Thủ tướng Trudeau từ chức: Tại sao và chuyện gì sẽ diễn ra tiếp theo ở Canada?

[vuitoichat]

Theo như Thủ tướng Canada Justin Trudeau mới đây đã tuyên bố sẽ từ chức, chấm dứt chín năm lãnh đạo do dưới áp lực ngày càng tăng từ chính đảng của mình, bởi trong nhiều tháng qua, vị thủ tướng Canada này liên tục được hỏi liệu ông Justin Trudeau có từ chức không, nhưng ông Justin Trudeau vẫn tiếp tục tại vị cho đến khi Đảng Tự do của ông chọn một nhà lãnh đạo mới.

Ông Trudeau nói mình tiếp tục tại vị cho đến khi Đảng Tự do của ông chọn một nhà lãnh đạo mới.

Thủ tướng Trudeau yêu cầu hoãn phiên họp của quốc hội - hoặc đình chỉ quốc hội - cho đến ngày 24/3 để đảng có thời gian tìm kiếm một nhà lãnh đạo mới.

"Đất nước xứng đáng có sự lựa chọn thật sự trong cuộc bầu cử tiếp theo. Tôi nhận ra rằng nếu mình phải đấu đá nội bộ, tôi không thể là lựa chọn tốt nhất trong cuộc bầu cử đó," ông nói trong cuộc họp báo tuyên bố từ chức vào tối 6/1 giờ Việt Nam.

Việc người dân mất niềm tin vào Thủ tướng Trudeau là một trở ngại ngày càng lớn đối với đảng của ông trước thềm cuộc bầu cử liên bang trong năm nay.

Vì sao kỷ nguyên Trudeau kết thúc?

Trong nhiều tháng qua, vị thủ tướng Canada liên tục được hỏi liệu ông có từ chức không.

Nhưng mặc dù ông đã thề sẽ tiếp tục làm lãnh đạo Đảng Tự do, bất chấp cử tri ngày càng thất vọng và một đối thủ chính trị đang nổi lên trong các cuộc thăm dò, thì ngay cả người tự nhận là "chiến binh" cũng không thể chịu được lời kêu gọi từ chức ngày càng lớn trong chính đảng của mình.

Thủ tướng Trudeau lên nắm quyền gần một thập kỷ trước, được ca ngợi như gương mặt mới của nền chính trị tiến bộ.

Năm 2015, với sức hút trẻ trung và thông điệp chính trị đầy hy vọng của ông Trudeau, các cử tri đã đưa Đảng Tự do từ một đảng đứng thứ ba lên nắm giữ đa số ghế trong quốc hội - điều chưa từng có trong lịch sử chính trị Canada.

Hiện tại, ông vẫn là nhà lãnh đạo duy nhất còn trụ lại trong số những người ngang hàng thời điểm ông nhậm chức như Barack Obama, Angela Merkel, Shinzo Abe và David Cameron. Ở tuổi 53, ông hiện là nhà lãnh đạo tại vị lâu nhất trong nhóm G7.

Nhưng trong những năm kể từ khi ông xuất hiện trên trường quốc tế và qua hai cuộc tổng tuyển cử, Trudeau và thương hiệu ông xây dựng đã trở thành gánh nặng cho tương lai của đảng.

Paul Wells, một nhà báo chính trị người Canada và là tác giả cuốn sách Justin Trudeau on the Ropes, gần đây nói với BBC rằng ông tin rằng ông Trudeau sẽ được nhớ đến "như một thủ tướng có tầm ảnh hưởng", đặc biệt khi đã thực sự lãnh đạo trong các vấn đề như hòa giải người bản địa, và ở một mức độ nào đó là chính sách về khí hậu.

Nhưng ông cũng là người "ngày càng mất kết nối với dư luận và ngày càng không thể thích nghi với thời thế thay đổi".

Vào hôm 6/1, Thủ tướng Trudeau đã nhanh chóng khoe những gì ông tự hào đã đạt được khi tại nhiệm, bao gồm việc điều hành đất nước qua thời kỳ đại dịch Covid đầy biến động, đàm phán lại một thỏa thuận thương mại tự do với chính quyền Trump nhiệm kỳ đầu tiên và trợ cấp cho trẻ em - hoạt động được đánh giá là có giúp giảm nghèo.

