Xung quanh việc Mỹ mặc dù tham gia nhiều hoạt động mạnh mẽ trong cuộc khủng hoảng Ukraine nhưng lại phản ứng rất yếu ớt trước các hành động gây hấn ở Biển Đôngm, báo điện thử MTG đă có cuộc phỏng vấn ông Murray Hiebert - Phó GĐ Trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế CSIS và là chuyên gia hàng đầu của Mỹ về Đông Nam Á. Chúng tôi xin trích lại bài PV này cho các bạn theo dơi:
MTG- Thưa ông Murray Hiebert, như ông đă nói, VN càng ngày càng trở nên quan trọng với Mỹ. Vậy ông nhận định ǵ về phản ứng của TQ khi thấy VN và Mỹ có những hoạt động trao đổi, hợp tác trong bối cảnh Mỹ - Trung đang có mối quan hệ ở tầm nước lớn với nhau?
TQ từng cắm Dàn khoan HD981 vào sâu lănh hải VN hồi tháng 5.2014
- Ông Murray Hiebert: Thực tế chắc chắn cho thấy TQ đôi khi đă phát đi những tín hiệu trên Biển Đông để tỏ bày sự bất b́nh của ḿnh khi thấy mối quan hệ Việt - Mỹ trở nên thân thiện hơn. Bản thân tôi không nắm rơ VN có đối sách ǵ trước thái độ bất b́nh của TQ nhưng tôi nghĩ VN cần b́nh tĩnh. TQ ngày càng lớn mạnh cả về kinh tế lẫn chính trị, chuyện này đặt VN vào thế khó! Cách đáp trả của VN và Philippines trong vấn đề tranh chấp lănh thổ trên Biển Đông cũng cần phải tính đến yếu tố hậu thuẫn về mặt ngoại giao.
Tôi cho rằng tạo áp lực về mặt ngoại giao với TQ là cần thiết, và viêc sử dụng biện pháp quân sự không phải là phương sách tốt khi đối phó với họ.
Các quan chức Hà Nội hỏi tôi là tại sao Mỹ phản ứng gay gắt với Nga và ra các đ̣n trừng phạt Nga trong cuộc khủng hoảng ở Ukraine nhưng khi TQ đưa dàn khoan vào vùng lănh hải của VN th́ Mỹ chỉ chỉ trích chút ít bằng lời nói chứ không ra tay hành động ǵ cả.
Theo tôi, hai t́nh huống này hoàn toàn khác nhau xuất phát từ những mối quan hệ ràng buộc lắt léo của nền kinh tế Mỹ. Trong vấn đề Biển Đông, không thể dùng giải pháp cấm vận. Thay vào đó, những biện pháp ngoại giao gây áp lực đối với TQ là cần thiết khi mà nước này có những hành động để thể hiện sức mạnh mang tầm vóc toàn cầu của họ.
Vấn đề là phải bắt TQ hành động theo chuẩn mực của một nước lớn và họ phải cam kết có những hành động tương xứng với tầm vóc "anh cả" của ḿnh chứ không ỷ mạnh hiếp yếu đối với những nước nhỏ trong khu vực.
Ông Murray Hiebert: Trung Quốc không nên ỷ mạnh hiếp yếu.
MTG: -Ông nhận xét ǵ về triển vọng của tiến tŕnh đàm phán COC1
Chuyên gia Murray Hiebert: -Tiến đến COC là một điều tốt đẹp. Tuy nhiên, tôi cũng không mấy lạc quan về chuyện TQ sẽ hăng hái đẩy nhanh tiến tŕnh đám phán COC quá chậm chạp như hiện nay.
Trước đây cũng đă mất đến 10 năm mới ra được DOC2 . Việc triển khai các quy tắc của DOC đến nay cũng chẳng tiến triển ǵ.
Các nhà ngoại giao TQ luôn nói rằng việc triển khai DOC có nhiều bước tiến. Trong khi đó, những các nhà ngoại giao của khối Asean cho là mọi việc dẫm chân tại chỗ.
Tôi không hề lạc quan rằng COC sẽ trở thành hiện thực trong một thời gian ngắn ngủi.
Tôi nghĩ đến một số giải pháp mà VN có thể tiến hành để hóa giải những vấn đề ở Biển Đông như sau:
VN cần liên kết với các nước có tranh chấp lănh hải với TQ trong khu vực như Philippines và Malaysia. Khi những nước này vượt qua những sự khác biệt để đạt được sự đồng thuật thông qua đàm phán, họ sẽ chứng tỏ được với TQ là đây là cách dùng để hóa giải vấn đề xung đột ở Biển Đông và cũng để cô lập TQ.
