Thấy hai vợ chồng căi nhau, tổ ḥa giải liền đến khuyên giải, ai dè người chồng vác cả con dao to ra dọa: “Ai can thiệp vào chuyện gia đ́nh tao là tao chém”. Lại có những cặp đôi thường xuyên căi nhau, ḥa giải viên đến làm việc nhiều lần đều bị xua đuổi. Kết cục của một trong các chuyện ấy là một người vợ cầm kéo đâm chồng thiệt mạng…
Đó chỉ là vài trường hợp "dở cười dở mếu", thậm chí rơi nước mắt trong thực tế tác nghiệp của các ḥa giải viên cơ sở.
Ḥa giải viên "huy động" người "gỡ khó"
Nhắc lại những câu chuyện ḥa giải bất thành, chị Lê Thị Thơm, Chủ tịch Hội phụ nữ xă Cao Viên, Thanh Oai, Hà Nội, không khỏi buồn phiền. Nhiều cặp đôi gặp trục trặc hôn nhân, các ḥa giải viên thôn xă đă cố gắng áp dụng cả nhu, cương để “điều trị” th́ kết quả đạt được vẫn không như mong muốn.
Có nhiều trường hợp mà các cặp đôi thường xuyên căi vă, đánh chửi nhau đến nỗi tổ ḥa giải phải nghĩ hết cách này đến cách nọ th́ mới có thể dàn xếp. Cũng có một số trường hơp ḥa giải viên bất lực và chuyện về các gia đ́nh ấy đong đầy nước mắt.
Chị Thơm vẫn nhớ trường hợp ḥa giải cho một cặp đôi và bị người chồng vác dao dọa chém. Anh chồng này có vẻ ngoài b́nh thường, thậm chí c̣n bị hở hàm ếch, so với chị vợ th́ nhan sắc có phần kém cỏi hơn.
Vợ anh ta rất sắc sảo, chồng không giỏi làm ăn buôn bán nên một tay chị gây dựng cơ đồ cho nhà chồng. Mặc dù chỉ đi buôn đồng nát song nhờ có duyên và nhanh nhẹn hoạt bát nên thu nhập hằng ngày của chị rất khá. Số tiền kiếm được nhờ biết dành dụm nên chị xây được ngôi nhà khang trang.
 |
Cô Lê Thị Thơm thường rất “đau đầu” mỗi khi t́m cách ḥa giải cho các cặp đôi. |
Mặc dù chồng bất tài nhưng chị vợ lại rất yêu và chiều chồng. Hầu như bữa nào chị cũng mua đầy đủ đồ nhắm để chồng uống rượu.
Có lẽ v́ được chiều chuộng quá nên anh chồng “sinh hư”. Không phải là trụ cột kinh tế gia đ́nh nhưng cứ rượu vào lời ra, anh ta lại nói năng lảm nhảm rồi chửi bới vô cớ. V́ lẽ đó nên hai người cũng rất hay căi vă.
B́nh thường mẹ chồng nếu hiểu lư lẽ th́ sẽ bênh vực con dâu. Thế nhưng bà lại rất chiều con trai nên hễ xung đột xảy ra là "bênh con trai chằm chặp". Mâu thuẫn được đẩy cao và chuyện hai vợ chồng to tiếng, căi vă không phải chuyện hiếm.
Trong một lần căi vă, anh chồng đuổi đánh chị vợ khiến thôn xóm nhốn nháo, ban ḥa giải của thôn, xă đă t́m đến khuyên can. Thế nhưng, vừa nh́n thấy các cán bộ ḥa giải, anh chồng hung dữ chạy vào nhà vác ra con dao to, mắt long ṣng sọc, cầm dao chỉ thẳng vào mặt những người làm công tác ḥa giải: “Chuyện gia đ́nh tao, tao giải quyết, không khiến ai can thiệp”.
“Biết rằng anh ta lúc đó đang nóng nên không ai nói ǵ, tự động lùi ra xa. Tổ ḥa giải biết được anh này sợ bà cô của ḿnh, nên đă gọi bà cô đấy đến. Anh này rất sợ cô nên khi bà này sang th́ mọi chuyện được yên ổn”, chị Thơm nhớ lại.
Đây là một trong những "ca" khó mà tổ ḥa giải đành suưt "bó tay”.
Những kỷ niệm vui khi làm ḥa giải viên
Có một cặp vợ chồng, cô vợ xinh gái, buôn bán giỏi giang, chồng hay ghen thỉnh thoảng hay căi cọ nhau nhưng thực chất anh này rất t́nh cảm , câu nào cũng "anh anh em em" rất ngọt ngào, bản tính lại hay sỹ diện. Đến lúc căi cọ, chị vợ muốn mời tổ ḥa giải.
