Đại biểu Quốc hội Việt Nam là người được cử tri Việt Nam trực tiếp bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, b́nh đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Các đại biểu được bầu chịu trách nhiệm trước cử tri bầu ra ḿnh và trước cử tri cả nước. Thông qua các đại biểu và thông qua Quốc hội, nhân dân Việt Nam sử dụng quyền lực của ḿnh để định đoạt các vấn đề của đất nước. Điều kiện cần thiết để trở thành đại biểu Quốc hội trong cuộc tổng tuyển cử, và được Ủy ban thẩm tra tư cách đại biểu Quốc hội xác định là đủ tư cách làm đại biểu Quốc hội là: Có phẩm chất đạo đức tốt, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; kiên quyết đấu tranh, chống mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng và các hành vi vi phạm pháp luật. Và có tŕnh độ và năng lực thực hiện nhiệm vụ đại biểu quốc hội, tham gia quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Tuy nhiên, tại phiên họp Quốc hội ngày 17.11.2012, đại biểu quốc hội Hoàng Hữu Phước (TP.HCM) và đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) đă tranh luận nảy lửa rằng có nên đưa luật biểu t́nh vào chương tŕnh làm luật của Quốc hội khoá XIII.
Tại nghị trường hôm đó, ông Phước cho rằng “đa số công dân sẽ không ủng hộ luật biểu t́nh”. Bức xúc v́ đại biểu “nhân danh nhân dân” khi nói điều này, đại biểu Dương Trung Quốc đă gọi phát biểu như thế là “xúc phạm nhân dân”.
Giờ giải lao, ông Phước nói thêm với báo giới: “hăy chờ đến lúc dân trí cao hơn mới nên có luật biểu t́nh” và tiếp tục vấp phải sự phản ứng gay gắt từ luật sư Trương Trọng Nghĩa, một trong những người đầu tiên đề xuất có luật biểu t́nh. Ông Nghĩa cho rằng, lấy lư do dân trí c̣n thấp để nói chưa cần luật biểu t́nh là “hạ thấp dân trí Việt Nam”.
Ngày 20.11.2012, blog cá nhân
http://hhphuoc.blog.com (được chủ blog giới thiệu là “Blog Giao Lưu Của Đại Biểu Quốc Hội Khoá XIII Hoàng Hữu Phước Với Cử Tri Toàn Quốc”) xuất hiện bài viết nhan đề: “Chụp mũ – về những phát biểu gần đây liên quan đến luật biểu t́nh”. Xác nhận với phóng viên Sài G̣n Tiếp Thị, đại biểu Hoàng Hữu Phước nói đúng là ông viết và viết ra để giăi bày thêm v́ “bất ngờ có những phản ứng mạnh đến thế từ một số đại biểu do hiểu lầm ư ông”.
“Phản pháo” với đại biểu Nghĩa, ông Phước viết: “Khi nghe phát biểu của ông Nghĩa có dùng từ “dân trí thấp” tôi có ngay cái cảm nhận của một hành vi uốn cong ngôn ngữ nơi ông”. Với đại biểu Quốc, ông viết tiếp: “Cái mũ của ông Quốc cũng vô cùng lợi hại khi nói tôi tuyên bố đại diện nhân dân, dù trong nội dung phát biểu chính thức của tôi chẳng có nơi nào ghi như thế, ngoài việc tôi tin rằng nếu được hỏi ư kiến ắt đa số người dân sẽ không ủng hộ luật này”. Đối với cả hai ông Nghĩa và Quốc, ông Phước kết luận rằng “Chưa tôn trọng nguyên văn của người nói, tự tiện lái ngôn ngữ theo hướng bất lợi cho người nói (riêng đối với ông Quốc, c̣n có ḍng “chụp mũ người nói” tiếp sau đoạn này – PV), e rằng đó chỉ là thủ đoạn chứ không phải chính tâm”.
Theo TS Đinh Xuân Thảo, viện trưởng viện Nghiên cứu lập pháp (thuộc Uỷ ban thường vụ Quốc hội) th́ “Phản ứng trên trang cá nhân như thế th́ quy định ḿnh chưa có cụ thể. Nhưng tốt nhất là theo thông lệ, ở đây là với tư cách chính khách, có tổ chức th́ ḿnh phải bằng con đường tổ chức để kiến nghị lên đó mà trao đổi”.
