Nhà hoạt động cánh tả người Mỹ, người bạn thân thiết của Việt Nam Merle Ratner ra đi đột ngột để lại niềm tiếc thương vô hạn trong nhiều người dân Việt Nam. Là người Mỹ nhưng suốt cuộc đời bà dành trọn t́nh yêu và lư tưởng cho đất nước và con người Việt Nam.
Ngày 10/8, tại Hải Pḥng, các cơ quan, đoàn thể cùng gia đ́nh và bạn bè đă tổ chức trọng thể Lễ rải tro cốt bà Merle Ratner về với biển cả Việt Nam. Chúng tôi đă gặp Giáo sư Ngô Thanh Nhàn (chồng bà Merle Ratner) khi ông vừa hoàn thành tâm nguyện đưa bà về yên nghỉ trong ḷng đất nước bà hằng yêu mến, để nghe ông kể câu chuyện tưởng như bất tận về Merle.
Bà Merle Ratner cùng chồng là Giáo sư Ngô Thanh Nhàn.
Rung động bởi t́nh người đậm sâu
Bà Merle yêu Việt Nam từ năm 13 tuổi, khi ấy, Việt Nam c̣n đang ch́m trong cuộc chiến tranh khốc liệt. Thông qua nhiều phương tiện, bà Merle thấy được cuộc sống của người dân Việt Nam và cảm nhận ở người Việt một t́nh người sâu sắc. Chính điều đó đă lay động bà ngay từ khi c̣n nhỏ.
“Khi ấy, Merle đă viết nhiều bài về Việt Nam. Mặc dù giáo viên thấy rằng không thể viết về Việt Nam theo cách đó được, Việt Nam là đất nước của những người cộng sản, nhưng họ đánh giá cao ở cách Merle lập luận cũng như chuẩn bị kỹ lưỡng nên vẫn cho điểm A. Đến tận bây giờ tôi vẫn giữ nhiều bài Merle viết về Việt Nam năm 12, 13 tuổi”, ông Nhàn nhớ lại.
Theo chia sẻ của Giáo sư Nhàn, bà Merle có một người cha rất nghiêm khắc, v́ thế bà buộc phải bỏ nhà khi 13 tuổi. Thời gian này, bà Merle gặp những người chống chiến tranh Việt Nam. T́nh yêu đối với Việt Nam của bà cũng lớn thêm qua những năm tháng đó.
Ông Nhàn gặp ư trung nhân của ḿnh vào dịp Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc năm 1977. Khi đó, bà Merle xung phong t́nh nguyện giúp đỡ phái đoàn Việt Nam tại Liên hợp quốc vốn c̣n nhiều bỡ ngỡ và khó khăn ở Mỹ. Bà Merle có cơ hội gặp những người Việt Nam, những nhà cách mạng Việt Nam rất giỏi và chân t́nh, họ khiến bà vô cùng cảm động.
Năm 1985, ông Nhàn dẫn bà Merle về Việt Nam gặp bố mẹ và họ đă nhận cô gái Mỹ là con dâu, yêu thương Merle Ratner như con ruột ḿnh. Thời điểm này, hai người quyết định kết hôn và đăng kư kết hôn ở quận Ba Đ́nh (Hà Nội) vào ngày 22 tháng Giêng năm 1986, khi đó Ban Việt kiều đại diện cho nhà trai và Bộ Ngoại giao đại diện cho nhà gái. Bà Merle nhất quyết không chịu đăng kư kết hôn ở Mỹ và khăng khăng về Việt Nam làm đăng kư kết hôn. Thời điểm đó, khi Mỹ c̣n cấm vận Việt Nam rất chặt, hôn nhân của ông bà tại Việt Nam là một điều rất đặc biệt.
“Tôi có đưa Merle đi gặp nhiều người Việt Nam. Họ hỏi rằng có phải v́ Merle yêu tôi nên mới yêu đất nước Việt Nam đến vậy hay không? Merle trả lời ngay rằng, Merle yêu Việt Nam trước khi gặp tôi và chính t́nh người Việt Nam đă làm Merle rung động. Cả đời tôi vẫn nghĩ Merle yêu Việt Nam hơn tôi. Merle say đắm một Việt Nam ân t́nh, một Việt Nam của t́nh người và một Việt Nam anh hùng”, Giáo sư Nhàn chia sẻ.