Theo ư kiến của tôi, VN và một số nước khác cần phải khảo sát hiện trạng quần đảo Trường Sa. Trung Quốc đang xây dựng nhiều hạng mục. Nếu chúng ta chần chừ chờ đợi th́ 5 năm sau TQ đă hoàn toàn thay đổi hiện trạng quần đảo này.
MTG: Như vậy, theo ông là các nước Asean cần hợp tác để hóa giái ư đồ chiến thuật cắt lát salami của TQ phải không ạ?
- Vâng, đúng thế. Chúng ta gồm có VN, Philippines, Malaysia, Brunei có thể hợp tác với Mỹ để thông qua các biện pháp ngoại giao tiến tới giải quyết xung đột giữa những nước trong khối Asean với nhau.
Quan trọng là phải phối hợp để khảo sát hiện trạng Biển Đông. V́ TQ có thể dùng chiến thuật cắt lát salami của họ để thay đổi mọi thứ.
MTG: Trong bối cảnh Mỹ đă dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận vũ khí đối với VN, ông nghĩ sao về triển vọng Mỹ đáp ứng yêu cầu từ Việt Nam?
- Tôi chỉ có thể nói là một khi lệnh cấm bán vũ khí cho VN được dỡ bỏ một phần, điều đó đồng nghĩa là chúng ta nh́n thấy một cửa hàng. Theo tôi được biết, th́ cửa hàng đó vẫn chưa có khách đến mua.
Hiện tại, th́ Mỹ có thể cung cấp cho VN các loại vũ khí rơi vào nhóm nâng cao năng lực giám sát lănh hải như các loại radar, máy bay P3-Orion. Riêng đối với một số loại vũ khí có tính năng tác chiến cao th́ lệnh cấm vẫn chưa được dỡ bỏ.
Ưu tiên số một của Mỹ là làm sao cung cấp cho VN những loại khí tài để nâng cao năng lực giám sát lănh hải. Theo tôi,TQ có thể có những hành động mà VN không hề hay biết.
MTG: Nhưng ḍng máy bay chống tàu ngầm P3-Orion vốn được sản xuất từ những năm 60, dù sau này có nhiều cải tiến, có quá lỗi thời không thưa ông?
- Ḍng máy bay này vẫn được Mỹ và một số nước sử dụng. Các bạn cũng có thể cần đến ḍng P8 hiện đại hơn.
Việc trang bị những thiết bị giám sát rất cần thiết để bảo vệ lănh hải VN nhưng theo tôi, phía VN dường như đang tỏ ra không vội vàng ǵ.
Trong khi đó, phía Mỹ chỉ dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho VN theo từng bước. Nên nhớ là tiến độ dỡ bỏ lệnh cấm lại phải căn cứ vào nhu cầu của VN mà thôi.
Vấn đề tùy thuộc vào VN phải xác định ḿnh muốn cái ǵ. Nếu VN tiếp cận Mỹ và tuyên bố VN cần loại vũ khí X, phía Mỹ buộc phải xem xét lời đề nghị của VN.
Theo hiểu biết của tôi, VN chưa có một đề xuất cụ thể cho phía Mỹ. Trên thực tế, tôi nghĩ rằng động thái của VN là hơi chậm.
Theo tôi, VN cần tỏ ra quan tâm muốn mua một số loại vũ khí nào đó từ Mỹ. Nếu không th́ chẳng có lí do ǵ để Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí cho VN.
Theo tôi, vấn đề nằm ở chỗ, một phần lệnh cấm đă được dỡ bỏ có nghĩa là cửa hàng vũ khí đă khai trương, VN hăy đến mà mua sắm đi thôi!
Tôi muốn đề cập đến động thái của một số công ty vũ khí Mỹ muốn tiếp cận thị trường VN. Tuần trước, một nhà sản xuất vũ khí Mỹ đă làm việc với một vị tướng ở Bộ Quốc Pḥng Việt Nam.
MTG: Ư ông muốn nói đến công ty Lockheed, nhà sản xuất P3-Orion?
- Đúng, tuy nhiên, tôi không có thông tin ǵ về cuộc tiếp xúc giữa Lockheed và lănh đạo của Bộ Quốc Pḥng VN 3.
MTG: Theo ông, nếu Mỹ có tân Tổng Thống vào năm 2016 là người không thuộc đảng Dân chủ như hiện nay, liệu chính sách của Mỹ đối với VN có nhất quán, hay sẽ có một sự thay đổi nào đó?
- So sánh giữa đảng Cộng ḥa và đảng Dân chủ, họ không có nhiều khác biệt về quan điểm đường lối chính sách của Mỹ đối với VN.
