Nhớ 'một câu nhịn chín câu lành', người Việt sẽ không hung dữ
Hơn nhau không phải ở nắm đấm mà là ở khả năng học tập, làm việc, chia sẻ, thương yêu, tử tế với ḿnh, với người trong mối quan hệ với cuộc sống xung quanh!
Hạ cẳng tay, thượng cẳng chân sau khi va chạm giao thông - Ảnh do bạn đọc cung cấp
Cách đây mấy bữa, trên đường đi làm về, tôi thấy một đám đông ở Hàng Xanh (Q.B́nh Thạnh, TP.HCM), nghĩ là có kẹt xe. Tới gần mới phát hiện là vừa có vụ va quẹt và hai tài xế đang căi nhau, người đi đường ngang qua ai cũng lắc đầu.
Chuyện va quẹt trên phố đông như Sài G̣n giờ tan tầm là chuyện cơm bữa, nếu cảm thông và chia sẻ được th́ có lẽ người ta sẽ nhẹ nhàng cho qua, tôi nghĩ vậy!
Môi trường nhiều mầm mống bạo lực
Thường người ta sẽ nổi nóng khi gặp một chuyện bất như ư nào đó, như vừa bị sếp la, ra cổng cơ quan bảo vệ đùa một câu, liền sân si. Nỗi buồn, sự bực bội là thứ năng lượng chi phối hành xử khiến người ta không thể kiềm chế được cơn tức dâng lên, lây sang người khác.
V́ vậy, có người dễ nổi nóng đă cảnh báo: "Thấy tôi ‘khó ở’ là tránh xa xa giùm, không ăn mắng ráng chịu". Theo đó, người nóng lâu ngày họ cũng biết tính khí của ḿnh nên có "chống chỉ định" chuyện nói đùa, tiếp xúc lúc họ đang không vui, căng thẳng. Thực ra, khi quá mệt mỏi, phiền muộn trong ḷng, ta không c̣n giữ được ḿnh.
Có người bạn của tôi b́nh thường hiền queo, ai nói ǵ cũng cười. Bỗng một ngày, tôi hỏi "sao buồn dữ rứa?" lại bị bạn nạt cho một câu nghe chưng hửng. Trời, bạn ḿnh đây sao? Mới đầu tôi phản ứng vậy, nhưng chợt dừng lại v́ nhớ ra, đây không phải là bản chất của bạn. Có thể bạn đang có một nỗi niềm, áp lực từ cuộc sống, gia đ́nh, t́nh yêu hoặc bản thân đang trải qua bệnh tật, sự cố…
Ai cũng có lúc nóng giận, nếu ḿnh hiểu th́ sẽ không khiến ngọn lửa trong họ cháy phừng. Tôi im lặng và không bỏ mặc, cuối cùng cũng nghe được thổ lộ từ bạn. Bạn bị nhiều áp lực trong công việc: sếp chèn ép, đồng nghiệp t́m cách chơi khăm, lương không cao, phải chật vật trang trải cuộc sống…
Tất nhiên, nhiều người khó khăn hơn nhưng họ không nổi nóng. Đó là tính cách và sức chịu đựng của từng người. Sự nóng tính là một thói quen được huấn tập hằng ngày theo nguyên lư:
"Thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận".
V́ thế, các chuyên gia tâm lư khi chia sẻ với tôi về thói vũ phu của chồng vẫn thường lưu ư, có thể anh ấy từng bị bạo hành lúc nhỏ, từng sống gần những gia đ́nh lớn tiếng, ồn ào đánh căi nhau như cơm bữa.
Sự tác động của cuộc sống xung quanh lên tính cách con người theo hướng đó được ông bà xưa đúc kết rằng "gần mực th́ đen". Cái đen đó cần có thời gian thanh lọc để dần trắng, nhưng nếu vẫn tiếp tục nuôi dưỡng trong môi trường đen hơn th́ sẽ đen đậm hơn.
Ngày nay các văn hóa phẩm mang tính bạo lực vẫn đầy rẫy trên mạng và tồn tại trong cuộc sống, giải trí của nhiều người: từ game online đến phim ảnh. Thường ngày tiếp xúc với sự đánh đấm, máu me trong các "thức ăn tinh thần" đó khiến năo quen với những "mùi vị" của bạo lực, từ đó hành xử theo.
