Tổng thanh tra Chính phủ đột ngột thay đổi quan điểm khi tuyên bố Vinalines kinh doanh hiệu quả và chỉ bắt đầu lỗ từ năm 2011.
Ông Huỳnh Phong Tranh đă báo cáo trước Quốc hội chiều 7/6 về kết quả thanh tra các tập đoàn kinh doanh và tổng công ty lớn, trong đó có Tổng công ty hàng hải Việt Nam (Vinalines).
Mới tháng trước, cơ quan thanh tra đưa tin cho truyền thông trong nước rằng Vinalines, trong thời kỳ bị thanh tra từ 2007 đến 2010, đă thua lỗ, lăng phí “hàng ngh́n tỷ đồng”.

Vinalines mua ụ nổi 83M là vi phạm pháp luật, theo báo cáo của Thanh tra chính phủ trước QH.
Ngày 30/5, Bộ trưởng Giao thông – Vận tải, Đinh La Thăng, phàn nàn với báo giới v́ sao thanh tra không dùng số liệu của Bộ Tài chính để chứng minh Vinalines có lăi trong cả bốn năm.
Nay Tổng thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh nói với Quốc hội rằng trước khó khăn, Vinalines “vẫn duy tŕ hiệu quả sản xuất kinh doanh nhưng mức độ càng về sau càng kém”.
Ông cho biết: “Năm 2007 lợi nhuận sau thuế là 934 tỷ, năm 2008 lợi nhuận sau thuế là 1.272 tỷ, năm 2009 là 381 tỷ, năm 2010 chỉ có 114 tỷ”.
Ông giải thích những con số này là theo quy định của Bộ Tài chính hướng dẫn về hạch toán và rằng “theo thông tin th́ năm 2011 bắt đầu lỗ”.
Chưa rơ v́ sao phía thanh tra chính phủ đột nhiên thay đổi quan điểm, sau khi truyền thông trong nước, dẫn nguồn thanh tra, đă lên án “thất bại” Vinalines.
Đến ngày 22/5, tờ báo của ngành thanh tra c̣n loan tin Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng “đồng ư với kết luận của Thanh tra Chính phủ” về Vinalines.
Theo đó, thanh tra “đă chỉ ra hàng loạt sai phạm dẫn đến việc thua lỗ, lăng phí hàng ngh́n tỷ đồng của Vinalines”.
Toàn bộ tường thuật khi đó không hề đề cập lợi nhuận sau thuế của Vinalines.
Đây cũng là thông điệp chính của hầu hết các bài báo trên truyền thông trong nước thời gian qua.
"Tổng công ty hàng hải Việt Nam vẫn duy tŕ hiệu quả sản xuất kinh doanh nhưng mức độ càng về sau càng kém. "
Huỳnh Phong Tranh, Tổng thanh tra Chính phủ
Sức ép dư luận khiến Bộ trưởng Giao thông Đinh La Thăng, hôm 30/5, phải lên báo phân giải về trách nhiệm của Bộ.
Trong đó, ông Thăng cho hay v́ Bộ Tài chính “cho phép giăn khấu hao và chênh lệch tỉ giá”, nên kết quả báo cáo chứng tỏ Vinalines “trong các năm đều có lăi”.
Vị bộ trưởng phàn nàn “không hiểu sao thanh tra lại không căn cứ vào văn bản của Bộ Tài Chính để có kết luận phù hợp”.
Ba vi phạm chính
Cũng trong báo cáo với Quốc hội hôm 7/6, ông Huỳnh Phong Tranh nói đă phát hiện ba vi phạm chính của Vinalines, gồm
- đầu tư dài hạn "dàn trải và nóng vội, chủ yếu bằng vốn vay chiếm tỷ lệ rất cao" (tổng nguồn vốn và tổng tài sản của Vinalines hiện tại là 48.000 tỷ đồng, đầu tư dài hạn đă chiếm tới 82%);
- "hiệu quả khai thác tàu thấp và quá tŕnh quản lư, vận hành tàu phân tán và manh mún"; và
- đầu tư cảng biển, cơ sở hạ tầng trong giai bị thanh tra cho thấy đă "không đạt kế hoạch đề ra, chậm tiến độ và phát huy hiệu quả kém".

Cựu lănh đạo Vinalines, Dương Chí Dũng, hiện đang bị truy nă
"Vinalines vẫn duy tŕ hiệu quả sản xuất kinh doanh nhưng mức độ càng về sau càng kém, cụ thể, năm 2007 lợi nhuận sau thuế là 934 tỷ đồng, năm 2008 lợi nhuận sau thuế là 1.272 tỷ đồng, năm 2009 là 381 tỷ đồng, nhưng năm 2010 chỉ có 114 tỷ đồng", ông Tranh nói.
Theo Tổng thanh tra th́ tuy công tác điều tra chỉ làm đến 2010 nhưng theo thông tin mà thanh tra có được th́ sang năm 2011, tổng công ty này bắt đầu lỗ và v́ thế Thanh tra chính phủ kiến nghị cần cơ cấu lại Vinalines.
Vụ Vinalines bắt đầu khi xuất hiện các nghi vấn về việc việc sửa chữa ụ nổi 83M sau khi thấy có dấu hiệu tham ô tài sản trong việc sửa chữa ụ nổi này.
Quyết định khởi tố và truy bắt các lănh đạo Vinalines liên quan đến việc quản lý và sử dụng vốn của Vinalines trong giai đoạn 2007-2010 chính là dựa trên kết luận của Thanh tra Chính phủ hồi tháng Tư.
Trong báo cáo trước Quốc hội chiều ngày 7/6, ông Huỳnh Phong Tranh nêu rơ kết luận của cơ quan thanh tra là Vinalines đă vi phạm pháp luật khi mua ụ nổi 83M với bốn sai phạm chính:
- Toàn bộ dự án sửa chữa tàu phía Nam và ụ tàu nổi là chưa có quy hoạch dù Thủ tướng Chính phủ đă có văn bản chỉ đạo đồng ư cho làm, nhưng theo quy định là phải bổ sung quy hoạch và khi duyệt quy hoạch th́ mới được triển khai.
- Mua ụ tàu nổi 43 tuổi, vượt 28 tuổi so với quy định theo Nghị định 49 của Thủ tướng Chính phủ
- Mua khi chưa có đơn vị nào cam kết tài trợ và mua với giá rất cao, lên tới 489 tỷ đồng, giá b́nh quân là 70% giá đóng tàu mới của thế giới, trong khi tàu đă vượt 28 tuổi.
- Thời gian kéo dài chưa đưa vào khai thác, đẩy những chi phí khác lên đến trên 24 tỷ đồng và hiện nay hàng tháng phải chi 1,6 tỷ đồng chi phí, trong khi ụ tàu chưa hoạt động.
Tổng thanh tra chính phủ đă đi đến kết luận: "Những vi phạm của TCT Hàng hải Việt Nam chúng tôi đă chuyển cơ quan điều tra để mở rộng điều tra và làm rơ thêm về ụ tàu nổi v́ đă có khởi tố vụ sửa chữa tàu và bây giờ khởi tố làm rơ thêm những sai phạm trong việc mua tàu và quản lư tàu."
BBC News