Đại biểu Dương Trung Quốc tỏ ra khá b́nh tĩnh trước thông tin này khi nói với Sài G̣n Tiếp Thị: “Đó là việc của anh ấy và tôi không b́nh luận ǵ”. Tuy vậy, ông Quốc cũng nói thêm: nghị trường là nơi thể hiện quan điểm, thuyết phục lẫn nhau để đi đến thống nhất. Quốc hội cho phép tranh luận, sao không tranh luận tiếp ở đó, tôi sẵn sàng tranh luận tiếp.
TS Đinh Xuân Thảo, viện trưởng viện Nghiên cứu lập pháp (thuộc Uỷ ban thường vụ Quốc hội) cũng bày tỏ, tranh luận là thoải mái, là b́nh thường trên diễn đàn Quốc hội. C̣n việc tiếp tục “tranh luận” trên web cá nhân hay đâu đó của đại biểu Phước th́ pháp luật cũng không cấm. Song, theo ông Thảo, về phương diện văn hoá nghị trường, văn hoá ứng xử của một chính khách như giữa đại biểu với đại biểu th́ cần có “quy tắc” của nó chứ không nên đăng đàn cá nhân như vậy. “Phản ứng trên trang cá nhân như thế th́ quy định ḿnh chưa có cụ thể. Nhưng tốt nhất là theo thông lệ, ở đây là với tư cách chính khách, có tổ chức th́ ḿnh phải bằng con đường tổ chức để kiến nghị lên đó mà trao đổi”, ông Thảo nói.
Có nhiều năm quan sát nghị trường, ông Thảo kể rằng, tại Quốc hội khoá XII, có đôi lần đại biểu xung đột khi phát biểu, sau đó bên ngoài cũng có x́ xào nọ kia, nhưng không có chuyện đăng đàn cá nhân để “nói lại”. Bàn thêm về “văn hoá nghị trường”, theo ông Thảo, hoạt động đại biểu cũng là một nghề, dù anh không phải là đại biểu chuyên trách th́ cũng phải dần theo hướng chuyên nghiệp, tức đă là nghề th́ phải có đào tạo. “Ḿnh chưa có đào tạo trước, chỉ khi mới thành đại biểu th́ có đặt vấn đề bồi dưỡng, nhưng không phải ai cũng tham dự đầy đủ. Có đại biểu phải mất nửa nhiệm kỳ mới dần làm quen được, cho nên từng đại biểu cũng phải t́m hiểu, bồi dưỡng thêm”, ông Thảo nói.
“Qua câu chuyện này, vấn đề cần đặt ra là trong quy chế phải bổ sung quy định để khi có vấn đề tranh căi, thậm chí xúc phạm lẫn nhau th́ có cơ sở mà giải quyết”, chuyên gia về lập pháp này bày tỏ.
Đại biểu Hoàng Hữu Phước:
Không đủ thời gian tranh căi tại nghị trường
Tại sao ông không tiếp tục tranh luận trên diễn đàn Quốc hội hay kiến nghị lên Quốc hội về những điều chưa thống nhất mà lại nói trên blog cá nhân?
Mỗi người có quyền nói ư họ trong khuôn khổ Quốc hội cho phép, Quốc hội cho phép thời gian đó nên ḿnh không có tranh căi bằng cách nhấn nút thêm. Ḿnh nghĩ đó là phép lịch sự trên Quốc hội trong đối xử với nhau, nghĩa là không có sự căng thẳng giữa những cá nhân với nhau mà chỉ là tŕnh bày quan điểm xong rồi thôi.
Nhưng những ǵ ông viết trên web cá nhân của ông có vẻ hơi nặng lời, ví dụ như ông nói có đại biểu “chụp mũ” ông?
Không. Tôi không nói các đại biểu. Tôi chỉ nói ư như vậy (diễn đạt dân trí thấp hay đại diện cho nhân dân) là trái ư tôi. Tôi chưa bao giờ nói ra “dân trí thấp” hay “nhân danh nhân dân”.
