Mối quan hệ giữa Tổng thống Donald Trump và các cơ quan t́nh báo Mỹ chưa bao giờ lạnh nhạt như hiện nay. Trong các cuộc họp báo cáo t́nh báo, câu cửa miệng của Trump thường xuyên là "tôi không nghĩ điều đó đúng".
Ông không nghe lời các lănh đạo t́nh báo, không tin tưởng những nguồn tin của ḿnh và thường đưa ra quyết định nhanh chóng mà không cho họ bất kỳ cảnh báo nào.
Hai bên thường xuyên xảy ra xung đột. Chẳng hạn hồi tháng 5, trong một nỗ lực nhằm tự bảo vệ ḿnh trước các cáo buộc thông đồng, Trump đồng ư giải mật hồ sơ về cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.
Tổng thống Trump trong một chuyến thăm nhà máy của Apple ở Texas hồi tháng 11. Ảnh: Reuters.
Vài tuần sau, Giám đốc T́nh báo Quốc gia Mỹ Dan Coats thông báo từ chức. Trump đề cử John Ratcliffe, người thường xuyên xuất hiện trên Fox News với hàng loạt thuyết âm mưu, thay thế. Dưới áp lực chỉ trích, Trump từ bỏ lựa chọn Ratcliffe sau khi xuất hiện những nghi vấn rằng ông này thực tế rất thiếu kinh nghiệm và đă phóng đại thành tích trong hồ sơ cá nhân.
Nhưng Trump cũng bỏ qua cả cấp phó của Dan Coats là Sue Gordon, người theo danh sách sẽ trở thành quyền giám đốc T́nh báo Quốc gia.
Gordon đă dành 1/4 thế kỷ làm việc tai Cơ quan T́nh báo Trung ương Mỹ (CIA). Bà từng phát biểu trước Nhóm Chính sách Đối ngoại của Phụ nữ rằng theo kinh nghiệm mà bà có được, Trump là tổng thống đầu tiên "không có nền tảng hay cơ sở để hiểu giới hạn của t́nh báo là ǵ, mục đích của t́nh báo là ǵ và cách chúng tôi thảo luận về nó".
Bà cho hay câu trả lời tiêu biểu của Trump tại các buổi báo cáo t́nh báo luôn là: "Tôi không nghĩ điều đó đúng".
Một cựu chuyên gia phân tích của CIA từng làm việc dưới thời chính quyền tổng thống George W. Bush và Barack Obama cũng có cùng nhận định với Gordon. "Khi tôi c̣n ở CIA, việc lớn cần làm luôn là chuẩn bị kỹ lưỡng báo cáo hàng ngày cho tổng thống. Các buổi báo cáo t́nh báo luôn chuyên nghiệp và rất có giá trị", ông nói. "Nhưng giờ đây, tôi có cảm giác rằng bất kỳ thứ ǵ được tŕnh lên Tổng thống Trump, ông đều không quan tâm và Tổng thống dường như thích lấy thông tin từ chương tŕnh 'Fox and Friends' hơn". "Fox and Friends" là một chương tŕnh yêu thích của ông chủ Nhà Trắng.
Tuy nhiên, Mike Pompeo, Ngoại trưởng Mỹ hiện nay, từng là giám đốc CIA đầu tiên của Trump. Ông nhanh chóng vươn lên trở thành một quan chức quan trọng trong chính quyền và thường xuyên tới Nhà Trắng để báo cáo, điều Trump đánh giá rất cao.
Dù vậy, Tổng thống Mỹ vẫn coi Cục Điều tra Liên bang (FBI), cơ quan dẫn dắt cuộc điều tra Nga can thiệp cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016, là một trong các kẻ thù của ḿnh.
Tuần trước, Trump cho rằng Christopher Wray, giám đốc FBI do ông chỉ định, "sẽ không thể sửa chữa" FBI v́ cơ quan này "đă bị hỏng quá nặng". Mối bất ḥa giữa Trump với FBI cũng có nguyên do.
