Ước tính 400 triệu người có thể bị ảnh hưởng khi đập Tam Hiệp, công tŕnh xây dựng lớn nhất Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi mưa lớn và lũ lụt.
Cảnh báo nguy cơ vỡ đập Tam Hiệp
Đập Tam Hiệp là đập thủy điện lớn nhất hành tinh, chặn trên sông Dương Tử dài nhất Trung Quốc. Con đập nằm giữa thành phố Nghi Xương (tỉnh Hồ Bắc) và Bồi Lăng (thành phố Trùng Khánh).
Trong khi mưa lớn gây lũ lụt tiếp tục làm thiệt hại ở hơn 20 tỉnh của Trung Quốc Đại lục, nhà khoa học thủy văn người Hoa Wang Weiluo, hiện sống và làm việc tại Đức, vừa qua đă nêu nghi vấn về sự an toàn của đập Tam Hiệp, đồng thời cảnh báo con đập này có thể sụp đổ bất kỳ lúc nào.
Ngày 22/6, Taiwan News dẫn lời ông Wang nói rằng các công đoạn thiết kế, thi công, kiểm định chất lượng của đập Tam Hiệp được thực hiện bởi cùng một nhóm phụ trách, và dự án được hoàn thiện quá nhanh. Theo Wang, chính thứ trưởng Bộ Thủy lợi Trung Quốc Ye Jianchun ngày 10/6 xác nhận mực nước tại ít nhất 148 con sông ở nước này đă dâng lên trên ngưỡng cảnh báo, cho thấy đập Tam Hiệp có tác dụng hạn chế trong việc ngăn lũ.
Đập Tam Hiệp. Ảnh: Xiang Hongmei/Xinhua
Chuyên gia gốc Hoa này cảnh báo rằng đập Tam Hiệp không ổn định như nhiều người tưởng và nó có thể vỡ bất cứ lúc nào. Ông cảnh báo nếu đập Tam Hiệp "thất thủ", hậu quả thảm họa sẽ xảy đến với cư dân ở vùng hạ lưu sông Dương Tử, và nói hoạt động sơ tán cần diễn ra nhanh nhất có thể.
Ở miền Nam Trung Quốc, các trận mưa lớn cục bộ và lở đất ghi nhận từ 1/6 đă cuốn đi hơn 7.300 ngôi nhà và ảnh hưởng đời sống của gần 8 triệu người, tính đến ngày 21/6. Trung Quốc ghi nhận đợt mưa lớn dai dẳng từ tháng 5 đến nay. Đợt mưa khiến ít nhất 121 người thiệt mạng hoặc mất tích, đồng thời gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống của 20 triệu dân sinh sống dọc sông Trường Giang.
Global Times cho biết trong sáu tháng đầu năm, các thảm họa tự nhiên từ mưa lũ trên toàn quốc đă khiến 271 người thiệt mạng và mất tích, làm sập 19.000 ngôi nhà, gây thiệt hại kinh tế 11,5 tỷ USD, theo số liệu công bố ngày 6/7 của Bộ Quản lư Khẩn cấp.
Chuyên gia Trung Quốc bác khả năng đập Tam Hiệp vỡ
Mưa lớn kéo dài cũng làm dấy lên lo ngại của người dân Trung Quốc về khả năng chống chịu của đập thủy điện lớn nhất thế giới. Dù vậy, các chuyên gia Trung Quốc bác bỏ hoàn toàn nghi ngờ về khả năng đập Tam Hiệp bị vỡ, nhấn mạnh con đập đến nay vẫn nguyên vẹn, trong khi mưa lớn tiếp tục hoành hành và mực nước hồ chứa vượt 2m so với ngưỡng kiểm soát lũ - đạt 147m tính đến ngày 21/6.
Hoàn Cầu cho hay, lượng trữ nước tăng tại đập Tam Hiệp đă tạo cớ cho nhiều "tin đồn" về sự biến dạng cấu trúc và nguy cơ vỡ đập. Guo Xun, một nhà nghiên cứu tại Viện Cơ học Kỹ thuật thuộc Cục Quản lư Động đất Trung Quốc, khẳng định đập Tam Hiệp có khả năng trữ nước lớn hơn nhiều so với mức độ hiện nay.
Ông Guo nói với Global Times, đập Tam Hiệp được thiết kế để tiếp nhận những cơn lũ nghiêm trọng chỉ có thể xảy ra "ngàn năm có một". Theo đó con đập có thể chịu được mực nước lên đến 175m, hay lưu lượng chảy vào tương đương 70.000 m3/giây. Điều này đồng nghĩa với việc đập Tam Hiệp chỉ có khả năng bị đánh sập khi mực nước vượt quá ngưỡng 176m. V́ vậy, mực nước 147m là tuyệt đối an toàn, trong khả năng chống chọi của con đập.
Tuy nhiên, ông lưu ư rằng mực nước trong hồ chứa vượt 2m so với mức kiểm soát lũ cho thấy đập cần xả lũ để cân bằng ḍng chảy và để ngăn mực nước tiếp tục cao lên - đây là một thông lệ trong mùa mưa. "T́nh h́nh hiện nay không phải là một thách thức đối với đập Tam Hiệp", ông Guo nói.
Những đồn đoán về sự an toàn của đập Tam Hiệp và một thảm họa nếu điều đó xảy ra vốn lan truyền trên mạng Internet cả trong và ngoài Trung Quốc từ lâu. Thậm chí, hồi tháng 7/2019, một h́nh ảnh vệ tinh trên Google Maps được cho là h́nh ảnh đập Tam Hiệp đă bị bóp méo, làm dấy lên mối lo ngại về nguy cơ con đập khổng lồ có thể vỡ bất cứ lúc nào.
Đập Tam Hiệp bị bủa vây bởi vô số tin đồn ngay từ khi được xây dựng. Ảnh: Getty
Theo ông Guo Xun, đập Tam Hiệp được trang bị nhiều kênh "theo dơi sức khỏe", cho phép phát cảnh báo khi có những dấu hiệu bất thường như việc biến dạng công tŕnh từ rất lâu, trước khi sự cố có thể xảy đến.
Dù các quan chức Trung Quốc nhiều lần nói rằng, nỗi lo con đập sẽ vỡ và gây hậu quả thảm khốc chỉ là "điều nhảm nhí", nhưng họ không xua được lo ngại khi khu vực này vẫn tiếp tục hứng mưa lớn và lở đất trong những ngày qua, cộng thêm một trận động đất vào ngày 2/7. Và dù Trung tâm mạng lưới động đất Trung Quốc cho biết, trận động đất chỉ có cường độ 3,2 độ richter ở tâm chấn nằm ở độ sâu 8km, dư luận vẫn lo ngại về một nguy cơ lở đất đe dọa đập Tam Hiệp.