Những kẻ "giang hồ mạng" được ngưỡng mộ và thu tiền trăm triệu cũng chính là một "h́nh tượng" khiến người ta thay đổi suy nghĩ: cần ǵ học hành, tử tế, chỉ cần có "số má" là có thể lên đời.
Môi trường bên ngoài đă vậy, trong nhà trường, gia đ́nh cũng đầy mầm mống bạo lực, tránh sao người trẻ không hoang mang và hành xử theo cách tương tự. Đây mới là điều đáng lo, và người lớn muốn thay đổi không khí bạo lực lan tràn th́ chính bản thân phải nỗ lực để ứng xử nhẹ nhàng với nhau trước.
Nhẫn để yêu thương
Không thể có kết cục tốt với những người nóng nảy. Nhân vật Trương Phi trong Tam Quốc Chí là h́nh mẫu của nóng tính dẫn đến hư sự và mang họa sát thân. Ai cũng nóng nảy trong hành xử th́ chiến tranh sẽ nổ ra, thương vong là tất yếu.
Một câu nói đùa cũng thành chuyện lớn v́ con người ta quá nóng, quá hung dữ; đi nhậu lo hát karaoke cũng bị đánh chết th́… ôi thôi, cuộc sống quá kinh khủng. Pháp luật cần nghiêm minh để trừng trị việc vô cớ đánh, giết người nhưng đó là xử lư phần ngọn, c̣n cái gốc vẫn là giáo dục.
Làm sao để con người có thể chậm lại để phân tích kỹ hơn từng câu nói, từng biểu hiện của người khác, trong đó có thân nhân, bạn bè ḿnh để không chụp mũ rồi hành xử như người điên, người say?
Sống thiền hay b́nh tĩnh sống, sống chậm, sống có chánh niệm… là những cách sống theo tinh thần "nhẫn để yêu thương". Đầu tiên là thương ḿnh. Một người chỉ được người khác tin tưởng, nể trọng và giao việc khi có sự chín chắn, điềm tĩnh trong xử lư. Như vậy, người sống có lư trí, điềm tĩnh chính là cách sống lợi lạc tự thân.
C̣n cái lợi cho người xung quanh, nhất là người thân - thương th́ cũng dễ dàng để thấy. Con cái sẽ học được nhiều điều hay ho từ bố mẹ có cách sống nhẹ nhàng, t́nh cảm. Đó mới là gia tài quư giá để lại cho con.
Hành xử nóng tính dẫn tới hư việc, hại người th́ ṿng lao lư chờ ḿnh là chắc chắn. Một khi đă gây ra sự cố mới hối th́ đâu c̣n kịp. Nhiều người b́nh luận thiếu niên 16 tuổi rút dao đâm chết người nhắc ḿnh chuyện chạy xe chính là "anh hùng rơm", chứng tỏ với bạn gái nhưng rồi được ǵ sau lần ra tay đó? Tù tội và có thể mất luôn bạn gái.
Ai đợi và ai chấp nhận một người giết người làm người yêu, người chồng, người cha tương lai?
Thực ra, sân si - ai cũng có. Cái chính là cách quản lư năng lương tiêu cực đó để những năng lượng tích cực phát triển. Để làm được điều đó, phải xây dựng lối sống nhân văn từ chính mỗi gia đ́nh, người lớn dạy trẻ nhẫn nhịn để an lành như ông bà ḿnh nhắc "một câu nhịn chín câu lành".
Ngoài việc áp thuế 25% đối với khoảng một nửa hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc, Mỹ c̣n hạn chế các loại công nghệ có thể xuất khẩu sang Trung Quốc, t́m cách chặn đứng một số công ty Trung Quốc, như hăng viễn thông khổng lồ Huawei, mua thiết bị của Mỹ. Washington cũng dựng lên rào cản đối với đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ. Các cơ quan t́nh báo Mỹ cũng đă tăng cường nỗ lực chống gián điệp Trung Quốc, đặc biệt là tại các trường đại học và viện nghiên cứu. Các quan chức từ FBI và Hội đồng An ninh Quốc gia đă được phái đến các trường đại học hàng đầu để cảnh báo họ cảnh giác với sinh viên Trung Quốc mà họ cho rằng có thể thu thập bí mật công nghệ từ các pḥng thí nghiệm của họ để chuyển đến cho Bắc Kinh.
T́nh cảm bài Trung Quốc đă lan rộng nhanh chóng từ thành viên Cộng ḥa và Dân chủ cho tới lănh đạo các công đoàn. Kênh Fox News cảnh báo rằng những nỗ lực của Trung Quốc để xây dựng sức mạnh quân sự và các ngành công nghiệp tân tiến đe dọa sự lănh đạo toàn cầu của Mỹ và rằng Mỹ nên phản ứng quyết liệt. Chủ nghĩa hoài nghi đă thấm vào gần như mọi khía cạnh trong sự tương tác của Trung Quốc với Mỹ, với các quan chức Mỹ đặt câu hỏi về sự hiện diện của Trung Quốc trên thị trường chứng khoán Mỹ, việc Trung Quốc xây dựng toa xe điện ngầm cho Mỹ và việc Trung Quốc mua các mạng xă hội của họ, theo New York Times.
Đối đầu thay v́ hợp tác?
Tuy nhiên có ít sự đồng thuận về những ǵ mà Mỹ có thể làm. Mỹ đă cố gắng trong nhiều thập kỷ để lôi kéo và thuyết phục Trung Quốc trở thành một xă hội cởi mở hơn, nhưng Đảng Cộng sản đă dần dần thắt chặt sự ḱm kẹp đối với người dân và nền kinh tế Trung Quốc. Các nhà lănh đạo Mỹ hiện phải đối mặt với lựa chọn liệu có nên tiếp tục cách can dự vốn có thể khiến nước Mỹ dễ bị tổn thương trước các mối đe dọa kinh tế và an ninh, hay là từ bỏ can dự với Trung Quốc vốn có thể làm suy yếu cả hai nền kinh tế và một ngày nào đó thậm chí có thể dẫn đến chiến tranh, cũng theo tờ báo này.
Ngày càng có nhiều người ở Washington xem việc tách rời hai nền kinh tế là điều không thể tránh khỏi – trong đó có nhiều thành viên của Ủy ban về Mối nguy Hiện tại. Tại một cuộc họp hồi tháng Tư, ông Stephen Bannon, Thượng nghị sĩ Ted Cruz của Texas, và ông Newt Gingrich, cựu Chủ tịch Hạ viện đă ca ngợi cựu Tổng thống Ronald Reagan - một cựu thành viên của nhóm - và được cả hội trường đứng dậy hoan hô khi họ kêu gọi cảnh giác với Trung Quốc. Họ ca ngợi chiến thắng của ông Reagan trước Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh và học thuyết của ông về ‘ḥa b́nh thông qua sức mạnh’, nhưng họ cũng đem lại cảm giác chiến tranh xảy ra là điều không thể tránh khỏi.
Ủy ban này đạt được đỉnh cao về ảnh hưởng dưới chính quyền Ronald Reagan, khi mà hàng chục thành viên trong nhóm nắm những vị trí cao, gồm cả cố vấn an ninh quốc gia và giám đốc CIA. Nhưng khi mối đe dọa của Liên Xô mờ dần th́ hoạt động của nhóm cũng suy yếu. Ủy ban nổi lên trở lại trong một thời gian ngắn, bắt đầu từ năm 2004, để cảnh báo về nguy cơ của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan với lập luận rằng các thánh đường và người Hồi giáo trên khắp nước Mỹ đang có ‘cuộc thánh chiến thầm lặng’ để ‘Hồi giáo hóa nước Mỹ’ bằng cách lợi dụng nền dân chủ Mỹ.
Ủy ban gần như đă chết hẳn cho đến khi xuất hiện mối quan ngại về Trung Quốc. Giờ đây họ thừa nhận rằng mối đe dọa từ Trung Quốc khác với Liên Xô v́ nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc hội nhập hơn nhiều. Tuy nhiên Washington đang ngày càng quay trở lại những công cụ họ dùng trong Chiến tranh Lạnh để xử lư mối đe dọa vừa kể.
Chính quyền đă đưa các công ty công nghệ Trung Quốc vào danh sách cấm làm ăn với các công ty Mỹ. Chính quyền Mỹ cũng tăng cường kiểm tra đầu tư của Trung Quốc, bao gồm cổ phần thiểu số trong các công ty Mỹ. Tháng 6 năm ngoái, Mỹ đă bắt đầu hạn chế thị thực cho sinh viên Trung Quốc sau đại học trong các lĩnh vực nghiên cứu nhạy cảm như tự động hóa và hàng không. Mỹ cũng bắt đầu cấm các học giả Trung Quốc vào Mỹ nếu họ bị nghi ngờ có liên hệ với các cơ quan t́nh báo Trung Quốc.
Làm sụp đổ mối quan hệ?
Cuộc Chiến tranh Lạnh mới không phải một chiều. Trung Quốc đă tăng tường ḍ xét các công ty Mỹ, và nhiều công ty Mỹ và nhân viên của họ ở Trung Quốc giờ sợ bị trả đũa. Chính quyền Trung Quốc đă bỏ tù các nhà ngoại giao, học giả và doanh nhân nước ngoài - khiến một số người phải hủy bỏ hoặc tŕ hoăn các chuyến đi đến Trung Quốc. Bắc Kinh cũng đă nói rơ rằng họ dự định giúp các công ty của họ thống trị các ngành kỹ nghệ trong tương lai, từ trí tuệ nhân tạo, siêu máy tính cho đến thiết bị hàng không vũ trụ. Các chính sách của họ là t́m cách thay thế nhập khẩu các sản phẩm công nghệ cao bằng hàng hóa do Trung Quốc tự sản xuất, gây áp lực cho các công ty đa quốc gia dời ra khỏi Mỹ và dẫn đến người Mỹ mất việc làm.
Mối quan hệ song phương xấu đi đă làm ảnh hưởng tiêu cực đến đầu tư của Trung Quốc vào Hoa Kỳ, cùng với lượng sinh viên và du khách Trung Quốc. Đầu tư của Trung Quốc vào bất động sản Mỹ đă bắt đầu giảm. Các công ty đang ngày càng đa dạng hóa thêm thị trường ngoài Trung Quốc.
Những người cổ súy cho rằng điều này là cần thiết để ‘bảo vệ nước Mỹ’. Nhưng ngày càng có lo ngại rằng nó đang nuôi dưỡng ‘nỗi sợ đỏ’ mới, thúc đẩy sự phân biệt đối xử với sinh viên, các nhà khoa học và các công ty có mối quan hệ với Trung Quốc và có nguy cơ làm sụp đổ mối quan hệ gắn kết chặt chẽ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, theo New York Times.
“Tôi lo rằng một số người sẽ nói, bởi v́ nỗi sợ này, bất kỳ chính sách nào cũng có thể biện hộ được,” ông Scott Kennedy, một chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) của Mỹ, được New York Times dẫn lời.
Bà Susan Shirk, chủ tịch của Trung tâm Trung Quốc Thế kỷ 21 tại Đại học California ở San Diego, cho biết Mỹ có nguy cơ bị dính vào ‘một phiên bản của Nỗi sợ Đỏ mang tính bài Trung Quốc’ và do đó đang đẩy những nhân tài năng Trung Quốc ra đi và có thể phá vỡ chút thiện chí nhỏ bé c̣n lại giữa hai nước.
“Chúng ta từng phạm sai lầm này trước đây trong thời Chiến tranh Lạnh,” bà Shirk nói với New York Times. “Và tôi không nghĩ rằng chúng ta nên phạm sai lầm đó một lần nữa
Người dân Trung Quốc ở Mỹ và người Mỹ gốc Hoa cho biết họ đang bị ảnh hưởng. Một số nghi ngờ rằng họ không được xem xét cất nhắc hay được nhận hỗ trợ. Những người cổ súy phát triển quan hệ với Trung Quốc được xem là ‘thành phần thỏa hiệp’ hay thậm chí bị chụp mũ là ‘phản quốc’.
“Người Mỹ gốc Hoa cảm thấy bị nhắm mục tiêu,” ông Charlie Woo, giám đốc điều hành của Megatoys và là thành viên của Ủy ban 100, tổ chức quy tụ những người Mỹ gốc Hoa nổi bật, nói với New York Times. “Điều này thật sự gây tổn thương.”
Chính quyền Trump và Ủy ban về Mối nguy Hiện tại đă cẩn thận nói rằng mục tiêu của họ là chính phủ Trung Quốc và Đảng Cộng sản, chứ không phải người dân Trung Quốc. Nhưng rất khó để phân biệt.
