Sai lầm khiến Covid-19 tái bùng phát ở Tây Ban Nha

[june04]

Khi thấy số ca nhiễm nCoV nhập viện tăng như hồi đầu năm, bác sĩ Barrasa đã lập tức đề xuất xây dựng bệnh viện dã chiến mới.

"Ổ dịch này hoàn toàn bất ngờ. Chúng tôi không nghĩ nó bùng phát sớm thế", bác sĩ Jose Ignacio Barrasa, giám đốc Bệnh viện Lâm sàng Đại học Lozano Blesa ở thành phố Zaragoza, phía đông bắc vùng Aragon, nói.

Số ca nhiễm nCoV đang tăng trở lại trên khắp châu Âu và Tây Ban Nha là một trong số nước chứng kiến Covid-19 "hồi sinh" mạnh mẽ nhất, chiếm khoảng 1/3 số ca nhiễm hàng ngày của lục địa.

Câu chuyện của Tây Ban Nha như lời cảnh báo về khó khăn của cuộc chiến chống Covid-19, ngay cả khi đã từng kiểm soát thành công. Khi đối mặt với đợt bùng phát mạnh hồi mùa xuân, Tây Ban Nha đã áp một trong số lệnh phong tỏa nghiêm ngặt nhất thế giới để kiểm soát Covid-19. Tới đầu tháng 6, số ca nhiễm mới hàng ngày giảm xuống dưới 300, từ mức kỷ lục gần 8.000 ca hồi tháng 3. Nhưng giờ đây, nCoV tái bùng phát với trung bình 5.000 ca nhiễm mới được báo cáo mỗi ngày.


Nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân Covid-19 tại Bệnh viện Lâm sàng Đại học Lozano Blesa ở thành phố Zaragoza tuần trước. Ảnh: WSJ.

Chuyên gia y tế cộng đồng nói khó có thể giải thích cặn kẽ lý do khiến tình hình của Tây Ban Nha xấu đi nhanh chóng. Nhưng họ cho biết thất bại của giới chức Tây Ban Nha về thiết lập hệ thống xét nghiệm và truy vết hiệu quả, cũng như thông tin cho người dân về cách phòng ngừa, là các lý do chính của đợt bùng phát mới.

"Nó khiến tất cả chúng tôi ngạc nhiên", Helena Legido-Quigley, giáo sư y tế cộng đồng tại Đại học Quốc gia Singapore, hiện ở Barcelona, cho hay. "Chúng tôi biết một khi mở cửa trở lại, số ca nhiễm sẽ tăng lên. Nhưng chúng tôi từng hy vọng hệ thống xét nghiệm và truy vết sẽ được triển khai và người dân phòng ngừa tốt".

Nhưng mọi việc đã không như mong đợi. Tại Tây Ban Nha, đất nước nổi tiếng với lối sống cộng đồng, số ca nhiễm tăng khi người dân trở lại cuộc sống về đêm và các buổi tụ tập gia đình. Giới trẻ Tây Ban Nha, mong muốn nối lại cuộc sống xã hội bị tạm ngừng vì phong tỏa, thường bỏ qua các quy định cách biệt cộng đồng. Đặc biệt một số vùng ở quốc gia này còn chưa có đủ đội ngũ truy vết Covid-19, khiến giới chức y tế gặp khó khăn trong xác định và cách ly người nghi nhiễm.

"Chúng tôi cần thuê nhiều người hơn", Legido-Quigley, tác giả chính của bức thư đăng trên tạp chí y khoa Lancet gần đây, kêu gọi đánh giá độc lập về cách ứng phó với đại dịch của Tây Ban Nha, cho hay.

Chính quyền ở Madrid trả lời rằng họ đang thực hiện "các biện pháp thích hợp để ngăn nCoV lây lan" và đang tích cực theo dõi và phát hiện ca nhiễm.

Giới chức y tế tranh luận rằng các biện pháp hiện tại của chính phủ chưa đủ để kiểm soát Covid-19. Họ lấy ví dụ về tỷ lệ ca dương tính trong số xét nghiệm được thực hiện, thước đo để đánh giá liệu chiến dịch xét nghiệm đã toàn diện hay chưa, đã tăng từ 1% tới 7% trong hai tháng qua, cao hơn bất kỳ quốc gia nào ở châu Âu. Đây là bằng chứng cho thấy rất nhiều ca nhiễm nCoV có thể chưa được phát hiện. Trong khi đó, tại Italy, tỷ lệ dương tính này chỉ là 1,6%, theo số liệu của Our World in Data, nhà xuất bản khoa học trực tuyến ở Anh.

"Tình hình đang không tốt. Đại dịch không vượt tầm kiểm soát ở cấp độ quốc gia, nhưng ở một số nơi đã như vậy", Fernando Simón, người đứng đầu Trung tâm Điều phối Khẩn cấp và Cảnh báo sức khỏe Tây Ban Nha, nói.

