Thật đáng sợ với đại dịch hiện nay. Con virus nhỏ bé vô h́nh ngày càng có biến đổi kinh khủng. Mất phương hướng, co giật, đột quỵ - Covid-19 có thể tấn công năo.
Những triệu chứng mới xuất hiện nhiều ở bệnh nhân Covid-19 ở New York: ngoài sốt, ho và khó thở, một số bị mất phương hướng đến mức không biết đang ở đâu, bây giờ là năm nào.
Đối với một số trường hợp, sự mất phương hướng này là do ôxy trong máu giảm, nhưng một số bệnh nhân bị mất phương hướng nặng hơn mức độ mà thiếu máu có thể gây ra.
Jennifer Frontera, bác sĩ thần kinh tại bệnh viện NYU Langone cơ sở Brooklyn, đă khám cho một số bệnh nhân như vậy, và cho biết đang có lo ngại về tác động của virus corona lên năo và hệ thần kinh.
Ảnh chụp năo người bằng máy chụp cắt lớp positron (PET). Ảnh: AFP.
Cho đến nay, hầu hết mọi người đă biết về các triệu chứng hô hấp của căn bệnh Covid-19 đă lây cho hơn 2,2 triệu người trên thế giới. Nhưng các biểu hiện lạ khác đang xuất hiện ở nhiều bệnh nhân, được các bác sĩ tuyến đầu ghi nhận.
Nghiên cứu đăng trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Mỹ (JAMA) tuần trước cho thấy 36,4% trong số 214 bệnh nhân Trung Quốc được khảo sát có dấu hiệu về thần kinh, từ mất khứu giác đến đau dây thần kinh, co giật và tai biến mạch máu năo.
Nghiên cứu khác trên Tạp chí Y khoa New England tuần này trên 58 bệnh nhân ở Strasbourg, Pháp, cho thấy trên một nửa bị lẫn hoặc bị kích động, và h́nh chụp năo có dấu hiệu viêm.
“Bạn vẫn nghe đó là căn bệnh làm khó thở, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến bộ phận chúng ta quan tâm nhất, đó là năo”, S Andrew Josephson, Trưởng khoa thần kinh tại Đại học California, San Francisco nói với AFP.
“Nếu bạn bị lẫn, nếu bạn không thể suy nghĩ b́nh thường, đó là lư do nên t́m trợ giúp y tế”, ông nói thêm.
Virus 'tấn công' năo như nào?
Việc SARS-CoV-2 tác động đến năo và hệ thần kinh không quá ngạc nhiên, v́ điều này từng được ghi nhận ở các virus khác, bao gồm HIV. HIV có thể gây suy giảm ư thức nếu không được điều trị, theo AFP.
Virus ảnh hưởng đến năo theo hai cách, theo Michel Toledano, bác sĩ thần kinh tại pḥng khám Mayo Clinic tại bang Minnesota, Mỹ.
Một là gây ra phản ứng miễn dịch quá mức, có tên gọi “băo cytokine”, gây viêm trong năo - tức viêm năo tự miễn (autoimmune encephalitis).
Hai là trực tiếp gây viêm năo, tức viêm năo virus (viral encephalitis). Điều đó xảy ra như thế nào? Năo được bảo vệ nhờ “hàng rào máu năo” (blook-brain barrier), có tác dụng ngăn các chất lạ. Nhưng màng này có thể bị xâm nhập.
Ngoài ra, v́ mất khứu giác là một triệu chứng phổ biến của virus corona, một số ư kiến nêu giả thuyết rằng mũi có thể là đường dẫn đến năo. Giả thuyết này chưa được kiểm chứng, nhưng đă phần nào trở nên kém thuyết phục khi nhiều bệnh nhân mất khứu giác sau đó lại không có triệu chứng nặng về thần kinh.
Mất phương hướng đến mức không biết đang ở đâu, bây giờ là năm nào là triệu chứng đang được nghiên cứu ở bệnh nhân Covid-19. Ảnh: AP.
Đối với virus corona, các bác sĩ tin rằng tác động thần kinh là kết quả của phản ứng miễn dịch quá mức, thay v́ xâm nhập hàng rào máu-năo, dựa vào các bằng chứng dịch tễ hiện có.
Để chứng minh hiện tượng xâm nhập, cần phát hiện virus trong dịch năo tủy.
Virus trong năo từng được ghi nhận trong một trường hợp, là nam thanh niên Nhật Bản 24 tuổi, theo một bài đăng trên Tạp chí Bệnh truyền nhiễm Quốc tế, theo AFP.
Thanh niên này có biểu hiện lẫn và co giật, c̣n h́nh chụp cho thấy năo của anh ta bị viêm. Nhưng đó mới là trường hợp duy nhất được ghi nhận cho đến nay.
Hơn nữa, việc xét nghiệm virus trong chất dịch tủy sống chưa được kiểm chứng, nên các nhà khoa học vẫn thận trọng.
Cần thêm nghiên cứu
Tất cả dấu hiệu trên cho thấy cần có thêm nghiên cứu.
Bà Frontera, giáo sư Trường Y Đại học New York, là thành viên dự án nghiên cứu hợp tác quốc tế để chuẩn hóa việc thu thập dữ liệu. Nhóm của bà đang ghi nhận những ca bệnh Covid-19 có triệu chứng co giật một cách bất thường, dù không có tiền sử như vậy, kèm theo dấu hiệu các điểm xuất huyết năo nhỏ.
Một ghi nhận đáng ngạc nhiên là ở người đàn ông tuổi ngoài 50 mà chất trắng - kết nối các tế bào năo với nhau - bị ảnh hưởng đến mức tổn thương năo.
Các bác sĩ bị bất ngờ và muốn lấy mẫu bằng cách chọc ḍ cột sống (kim được đưa vào ống sống, để lấy dịch năo tủy).
Chụp h́nh năo và chọc ḍ cột sống là các thao tác y tế khó tiến hành đối với bệnh nhân đang phải thở máy. Và v́ đa số bệnh nhân này sau đó tử vong, mức độ đầy đủ của tổn thương thần kinh chưa được rơ ràng.
Hiện các bác sĩ thần kinh đang được gọi tới để khám cho số nhỏ bệnh nhân sống sót sau khi phải thở máy.
“Chúng tôi đang khám cho nhiều bệnh nhân có triệu chứng lú lẫn”, Rohan Arora, bác sĩ thần kinh tại bệnh viện Long Island Jewish Forest Hills, nói với AFP, và cho biết 40% bệnh nhân Covid-19 hồi phục có dấu hiệu như vậy.
Vẫn chưa rơ tổn thương có lâu dài hay không, và bản thân việc phải vào chăm sóc đặc biệt (ICU) cũng đă là trải nghiệm gây lẫn, mất phương hướng, do nhiều yếu tố, bao gồm các loại thuốc mạnh.
Việc trở lại b́nh thường dường như sẽ lâu hơn với người từng bị đau tim hoặc đột quỵ, theo bác sĩ Arora.
VietBF@ sưu tầm.