Sau cuộc tranh luận đó ông có trao đổi lại với các đại biểu, như đại biểu Nghĩa v́ các ông cùng một đoàn?
Anh Nghĩa là thầy tôi, dạy bộ môn quốc tế khi tôi học thạc sĩ nên trong đoàn anh ấy là thầy ḿnh. Nói thế để thấy đoàn TP.HCM không có “chỉ đạo” là anh phải nói ǵ mà anh có thể phát biểu mọi cái từ lợi ích của người dân.
Tôi với anh Nghĩa cũng không hiểu nhầm mà phóng viên tạo ra hiểu nhầm, như thế này: “phóng viên nói thưa đại biểu Nghĩa, đại biểu Phước nói “dân trí thấp”… chứ tôi không nói”, đó là do câu chữ của phóng viên.
Chí Hiếu (SGTT)
-----------------
Chụp mũ - Về Các Phát Biểu Gần Đây Liên Quan Đến Dự Án Luật Biểu T́nh -
Khi đọc tham luận ngày 18-6-2010 tại Hội Thảo Quốc Gia về Giữ Ǵn Sự Trong Sáng Của Tiếng Việt với đề tài “Giao Thoa Ngôn Ngữ Việt – Anh và Thực Chất Vấn Đề Giữ Ǵn Sự Trong Sáng Của Tiếng Việt”, tôi có đề nghị cách làm cho Tiếng Việt trở nên dễ học hơn đối với người nước ngoài để nhanh chóng phát triển Tiếng Việt ra toàn cầu qua việc chỉnh sửa một số cấu trúc câu vừa hợp logic vừa giống văn pham câu tiếng Anh (thí dụ: đă “mặc dù” th́ không dùng “nhưng”, để biến mệnh đề có “mặc dù” thành mệnh đề phụ, c̣n mệnh đề theo sau là mệnh đề chính), v.v. Thế mà ngay lập tức có một vị tiến sĩ của Đại Học Khoa Học Xă Hội & Nhân Văn đăng đàn phản bác, chụp mũ nói tôi xúc phạm văn phạm tiếng Việt, dám đem văn phạm tiếng Anh ra làm chuẩn mực buộc tiếng Việt phải noi theo. Cần nói thêm rằng có vài trăm đề tài tham luận được đăng kư nhưng chỉ có khoảng 30 bài được chọn đăng vào kỷ yếu, số c̣n lại chỉ in tiêu đề và tên tác giả mà thôi. Bài của tôi, kẻ “ngoại đạo” chầu ŕa bên ngoài ngưỡng cửa hàn lâm của ngôn ngữ Việt, được chọn đăng mà không có bài của vị tiến sĩ ấy; và v́ được chọn đăng, tôi nhận được phong b́ bồi dưỡng dày hơn. Trong khi có một vị c̣n nhớ đến tôi, nhà giáo cách nay hơn 20 năm, đến bắt tay chào, hỏi han, tâm sự về thế cuộc xoay vần của giáo dục nước nhà, th́ đa số vẫn nh́n tôi ghẻ lạnh như thể tại sao một tên doanh nhân lại dám xuất đầu lộ diện giữa tháp ngà ngôn ngữ học.
Cách nay mấy ngày, tôi phát biểu chốn nghị trường về dự án Luật Biểu T́nh. Và dường như tôi lại đón nhận cái cách xử sự của một hai vị cho rằng một tên doanh nhân sao lại dám xuất đầu lộ diện giữa tháp ngà lập pháp, cũng như cái cách họ tuyên bố kiểu chụp mũ. Báo Tuổi Trẻ ngày 18-11-2011, trang 3 đăng rành rành rằng tôi đă phát biểu: “…khi tŕnh độ dân trí cao hơn và kinh tế ổn định hơn...” với thói quen cố hữu của một giáo viên Anh Văn về các thứ bậc so sánh của tồi tệ nhất – rất tồi tệ – khá tồi tệ – khá tốt – tốt – tốt hơn – rất tốt – xuất sắc và cực thấp – rất thấp – hơi thấp – thấp – khá cao – cao – cao hơn – rất cao – cao nhất nên tôi rất yên tâm nói về “…khi tŕnh độ dân trí cao hơn..” nghĩa là dân trí Việt Nam đă cao sẵn rồi; tương tự, tôi không sợ bị chụp mũ phỉ báng Việt Nam kinh tế tồi tệ khi nói “kinh tế ổn định hơn” v́ tin vào cái logic so sánh bắt chước kiểu tiếng Anh hỗn loạn cực kỳ – rất hổn loạn – hơi hỗn loạn – hơi ổn định – khá ổn định – ổn định – ổn định hơn – ổn định nhất.

