Tổng thống Mỹ Donald Trump đă làm cái việc mà 22 năm nay các Tổng thống tiền nhiệm không ai làm. Ông đă công nhận Jerusalem là Thủ đô của Israel. Nó đă gây tranh căi và dường như lại là một tác phẩm có sự nhào nặn của Jared Kushner con rể Tổng thống Trump.
Quyết định mới của ông Trump dường như có sự ảnh hưởng sâu sắc từ con rể Jared Kushner.
Chiến lược mạo hiểm
Jared Kushner đang đánh cược vào một chiến lược mạo hiểm mà các chuyên gia Trung Đông lo lắng sẽ làm hỏng bất kỳ thỏa thuận ḥa b́nh Israel-Palestine nào trong tương lai.
Là con rể của Tổng thống Donald Trump và là đặc phái viên ḥa b́nh Trung Đông, động thái mới của Kushner có thể làm sụp đổ mọi nỗ lực gây dựng ảnh hưởng của ông trong chính quyền hiện tại.
Theo Politico, Kushner và nhóm cố vấn của ông được cho là đă đứng đằng sau tuyên bố “Jerusalem là Thủ đô của Israel” của ông chủ Nhà Trắng.
Nhóm này đă thực hiện hàng chục chuyến đi tới khu vực nhằm dung ḥa tiếng nói từ người Palestine và nhóm các quốc gia Ả Rập khác.
“Sẽ rất khó để tưởng tượng làm thế nào những nỗ lực ḥa b́nh có thể được tiếp tục”, Ghaith al-OMARI, người từng là cố vấn cho nhóm đàm phán của Palestine từ năm 1999 đến năm 2002, bày tỏ quan ngại. “Tất cả các nhà lănh đạo Ả Rập từ thế hệ cũ đến mới sẽ đưa ra những hành động mạnh mẽ chống lại điều này”.
Tuy nhiên, một nhân viên gần gũi với Kushner cho biết, động thái mới nhất của con rể ông Trump sẽ được nhận sự ủng hộ rất lớn.
Chứng minh bản thân
Tầm ảnh hưởng của Kushner đă bị thu hẹp lại trong ṿng tṛn thân tín của Tổng thống Mỹ sau sự xuất hiện của tham mưu trưởng John Kelly, cùng với áp lực từ các cuộc điều tra cáo buộc Nga can thiệp bầu cử của cố vấn đặc biệt Robert Mueller.
Với nỗ lực công nhận Jerusalem là Thủ đô Israel, Kushner chủ yếu hướng tới một mục tiêu: Chứng minh bản thân ḿnh bằng cách mang đến một nền ḥa b́nh Trung Đông, dù nhiều người hoài nghi ông sẽ thất bại với cách làm này.
Theo các chuyên gia phân tích, con rể ông Trump tin rằng các đồng minh Ả Rập sẽ bắt tay với ông đi theo kế hoạch ḥa b́nh sẽ sớm được đề ra trong năm 2018, được hứa hẹn sẽ là dấu ấn đặc biệt của vị Tổng thống 71 tuổi trong nhiều năm tới.
“Bất chấp những ư kiến từ thế giới Ả Rập”, một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho biết: “Tôi nghĩ rằng tất cả mọi người đều công nhận, nếu không có sự tham gia của Mỹ, chẳng có thỏa thuận ḥa b́nh nào có thể thực hiện”.
Một quan chức Nhà Trắng khác cũng bác bỏ sự bùng phát bạo lực tiềm năng trong phản ứng mới đối với tuyên bố gây tranh căi của ông Trump.
Xung đột Israel-Palestine có thể bế tắc hoàn toàn sau quyết định của Washington.
Người này đánh giá, diễn biến ban đầu có thể căng thẳng, nhưng nó sẽ không mang hậu quả lâu dài. “Chúng tôi đă dự đoán trước những phản ứng nhưng đủ tự tin về việc một thỏa thuận ḥa b́nh sẽ được thực hiện trong tương lai và Mỹ sẽ trung tâm của quá tŕnh đó”.
Đối với Kushner, vấn đề Jerusalem cũng cung cấp một cơ hội cho nhân vật này tái khẳng định một số quyền lực bị lu mờ trong Nhà Trắng.
