Với cách cầm quyền chẳng giống ai, bất cứ hành động nào của tân Tổng thống Mỹ Donald Trump đều bị theo dơi và phê phán. Trong quá tŕnh theo dơi này, giới phân tích đă nhận định, chính quyền của ông Trump dự tính thay đổi phương pháp thống kê thương mại với thâm ư làm tăng ảo số thâm thủng cán cân thương mại. Mục đích của việc làm này nhằm gây sức ép với Quốc Hội ủng hộ chính sách bảo hộ mậu dịch, RFI cho hay.
Tổng thống Donald Trump (giữa) làm việc với giám đốc Cơ quan quản lư ngân sách Mick Mulvaney (trái) và bộ trưởng Tài Chính Steve Mnuchin (phải) tại Nhà Trắng Washington ngày 22/02/2017 - REUTERS/Kevin Lamarque
Theo nhật báo tài chính Wall Street Journal, một phương pháp mới để đo lường thâm thủng trao đổi thương mại đă được chính quyền Trump sử dụng. Tuần qua, các cơ quan đại diện Mỹ về ngoại thương đă phải cung cấp số liệu về cán cân thương mại qua cách tính mới.
Cụ thể là trong báo cáo, phần “tái xuất khẩu” hàng hóa không c̣n xuất hiện trong thống kê. Nói cách khác, những mặt hàng như xe hơi của Mỹ, chế tạo tại Mêhicô, quá cảnh tại Mỹ, bán sang Canada hay ở các nước khác không c̣n nằm trong danh sách hàng xuất khẩu.
Một khi các loại hàng hóa tái xuất khẩu bị đưa ra khỏi thống kê xuất-nhập th́ tự nhiên mức thâm hụt thương mại của Mỹ tăng vọt lên một cách giả tạo. Tỷ lệ nhập siêu sẽ c̣n tăng thêm nếu hàng tái xuất chỉ bị hủy bỏ ở cột “xuất” mà vẫn giữ nguyên ở cột “nhập”.
Theo AFP, lối tính mới này đă gây ra một làn sóng tranh căi tại Mỹ. Một số nghị sĩ đồng ư th́ cho rằng phương pháp thông kê mới phản ảnh thực tế t́nh trạng mậu dịch của Hoa Kỳ.
Trái lại những người khác th́ tố cáo thâm ư của tổng thống Donald Trump là muốn dùng những số liệu phóng đại này để thuyết phục lập pháp ủng hộ chủ trương “nước Mỹ trước đă” của lănh đạo hành pháp.
Phá NAFTA
Chuyên gia Lori Wallach của tổ chức cấp tiến Public Citizen thẩm định: Với cách tính này, nhập siêu giữa Mỹ và Mexico, sẽ tăng từ 60 tỷ đôla lên 109 tỷ. Tổng thống Donald Trump sẽ khai thác “con số được trang điểm” này để thuyết phục thêm một số nghị sĩ chống Hiệp định tự do thương Mại Bắc Mỹ NAFTA.
Cùng phân tích này, cựu bộ trưởng Thương Mại Larry Summers thời tổng thống Bill Clinton cho rằng đây là một phương pháp thống kê “ngu xuẩn, bất lương và nguy hiểm” nhằm khuyến khích xu hướng bảo hộ mậu dịch.
Chơi dao đứt tay
Theo chuyên gia Caroline Freund của Viện Kinh tế quốc tế Peterson Institut for International Economics ở Washington, nếu không tính lượng hàng tái xuất khẩu th́ mức thâm thủng của kinh tế Mỹ sẽ được phóng đại một cách phi lư. Dù vậy, không có ǵ bảo đảm là phương pháp thống kê mới sẽ giúp tổng thống Donald Trump đạt được mục tiêu. Trái lại, nó có thể là đ̣n “gậy ông đập lưng ông”. Thao túng số liệu sẽ làm chính quyền Trump mất uy tín.
Được AFP đặt câu hỏi, bà Jeannine Aversa, phát ngôn viên của pḥng phân tích kinh tế, Bộ Thương Mại Mỹ bảo đảm là cho đến hôm nay, chưa có đề nghị chính thức nào về việc thay đổi phương pháp thống kê.
Trong suốt mùa tranh cử, ông Donald Trump luôn chỉ trích một cách thô bạo các số liệu thống kê chính thức từ tỷ lệ thất nghiệp cho đến kết quả bầu cử hay là số lượng ủng hộ viên tham gia lễ nhậm chức của ông.
Liệu chính quyền ông Trump có thể ngụy tạo các số liệu chính thức hay không? Katherine Wallman, nguyên là người trách nhiệm về thống kê của Nhà Trắng cho rằng chủ nhân mới không làm ǵ được v́ có nhiều chốt phối kiểm. Tuy nhiên, bà cảnh báo: Với chủ trương cắt giảm ngân sách dành cho các cơ quan thu thập dữ liệu, chất lượng của thống kê cũng sẽ giảm theo.