Với t́nh yêu say đắm dành cho Việt Nam, bà Merle tổ chức nhiều đoàn Mỹ sang thăm Việt Nam trong thời kỳ cấm vận, trong đó có đoàn cựu chiến binh Mỹ từng tham chiến ở mặt trận miền Nam Việt Nam.
Sống ở Mỹ theo múi giờ Việt Nam
Ông Nhàn chia sẻ rằng, người bạn đời của ḿnh có một niềm tin mănh liệt vào vai tṛ lănh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam là nhân tố quyết định mọi thành tựu, mọi thắng lợi của Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam đă kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xă hội, đấu tranh cho các giá trị của chủ nghĩa xă hội trên toàn thế giới và Việt Nam chắc chắn sẽ thành công trên con đường đă chọn. Bà Merle yêu đến thiết tha lư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, một lư tưởng mà trong đó trọng yếu tố con người và t́nh người.
“Phải ḷng” Việt Nam bởi t́nh người đậm sâu, yêu mến lư tưởng và con đường phát triển của Việt Nam nên tất cả những ǵ bà Merle nghĩ, bà Merle làm và hướng tới chỉ xoay quanh một điều duy nhất - Việt Nam. Từ khi bà Merle học trung học, đại học và sau này là thạc sĩ về công đoàn lao động, đều mong mỏi có thể làm ǵ tốt cho Việt Nam. Bà Merle thậm chí đổi giờ làm việc theo giờ làm việc của Việt Nam, làm việc vào buổi đêm ở Mỹ để có thể nói chuyện, trao đổi với những cộng sự ở Việt Nam.
Suốt nhiều năm, điều bà Merle đau đáu nhất là ḥa giải giữa hai dân tộc để người dân hai nước vượt qua những hiểu lầm và không tồn tại hiểu lầm có thể dẫn đến mâu thuẫn lớn trong tương lai. Chiến tranh kết thúc năm 1975, ḥa b́nh lặp lại trên mảnh đất đă héo ṃn v́ chiến tranh. Đă gần 50 năm sau chiến tranh, bà Merle nghĩ đó là một nửa thế kỷ của ḥa b́nh. Hai chữ ḥa b́nh quan trọng và thiêng liêng đă giúp người dân Việt Nam vươn lên trong gian khó và phát triển hơn, hạnh phúc hơn. Giáo sư Nhàn cho biết bà Merle đă ấp ủ nhiều kế hoạch với Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 50 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam vào năm sau nhưng thật tiếc bà không thể thực hiện và chính ông sẽ thay bà thực hiện những ước nguyện dang dở đó.
Một lĩnh vực quan trọng khác mà bà Merle luôn trăn trở là về vấn đề chất độc da cam. Ông Nhàn chia sẻ ngay từ đầu vợ chồng ông đă mong mỏi có thể giúp Việt Nam về vấn đề này nhưng trong nhiều năm chưa “gặp thời”, cho đến khi Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam quyết định kiện các công ty hóa chất Mỹ để t́m lại công lư cho các nạn nhân da cam vào năm 2004.
Từ đó, bà Merle bắt đầu tổ chức các cuộc vận động, trước tiên từ những người địa phương ủng hộ Việt Nam. Bà nghĩ rằng cần phải tập trung nhất vào đối tượng là cựu chiến binh, trong đó có những cựu chiến binh chống chiến tranh Việt Nam. “Chiến dịch cứu trợ và trách nhiệm với nạn nhân chất độc da cam Việt Nam - VAORRC” được Hội Cựu chiến binh v́ Ḥa b́nh thành lập. Trong nhiều năm, bà Merle và cộng sự đă thu thập được hàng chục triệu chữ kư để giúp các nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam khởi kiện.
Có lẽ chừng ấy cũng đủ để trả lời cho câu hỏi tại sao là người con của nước Mỹ nhưng bà Merle lựa chọn “sống măi” với Việt Nam?