Theo nhiều quan chức và các cố vấn tham gia vào kế hoạch Trung Đông của chính quyền cho biết, Kushner nói với Tổng thống Trump rằng, bản thân ông ủng hộ bước đi này, ngay cả khi Ngoại trưởng Rex Tillerson và Bộ trưởng Quốc pḥng James Mattis lên tiếng phản đối.
Việc ông Trump trọng dụng lời khuyên từ Kushner trong khi mâu thuẫn với đội ngũ cố vấn và quan chức cấp cao tiếp tục trở thành chủ đề gây tranh căi.
Việc đưa ra những quyết sách chính trị có độ rủi ro lớn giống như thỏa thuận Jerusalem lần này, bất chấp sự can ngăn của các trợ lư thân cận là t́nh trạng rất nổi bật trong chính quyền Tổng thống Trump kể từ khi ông lên nắm quyền hồi đầu năm nay.
Cho đến nay, giới quan sát vẫn c̣n bàn tán cho rằng, chính quyết định sa thải ông James Comey cựu Giám đốc FBI đầy táo bạo, dẫn đến việc bổ nhiệm cố vấn điều tra đặc biệt Robert Mueller được coi là sai lầm lớn nhất của ông Trump trong năm đầu nhiệm kỳ.
“Việc thúc giục Trump sa thải Comey có thể là lời khuyên chính trị tồi tệ nhất trong lịch sử,” Dan Pfeiffer, một cựu cố vấn của Tổng thống Barack Obama nói.
Dù chưa biết được động thái trên có sự cố vấn của con rể ông Trump hay không, nhưng luật sư của Kushner đă nói rằng thân chủ của ông ủng hộ quyết định của Tổng thống sau khi nó đă được thực hiện.
Người hùng hay thảm họa?
Bước đi mới của Mỹ có thể làm tổn hại đến quan hệ với Saudi Arabia.
Về vấn đề Jerusalem, một nhân vật thân cận của Kushner cho biết: “Nếu quyết định đúng, ông ấy sẽ trở thành người hùng của những người hùng. C̣n nếu sai, đó là một thảm họa”.
Tổng thống Trump lần đầu tiên hứa công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel khi ông có bài phát biểu chiến dịch kêu gọi sự ủng hộ của các nhóm vận động cho Israel hồi tháng 3 năm ngoái. Bài phát biểu này mang phần lớn quan điểm của Kushner.
Tuy nhiên, một quan chức Nhà Trắng bác bỏ những thông tin về ảnh hưởng quá lớn của con rể ông Trump: “Quyết định cuối cùng về vấn đề Jerusalem thuộc về Tổng thống, sau khi lắng nghe lời khuyên từ nhiều cố vấn. Dù Kushner đóng vai tṛ quan trọng trong tiến tŕnh, ông ấy chỉ là một phần trong số rất nhiều tiếng nói”.
Từ quan điểm của ḿnh, con rể ông Trump đang hy vọng việc thực hiện lời hứa về Jerusalem sẽ không làm tổn hại đến các mối quan hệ đang gây dựng khăng khít ở Trung Đông, trong đó có Thái tử Mohammed bin Salman của Saudi Arabia.
Tuy nhiên, trong một tuyên bố công khai Vua Salman - cha của Mohammed bin Salman- gọi động thái của Mỹ là “một bước đi nguy hiểm”. Nhà Trắng thừa nhận họ không thể dự đoán được phản ứng từ thế giới Ả Rập và đang theo dơi một cách cẩn thận.
“Tôi nghĩ rằng họ sẽ phải tĩnh lặng lại và t́m kiếm xem ḿnh nên làm ǵ tiếp theo”, Ilan Goldenberg, một cựu quan chức bộ Ngoại giao dưới thời Ngoại trưởng John Kerry nói.
Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết, thời gian ấn định cho kế hoạch ḥa b́nh của Mỹ sẽ không thay đổi. “Chúng tôi sẽ tiếp tục hạ ḿnh một chút và tiếp tục công việc. Khi thời điểm này đi qua, chúng tôi sẽ sẵn sàng”.