Hồi cuối năm 2018, Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ James Mattis buộc phải từ chức v́ phản đối kế hoạch rút quân khỏi Syria của Trump.
Trump gọi Mattis là viên tướng "bị đánh giá quá cao vào bậc nhất thế giới", khiến cả công động t́nh báo và quân sự cảm thấy bị xúc phạm.
"Tất cả mọi người đều cảm thấy vô cùng thất vọng", Brian Perkins, cựu chuyên gia phân tích tín hiệu của hải quân Mỹ, hiện công tác tại viện nghiên cứu Quỹ Jamestown, cho biết. "Họ nêu lên những thứ mà họ coi là mối quan ngại lớn hơn và cách xử lư nhưng họ bị phớt lờ hoàn toàn".
Rất nhiều thành viên cộng đồng t́nh báo cảm thấy ái ngại khi chứng kiến việc quan điểm của Mattis về Syria và Afghanistan bị xem nhẹ.
"T́nh báo phải có tính khách quan, nhưng nếu mọi thứ không thể được tiếp nhận và lắng nghe bởi một tâm trí cởi mở th́ chẳng có ích ǵ", Perkins lưu ư.
Hồi tháng một, Trump c̣n chê các cơ quan t́nh báo là "ngây thơ" khi quá lo ngại về những mối đe dọa từ Iran.
"Có lẽ các quan chức t́nh báo nên trở lại trường học", Trump tweet nhưng sau đó trấn an rằng ông thực tế vẫn đồng t́nh với họ trước những vấn đề lớn.
Gần đây nhất, Trump hồi tháng 10 đột ngột quyết định rút binh sĩ Mỹ khỏi khu vực biên giới Syria - Thổ Nhĩ Kỳ, bỏ rơi đồng minh người Kurd của Washington phải tự ḿnh chống chọi với các chiến dịch tấn công trấn áp từ Ankara.
Kết quả cuối cùng vô cùng hỗn loạn. Bên cạnh việc phá hủy một liên minh quan trọng, việc Mỹ rút lui lại càng củng cố vị thế chiến lược tại khu vực của đối thủ Nga.
Dân quân người Kurd đóng một vai tṛ quan trọng đối với cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo (IS) cũng như truy t́m thủ lĩnh IS Abu Bakr al-Baghdadi. Trong nhiệm vụ chống khủng bố, chia sẻ thông tin giữa các cường quốc mang ư nghĩa sống c̣n. Nhưng những quyết định bất ngờ Trump tạo ra đang đe dọa quá tŕnh này.
"Việc hợp tác về chính trị với Mỹ đang trở nên khó khăn hơn", Daniel Byman, chuyên gia chống khủng bố tại Đại học Georgetown ở Washington, nhận xét. "Và Trump đang giúp củng cố suy nghĩ rằng phương Tây muốn gây chiến với người Hồi giáo. Đây là những hệ quả nguy hiểm của việc phớt là cố vấn".
Khi một nước Mỹ đang phân cực sâu sắc tiến gần với cuộc bầu cử quan trọng, các mối quan ngại tiếp tục gia tăng. Tuy nhiên, cộng đồng t́nh báo vẫn bị ràng buộc bởi quy tắc nghề nghiệp và ư thức trách nhiệm đối với quốc gia.
"Cộng đồng t́nh báo có thể gây ảnh hưởng tới các nhà hoạch định chính sách cấp cao. Tổng thống chưa bao giờ là 'người tiêu dùng' duy nhất của cộng đồng t́nh báo", Seth Jones, chuyên gia chống khủng bố tại Tủng tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), b́nh luận.
"Việc thu thập và phân tích thông tin t́nh báo vẫn rất quan trọng và Mỹ hiện vẫn tham gia rất nhiều chiến dịch không đ̣i hỏi thẩm quyền tổng thống", ông nhấn mạnh.
VietBF © sưu tầm