Ông Toby Smith, phó chủ tịch chính sách của Hiệp hội các Đại học Mỹ, nói rằng các trường đại học Mỹ đang nỗ lực để cảnh giác với các mối đe dọa gián điệp, nhưng họ lớn mạnh nhờ vào sự cởi mở và tiếp cận với tài năng và khoa học từ khắp nơi trên thế giới - kể cả từ Trung Quốc.
“T́nh h́nh với Trung Quốc khác với Chiến tranh Lạnh,” ông nói. “Các mối lo về Liên Xô chủ yếu là quân sự. Bây giờ nó là mối lo về cạnh tranh kinh tế.”
‘Bài Hoa là đáng ngại’
Trao đổi với VOA, bà Ông Thụy Như Ngọc, tiến sỹ ngành chính trị học và hiện là chủ bút tờ báo Việt Tide ở California, nêu lên quan ngại về t́nh trạng kỳ thị của người da trắng ở Mỹ đối với các sắc dân gốc Á nếu chính sách đối ngoại của Mỹ được diễn dịch theo chiều hướng cứng rắn của Trung Quốc.
Bà nhắc đến trường hợp người gốc Nhật ở Mỹ bị xem là ‘thành phần phản bội’ trong Đệ nhị Thế chiến khi Mỹ đang chiến đấu với Nhật đến nỗi họ bị lùa vào các trại tập trung và bà cho rằng ‘đây là vết nhơ trong lịch sử của Mỹ’.
“Điều đáng ngại là chính trị quốc nội Mỹ trong lịch sử luôn có các chính sách đối ngoại biến ḷng dân thành chia rẽ, gây thù địch giữa các sắc tộc. Điều này sẽ ảnh hưởng đến đời sống người dân, trong đó có người Việt vốn cũng là sắc dân thiểu số,” bà nói.
Theo tiến sỹ Ngọc, sự kỳ thị đối với người Hoa ở Mỹ hiện nay mặc dù chưa đến mức như đối với người Nhật khi trước, nhưng ‘lịch sử vẫn có thể đang lặp lại dưới h́nh thức khác’. Tuy nhiên, bà nói do ‘Trung Quốc có nhiều thủ đoạn’ nên ‘phải cân bằng giữa tự do cá nhân và an ninh quốc gia’.
Bà không cho rằng nước Mỹ nên chọn cách đối đầu và chấm dứt sự can dự với Trung Quốc v́ ‘toàn cầu hóa đă làm cho vốn tư bản luân lưu chằng chịt giữa các nước nên khó có nước nào, dù là hùng mạnh như Mỹ, có thể đóng cửa hoàn toàn với thế giới bên ngoài’.
Về mối đe dọa của Trung Quốc với Mỹ, bà Ngọc nói xét cả về kinh tế và quân sự th́ Trung Quốc ‘chưa phải là đối thủ của Mỹ’ nhưng là ‘quốc gia đang lớn mạnh và sẵn sàng dùng mọi thủ đoạn để vươn lên, ôm mộng bá quyền’.
Ông Đỗ Hồng Anh, cựu chủ tịch cộng đồng người Việt khu vực Virginia, Maryland và Washington DC, nói với VOA rằng Trung Quốc ‘không phải là mối đe dọa lớn của Mỹ’ v́ ‘trên cán cân kinh tế và quân sự, Mỹ vẫn có ưu thế với Trung Quốc’.
Người dân Trung Quốc ở Mỹ và người Mỹ gốc Hoa cho biết họ đang bị ảnh hưởng. Một số nghi ngờ rằng họ không được xem xét cất nhắc hay được nhận hỗ trợ. Những người cổ súy phát triển quan hệ với Trung Quốc được xem là ‘thành phần thỏa hiệp’ hay thậm chí bị chụp mũ là ‘phản quốc’.
“Người Mỹ gốc Hoa cảm thấy bị nhắm mục tiêu,” ông Charlie Woo, giám đốc điều hành của Megatoys và là thành viên của Ủy ban 100, tổ chức quy tụ những người Mỹ gốc Hoa nổi bật, nói với New York Times. “Điều này thật sự gây tổn thương.”
