
(Minh họa)
Bạn có bao giờ tự hỏi xem, tại sao các trạm xăng thường tập trung gần lại với nhau, với nhiều máy bơm xuất hiện trên cùng một con phố hoặc ngay đối diện với nhau, ví dụ như ngay ngả tư lại có 4 trạm xăng có nhản hiệu khác nhau như SHELL, ARCO, ...? Điều này thấy có vẻ kỳ quặc, như thể các nơi này đang tự làm giảm mức doanh số của chính ḿnh một cách không cần thiết. Tuy nhiên, lư thuyết về kinh tế cho thấy sự tập trung này là một kết quả từ chiến lược kinh doanh buôn bán và thường có lợi trong việc cạnh tranh với nhau.
Định luật Hotelling
Hiện tượng cụm kinh doanh được giải thích rơ ràng trong
"Định luật Hotelling", một nguyên lư về kinh tế do ông Harold Hotelling đề xuất ra. Lư thuyết này cho rằng, khi các đối thủ cạnh tranh giành giật cùng một khách hàng, họ tự nhiên sẽ hướng về một vị trí trung tâm chung.
Hăy xem xét theo một t́nh huống đơn giản: tưởng tượng ra có 2 người bán cá viên chiên đang dựng lên cửa hàng trên băi biển. Ban đầu, có vẻ hợp lư khi mỗi người bán đặt chổ ở hai đầu đối diện của băi biển để tối đa hóa phạm vi tiếp cận của ḿnh và tránh phải cạnh tranh trực tiếp. Tuy nhiên, thực tế là không phải như vậy.
Một người bán hàng bắt đầu từ chổ đầu này sẽ sớm nhận ra họ có khả năng thu hút nhiều khách hàng hơn bằng cách cho di chuyển đến gần chổ ở giữa hơn. Họ sẽ không bị mất đi số lượng khách hàng hiện tại và có cơ hội sẽ thu hút thêm người mua ở khu vực trung tâm. Nơi bán hàng cá viên c̣n lại sẽ nhanh chóng cho áp dụng chiến lược tương tự, dẫn đến việc cả hai quầy hàng đều nằm khá gần ở trung tâm băi biển. Họ đạt được một trạng thái cân bằng, nơi mà việc đi chệch khỏi trung tâm này sẽ khiến cho họ gặp bất lợi hơn.
Áp dụng nguyên tắc này cho các trạm xăng
Nguyên tắc trên cũng được áp dụng cho các trạm xăng và nhiều loại h́nh kinh doanh khác. Đối với các địa điểm bán xăng, "băi biển" theo ư nghỉa nói trên đại diện cho bất động sản đắc địa với lưu lượng xe cộ giao thông với nhu cầu cao. Khu vực này thường nằm ở các trục đường chính, gần đường cao tốc hoặc các điểm du lịch nổi tiếng. Các chủ nhân điều hành trạm xăng muốn có mặt ở nơi có người sẳn sàng mua hàng, và họ không có nhiều động lực để rời khỏi những khu vực có nhu cầu cao này, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với sự cạnh tranh khá gay gắt. Việc di chuyển một trạm xăng ra khỏi cụm vài dăy nhà đồng nghĩa với t́nh trạng sẽ mất đi một cách đáng kể số lượng doanh thu vào tay các đối thủ cạnh tranh, những người có vị trí thuận tiện hơn cho phần lớn các tài xế cần đến đổ xăng.
Hơn nữa, ngay cả khi một trạm xăng đạt được vị trí độc quyền tạm thời bằng cách đặt ngoài cụm và đạt được lợi nhuận cao, thành công này cũng sẽ không kéo dài được lâu. Các địa điểm bán xăng khác sẽ nhanh chóng nhận ra cơ hội và cho thiết lập các vị trí mới gần đó, tất yếu dẫn đến sự h́nh thành một cụm mua bán cạnh tranh khác. Các công ty kinh doanh liên tục cho phân tích số liệu như lưu lượng người đi bộ, chi phí xây dựng và mật độ dân số để xác định ra các vị trí kinh doanh theo mong muốn.
Đây là lư do tại sao bạn thường thấy các cửa hàng thức ăn nhanh như McDonald’s, Wendy’s và Burger King thường ở gần sát nhau, hoặc một dăy quán bar nằm gần khuôn viên trường đại học. Cạnh tranh trong một địa điểm tập trung, có nhu cầu cao thường có lợi thế hơn so với việc cố gắng để tổ chức hoạt động riêng lẻ.
Nổi bật lên giữa đám đông
Vậy nếu nhiều trạm xăng nổ lực cạnh tranh với nhau để thu hút sự chú ư trong cùng một khu vực, làm như thế nào để giúp họ tạo ra sự khác biệt?
Giá xăng là một yếu tố hiển nhiên, nhưng điều này thường dẫn đến sự cân bằng nhanh chóng. Nếu một địa điểm buôn bán xăng có giá thấp hơn đáng kể so với trạm khác, đối thủ cạnh tranh sẽ cho điều chỉnh giá của họ để duy tŕ chuyên kinh doanh, nhằm vô hiệu hóa lợi thế của đối thủ.
Do đó, các trạm xăng sẽ cho áp dụng các chiến lược khác để thu hút người mua hàng. Điều này bao gồm việc cung cấp nhiều loại sản phẩm tiện lợi, chẳng hạn như đồ uống lạnh hoặc đồ ăn nhẹ, đặc biệt vào những ngày nắng nóng. Nhiều trạm xăng cũng hợp tác với các chuỗi cà phê hoặc thức ăn nhanh nổi tiếng để cung cấp các dịch vụ kết hợp. Một số nơi cũng cho thiết kế bản sắc thương hiệu mạnh mẽ và danh tiếng với các tiện nghi cụ thể, chẳng hạn như Buc-ee’s, nổi tiếng với các cửa hàng tiện lợi rộng răi và có sẳn nhà vệ sinh sạch sẽ.
Một sự cân nhắc quan trọng: Tác động đến sức khỏe
Mặc dù việc tập trung dân cư mang ư nghĩa về kinh tế khá thuận lợi, nhưng cần lưu ư về một hậu quả tiêu cực tiềm tàng: những mối lo ngại về môi trường.
Một cuộc nghiên cứu vào năm 2021 được cho công bố trên
Journal of Environmental Health Science & Engineering cho thấy, việc sinh sống gần nhiều trạm xăng sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc phải một số vấn đề xấu cho sức khỏe, chẳng hạn như ung thư, do nồng độ khí thải độc hại như chất benzen sẽ cao hơn. Điều này cho thấy có sự đánh đổi quan trọng giữa chiến lược về kinh tế hợp lư và những tác động tiềm tàng đến sức khỏe của cộng đồng dân cư.