Cúng trong đêm giao thừa là một phong tục không thể thiếu của người Việt. Trong đêm giao thừa cần chuẩn bị một lễ cúng ngoài trời và một lễ trong nhà. Cần phải t́m hiểu rơ để có mâm cỗ giao thừa đúng cách nhất.
Mâm cỗ cúng Giao thừa là một phần rất quan trọng trong nghi
Lễ Trừ tịch vào thời khắc thiêng liêng chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, tùy vào điều kiện từng hoàn cảnh gia đ́nh mà mâm cỗ có cầu kỳ hay đơn giản hay không, tuy nhiên những lễ vật cần thiết th́ vẫn cần phải sắm đầy đủ.
Dưới đây là hướng dẫn
chuẩn bị mâm cỗ cúng Giao thừa trong nhà và ngoài trời:
Cỗ cúng Giao thừa ngoài trời:
Theo tục lệ cổ truyền th́ Giao thừa được tổ chức nhằm đón các Thiên binh (12 vị Hành khiển). Lúc đó họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được, nên bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà. Hết một năm, vị Hành khiển cũ đă cai quản Hạ giới trong năm cũ sẽ bàn giao công việc cho vị Hành khiển mới đi xuống sẽ cai quản Hạ giới trong năm mới. Mỗi năm có một vị, sau 12 năm th́ các vị Hành khiển sẽ luân phiên trở lại. Mười hai vị Hành khiển và Phán quan gồm:
- 1. Năm Tư: Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn Hành Binh chi Thần, Lư Tào Phán quan.
- 2. Năm Sửu: Triệu Vương Hành Khiển, Tam thập lục phương Hành Binh chi Thần, Khúc Tào Phán quan.
- 3. Năm Dần: Ngụy Vương Hành Khiển, Mộc Tinh chi Thần, Tiêu Tào Phán quan.
- 4. Năm Măo: Trịnh Vương Hành Khiển, Thạch Tinh chi Thần, Liêu Tào Phán quan.
- 5. Năm Th́n: Sở Vương Hành Khiển, Hỏa Tinh chi Thần, Biểu Tào Phán quan.
- 6. Năm Tỵ: Ngô Vương Hành Khiển, Thiên Hải chi Thần, Hứa Tào Phán quan.
- 7. Năm Ngọ: Tấn Vương Hành Khiển, Thiên Hao chi Thần, Nhân Tào Phán quan.
- 8. Năm Mùi: Tống Vương Hành Khiển, Ngũ Đạo chi Thần, Lâm Tào Phán quan.
- 9. Năm Thân: Tề Vương Hành Khiển, Ngũ Miếu chi Thần, Tống Tào Phán quan.
- 10. Năm Dậu: Lỗ Vương Hành Khiển, Ngũ Nhạc chi Thần, Cự Tào Phán quan.
- 11. Năm Tuất: Việt Vương Hành Khiển, Thiên Bá chi Thần, Thành Tào Phán quan.
- 12. Năm Hợi: Lưu Vương Hành Khiển, Ngũ Ôn chi Thần, Nguyễn Tào Phán quan.
Mâm lễ được sắp bày với ḷng thành kính tiễn đưa người Nhà Trời đă cai quản ḿnh năm cũ trở lại Thiên đ́nh và đón người mới xuống sẽ làm nhiệm vụ cai quản Hạ giới năm tới. V́ việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn trương nên các vị chỉ có thể ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng kiến ḷng thành của chủ nhà. Trên chiếc hương án có b́nh hương, hai ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến. Lễ vật gồm: chiếc thủ lợn hoặc con gà, bánh chưng, mứt kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu nước và vàng mă. Lễ Trừ tịch c̣n là lễ để "khu trừ ma quỷ", do đó có từ "trừ tịch". Lễ Trừ tịch cử hành vào lúc Giao thừa nên c̣n mang tên là lễ Giao thừa.
Cỗ cúng Giao thừa trong nhà:
Cúng Giao thừa trong nhà là lễ cúng tổ tiên vào chính thời khắc Giao thừa vừa tới để mời ông bà tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu, và cầu xin tổ tiên phù hộ độ tŕ cho gia đ́nh ḿnh gặp những điều tốt lành trong năm mới sắp đến. Mâm lễ bao gồm các món ăn mặn ngày Tết được chế biến tinh khiết, trang nghiêm, bao gồm:
Cỗ mặn: Bánh chưng, Gị chả, Xôi gấc, Thịt gà, Xôi đậu xanh, Các món ăn mặn khác tùy theo sự chuẩn bị gia đ́nh…
Cỗ ngọt và chay: Hương, hoa, đèn nến; Bánh kẹo; Mứt Tết; Rượu/bia và các loại đồ uống khác.
Khi đặt mâm cúng th́ người lớn nhất trong gia đ́nh ăn mặc chỉnh tề, súc miệng rượu thơm bắt đầu hành lễ thực hiện bài
văn khấn Giao thừa 2017 trong nhà. Trước khi khấn Tổ tiên để mời tiền nhân về ăn Tết cùng với con cháu hậu thế, các gia chủ khấn Thổ Công, tức là vị thần cai quản trong nhà (thường bàn thờ tổ tiên ở giữa, bàn thờ Thổ Công ở bên trái) để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết