Bài học xương máu khi chính phủ bị đóng của dưới thời cựu Tổng thống Obama, Tổng thống Donald Trump có biết? Mọi hoạt động của chính phủ bị ngưng trệ, công tác đối ngoại cũng phải dừng...nhân viên Nhà Trắng nghỉ không lương...Vậy mà Tổng thống Trump lại có thể lạnh lùng tuyên bố?
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2-5 bất ngờ tuyên bố ủng hộ việc chính phủ đóng cửa để giải quyết “t́nh trạng lộn xộn” đang diễn ra tại Thượng viện.
Chính phủ Mỹ hôm 30-4 đă thông qua một thỏa thuận ngắn hạn để ngăn chặn việc chính phủ phải ngừng hoạt động. Nhưng với những tuyên bố bóng gió sự “thất vọng” từ phía ông Trump, đảng Dân chủ có thể sẽ làm căng vấn đề ngân sách và chính phủ Mỹ sẽ buộc phải đóng cửa trong thời gian tới.
Kẹt ngân sách v́… bức tường
Trước ngày thông qua dự luật ngân sách liên bang 28-4, chính phủ Mỹ và các nghị sĩ đảng Dân chủ trong Quốc hội vẫn bất đồng về dự luật mà Nhà Trắng đưa ra. Trong khi đảng Dân chủ muốn dành ngân sách cho chương tŕnh chăm sóc y tế Obamacare, đảng Cộng ḥa của ông Trump lại đề nghị chi ngân sách cho việc xây bức tường ở biên giới Mexico. Trong kế hoạch ngân sách gửi Quốc hội, ông Trump yêu cầu số tiền xây dựng ban đầu là 1,4 tỉ USD.
Ngay cả một số nghị sĩ Cộng ḥa ở các bang khu vực biên giới cũng phản đối việc xây tường v́ cho rằng nó quá đắt đỏ và không đem lại nhiều lợi ích. C̣n phe Dân chủ đương nhiên đă phản đối kịch liệt v́ cho rằng xây tường là một việc làm không hiệu quả. Lănh đạo Dân chủ trong Hạ viện, bà Nancy Pelosi, thậm chí c̣n gọi bức tường là “vô đạo đức, đắt đỏ, không khôn ngoan”. “Tôi cho rằng việc tổng thống nói về bức tường này là dấu hiệu cho thấy sự yếu kém” - bà Pelosi nói. Theo bà, khi ông Trump nói sẽ xây dựng bức tường biên giới trong chiến dịch tranh cử, ông ấy chưa bao giờ nói rằng bức tường này sẽ phải tốn hàng tỉ USD từ tiền thuế của người dân. Bà Pelosi cho rằng việc kiểm soát biên giới là quan trọng nhưng việc xây tường th́ không cần thiết.
Trong khi đó, chính phủ ông Trump luôn kiên quyết thực hiện cam kết xây dựng bức tường để chặn ḍng người nhập cư. “Phe Dân chủ không muốn chi tiền ngân sách để trả cho bức tường mặc dù thực tế nó sẽ ngăn chặn ma túy và thành viên các băng đảng” - ông Trump viết trên Twitter. Tổng thống Mỹ cho rằng nếu hai bên không đồng thuận dẫn đến chính phủ phải đóng cửa th́ đó sẽ là “một điều rất tiêu cực”. “Tôi không thể tưởng tượng phe Dân chủ có thể để chính phủ đóng cửa v́ phản đối chi tiêu cho việc xây dựng một bức tường có thể chấm dứt t́nh trạng vô pháp luật” - ông chỉ trích đảng Dân chủ trong cuộc phỏng vấn trên kênh truyền h́nh ABC.
Theo The New York Times, thực tế là trong quá tŕnh đàm phán ngân sách, chính quyền ông Trump cũng đă tỏ ra nhượng bộ khi đề xuất sẽ tiếp tục chi trả cho các công ty bảo hiểm tham gia đạo luật Obamacare, đổi lại là ngân sách xây tường sẽ được thông qua. Tuy nhiên, đề xuất này đă bị đảng Dân chủ bác bỏ. Trong quá tŕnh đàm phán ngân sách, đảng Dân chủ cũng kêu gọi hỗ trợ tài chính cho chương tŕnh chăm sóc y tế Medicaid của vùng lănh thổ Puerto Rico. Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ đảng Cộng ḥa phản đối ư kiến này. Ông Trump khẳng định nếu làm như vậy sẽ là không công bằng với các bang.