“Với Việt Nam, Merle đă t́m được gia đ́nh yêu thương ḿnh, bù đắp cho Merle những tổn thương sâu thẳm trong ḷng. Gia đ́nh đó không chỉ là gia đ́nh của tôi mà là gia đ́nh của người Việt Nam, những người Việt Nam mà Merle biết đến, gặp gỡ và coi như những người anh, người chị… Gia đ́nh Việt Nam là thứ quư giá và điều lớn nhất với Merle”, ông Nhàn bày tỏ.
Viết tiếp câu chuyện của Merle
“Đến lúc này, tài sản lớn nhất của tôi là vẫn là Merle mà thôi! Bây giờ tôi đă quyết định là “sống như Mơ” (tôi vẫn gọi Merle là Mơ)… Tôi cắt tóc, nhuộm tóc, mặc quần áo như Merle. Một lọ tro cốt nhỏ của Merle c̣n ở lại với nước Mỹ và đó là t́nh yêu nước Mỹ của Merle. Lọ tro cốt lớn hơn của Merle tôi đưa về Việt Nam, để Merle ḥa ḿnh vào biển cả Việt Nam”, ông Nhàn chia sẻ, ánh mắt ông vẫn mênh mông một nỗi buồn sâu thẳm như kiếm t́m đó đây một bóng h́nh quen thuộc đă theo ông hơn 4 thập kỷ của cuộc đời.
Ông Nhàn giữ máy tính và đọc nhiều thứ trong đó, biết về những thứ bà Merle định sẽ làm, v́ vậy, ông có thể tiếp tục những ǵ người bạn đời mong muốn.
“Tôi đă hoàn thành nhiệm vụ đặc biệt trong chuyến trở về Việt Nam lần này, đưa vợ tôi về nơi an nghỉ cuối cùng, để Merle trở về bên những điều Merle yêu thương nhất. Tôi đưa lọ đựng tro cốt của Merle về gia đ́nh tôi ở Việt Nam để mỗi lần nghĩ tới cha mẹ tôi là tôi cũng sẽ nghĩ tới Merle. Đó cũng là những tâm sự lớn nhất của tôi”, Giáo sư Nhàn tâm sự
Ông sẽ tiếp tục nghiên cứu về vợ ḿnh và suy nghĩ của “người con dâu” Việt Nam. “Thời gian này, tôi hay lo lắng là tôi không biết vợ tôi đă làm và nghĩ ǵ. Tôi nh́n vào di ảnh của Merle và nghĩ rằng lúc đó Merle vui nhưng một lát sau tôi lại nghĩ liệu rằng Merle đang buồn? Tôi đă trải qua những ngày đau khổ nhất của cuộc đời ḿnh, thương nhớ đến tận cùng. Mọi người động viên tôi hăy nhớ về những ngày vui và nó có thể chữa lành”, ông chia sẻ.
Một người bạn Mỹ của Việt Nam ra đi nhưng t́nh yêu của bà với đất nước và con người Việt Nam c̣n sống măi. Người “đồng chí” trọn t́nh với Việt Nam giờ đây đă ḥa ḿnh vào biển, trời của nơi bà yêu mến hơn tất cả trên đời.
Bà Merle Evelyn Ratner, sinh năm 1956 tại thành phố New York (Mỹ), có t́nh yêu đặc biệt với Việt Nam. Bà từng xuống đường biểu t́nh chống chiến tranh Việt Nam khi mới 13 tuổi và nổi tiếng với hành động treo khẩu hiệu phản chiến lên tượng Nữ thần Tự do. Bà là người đồng sáng lập và điều phối viên trong tổ chức "Vận động Cứu trợ và Trách nhiệm đối với Nạn nhân Chất độc Da cam Việt Nam-VAORRC" của khu vực New York. Merle Ratner tham gia rất tích cực trong biểu t́nh phản đối cuộc chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam từ cuối thập niên 1960, ủng hộ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam; tham gia phong trào chống chủ nghĩa đế quốc thập niên 1970, 1980, và chống phân biệt chủng tộc tại Mỹ hiện nay.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
