Mấy hôm trước dư luận thế giới đă dậy sóng v́ Tổng thống Assad đă dùng vũ khí hóa học làm hàng chục người chết. Những h́nh ảnh mà báo chí đưa tin hết sức thương tâm. Bị Mỹ tấn công vào sáng nay, Tổng thống Assad đă phải nhận được hậu quả cay đắng v́ chính bản thân ḿnh đă quá điên rồ và chủ quan.
Các nhà phân tích cho rằng tổng thống Syria có thể đă quá tự tin khi tiến hành cuộc tấn công hóa học nhằm vào dân thường và nghĩ sẽ ‘thoát tội’ như mọi lần.
T́nh h́nh ngoại giao từng có vẻ tươi sáng đối với Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Với sự giúp đỡ của Nga, ông đă củng cố quyền lực của ḿnh và trấn áp các nhóm phiến quân. Mỹ cũng tuyên bố lật đổ ông không c̣n là ưu tiên.
Vậy tại sao ông Assad lại mạo hiểm tất cả, khiêu khích thế giới khi tấn công thường dân bằng loại vũ khí mà Thổ Nhĩ Kỳ xác định là chất độc thần kinh sarin? Tại sao ông lại phải gây ra cuộc tấn công hóa học nguy hiểm nhất kể từ cuộc tấn công năm 2013 từng suưt khiến quân đội Mỹ tấn công Syria?
‘Bước đi điên rồ’
B́nh luận trên Sputnik, nhà phân tích người Iran, Mosib Naimi, cho rằng đồng minh và những người ủng hộ ông Assad sẽ nghĩ cuộc tấn công hóa học hôm 4/4 là “bước đi điên rồ”.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định đây không phải là hành động ngẫu hứng mà là một phần trong chiến lược được tính toán cẩn thận.
Theo New York Times, những năm gần đây, sau khi giành ưu thế trên chiến trường, chính phủ Syria t́m cách đạt được chiến thắng bằng việc tập trung tấn công các khu vực nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.
Tổng thống Syria Bashar al-Assad gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Điện Kremlin ở Moscow, Nga vào ngày 21/10/2015. Ảnh: Getty.
Các lực lượng chính phủ dồn ép phe chống đối trên khắp đất nước về tỉnh Idlib, nơi xảy ra vụ tấn công hóa học.
Bằng các thỏa thuận đầu hàng, họ đă bị vây hăm tại đây, nơi sự hiện diện của các nhóm có liên hệ với Quaeda được quân đội Syria dùng làm cái cớ để đánh bom khu vực này, bất kể sự an toàn của thường dân.
Theo Tiến sĩ Monzer Khalil, giám đốc y tế tỉnh Idlib, mục tiêu của những chiến thuật cực đoan này là chứng tỏ sức mạnh của chính phủ và làm đối phương mất tinh thần.
“Điều đó khiến chúng tôi cảm thấy ḿnh đă bị đánh bại. Cộng đồng quốc tế sẽ tiếp tục đứng nh́n các cuộc ném bom dội xuống dân thường, giết chết trẻ em và các nhân viên y tế mà không làm ǵ cả”, Tiến sĩ Khalil trả lời trên New York Times.
Những người chỉ trích cựu tổng thống Barrack Obama, trong đó có ông Trump, nhận xét việc Mỹ không đáp trả các cuộc tấn công hóa học năm 2013 đă khiến chính phủ Assad tin rằng họ có thể tự tung tự tác và khiến chiến thuật cực đoan chống lại thường dân leo thang từ đó.
Jihad Yazigi, nhà kinh tế học thuộc phe đối lập, viết “Kể từ khi được ‘bật đèn xanh’, Assad biết rằng cuộc tấn công quy mô lớn đối với thường dân sẽ khiến dư luận bất b́nh trong ngắn hạn nhưng mang lại lợi ích chính trị về dài hạn”.
Điều này càng được củng cố gần đây khi các quan chức chính quyền Trump tỏ ư chấp nhận việc Assad tiếp tục nắm quyền. Sự tung hoành của chính quyền Assad “đă cho thế giới thấy sự bất lực và yếu đuối của phương Tây”, Yazigi viết.
Tuy nhiên, sau cuộc tấn công quân sự hôm 7/4, Ngoại trưởng Mỹ Tillerson nói rằng "không có chỗ" cho ông Assad trong tương lai của Syria.