Chính quyền Trump và Ủy ban về Mối nguy Hiện tại đă cẩn thận nói rằng mục tiêu của họ là chính phủ Trung Quốc và Đảng Cộng sản, chứ không phải người dân Trung Quốc. Nhưng rất khó để phân biệt.
Ông Toby Smith, phó chủ tịch chính sách của Hiệp hội các Đại học Mỹ, nói rằng các trường đại học Mỹ đang nỗ lực để cảnh giác với các mối đe dọa gián điệp, nhưng họ lớn mạnh nhờ vào sự cởi mở và tiếp cận với tài năng và khoa học từ khắp nơi trên thế giới - kể cả từ Trung Quốc.
“T́nh h́nh với Trung Quốc khác với Chiến tranh Lạnh,” ông nói. “Các mối lo về Liên Xô chủ yếu là quân sự. Bây giờ nó là mối lo về cạnh tranh kinh tế.”
‘Bài Hoa là đáng ngại’
Trao đổi với VOA, bà Ông Thụy Như Ngọc, tiến sỹ ngành chính trị học và hiện là chủ bút tờ báo Việt Tide ở California, nêu lên quan ngại về t́nh trạng kỳ thị của người da trắng ở Mỹ đối với các sắc dân gốc Á nếu chính sách đối ngoại của Mỹ được diễn dịch theo chiều hướng cứng rắn của Trung Quốc.
Bà nhắc đến trường hợp người gốc Nhật ở Mỹ bị xem là ‘thành phần phản bội’ trong Đệ nhị Thế chiến khi Mỹ đang chiến đấu với Nhật đến nỗi họ bị lùa vào các trại tập trung và bà cho rằng ‘đây là vết nhơ trong lịch sử của Mỹ’.
“Điều đáng ngại là chính trị quốc nội Mỹ trong lịch sử luôn có các chính sách đối ngoại biến ḷng dân thành chia rẽ, gây thù địch giữa các sắc tộc. Điều này sẽ ảnh hưởng đến đời sống người dân, trong đó có người Việt vốn cũng là sắc dân thiểu số,” bà nói.
Theo tiến sỹ Ngọc, sự kỳ thị đối với người Hoa ở Mỹ hiện nay mặc dù chưa đến mức như đối với người Nhật khi trước, nhưng ‘lịch sử vẫn có thể đang lặp lại dưới h́nh thức khác’. Tuy nhiên, bà nói do ‘Trung Quốc có nhiều thủ đoạn’ nên ‘phải cân bằng giữa tự do cá nhân và an ninh quốc gia’.
Bà không cho rằng nước Mỹ nên chọn cách đối đầu và chấm dứt sự can dự với Trung Quốc v́ ‘toàn cầu hóa đă làm cho vốn tư bản luân lưu chằng chịt giữa các nước nên khó có nước nào, dù là hùng mạnh như Mỹ, có thể đóng cửa hoàn toàn với thế giới bên ngoài’.
Về mối đe dọa của Trung Quốc với Mỹ, bà Ngọc nói xét cả về kinh tế và quân sự th́ Trung Quốc ‘chưa phải là đối thủ của Mỹ’ nhưng là ‘quốc gia đang lớn mạnh và sẵn sàng dùng mọi thủ đoạn để vươn lên, ôm mộng bá quyền’.
Ông Đỗ Hồng Anh, cựu chủ tịch cộng đồng người Việt khu vực Virginia, Maryland và Washington DC, nói với VOA rằng Trung Quốc ‘không phải là mối đe dọa lớn của Mỹ’ v́ ‘trên cán cân kinh tế và quân sự, Mỹ vẫn có ưu thế với Trung Quốc’.
Cần Thăm Nom và Săn Sóc Nhau Lúc C̣n Sống - Khải Chính Phạm Kim Thư
Trong văn chương Việt, bài thơ “Khóc Bạn” của Nguyễn Khuyến đă lột được sự ân cần và quí mến bạn hết ḷng trong khi bạn c̣n sống. Nguyễn Khuyến khóc Dương Khuê với tất cả tâm hồn và bằng tận cùng của sự mến thương luyến tiếc:
“Rượu ngon không có bạn hiền,
Không mua không phải không tiền không mua.”
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,
Viết đưa ai, ai biết mà đưa.
Giường kia treo những hững hờ.
