Lương không bao giờ là chiếc đũa thần chống tham nhũng bởi một lẽ rất đơn giản: Không ai v́ nghèo mà tham nhũng cả.
Ban chỉ đạo TƯ về PCTN sẽ trực thuộc Bộ Chính trị, do trực tiếp Tổng bí thư làm Trưởng ban. Tái lập Ban Nội chính TƯ, cơ quan thường trực của BCĐ. Không thành lập BCĐ tỉnh, thành phố mà tỉnh ủy, thành ủy sẽ trực tiếp lănh đạo công tác pḥng, chống tham nhũng. Đây là những quyết định quan trọng vừa được quyết định tại Hội nghị lần thứ 5 BCH TƯ Đảng vừa bế mạc sau 9 ngày họp.
Hội nghị TƯ 5 đă dũng cảm nh́n nhận vào sự thật: “Công tác pḥng, chống tham nhũng, lăng phí chưa đạt yêu cầu đề ra. Quan liêu, tham nhũng, lăng phí vẫn c̣n nghiêm trọng, với những biểu hiện tinh vi, phức tạp, chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, gây bức xúc xă hội”. Nhưng đây là những sự thật lặp đi lặp lại, kéo dài năm này qua năm khác.
Có quá nhiều nguyên nhân, nhấn mạnh là những nguyên nhân cũ rích. “Chưa quyết tâm lănh đạo và gương mẫu trong đấu tranh pḥng, chống tham nhũng, lăng phí”; “Những bất cập về thể chế, trong việc ban hành, thực thi luật pháp, cơ chế, chính sách về quản lư kinh tế – xă hội; Những “sơ hở, bất cập, thiếu công khai, minh bạch, t́nh trạng “xin – cho”; “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống…
Nguyên phó tổng Thanh tra Chính phủ ông Vũ Phạm Quyết Thắng nói trên Tuổi trẻ rằng mô h́nh Ban chỉ đạo hiện nay vẫn c̣n mang tính chất hành chính trong hoạt động. Dường như “tính chất hành chính” chỉ là một cách nói. Bởi sự nghiêm trọng và phổ biến của tham nhũng cho thấy nguyên nhân quan trọng nhất là sự bất lực của bộ máy pḥng chống tham nhũng.
V́ vậy, sự độc lập tương đối khi BCĐ trực thuộc Bộ Chính trị và việc BCĐ ở địa phương tách khỏi cơ quan hành chính có vẻ là “ch́a khóa” nâng cao hiệu quả của cuộc đấu tranh pḥng chống tham nhũng. Thực ra, việc tách BCĐ ra khỏi hành pháp thực ra đă được Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh đề xuất tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ QH tháng 10-2011. Tổng Thanh tra dẫn ư kiến đề xuất của 40-50% số địa phương” cho rằng chống tham nhũng nên “tách hẳn với hoạt động quản lư, điều hành…”. Bởi nếu vừa hoạt động, điều hành, vừa chống tham nhũng từ chính các hoạt động, điều hành có khác ǵ “vừa đá bóng, vừa thổi c̣i”!
Tuy nhiên, sự độc lập không phải là tất cả, như TBT Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Không phải cứ lập BCĐ là xoay chuyển ngay được t́nh h́nh như “một chiếc đũa thần”.
Vậy th́ đâu là “chiếc đũa thần” cho công tác pḥng chống tham nhũng?
Nhiều người đă nói đến liều thuốc “Lương đủ sống”. Chính Hội nghị TƯ lần này cũng đă nhấn mạnh phải “tạo bước đột phá trong việc tạo nguồn, bảo đảm cho cải cách tiền lương” bởi “chi tiền lương là chi cho đầu tư phát triển, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ và minh bạch hóa các quan hệ xă hội”. Tuy nhiên, lương không bao giờ là chiếc đũa thần chống tham nhũng bởi một lẽ rất đơn giản: Không ai v́ nghèo mà tham nhũng cả.
C̣n nhớ năm ngoái, khi một quan chức ở Cần Thơ tổ chức đám cưới cho con với ḍng chức danh Phó BCĐ tham nhũng ghi to đoành trong thiệp cưới, có tờ báo dẫn lời “tân khách” là một doanh nghiệp nói rằng: Không thân thiết với gia đ́nh ông này lắm, nhưng thấy dưới tên cán bộ ghi chức danh quá to nên “cả nể” đi dự tiệc. C̣n ông Phó Ban, giải tŕnh về đám cưới hơn trăm ô tô đậu kín sân, khách mời ngồi kín sảnh 90 bàn, và về ḍng chức danh trên thiệp cưới đă đổ phắt cho “con cháu ở nhà” tổ chức in thiệp đă để luôn tên và chức danh của ông c̣n ông chỉ “in chức danh ở một số thiệp gửi mời cán bộ”.
Phó chánh văn pḥng Thường trực Văn pḥng Ban Chỉ đạo Trung ương về pḥng, chống tham nhũng Phạm Anh Tuấn có lần đă nói đại ư: Cái nguy hiểm nhất là xă hội b́nh thường hóa, chung sống ḥa b́nh với tham nhũng. Ông đ̣i hỏi: Ngay trong nội bộ các cơ quan, tổ chức, đơn vị cũng phải biết dị ứng với cái đó.
Chiếc đũa thần, nếu có, không phải là Ban chỉ đạo nằm ở đâu, có độc lập hay không, cũng khó có thể đ̣i hỏi “lương tâm và trách nhiệm” của những người có quyền chức, phải là thái độ xă hội, phải bắt đầu bằng sự quyết liệt của cơ quan pḥng chống tham nhũng và phải từ một cơ chế cần có để người dân có thể giám sát.
Đào Tuấn