. Nhiều người đặt câu hỏi về năng lực và vai tṛ của chính quyền.
Mặt khác, việc người dân tự t́m đường về sẽ tạo ra những lỗ hổng về kiểm soát dịch, khiến nguy cơ lây lan dịch bệnh cao hơn so với việc hồi hương theo sự sắp xếp của chính quyền. Trên thực tế, một số người tự chạy xe về quê sau đó đă bị phát hiện dương tính, trường hợp mới nhất là một thanh niên ở Thừa Thiên-Huế tự chạy xe, khi về đến tỉnh này đă bị phát hiện nhiễm bệnh.
Bài viết trên báo Thanh Niên đánh giá: "Chính việc người dân tự phát t́m cách đi về bằng nhiều con đường, qua nhiều chặng, tiếp xúc nhiều người, tiềm ẩn nhiều nguy cơ hiện hữu trong kiểm soát dịch Covid-19."