Nhưng một loạt các bê bối đạo đức đã làm nhòa đi vẻ hào nhoáng của chính phủ mới. Ông bị phát hiện đã vi phạm các quy tắc xung đột lợi ích của liên bang trong việc xử lý một cuộc điều tra tham nhũng - vụ SNC-Lavalin - cũng như các chuyến đi xa xỉ đến Bahamas.

Năm 2020, ông phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ khi chọn một tổ chức từ thiện có mối liên hệ với gia đình mình để quản lý một chương trình chính phủ lớn.

Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2019, đảng của ông đã rớt xuống vị thế thiểu số, nghĩa là Đảng Tự do phải dựa vào sự ủng hộ của các đảng khác để duy trì quyền lực.

Một cuộc bầu cử bất ngờ vào năm 2021 không cải thiện được vị thế của họ.

Gần đây hơn, Trudeau còn gặp thách thức do sinh hoạt phí tăng cao và lạm phát gây ra - những thành tố phần nào đảo lộn các cuộc bầu cử trên toàn cầu.

Ngoài ra, còn có sự thất vọng trong nước về những gì được coi là sự chật vật trong việc giữ những lời hứa quan trọng - một chương trình nghị sự mà theo ông Wells là "quá tải, quá nhồi nhét" - và cách ông Trudeau xử lý các vấn đề như nhập cư.

Cuối năm ngoái, Đảng Tự do đã rút lại mục tiêu nhập cư đầy tham vọng do lo ngại vấn đề này gặp phải sai lầm trong quản lý, dẫn đến việc cắt giảm đáng kể số người được phép nhập cư vào Canada.

Ông cũng đôi khi trao cho đối thủ những chiến thắng chính trị dễ dàng, bao gồm việc ông bị phát hiện từng hóa trang thành người da đen và da nâu trước khi nắm quyền.

Các đòn chính trị cho thấy số ngày ông Trudeau giữ ghế thủ tướng đang được đếm ngược.

Sau hơn chín năm nắm quyền, ông là một trong những thủ tướng tại vị lâu nhất của Canada và người dân thì đã thấy mệt mỏi và thất vọng với chính phủ của ông.

Điềm xấu đã hiện rõ.

Trong suốt mùa hè, cử tri đã không bỏ phiếu cho các ứng viên của Đảng Tự do ở một số cuộc bầu cử phụ tại các khu vực vốn được coi thành lũy của đảng này, dẫn đến sự bất ổn nội bộ trong đảng.

Ông đã trở thành một nhân vật ngày càng gây chia rẽ đối với cử tri. Thủ tướng Trudeau nói vào ngày 6/1 rằng "đã đến lúc tái thiết" để "hạ nhiệt" chính trị Canada.

Andrew Perez, giám đốc tại công ty truyền thông chiến lược Perez Strategies, cho biết thời điểm hiện tại sẽ là một thách thức đối với Đảng Tự do khi phải tách mình khỏi thương hiệu Trudeau.

"Đó là một yếu tố quan trọng trong thành công của họ - nhưng nó chỉ hiệu quả cho đến khi không còn hiệu quả nữa," chiến lược gia của Đảng Tự do nói với BBC.

Các cuộc thăm dò dư luận công khai đối với Đảng Tự do đã đạt mức thấp kỷ lục trong những tuần gần đây, và những nỗ lực thay đổi hướng đi bằng cách cải tổ nội các và giảm thuế đã không xoay chuyển tình thế.

Một cuộc khảo sát trong dịp lễ Giáng sinh do Viện nghiên cứu Angus Reid thực hiện cho thấy mức độ ủng hộ thấp nhất cho đảng này kể từ năm 2014 khi viện bắt đầu ghi nhận con số.

Các cuộc thăm dò cho thấy Đảng Bảo thủ - do Pierre Poilievre, một chính trị gia kỳ cựu 45 tuổi với tài ăn nói khéo léo - dẫn đầu sẽ giành chiến thắng dễ dàng trong cuộc bầu cử nếu được tổ chức ngay lúc này.

