Nobel là giải thưởng vinh danh những đóng góp và thành tựu của các nhà khoa học cũng như những nghệ sĩ và những người hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau. Giải Nobel Văn học mới đây nhất đă được trao cho nhạc sĩ Bob Dylan. Điều này đă làm nhà văn Việt phải dấy lên một số câu hỏi và thắc mắc trong thái độ ngỡ ngàng.
Viện Hàn lâm Thụy Điển khép lại mùa giải Nobel 2016 bằng thông báo Nobel Văn học 2016 dành cho ca sỹ, nhạc sỹ người Mỹ Bob Dylan.
Thư kư thường trực Viện Hàn lâm Thụy Điển Sara Danius thông báo ngắn gọn về lư do giải Nobel Văn học được trao cho ông: "Bob Dylan được vinh danh v́ sáng tạo những phương thức biểu đạt thi ca mới trong truyền thống âm nhạc Mỹ".
Đây là lần đầu tiên Viện Hàn lâm Thụy Điển trao cho một ca sỹ, nhạc sỹ kể từ 1901, và tuyên bố “lựa chọn vô cùng thống nhất”.
Bob Dylan gianh giai Nobel Van hoc: Nha van Viet 'sung so'
Giải Nobel Văn học 2016 được trao cho Bob Dylan.
Từ nhiều năm nay Viện Hàn lâm Thụy Điển xếp Bob Dylan vào danh sách ứng viên Nobel Văn học. Sự tinh tế, sức mạnh của ca từ đậm chất thơ trong các sáng tác khiến ông được xem là tác giả có tầm ảnh hưởng sâu rộng.
Bob Dylan vốn được vinh danh là một tượng đài âm nhạc Mỹ trong việc chắt lọc ngôn từ đưa vào ca khúc của ḿnh. Tài năng của ông được khẳng định ở hội họa, phim ảnh và đặc biệt chất thơ trong các ca từ do ông sáng tác, dù có nhiều ca khúc bị coi là khó hiểu.
“Các ca khúc không phải được sinh ra bằng phép màu, tôi tạo ra chúng từ hư không. Tôi học cách viết ca từ khi nghe các ca khúc dân gian”, Bob Dylan từng nói.
Nhạc sĩ, ca sĩ Bob Dylan.
Năm 2008 ông bất ngờ được giải Pulitzer “v́ sự ảnh hưởng sâu rộng tới âm nhạc đại chúng và văn hóa Mỹ thông qua các ca từ đậm chất thơ phi thường”.
Các nhà phê b́nh khẳng định ông chắc chắn là “tác giả được bắt chước nhiều nhất trong lịch sử âm nhạc đại chúng hiện đại”, ảnh hưởng không chỉ tới các tác giả, ca sỹ, nhạc sỹ mà c̣n ảnh hưởng tới cách sống của những người lắng nghe âm nhạc của ông.
Cuốn sách cả văn xuôi và thơ đầu tiên Tarantula do ông viết xuất bản năm 1971. Ca khúc "Blowin’ in the wind" được giới trẻ Mỹ thời đó tôn thờ, dẫn lối cho họ trong nhiều cuộc biểu t́nh phản đối chiến tranh Việt Nam v́ lời lẽ giản dị và đi vào ḷng người.
Là người biên tập cuốn sách "Trịnh Công Sơn và Bob Dylan: Như trăng và Nguyệt" (tác giả John C. Schafer), nhà văn Nguyễn Trương Quư nhận định về giải thưởng năm nay: "Trao cho Bob Dylan là sự thừa nhận xu hướng liên văn bản. Đó là nỗ lực Ủy ban Nobel khi t́m những đóng góp của thể loại không kinh điển của văn chương".
Nhà văn Trương Quư phân tích, vài năm gần đây, giải thưởng Nobel văn chương mở rộng ra, không chỉ bó hẹp trong các thể tài kinh điển. Năm ngoái giải trao cho Svetlana Alexievich (người viết phóng sự, phi hư cấu), hay năm 2013 trao cho Alice Munro- tác giả chuyên viết truyện ngắn.
“Trước đây, cứ nói đến Nobel văn xuôi là trao cho người viết tiểu thuyết. Nhưng giải thưởng năm nay chính là câu chuyện tái định nghĩa văn học”.
Nhà nghiên cứu văn học Trần Ngọc Hiếu cho rằng, bản thân Bob Dylan được biết đến như một nhạc sĩ, ca sĩ. Việc Ủy ban Nobel trao cho Bob là trao giải cho truyền thống từ khởi thủy của nhân loại: sự gắn bó chặt chẽ giữa âm nhạc và thi ca.
Năm 2012, Bob Dylan được Tổng thống Obama tặng Huân chương Tự do.
Vẫn ngạc nhiên
Nhà phê b́nh văn học Phạm Xuân Nguyên cho biết ông sững sờ, bất ngờ với giải Nobel năm nay: “Bằng giải thưởng Nobel 2016, h́nh như Ủy ban Nobel muốn mở rộng một khái niệm văn học. Bob Dylan có thể là ca sĩ, nhạc sĩ, là người biểu diễn, nhưng nói ông là nhà văn th́ thật khó nói. Cảm tượng tức thời của tôi về giải thưởng của tôi là như vậy”.
“Thất vọng”, “gây sốc” là hai từ mà nhà văn Uông Triều– Biên tập viên mảng Văn học Nước ngoài của Tạp chí Văn Nghệ Quân Đội- nói về cảm giác của ḿnh.
Uông Triều đồng quan điểm cho rằng ca từ trong ca khúc của Bob Dylan đẹp, phức tạp, có chiều sâu, có tính phản kháng, nhưng nếu v́ thế mà trao giải th́ Ủy ban Nobel "đă đi quá xa".
Tuy tôn trọng kết quả của Ủy ban Nobel, xong nhà văn quân đội cũng tỏ rơ quan điểm: “Xin nhắc lại, đây là giải Nobel Văn học, không phải Nobel âm nhạc. Âm nhạc đă có Grammy và các giải khác”.