MASSACHUSETTS - Cuộc chiến trên biển gây nhiều thương vong cho phía Việt Nam năm 1974 đă được đưa ra ‘mổ xẻ’ dưới nhiều lăng kính khác nhau của các nhà nghiên cứu gốc Việt tại Đại học Harvard hôm 11/1.
Tiến sỹ Ngô Như B́nh, Giám đốc chương tŕnh tiếng Việt tại trường đại học danh tiếng nằm ở bang Massachusetts, cho VOA Việt Ngữ biết, cuộc hội thảo được tổ chức để đánh dấu tṛn 40 năm trận hải chiến đẫm máu.
Các diễn giả đang thảo luận tại cuộc hội thảo về Hoàng Sa tại Harvard hôm 11/1/2014. |
Ông B́nh cũng nói rằng ư kiến của các chuyên gia Mỹ và Canada gốc Việt tham gia diễn đàn có thể đóng góp phần nào vào việc t́m ra giải pháp cho cuộc tranh chấp lănh hải trên biển Đông.
Ông nói: “Chúng tôi muốn lắng nghe ư kiến của các chuyên gia từ những góc độ khác nhau, từ lịch sử, pháp luật, kinh tế hay thương mại. Nếu như kết quả của các công tŕnh nghiên cứu của các diễn giả và kết quả của hội thảo này được nhiều người biết đến th́ chúng tôi nghĩ rằng nó sẽ góp phần giải quyết vấn đề biển đảo ở biển Đông một cách ḥa b́nh”.
Ông Ngô Vĩnh Long, Giáo sư khoa lịch sử của Đại học Maine, là một trong các diễn giả thuyết tŕnh tại cuộc hội thảo với sự tham gia của nhiều thành phần, trong đó có khá nhiều sinh viên người Việt.
Về tác động của cuộc chiến trên biển năm 1974 đối với các diễn biến những năm sau đó, ông Long nhận định với VOA Việt Ngữ rằng nó là điểm khởi đầu cho một loạt các rắc rối mà Trung Quốc gây ra sau này.
Theo ông, việc Trung Quốc đánh chiếm toàn bộ Hoàng Sa là nhằm thâu tóm và kiểm soát biển Đông.
Ông Long nói: “Trung Quốc lấy nốt Hoàng Sa rồi để từ đó mới nói rằng Trung Quốc có lănh hải mấy trăm dặm, thành ra, gây tranh chấp khắp khu vực. Trung Quốc gây sự, chiếm chỗ này, chiếm chỗ kia, để mà người ta phải tới để điều đ́nh với Trung Quốc. Khi mà tới nói chuyện với Trung Quốc th́ Trung Quốc tuyên bố chỉ nói chuyện song phương thôi, chứ không nói đa phương. Trung Quốc dùng sức mạnh của các nước lớn để ăn hiếp các nước nhỏ”.
Liên quan tới khía cạnh pháp lư trong vấn đề tranh chấp ở biển Đông, nhiều ư kiến cho rằng Việt Nam nên đi theo cách làm của Philippines.
Tiến sỹ Tạ Văn Tài, cựu giảng viên trường luật của Đại học Harvard nhận định với VOA Việt Ngữ rằng Hà Nội nên theo gót Philippines đưa Trung Quốc ra ṭa trọng tài quốc tế để phân xử.
Ông Tài nói: “Hai ṭa án chính là ṭa trọng tài và ṭa luật biển. Muốn giải thích điều khoản nào về luật biển, một bên có quyền đưa ra và bên kia không ngăn cản được. Bên kia có tŕnh hồ sơ th́ họ xem, không tŕnh th́ họ cứ tuyên bố một bản án mà dĩ nhiên nó không có tính cưỡng hành, nhưng mà ít ra nó cũng tạo được một cái thế về luật pháp, về chính nghĩa cho Việt Nam và Philippines. Đó là điều nên làm”.
Trung Quốc từng tuyên bố rằng nước này không có ư định tham gia vụ kiện mà Bắc Kinh cho là nỗ lực của Philippines nhằm hợp thức hóa việc chiếm đóng các đảo của Trung Quốc ở biển Đông.
Tiến sỹ Tài cho rằng Hà Nội hiện chú tâm theo dơi vụ kiện do Manila khởi xướng để xem có thể học được ǵ.
Ông nói: “Đối với Trung Quốc, một anh khổng lồ hung hăng, dùng ngoại giao súng ống th́ chỉ có cách dùng luật pháp, là khí giới của kẻ yếu chống kẻ mạnh, giống như Nguyễn Trăi nói, đem đại nghĩa (tức luật pháp) để thắng hung tàn. Trước ṭa án, dù là không có lôi được ông Tàu ra, nhưng nếu mà có một bản án, kết án lập trường của ông Tàu, điều đó rất có lợi cho dư luận quốc tế chống nước Tàu và bảo vệ các nước nhỏ ở Đông Nam Á”.
Tiến sỹ Vũ Quang Việt, một chuyên gia từng làm việc cho Liên Hiệp Quốc và hiện nghiên cứu về cuộc tranh chấp biển Đông, cũng có cùng quan điểm với ông Tài.
Ông Việt cho rằng Việt Nam ‘là nước nhỏ th́ phải dựa vào luật pháp quốc tế để giải quyết’, và rằng việc ‘Philippines làm là đúng đắn và Việt Nam nên ủng hộ’.
Ông nói: “Việt Nam có thể đưa Trung Quốc ra ṭa bất cứ lúc nào, nhưng Việt Nam cần phải t́m hiểu để biết những vấn đề nào cần đưa ra ṭa được. Việt Nam muốn kiện th́ phải t́m ra cái ǵ liên quan tới Việt Nam, chứ không thể lấy các điểm [đưa ra ṭa] của Philippines được”.
Ông Paul Reichler, luật sư đại diện của chính quyền Manila trước ṭa trọng tài quốc tế từng nói với VOA Việt Ngữ rằng quyền lợi của Việt Nam ‘hoàn toàn giống với hai điểm chính mà Philippines mang ra ṭa’.
Trong chuyến thăm Hoa Kỳ năm ngoái, khi được hỏi về việc Manila đưa Bắc Kinh ra ṭa, Chủ tịch Việt Nam Trương Tấn Sang nói rằng đó là ‘thẩm quyền của Philippines’ và rằng Việt Nam ‘tôn trọng Philippines”.
Trong khi đó, tiến sỹ Ngô Như B́nh cho rằng chính quyền Hà Nội cần phải cho người dân thấy rơ ‘quan điểm của ḿnh, quan điểm của phía Việt Nam’ trong vấn đề biển Đông.
VOA