Xă hội VC từ xưa đă rất trọng nam khinh nữ và kỳ thị những người không chồng mà chửa. Hoa hậu Việt đầu tiên rơi vào cảnh đó đă có nghị lực sống phi thường. Giờ ai cũng phải ngưỡng mộ những thành quả cô đạt được bất chấp lời điều tiếng không hay của xă hội.
Bà Công Thị Nghĩa sinh năm 1932, quê gốc tại Hà Nội
Bà Công Thị Nghĩa (Thu Trang) sinh năm 1932, quê gốc tại Hà Nội nhưng sau khi học xong tiểu học, bà vào Sài G̣n sinh sống để thuận lợi cho công việc của gia đ́nh. Theo An Ninh thủ đô, Năm 20 tuổi, bà tham gia vào tổ chức Việt Minh, với nhiệm vụ là hoạt động điệp báo trong nội thành Sài G̣n. Tháng 7/1952, mật thám của Pháp phát hiện ra vai tṛ của bà trong tổ chức, bà bị bắt giam tại bót Catinat.
Sau khi thụ án một thời gian, bà được thả khi luật sư Nguyễn Hữu Thọ đă thắng lư quan ṭa trong phiên xử về tội danh mà bà mắc phải.
Ngày 20/2/1955 tại rạp Lido Chợ Lớn, cuộ thi Hoa hậu Việt Nam đầu tiên đă diễn ra tụ hội nhiều người đẹp đang sinh sống tại Sài G̣n và các tỉnh miền Nam. Ban đầu, nghe bạn bè khuyên nhủ, bà chỉ định đăng lư dự thi cho vui. Nhưng cuối cùng, quá ấn tượng bởi vẻ đẹp sang trọng, đài các, bà đă vượt qua hàng loạt nhan sắc khác và chính thức đăng quang vương miện Hoa hậu. thời điểm đăng quang, bà chỉ cao 1,61m, số đo 3 ṿng là 86-62-88.
Trở thành diễn viên và bắt đầu bi kịch
Nhờ danh tiếng và nhan sắc vốn có, bà Thu Trang bà trở thành nữ diễn viên trong nhiều bộ phim của Sài G̣n thời điểm đó như "Chúng tôi muốn sống" (đạo diễn Vĩnh Noăn), “Lục Vân Tiên” (đạo diễn Tống Ngọc Hạp)…
Đầu năm 1957, bà cùng đạo diễn Tống Ngọc Hạp mang theo bộ phim Lục Vân Tiên sang Nhật làm hậu kỳ và tham dự Đại hội điện ảnh châu Á tại nước này. Sau nhiều ngày gần gũi, bà đă phải ḷng vị đạo diễn tài hoa. Chuyện ǵ đến cũng đến, bà có mang.
Sau này, trong cuốn hồi kư, bà đă viết: "Tới tuổi 25 tôi mới thành đàn bà trong hoàn cảnh bi thảm. Bị đưa vào những t́nh huống mà tôi cảm nhận là ḿnh đă không thể tránh. Khi người đàn ông đam mê, nên dễ bị say trong nỗi cuồng điên man dại? Hay chính tôi là một đối tượng có những nét ǵ khó gần, quá giữ ǵn càng gây kích thích trong sự phải chiếm đoạt? Phải chinh phục do tự ái của đàn ông tính, pha lẫn với ít nhiều tưởng tượng là t́nh yêu?
Bị khinh bỉ, vùi dập v́ không chồng mà chửa
Những ngày tiếp theo của bà khi trở lại Sài G̣n mới thực sự là bi kịch. Đơn giản v́ khi ấy, đạo diễn Tống Ngọc Hạp đă có vợ và con. Mặc cho điều đó, bà vẫn kiên quyết giữ lại đứa con. Sau này, bà vẫn cho con theo họ của bố, bà đặt tên là Tống Ngọc Vân Tiên.
Trong cuốn hồi kư của ḿnh, bà đă viết: “Chúng tôi đă sống trong thảm cảnh kế tiếp khi về tới Sài G̣n cuối năm 1957. Thật là cả một cơn giông băo phũ phàng đổ ập xuống tôi khi vừa bắt đầu làm mẹ. Xă hội Việt Nam thời ấy chưa có chút vị tha nào cho những sự kiện như vậy".
Sang Pháp định cư và là nguồn cảm hứng cho thi sĩ
Năm 1961, nhận được một lời mời sang Pháp tham gia ngành điện ảnh. Tuy nhiên, Pháp, Thu Trang không làm điện ảnh mà tiếp tục đi học. Năm 1978 bà trở thành tiến sĩ sử học tại ĐH Paris VII.
Ít ai biết rằng, những câu thơ đầy lạ lùng và nổi tiếng của Bùi Giáng là "C̣n hai con mắt, khóc người một con" chính là viết cho riêng bà. "Khóc người một con", tức là thương cảm cho người phụ nữ có một con.
Ngoài ra, thi sĩ Bùi Giáng c̣n viết nhiều bài thơ khác cho bà, có bài công bố, có bài không công bố. Trong tập "Mưa nguồn" của thi sĩ Bùi Giáng, in năm 1962, ông có viết tặng bà như sau: "Không biết nữa trời tṛn hay méo/ Chỉ hôm nay là nhan sắc hôm nay/ Anh ngó lên trời mây gió gửi nhau bay/ Trời bên kia/ Nhan sắc ở bên này".
Hoa hậu Thu Trang và con trai
Họa sĩ Bửu Ư, có công bố bài thơ do họa sĩ chép lại mà thi sĩ Bùi Giáng làm riêng cho bà với tựa đề chính là Thu Trang, với những câu thấm đẫm t́nh cảm tuyệt vọng lẫn hờn trách, "Trang của tờ giấy cũ/ Của vầng tóc ban đầu/ Trang của hồi vàng tụ/ Về mệt mỏi mai sau/ Anh nhớ em vô cùng/ Đất sầu không xiết kể/ Anh kêu gọi mông lung/ Trang ồ, Trang rất tệ".
Sau nhiều năm, khi chuyện cũ đă trở thành dĩ văng, Thu Trang về nước nhiều lần giảng dạy ngành du lịch tại nhiều ĐH nhưng giấu ḿnh là Hoa hậu đầu tiên của Việt Nam.