Nếu Tổng thống mới của Mỹ là bà Clinton, bà ấy sẽ tiếp tục những chính sách từ trước đến nay mà Mỹ áp dụng đối với VN. Nếu Tổng Thống mới là Jeb Bush, một chính khách đến từ bang Florida, tôi nghĩ việc đầu tiên ông ấy sẽ làm sau khi thức dậy vào mỗi buổi sáng là nh́n về biên giới phía Nam của nước Mỹ. Ư tôi muốn nói là ông Jeb Bush sẽ dành nhiều mối quan tâm đến khu vực Mỹ La tinh hơn là các khu vực khác trên thế giới. Nhưng bây giờ là quá sớm để dự đoán ai là Tổng thống tiếp theo.
Theo tôi, nếu đảng của Obama thắng th́ chính sách xoay trục về châu Á sẽ được chú trọng, nhưng nh́n chung đảng nào lên nắm quyền th́ quan điểm của Mỹ đối với VN vẫn không thay đổi.
MTG: Hiện có nhiều nhà phân tích cho rằng Mỹ khá bối rối trong chính sách xoay trục về châu Á bởi có quá nhiều sự việc khác làm Mỹ phân tâm như cuộc khủng hoảng ở Ukraine, hay vấn đề phiến quân nhà nước hồi giáo IS, ông có cho rằng Tân Bộ Trưởng Quốc Pḥng Mỹ ông Ashton Carter sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách của ông Chuck Hagel trong việc làm ấm mối quan hệ hợp tác quốc pḥng Việt - Mỹ không, thưa ông?
Chuyên gia Murray Hiebert nhận xét ông Chuck Hagel đă gay gắt lên án hành động gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông tại diễn đàn đối thoại Shangri-la 2014
- Tôi nghĩ ông Carter 4 sẽ tiếp tục thực hiện chính sách với VN của ông Hagel5 Tuy nhiên, tôi cũng phải nói thẳng thắn rằng ông Carter không có sự gắn bó về mặt cá nhân với VN như ông Hagel. Ông Carter thậm chí chưa từng là quân nhân.
Trong khi đó, ông Hagel từng là cựu binh tham chiến ở VN, ông ấy từng bị thương ở đây. Tôi ước ông ấy có thể sang thăm VN trước khi từ chức Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ, lẽ ra ông Hagel phải có một chuyến viếng thăm thú vị tới VN.
Tôi có người bạn từng tham gia chuẩn bị cho chuyến viếng thăm này nên tôi biết được những điều ông Hagel định làm tại VN.
Người ta không thể thực hiện những điều này nếu VN chưa từng hiện diện trong trái tim họ. Ông Carter là người có thể dùng trí tuệ để hiểu VN, nhưng việc hiểu VN bằng trái tim lại là một chuyện khác với việc nh́n nhận VN như theo kiểu "lại thêm một đất nước quan trọng khác"
Tôi có nghe thông tin ông Carter qua thăm VN vào cuối năm nay.
Chiến lược gia về Đông Nam Á hàng đầu của Mỹ ông Murray Hiebert cho rằng ông AshtonCarter sẽ tiếp tục thực hiện chính sách với VN của ông Chuck Hagel
MTG: Cá nhân tôi từng nghe một câu chuyện hài chính trị, vâng, tôi nghĩ chỉ là chuyện hài, là Trung Quốc có tác động đến việc ông Hagel mất ghế Bộ trưởng. Ông có biết về mẩu chuyện hài hước này không?
- (Cười lớn) Bây giờ tôi mới nghe lần đầu. Đương nhiên chỉ là chuyện hài. Thực ra, ông Hagel là người rất năng động trong việc đẩy mạnh quan hệ hợp tác quốc pḥng giữa Mỹ và VN. Nếu bạn c̣n nhớ, th́ ông ấy đă dùng ngôn từ mang tính đả kích mạnh mẽ Trung Quốc tại đối thoại Shangri-la 2014.
MTG: C̣n một chính khách Mỹ gắn bó với VN khác là ông John McCain, Chủ tich Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, ông ấy vẫn duy tŕ ảnh hưởng lớn của ḿnh chứ thưa ông?
- Vâng, tôi nghĩ ông ấy có thể đóng vai tṛ quan trọng. Tuy nhiên ông ấy là người của đảng đối lập với đảng đang cầm quyền. Dù ông ấy là một người theo phe cộng ḥa nhưng tôi nghĩ ông ấy vẫn có thể là người ủng hộ nhiệt t́nh cho sự xích lại gần nhau giữa Mỹ và VN.