Thấy vợ hay mời người ḥa giải trong những lần hai vợ chồng căi vă. Người chồng đă dặn vợ rằng: "Nếu những lần anh có to tiếng th́ em chỉ mời chị Thơm đến khuyên can anh thôi nhé".
Chị Thơm lấy làm vui khi được sự tin tưởng từ anh chồng đó, nhưng chị cũng thấy hài hước là tại sao người chồng biết dặn vợ thế nhưng vẫn to tiếng và gọi chị tới thường xuyên.
Một lần anh chị to tiếng với nhau, th́ chị Thơm và mấy người ḥa giải nữa cùng đến. Người vợ nhờ cô Thơm và tổ ḥa giải lập biên bản, làm người chồng nổi khùng lên đ̣i đánh. Biết người chồng có tính sỹ diễn nên chị Thơm đă bảo "có ǵ đâu mà lập biên bản, chuyện vợ chồng có khúc mắc th́ nói rơ là xong thôi mà", khi đấy người chồng mới nguôi giận, và ngồi xuống giăi bày nỗi niềm.
Sau vụ đó, hai vợ chồng lại ḥa thuận. Chị vợ c̣n mua tặng chị Thơm và chi hội trưởng phụ nữ thôn mỗi người một chiếc áo.
Lại có cặp vợ chồng đă đông đủ cháu nội cháu ngoại nhưng chồng hay say xỉn nên chồng đánh vợ như cơm bữa. Cô Thơm phải đến tận nhà để nói chuyện với ông chồng, lúc đến th́ bát đũa, nồi niêu đang vứt loẻng xoẻng ngoài sân v́ ông ta vừa say rượu và đánh vợ xong.
Biết t́nh thế không thể ngồi nói chuyện phân bua khúc mắc giữa hai vợ chồng này, chị Thơm đă đưa luật bạo hành gia đ́nh ra để phân tích mức độ vi phạm nặng nhẽ. Sau hơn 2 tiếng đồng hồ phân tích găy gọn, ông chồng đă nhận lỗi và hứa sẽ không đánh vợ nữa.
Câu chuyện đẫm nước mắt khiến ḥa giải viên day dứt
Có một số vụ việc ḥa giải không thành đều khiến chị Thơm trăn trở. Nhưng có lẽ vụ việc khiến cô buồn và “sốc” nhất là chuyện chồng rượu chè thường xuyên đánh đập vợ, dẫn đến, người vợ "tức nước vỡ bờ", không làm chủ được hành vi đă “xuống tay” giết chồng.
Người vợ trong câu chuyện tên Minh (sinh năm 1963), ông chồng tên Ḥa (sinh năm 1958), cả hai đều là người thôn Băi, xă Cao Viên.
Theo lời chị Thơm th́ bà Minh là người phụ nữ rất đảm đang, tháo vát. Lấy nhau, sinh được được một bé gái th́ bà Minh không thể chịu đựng nổi tính t́nh côn đồ, thường xuyên rượu chè, đánh đập vợ của ông Ḥa. Bà bỏ chồng, đi tận Ḥa B́nh làm ăn. Đứa con chung của hai người ở cùng bố không lâu th́ mất.
Ông Ḥa đi lấy vợ hai th́ sinh thêm được một con gái. Nhưng với bản tính của ông Ḥa, dường như khó có người phụ nữ nào chung sống được lâu dài. Thế nên chỉ sau một thời gian ngắn gắn bó, ông Ḥa và vợ hai chia tay. Ông lên Ḥa B́nh đón bà Minh về “nối lại t́nh xưa”. V́ vẫn c̣n t́nh cảm với ông Ḥa nên bà Minh về sống cùng, sau đó sinh được thêm 2 người con.
Là người giỏi thu vén nên kinh tế trong gia đ́nh đa phần do một tay bà Minh dựng dạo. Ông Ḥa vốn bê tha rượu chè nên không chỉ không giúp đỡ kinh tế cho vợ mà c̣n thường xuyên bị “ma men” điều khiển, đánh đập vợ con.
Bà Minh cứ sắm sửa được cái ǵ, ông lên cơn say là đập nát hết. Những lần mới căi vă, người trong thôn trong xóm c̣n tới can thiệp, khuyên giải, ban ḥa giải cũng vào cuộc nhiều lần nhưng ḥa thuận được mấy hôm rồi vẫn “đâu đóng đấy” nên không ai c̣n thiết tha với chuyện căi nhau như cơm bữa của gia đ́nh ông Ḥa bà Minh nữa.