Tội ác tái diễn
H́nh ảnh của Trung tâm Truyền thông Edlib, nhóm hoạt động chống lại chính phủ Syria, đă làm rung chuyển thế giới khi cho thấy có thể một cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học đă giết chết ít nhất 100người, trong đó có 20 trẻ em, ở miền Tây Syria.
Đáng tiếc, h́nh ảnh đau ḷng của những bệnh nhân tuyệt vọng, trẻ em gào khóc, xác người la liệt ở Syria đă trở nên quá quen thuộc.
Theo lời kể của các nhân chứng, cuộc tấn công xảy ra vào khoảng trước 7h sáng. Hôm đó, nhóm quan sát của khu vực này đă phát hiện máy bay Su-22 của Syria bay ṿng quanh thị trấn Khan Sheikhoun và cảnh báo người dân qua bộ đàm.
Cuộc không kích đă nhắm trúng một bệnh viện và một trụ sở pḥng vệ dân sự. Các bác sĩ nhận thấy nạn nhân có triệu chứng tương tự như những người bị nhiễm chất độc sarin trong cuộc tấn công hóa học ở vùng ngoại thành Damascus 4 năm trước.
Bức ảnh này do Trung tâm Truyền thông Edlib, một nhóm hoạt động chống chính phủ Syria, cung cấp hôm 4/4, cho thấy các nạn nhân của vụ tấn công ở thị trấn Khan Sheikhoun, tỉnh Idlib, miền bắc Syria. Ảnh: AP.
Các nhà lănh đạo trên toàn thế giới, bao gồm Tổng thống Mỹ Donald Trump và Ngoại trưởng Anh Boris Johnson, ghi nhận Tổng thống Syria Bashar al-Assad "không nghi ngờ ǵ" là người đứng sau hành động tàn ác này. Ông Trump kêu gọi Nga và Iran ngăn chặn sự tái phát của những ǵ mà nhiều người gọi là tội ác chiến tranh.
Assad, người từng tuyên bố đă từ bỏ tất cả vũ khí hoá học cách đây 4 năm, nói rằng chính phủ của ông không gây ra cuộc tấn công.
Phe đối lập của Syria đổ lỗi cho các lực lượng của Tổng thống Bashar al-Assad, nói rằng vụ tấn công làm mất niềm tin vào các cuộc đàm phán ḥa b́nh trong tương lai. Quân đội phủ nhận bất kỳ sự liên quan nào đồng thời đổ lỗi cho "các nhóm khủng bố" đă sử dụng "các chất độc hóa học".
H́nh ảnh và video từ Khan Sheikhoun, phía nam thủ đô Idlib, cho thấy trẻ em và người lớn đi khập khiễng. Một số người phải vật lộn để hít thở, những người khác dường như đang sùi bọt mép.
Tự tin vào hậu thuẫn
Vũ khí hóa học đă giết chết hàng trăm người kể từ khi cuộc nội chiến Syria nổ ra 6 năm trước. Liên Hợp Quốc quy tội chính phủ Syria trong 3 vụ tấn công và cuộc tấn công thứ 4 cho Nhà nước Hồi giáo (IS).
Phiến quân Syria và các nhà hoạt động đối lập khẳng định các lực lượng ủng hộ chính phủ đă nhiều lần sử dụng vũ khí hóa học và bom chứa clo.
Tháng 7/2012, chính phủ Syria cuối cùng đă thừa nhận sở hữu vũ khí hoá học. Phát ngôn viên bộ ngoại giao nói những vũ khí này sẽ chỉ được sử dụng để chống lại "sự xâm lược bên ngoài".
Cuộc tấn công hoá học gây chú ư đầu tiên xảy ra ở Ghouta, khu ngoại ô Damascus do phe nổi dậy kiểm soát vào ngày 21/8/2013, giết chết hàng trăm dân thường.
Mức độ khốc liệt và quy mô của cuộc tấn công hóa học hôm 4/4 đă đe doạ hủy hoại thỏa thuận ngừng bắn hiện có. Với sự giúp đỡ của Nga, Assad giành lại thành phố Aleppo vào tháng 12 năm ngoái. Ưu thế kể trên đă khiến nhà lănh đạo Syria tự tin rằng ông có thể chiến thắng cuộc chiến này.