Đàn kia gảy những ngẩn ngơ tiếng đàn.”
Khóc như thế mới là khóc, thương như thế mới là thương! Khi sống chúng ta đối đăi với nhau chân t́nh và để ư săn sóc nhau hết ḷng th́ khi bạn chết, việc khóc than, viếng đám ma, chia buồn, và an ủi của chúng ta đối gia đ́nh của bạn ḿnh mới có ư nghĩa.
1. Sự Đời
Ngày nay, ở hải ngoại này, có một số người v́ bận rộn với danh quyền lợi, họ đă để cho t́nh cảm gia đ́nh và nghĩa bằng hữu bị nguội lạnh phai mờ. Khi cha mẹ, anh em, và bạn bè c̣n sống, họ chẳng chăm nom thăm hỏi nhau mà c̣n lấy cớ này lư nọ để bào chữa, chẳng hạn như:
“Bố tôi ghét tôi, mẹ tôi thiếu bổn phận, anh tôi hư hỏng, em tôi không nghe lời, bạn tôi ở xa quá, tôi bận rộn mà lại ở xa họ quá, v..v.. nên tôi không đến thăm họ được!”
Có những trường hợp khi cha mẹ già yếu, con cái đă t́m cách đưa các cụ vào viện dưỡng lăo. Đây cũng là việc thông thường ở Bắc Mỹ này. Tuy nhiên, trừ trường hợp giữ các cụ ở nhà sẽ gây ra nguy hiểm đến tính mạng cho các cụ, cho gia đ́nh, và cho hàng xóm th́ không kể, nếu các cụ vẫn tỉnh táo hay người nhà c̣n có thể trông nom săn sóc được mà đưa các cụ vào sống trong “Nursing Home” th́ thật tội nghiệp cho các cụ.
Đă có những trường hợp cha mẹ v́ già yếu và bệnh hoạn phải nằm trong nhà thương, con cái cả tuần mới tới thăm được một đôi lần. Các cụ nằm “chết khô” không có người con nào ngó tới. Thế mà khi cha mẹ qua đời, con cái tổ chức đám ma thật to, kẻ phúng người điếu nhộn nhịp, khóc than kể lể hết lời, mua loại ḥm (quan tài / săng) cho thật sang, xây mộ cho lớn, đắp bia cho đẹp, và làm lễ cầu siêu cho linh đ́nh tốn đến cả mấy chục ngàn đô-la. Có phải đây là cách để gột rửa sự tệ bạc của ḿnh đối với cha mẹ lúc c̣n sinh tiền và che mắt thế gian không?
Có trường hợp, người đă chết được cả tháng trời mới thấy bản tin phân ưu của bạn bè ở cùng một địa phương xuất hiện trên mặt một tuần báo. Sự gần gũi lui tới thăm nhau có thắm thiết lúc c̣n sống không? Bản tin phân ưu này có giá trị ǵ ngoài sự mua danh lấy tiếng?
Có người khi c̣n sống bị ngay cả bạn thân của họ chê là kẻ có thủ đoạn, thế mà khi chết, họ cũng được bè bạn đăng lời phân ưu. V́ “nghĩa tử là nghĩa tận,” người ta thường tha thứ và rộng lượng với người chết nên cố nhờ đăng vài lời phân ưu để được tiếng là cao thượng. Đôi khi người ta đăng lời phân ưu là để đạt một mục đích khác nữa. Thật là một tṛ hề và giả đạo đức!
Có người khó tính và chán chường cho sự giả dối của loại người nói ở trên đă thốt ra một câu thật chí lư giống như lời Chúa Jesus đă viết trên cát trong truyện “Ném Đá,” “Bọn Giả Dối!”
Ở Bắc Mỹ này, t́nh gia đ́nh và bè bạn không được thắm thiết như ở Á Đông ta nên người ta đă tự lo cho cái chết của họ một cách thật đầy đủ, chẳng hạn như mua bảo hiểm nhân thọ (Life Insurance) để khi chết gia đ́nh có tiền sinh sống và trang trải ma chay, nào đóng tiền trước cho nhà quàn (Funeral Home) để họ lo đám ma của ḿnh (Prepaid Funeral Cost) mà khỏi cần nhờ đến ai. Thật là tiện lợi hết chỗ nói.