Cuộc bầu cử tiếp theo phải được tổ chức vào tháng 10, mặc dù cả ông Poilievre và ông Jagmeet Singh, lãnh đạo Đảng Dân chủ Mới của Canada, đều tuyên bố họ sẽ tìm cách giúp người dân Canada đi bỏ phiếu ngay khi quốc hội họp trở lại vào tháng Ba.

Bất ổn chính trị xảy ra khi đất nước phải đối mặt với một số thách thức, không chỉ riêng tuyên bố của ông Trump rằng sẽ áp thuế 25% đối với hàng hóa của Canada.

Tuy nhiên, cho đến tận phút cuối, ông Trudeau dường như vẫn quyết tâm bám trụ khi bày tỏ mong muốn đối đầu với Poilievre - người đối lập về mặt ý thức hệ, theo kết quả của các cuộc thăm dò.

Nhưng sự từ chức chấn động của cựu Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland vào giữa tháng 12 - khi bà đề cập sự thất bại được cho là của ông Trudeau khi không coi trọng các mối đe dọa đến từ ông Trump - là giọt nước tràn ly.

Các thành viên trong chính đảng của ông công khai tuyên bố không còn ủng hộ sự lãnh đạo của Thủ tướng Trudeau nữa.

Và như vậy, quân cờ domino cuối cùng đã đổ.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo với Canada?

Có khả năng là phe Tự do sẽ cố gắng tìm một nhà lãnh đạo mới vào cuối thời gian hoãn họp, mặc dù cho đến nay vẫn chưa rõ họ làm điều đó ra sao.

Thông thường, lãnh đạo của các đảng liên bang Canada được chọn trong khoảng thời gian bốn hoặc năm tháng, một quá trình bao gồm một hội nghị lãnh đạo chính thức.

Vào hôm 6/1, ông Trudeau cho biết một nhà lãnh đạo mới sẽ được chọn thông qua một "quy trình cạnh tranh, toàn quốc và mạnh mẽ".

Chủ tịch Đảng Tự do, Sachit Mehra, cho biết ngay sau đó đảng sẽ triệu tập ban lãnh đạo quốc gia trong tuần này để chọn một nhà lãnh đạo mới.

Không có người kế nhiệm rõ ràng cho Trudeau, nhưng một số đảng viên Tự do nổi tiếng như cựu Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland, Bộ trưởng Giao thông Anita Anand và cựu Thống đốc Ngân hàng Canada Mark Carney là những ứng viên tiềm năng.

Canada phải tổ chức cuộc bầu cử liên bang tiếp theo vào tháng 10 năm nay, nhưng có khả năng sẽ tổ chức bỏ phiếu trước thời điểm đó.

Với lợi thế dẫn trước trong các cuộc thăm dò dư luận, Đảng Bảo thủ đối lập đã cố gắng trong nhiều tháng để khởi động một cuộc bầu cử bằng cách đưa ra một loạt các cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại Hạ viện.

Chính phủ cần sự ủng hộ đa số trong số 338 thành viên quốc hội trong cuộc bỏ phiếu này. Đảng Tự do thiếu 17 ghế, nghĩa là họ cần sự ủng hộ từ các thành viên của các đảng khác.

Cho tới nay, Đảng Dân chủ Mới (NDP) thiên tả giúp Thủ tướng Trudeau kiếm đủ số phiếu để duy trì quyền kiểm soát.

Nhưng sau khi ông Trudeau tuyên bố từ chức, lãnh đạo NDP - ông Jagmeet Singh - nói rằng mình sẽ bỏ phiếu để hạ bệ Đảng Tự do, bất kể người lãnh đạo là ai.

"Họ không xứng đáng có thêm cơ hội," ông nói.

Bất kỳ ai phụ trách Đảng Tự do từ bây giờ cho đến ngày 24/3 đều không có nhiều thời gian để điều hành.

Khi thời gian đình chỉ quốc hội kết thúc, cuộc bỏ phiếu đầu tiên sẽ là một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm. Nếu chính phủ mất phiếu tín nhiệm, dự kiến họ sẽ từ chức hoặc yêu cầu giải tán quốc hội, dẫn đến cuộc bầu cử liên bang.

Các cuộc thăm dò cho thấy nếu cuộc bầu cử ở Canada được tổ chức vào ngay bây giờ, Đảng Bảo thủ đối lập sẽ giành chiến thắng áp đảo.