Thủ tướng Nhật Bản chuẩn bị sẽ có cuộc gặp gỡ chính thức với Tổng thống Trump.Sau cuộc gặp không chính thức trước đó khi ông Trump mới đắc cử.Dù Tổng thống Trump muốn rút khỏi Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái B́nh Dương th́ Nhật Bản vẫn muốn đạt một thoả thuận thương mại song phương với Mỹ.
Giáo sư môn quan hệ quốc tế tại Đại học Temple ở Nhật Bản James Brown nói ông Trump là một doanh nhân hay coi trọng các quan hệ cá nhân, và v́ lư do đó trong chuyến đi thăm đầu tiên, ông Abe đă tặng ông Trump một cây gậy đánh golf đắt tiền, và v́ vậy trong chuyến đi thăm lần này, hai ông sẽ đi đánh golf với nhau.
Trước đây, ông Trump đă nêu tên Nhật Bản cùng với Trung Quốc và Mexico, là những nước đă được hưởng lợi một cách bất công từ các chính sách thương mại đă đẩy Mỹ vào t́nh trạng thâm hụt mậu dịch. Ông Trump từng tố cáo Tokyo là đă hạ giá đơn vị tiền tệ của ḿnh để đẩy mạnh xuất khẩu.
Năm ngoái mức thặng dư mậu dịch của Nhật Bản đối với Hoa Kỳ lên tới 6,8 ngàn tỉ yen, giảm 4,6% so với năm 2015, nhưng các chuyến hàng chở xe do Nhật Bản sản xuất đang trực chỉ Hoa Kỳ đă tăng trong 2 năm liên tiếp, theo các dữ liệu của Bộ Tài chính Nhật Bản.
Giáo sư Brown nói trong khi ông Trump là một doanh nhân dày dạn kinh nghiệm, Tokyo lo ngại rằng quan điểm của ông về vấn đề thương mại khá hẹp ḥi, và sự hiểu biết của ông về mức độ của sự lệ thuộc lẫn nhau trong kinh tế c̣n khá hạn chế.
Giáo sư Brown nhận định:
“Ông Trump h́nh như coi thương mại như thể đây là vấn đề ‘ăn được cả, ngă về không’. Dường như ông nghĩ rằng hoặc là ông thắng, hoặc là đối tác thương thuyết của ông thắng. Ông h́nh như không chấp nhận ư kiến cho rằng thương mại là một vấn đề có lợi cho cả đôi bên.”
Tin cho hay tháp tùng ông Abe sẽ có Bộ trưởng Tài chính và Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản, phía Nhật sẽ đề nghị với chính quyền của ông Trump một gói đầu tư có khả năng kiến tạo 700,000 việc làm ở Mỹ thông qua các dự án đầu tư công-tư vào hệ thống hạ tầng cơ sở, chẳng hạn như hệ thống đường xe lửa cao tốc.
Tập đoàn sản xuất xe hơi Toyota và các công ty lớn khác của Nhật có thể cũng sẽ loan báo các kế hoạch đầu tư mới để xây dựng nhiều nhà máy tại Hoa Kỳ, như kết quả của cuộc họp cấp cao song phương.
Quan tâm về an ninh
Những động thái tương nhượng về kinh tế của Nhật được nhiều người ở Tokyo xem là nhằm bảo đảm liên minh quân sự Mỹ-Nhật.
Ông Trump đă làm giới lănh đạo ở Tokyo lo sợ trong chiến dịch vận động tranh cử, khi ông tuyên bố có thể triệt thoái binh sĩ Mỹ và rút ra khỏi các hiệp ước quốc pḥng hỗ tương, trừ phi các đồng minh của Mỹ phải chi trả nhiều hơn để đổi lấy việc được Mỹ bảo vệ.
Nhật Bản là nước tiếp nhận 50,000 binh sĩ Mỹ, và lệ thuộc nặng nề vào Hoa Kỳ để răn đe và bảo vệ nước này chống lại sức mạnh quân sự đang lên của Trung Quốc, cũng như mối đe doạ hạt nhân từ B́nh nhưỡng.
Tuy vậy, Tổng thống Trump sau đó đă giảm thiểu những chỉ trích của ông trong các cuộc gặp gỡ và điện đàm với các lănh đạo thế giới, nói rằng Hoa Kỳ sẽ thực thi những cam kết của ḿnh trong khu vực.
Bộ trưởng Quốc pḥng Hoa Kỳ Jim Mattis mạnh mẽ trấn an Nhật Bản và Hàn Quốc trong chuyến đi thăm khu vực của ông hồi tuần trước, ông khẳng định sẽ tiếp hậu thuẫn các mối liên minh của Mỹ, đồng thời cảnh cáo Bắc Hàn rằng bất cứ cuộc tấn công nào cũng sẽ được đáp lại bằng sức mạnh áp đảo. Ông Trump hứa sẽ duy tŕ một sự hiện diện hùng hậu trong khu vực để chống lại các hành động hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông.
Bộ trưởng Mattis miêu tả Nhật Bản là “một mô h́nh về chia sẻ chi phí và gánh nặng quốc pḥng”, ông đă cố làm giảm nhẹ sự cần thiết phải thay đổi các thoả thuận hiện hành về vấn đề chia sẻ chi phí quốc pḥng.
Theo tin cho hay Tokyo trả hơn 1,6 tỉ đôla cho Washington để trang trải chi phí triển khai binh sĩ Mỹ tại Nhật Bản, ngoài việc thanh toán kinh phí xây cất căn cứ, và các khoản hỗ trợ khác. Hoa Kỳ chi 5,5 tỉ đôla trong năm 2016 cho các căn cứ ở Nhật Bản, theo Ngũ Giác Đài.
Ông Grant Newsham, một nhà nghiên cứu kỳ cựu tại Diễn đàn Nghiên cứu chiến lược Nhật Bản, nói Thủ Tướng Abe sẵn sàng cam kết tài chính phụ trội để củng cố Các Lực lượng Tự vệ Nhật Bản (JSDF), nhưng sẽ không trả thêm cho Washington.
Ông Newsham nói:
“Ông Abe hy vọng ông Trump sẽ không áp lực ông chi thêm tiền để hậu thuẫn các binh sĩ Mỹ ở Nhật Bản. Tôi tin rằng ông dự tính ông Trump sẽ đề nghị ông Abe chi ra nhiều tiền bạc hơn để xây dựng các lực lượng của ḿnh, tức là Lực lượng Tự vệ Nhật Bản. Về mặt này, tôi tin là ông Abe sẵn sàng làm điều đó.”
Nhà nghiên cứu Newsham nói rằng Thủ Tướng Nhật Bản có lẽ cũng sẽ cưỡng lại bất cứ sức ép nào của Hoa Kỳ, muốn Nhật Bản tiến xa hơn vị thế truyền thống của nước này, tức là chỉ tự vệ chứ không đe doạ nước nào, và đồng thời tránh gây bất b́nh cho Trung Quốc bằng cách tham gia các cuộc tuần tiễu hàng hải trên Biển Đông.