Có những lúc thấy gia đ́nh bà Minh "lặng lẽ", chị Thơm vẫn ghé qua để tṛ chuyện với bà Minh và ông Ḥa. Chị có tâm sự với họ nhiều thứ, khuyên giải và mong muốn hai vợ chồng ông Ḥa và bà Minh cố gắng làm ăn, sinh thêm mụn con. Nhất là ông Ḥa không c̣n rượu chè nữa, hăy tu chí làm ăn giúp đỡ bà Minh. Nghe chị Thơm nói, cả hai ông bà đều gật đầu quyết chí. Nhưng lại được mấy hôm chị Thơm lại phải chứng kiến cảnh vợ chồng ông bà căi vă, xô xát nhau.
Khi “con giun xéo lắm cũng quằn”, trong một lần bị chồng đánh đập, chửi bới rồi đem hết quần áo của ḿnh ra sân đốt, bà Minh đă cầm kéo đâm chồng khiến nạn nhân tử vong.
Có những vụ ḥa giải tưởng thành công nhưng cuối cùng vẫn không cứu văn được hạnh phúc các cặp đôi... Đó là chuyện của một cặp đôi trẻ tuổi xích mích chỉ v́ anh chồng hiền lành luôn nghe lời mẹ khiến cô vợ không chịu nổi uất ức đă để lại lá thư đầm đ́a nước mắt rồi bỏ đi giữa đêm khuya; chuyện cặp vợ chồng mâu thuẫn v́ tính “lả lơi” của chị vợ, lần ḥa giải đầu thành công, tưởng như sợi dây hạnh phúc được nối lại nhưng cuối cùng kết thúc cho cuộc hôn nhân ấy vẫn là lá đơn ly hôn có đủ 2 chữ kư...
Luôn nỗ lực để "gương vỡ lại lành"
C̣n ông Nguyễn Xuân Phượng (70 tuổi, Khoái Châu, Hưng Yên) th́ đă làm công việc của người “vác tù và hàng tổng” được 10 năm nay. Trong quăng thời gian đó, ông đă giúp đỡ không biết bao đôi vợ chồng hiểu nhau, sống đầm ấm hơn. Công việc không có lương nhưng niềm hạnh phúc khi chứng kiến những cặp vợ chồng “gương vỡ lại lành” ấy khiến ông có động lực để t́m hiểu và tiến hành các vụ ḥa giải.
Ông cho biết, xă hội càng hiện đại th́ dường như chuyện tan vỡ gia đ́nh ngày càng phổ biến hơn. Trước ở làng ở quê hiếm lắm mới thấy có đôi trục trặc dẫn tới bỏ nhau song hiện giờ số vụ đă nhiều hơn. Mỗi năm, ông đều tham gia các vụ ḥa giải từ to đến nhỏ: ghen tuông, căi vă cho tới việc quyết định ly hôn.
 |
Lá thư của cô vợ trẻ để lại trước lúc bỏ nhà ra đi mà ông Phượng từng nhận được trong một vụ ḥa giải. |
Cái khó của những ḥa giải viên cơ sở như ông Phượng, cô Thơm chính là người dân ở nhiều thôn quê, làng xă tŕnh độ dân trí c̣n thấp, vẫn "trọng nam khinh nữ", người đàn ông quen sống gia trưởng, người phụ nữ luôn luôn chịu nhịn nhục, để người chồng hành hung. Hoặc là người phụ nữ v́ quá uất ức, quẫn trí nên đă có những hành động thiếu suy nghĩ....
Để ḥa giải các cặp đôi "sứt mẻ" thành công, ḥa giải viên phải bàn họp, nghĩ nhiều cách khác nhau.
Các ḥa giải viên mong muốn giúp những cặp vợ chồng trong thôn quê của ḿnh hiểu rơ về pháp luật, nhất là luật bạo hành gia đ́nh. Họ chịu nghe lời của các ḥa giải viên để sống tốt hơn, đầm ấm hơn. Ngoài ra chị Thơm cũng mong muốn các ban ngành phối hợp với nhau can thiệp sớm vào các vụ việc để không có những hậu quả đau ḷng xảy ra, v́ chị cho rằng ḥa giải viên cũng chỉ giúp được một phần nhỏ vào việc hàn gắn các gia đ́nh đang "sứt mẻ".
Thanh Thu