Hai tuần trước, chính phủ Tây Ban Nha thông báo các biện pháp mới để kiểm soát lây nhiễm, như đóng cửa câu lạc bộ đêm, yêu cầu quán bar đóng cửa sớm hơn, cấm hút thuốc nơi đông người để mọi người duy trì đeo khẩu trang và không làm bắn giọt hơi nước mang virus. Giới chức cũng yêu cầu đeo khẩu trang bắt buộc tại nơi công cộng tại hầu hết các vùng từ tháng 7.

Không giống đợt bùng phát mùa xuân, hầu hết ca nhiễm mới ở châu Âu đều là người trẻ và do đó ít có khả năng diễn tiến nặng dù có đầy đủ các triệu chứng. Tỷ lệ nhập viện và tử vong cho đến nay cũng không tăng đáng kể ở lục địa này, dù số ca nhiễm tăng.

Nhưng vùng Aragon, nơi gần đây ghi nhận tỷ lệ nhiễm mới cao nhất châu Âu, cảnh báo rằng hệ thống y tế có thể sớm đối mặt với áp lực từ Covid-19. Bác sĩ ở Zaragoza chỉ vừa vượt qua khủng hoảng của đợt tấn công đầu tiên của Covid-19, trước khi bất ngờ đón nhận đợt bùng phát mới. Cho tới cuối tháng 7, Bệnh viện Lâm sàng Đại học Lozano Blesa đã đối mặt nguy cơ hết giường.

Bệnh viện dã chiến mới, được quân đội xây dựng trong bãi đỗ xe của bệnh viện Lozano Blesa , đã hoàn thành tuần trước. Bệnh viện với 26 giường bệnh hiện chưa được sử dụng, nhưng bác sĩ Barrasa nói rằng "có nó để đề phòng sẽ tốt hơn là phải hối hận về sau".

Trong số 180 giường được dành riêng cho bệnh nhân Covid-19 ở Lozano Blesa, 174 giường đã được sử dụng. 22 trong số 34 giường chăm sóc đặc biệt đã có bệnh nhân.

Thói quen giao lưu, tụ tập của giới trẻ được đánh giá là nguồn lây nhiễm chính ở Tây Ban Nha. Khoảng 40% ổ dịch được phát hiện hậu phong tỏa có liên quan tới ccá sự kiện xã hội, gồm các bữa tiệc riêng tư, câu lạc bộ đêm và tụ tập gia đình, theo dữ liệu của Bộ Y tế Tây Ban Nha. Độ tuổi trung bình nhiễm nCoV ở quốc gia này đã giảm từ 60 xuống 38 tuổi.

Nhiều quốc gia châu Âu khác cũng siết hạn chế đối với cuộc sống về đêm. Tại Đức và Anh, hầu hết câu lạc bộ đêm vẫn đóng cửa kể từ mùa xuân.

Tại Aragon, lao động theo mùa vụ cũng là một trong số nhóm có tỷ lệ lây nhiễm cao nhất. Hầu hết họ là người nhập cư từ Bắc Phi hoặc Đông Âu và thường phải sống trong các căn hộ đông đúc, chật chội. Theo Bộ Y tế, 15% số ổ dịch ở Tây Ban Nha được phát hiện ở nơi làm việc của nhóm lao động này.

Nhiều lao động mùa vụ thường ở lại Las Delicias, khu dân cư nghèo ở Zaragoza, nơi có mật độ dân số đông và điều kiện sống tồi tàn, nên Covid-19 dễ dàng tấn công, theo nhân viên xã hội và bác sĩ. Khu dân cư này cũng là "tâm dịch" của đợt bùng phát ở Zaragoza.

Nhân viên truy vết Covid-19 ở đây đang vật lộn để theo dõi và xét nghiệm người nghi nhiễm, khi nhiều cư dân ở Las Delicias không sẵn lòng xét nghiệm, theo Lorena Jimenez, nhân viên xã hội địa phương. Lý do là họ thiếu công việc ổn định và không muốn bị cách ly ở nhà.

"Nếu không có hoặc có triệu chứng nhẹ và vẫn đủ sức khỏe làm việc, họ sẽ không muốn có nguy cơ mất việc", Jimenez nói.

Mireya Castillo, cư dân ở Las Delicias, nói cô đã mất việc làm nhân viên dọn vệ sinh sau khi xét nghiệm dương tính với nCoV hồi cuối tháng 7. Cô phải tự cách ly một tháng ở nhà và giờ thành người thất nghiệp.

Jimenez cũng thêm rằng nhiều người không tuân thủ yêu cầu cách ly. "Đôi khi gọi cho người nhiễm nCoV để kiểm tra xem họ có thực hiện cách ly hay không, tôi nghe thấy tiếng họ đang trên ôtô hoặc trong trung tâm thương mại", cô nói.

Chuyên gia y tế lo ngại điều có thể xảy ra ở Tây Ban Nha trong thời gian tới nếu đợt bùng phát Covid-19 này không sớm được kiểm soát. Nỗi sợ lớn nhất đó là Covid-19 có thể lây nhiễm từ người trẻ sang người già, nhóm có nguy cơ tổn thương cao hơn.