Các nghị sĩ đảng Dân chủ trong Quốc hội Mỹ phản đối ngân sách dành để xây dựng bức tường biên giới với Mexico mà Nhà Trắng đề xuất. Ảnh: AP
Ông Trump hôm 2-5 tuyên bố chính phủ Mỹ nên đóng cửa để giải quyết “t́nh trạng lộn xộn”. Ảnh: AP
Đổ thêm dầu vào lửa
Quốc hội Mỹ hôm 30-4 đă bỏ phiếu thông qua một dự luật ngân sách ngắn hạn nhằm ngăn chặn nguy cơ đóng cửa chính phủ, trong thời gian các nghị sĩ của đảng Cộng ḥa và đảng Dân chủ có thêm một tuần để đàm phán về dự thảo ngân sách cho phần c̣n lại của tài khóa. Dự luật cho phép cấp ngân sách tạm thời cho các hoạt động của cơ quan chính phủ tới ngày 5-5.
Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump ngày 2-5 lại bất ngờ viết trên mạng xă hội Twitter rằng ông ủng hộ chính phủ đóng cửa để giải quyết “t́nh trạng hỗn độn”. “Lư do phải đàm phán giữa đảng Cộng ḥa và đảng Dân chủ là v́ chúng ta cần 60 phiếu bầu tại Thượng viện mà lại không có đủ trong tay. Hoặc là cần bầu thêm thượng nghị sĩ đảng Cộng ḥa vào năm 2018 hoặc thay đổi luật lệ hiện nay thành 51%... Đất nước chúng ta cần một lần đóng cửa “tích cực” để chấm dứt t́nh trạng hỗn độn này” - ông Trump viết trên Twitter.
Ngay lập tức bị nhiều nghị sĩ đă lên tiếng chỉ trích, cho rằng điều này có thể khiến kinh tế Mỹ thiệt hại không nhỏ. Các nghị sĩ đảng Dân chủ cũng lên án động thái này, cho rằng không có một tổng thống nào lại sẵn ḷng làm như vậy. Tờ Atlantic nhận định trong bối cảnh hiện tại, nếu ông Trump đổ thêm dầu vào lửa bằng việc tuyên bố cứ đóng cửa chính phủ, phe Dân chủ có khả năng sẽ lại càng cương quyết hơn trên bàn đàm phán. “Nếu chính quyền một mực đ̣i tiền xây dựng bức tường trong dự luật ngân sách, việc này sẽ khiến nguy cơ dự luật không được thông qua và viễn cảnh phải đóng cửa chính phủ là rất cao” - thượng nghị sĩ Chuck Schumer cảnh báo.
Giám đốc Văn pḥng Quản trị và Ngân sách Nhà Trắng (OMP) Mick Mulvaney trong cuộc họp báo hôm 2-5 đă thừa nhận ông Trump viết thông điệp đó là do đang thấy “thất vọng”, cho rằng đảng Dân chủ đang “kiêu căng” muốn thể hiện sự thắng thế của ḿnh. Ông Mulvaney cũng khẳng định “việc đóng cửa chính phủ không phải là một mục tiêu, mà là một công cụ để thương lượng”. Tờ New York Times cho rằng thái độ “thất vọng” này của ông Trump một phần xuất phát từ việc dự luật băi bỏ và thay thế Obamacare của ông một lần nữa bị tŕ hoăn bỏ phiếu tại Hạ viện hôm 2-5.
Việc chính phủ đóng cửa sẽ không chỉ khiến cho nền kinh tế của Mỹ bị ảnh hưởng mà c̣n lan ra ngoại giao, thị trường tài chính, du lịch... Vào thời điểm năm 2013, khi chính phủ liên bang dưới thời Tổng thống Barack Obama phải đóng cửa, hăng phân tích Moody’s Analytics ước tính rằng việc đóng cửa chính phủ kéo dài 3-4 tuần sẽ khiến Mỹ mất vào khoảng 55 tỉ USD, trong khi hăng Goldman Sachs ước lượng rằng việc đóng cửa chính phủ ba tuần sẽ giảm tổng sản phẩm nội địa (GDP) của Mỹ 0,9%.