Trên thực tế, John McCain5 là quân nhân cuối cùng từng tham chiến tại VN đang đảm đương chức vụ quan trọng trên chính trường Mỹ. Nay th́ Chuck Hagel đă ra đi. Cựu Thượng nghị sĩ Richard Lugar6, từng là Chủ tịch của Ủy ban đối ngoại Thượng viện, và cả Jim Webb7 nữa, những người am hiểu VN cuối cùng đă rời bỏ chức vụ.
Chính trường Mỹ cần phải có một thế hệ những người am hiểu VN mới. Những người am hiểu VN hiện nay chỉ đếm trên đầu ngón tay, như trường hợp của John McCain và John Kerry8. Đây quả là một việc đáng phải lo ngại.
Theo nhà nghiên cứu Đông Nam Á Murray Hiebert Ngoại trưởng John Kerry là một trong những chính khách hiếm hoi có mối quan hệ gắn bó với VN đang tại vị
MTG: Ông có nghĩ thực trạng này sẽ là một thách thức đối với chính sách xoay trục về châu Á của Mỹ khi mà những chuyên gia am hiểu về khu vực này không c̣n nắm quyền?
- Hoàn toàn đúng như thế! Những kiến trúc sư của chính sách xoay trục về châu Á đang ra đi.Chính điều này sẽ làm giảm mức độ lan tỏa áp lực để thực thi chính sách này. Tôi không nói là chính sách này sẽ không được kéo dài. Nhưng một khi John McCain hay Jim Webb ra đi th́ tiếng nói ủng hộ cho chính sách này cũng giảm trọng lượng.
Chiến lược gia hàng đầu về Đông Nam Á Murray Hiebert bày tỏ sự tiếc nuối khi cựu TNS phe Cộng Ḥa Richard Lugar vốn rất được ḷng TT Obama đă rờiT hượng viện Mỹ . Ông Richard Lugar là TNS Mỹ từng có những đánh giá tích cực về triển vọng mở cửa nền kinh tế VN từ những năm đầu của thập niên 1990.
Cựu TNS Jim Webb từng là Thiếu úy Thủy Quân Lục Chiến Mỹ trong chiến tranh Việt Nam. Sau một thời gian rời Thượng Viện Mỹ, ông tuyên bố muốn được xem xét đủ điều kiện để trở thành ứng viên tranh cử Tổng Thống Mỹ của Đảng Dân chủ vào cuối năm 2014.Trong thông điệp tranh cử của ḿnh, ông Jim Webb đề cập đến Việt Nam như một quốc gia quan trọng trong chiến dịch gầy dựng lại thanh thế của Mỹ trong khu vực Đông Nam Á. Ông nói giỏi tiếng Việt và có vợ làmột nữ luật sư gốc Việt- bà Hồng Lê Webb.
TNS John McCain được truyền thông Mỹ đánh giá là người có tư duy độc lập và có tầm nh́n xa trong việc nhận ra vị trí quan trọng của VN trong đối sách cân bằng ảnh hưởng với Trung Quốc ở khu vực châu Á. Ông Murray Hiebert nhận định John McCain, đương kiêm Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ và cựu Bộ trưởng quốc pḥng Mỹ Chuck Hagel9có vai tṛ lớn trong việc thúc đẩy quan hệ Việt - Mỹ
Theo ông Hiebert, Bộ Quốc Pḥng VN có thể mua máy bay P3-Orion của Lockheed để tăng cường năng lực giám sát và bảo vệ chủ quyền lănh hải
MTG: Thưa ông, vừa qua tin tức về vụ rớt máy bay trực thăng UH1 khiến dư luận VN đau ḷng trước thực tế nhiều trang thiết bị quốc pḥng của VN đang rất cũ. Ông có theo dơi chuyện này không?
Chuyên gia Murray Hiebert:
Có chứ, nhưng tôi không muốn có những b́nh luận liên quan đến vụ việc này. Tôi muốn nhắc lại cho bạn nhớ là cách đây hai tháng, Mỹ đă bán những máy bay C130 đă qua sử dụng cho Philippines . Tôi nghĩ là VN cũng có thể mua những thiết bị này của Mỹ.
Ngoài ra, đối với P3-Orion, VN có thể dùng để giám sát từ trên không. Quân đội Mỹ vẫn dùng loại máy bay này để giám sát Biển Đông. Đây là loại máy bay có thể giám sát các hoạt động của những tàu ngầm.
MTG: Trước khi kết thúc cuộc tṛ chuyện của chúng ta, tôi vẫn bị ám ảnh bởi một câu hỏi, liệu những chiêc máy bay từ những năm 60 có an toàn không?
Chuyên gia Murray Hiebert: Có thể P-8 là sự thay thế tốt hơn. nhưng nhiều nước vẫn c̣n dùng P-3.
MTG: Cám ơn ông v́ cuộc trao đổi cởi mở này!
Theo MTG
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