Thế nhưng khi nghe phát biểu của Ông Nghĩa có dùng từ “dân trí thấp” tôi có ngay cái cảm nhận của một hành vi uốn cong ngôn ngữ nơi Ông, và Ông đặc biệt c̣n nhận xét rằng dân trí Việt Nam hiện “khá cao” nghĩa là theo bậc thang so sánh c̣n dưới chuẩn “cao”. Thế mà thiên hạ không cần rơ trắng đen, bị kích động bởi Ông Nghĩa mà quên rằng chính ông ấy mới dùng từ “dân trí thấp” và gọi dân trí Việt Nam là “khá cao” tức … “chưa cao”, trong khi ngôn ngữ chính thức của tôi hàm ư khẳng định dân trí Việt Nam đă ở mức cao. Chưa tôn trọng nguyên văn của người nói, tự tiện lái ngôn ngữ theo hướng bất lợi cho người nói, e rằng đó chỉ là thủ đoạn chứ không phải chính tâm.

Cũng giống như vị tiến sĩ đă nói ở trên, cái mũ của ông Quốc cũng vô cùng lợi hại khi nói tôi tuyên bố đại diện nhân dân, dù trong nội dung phát biểu chính thức của tôi và theo đăng tải lại trên các báo chí chẳng có nơi bào ghi như thế, ngoài việc tôi tin rằng nếu được hỏi ư kiến ắt đa số người dân sẽ không ủng hộ luật này. Ông c̣n nói ǵ đó về chuyện đại biểu chỉ nên phát biểu ư kiến cá nhân chứ đừng nhân danh nhân dân. Tôi đồng ư với ông ấy nên tôi chưa hề tuyên bố ǵ về nội dung ông chụp mũ cho tôi (bằng chứng là nguyên văn phát biểu của tôi chưa hề tự xưng như Ông đă chụp mũ), đồng thời tôi tin rằng Ông cũng muốn hàm nghĩa rằng ư kiến ủng hộ luật biểu t́nh cũng là ư kiến cá nhân của Ông chứ không phải ư nguyện của người dân v́ Ông cũng không nhân danh đại diện cho nhân dân. C̣n nếu Ông hàm ư rằng chỉ có Ông mới có quyền đại diện cho dân, c̣n một tên doanh nhân như tôi th́ khôn hồn ngậm miệng lại, đừng nói ngược lại ư Ông v́ ư Ông là ư toàn dân, th́ tôi sẽ cố gắng t́m hiểu với Quốc Hội xem có thật sự là mặc định Ông Quốc có quyền lực tối thượng như thế không. Tự do ngôn luận không thể là độc quyền cho những ư kiến của riêng Ông Quốc, c̣n các ư kiến nào nghịch lại Ông Quốc đều bị thẳng tay chụp mũ, kích động đàn áp. Chưa tôn trọng nguyên văn của người nói, tự tiện lái ngôn ngữ theo hướng bất lợi cho người nói, chụp mũ người nói, e rằng đó chỉ là thủ đoạn chứ không phải chính tâm.
Có một kinh nghiệm rút ra từ sự việc này là tôi sẽ tránh méo mó nghề nghiệp lôi Tiếng Anh vào những t́nh huống nào chưa trên vị thế công bằng.
Hy vọng các bạn doanh nhân nghị sĩ tương lai của đất nước sẽ quan tâm đến kinh nghiệm trên.
Hoàng Hữu Phước, Thạc-sĩ Kinh-doanh Quốc-tế
(hhphuoc.blog.com)