Khi sống, người Bắc Mỹ đă được hưởng mọi thứ tự do thật xứng đáng với nhân phẩm con người. Khi chết họ cũng thoải mái v́ không phải lo cảnh “xẩy đàn tan nghé” hay làm phiền lụy ai.
Ngoài ra, v́ người dân Bắc Mỹ có đóng thuế và đóng tiền hưu nên chính phủ có trách nhiệm lo đám ma cho người dân. Chính v́ thế, những người dân nghèo đă có cơ quan xă hội (Social Services) ở địa phương lo đầy đủ cả lúc sống cũng như khi chết. Khi nhà có người nằm xuống, nếu thân nhân nộp đơn xin tiền trợ cấp để lo đám tang th́ cơ quan xă hội sẽ cấp cho họ một khoản tiền đủ để chi dụng trong việc này.
Đối với những người có đi làm và có đóng tiền hưu th́ khi chết họ được hưởng tiền tử tuất, tối đa khoảng 3 ngàn đồng tùy theo số năm đi làm và số tiền đóng cho quỹ hưu trí. Tiền tử tuất này do cơ quan “National Health & Welfare, Income Security Programs” cấp nếu thân nhân hay người đại diện nhà quàn đứng tên xin.
Ở Bắc Mỹ này không ai phải bó chiếu đem chôn một cách âm thầm như người dân sống dưới chế độ Cộng Sản tại Việt Nam. Mặc dầu người dân được bọn Cộng Sản tôn vinh là “nhân dân làm chủ,” nhưng trong thực tế, người dân bị bọn Việt Cộng đối xử rất tệ, thậm chí không bằng con vật ở Bắc Mỹ này.
2. Tại Sao Người Ta Phải Tổ Chức Đám Ma Cho Linh Đ́nh?
Có đám ma được gọi là “Quốc tang” do triều đ́nh hay chính phủ đứng ra lo. Lá cờ quốc gia được phủ lên quan tài trong khi đưa đám. Đây là nghi lễ chôn cất của chính phủ dành cho những người chết có công đánh trận hay tử nạn trong khi phục vụ quốc gia. Ngoài ra, lá cờ của quốc gia c̣n được kéo lên nửa chừng cột cờ ở khắp nơi trong nước, gọi là cờ rũ hay cờ tang. Đây là biểu hiệu để tang người quá cố đă có công đối với dân tộc.
Có đám ma làm theo nghi lễ tôn giáo hay phong tục cổ truyền để tôn vinh người chết về công lao của họ đối với đạo pháp và dân tộc.
Có đám ma được tổ chức linh đ́nh và trọng thể do dân chúng và các đoàn thể đứng ra tổ chức để tỏ ḷng nhớ ơn người chết đă v́ họ mà hy sinh, và luôn thể để biểu dương thế lực phản đối nhà cầm quyền đương thời đă gây ra cái chết này
Có những đám ma rất linh đ́nh do thân nhân, bằng hữu, và những người mến mộ tổ chức dành cho nhà báo, kịch sĩ, ca sĩ, nhà thơ, nhà văn, họa sĩ, cầu thủ, vơ sĩ, và nhà giáo, v..v.. Trong đám ma này người ta đọc điếu văn (bài văn đọc trong đám tang để tỏ ḷng nhớ ơn và thương tiếc người quá cố) phát biểu những kỷ niệm đă có với người chết, và nói lên những công đức của người quá cố trong lúc c̣n sinh tiền, v..v.. Sau đám ma, người ta c̣n tổ chức các buổi cầu nguyện và các buổi tưởng niệm để vinh danh công đức người quá cố cho mọi người lấy đó làm gương.
Có những đám ma của loại người giầu có để khoe của, khoe danh, khoe sang v́ quen biết các ông to bà lớn, và để dễ dàng cho con cháu sinh sống và làm ăn sau này.
3. Tại Sao Người Ta Hay Tỏ Ra Quan Tâm và Ân Cần Đối Với Một Người Khi Họ Sắp Chết và Sau Khi Họ Chết Hơn Lúc C̣n Sống.
Thường th́ vào dịp Tết, lúc năm cùng tháng tận, người ta hay rộng lượng với nhau. Họ bỏ đi các dị biệt cùng các xích mích đă có để cùng nhau tổ chức Tết để đón mừng xuân và hy vọng một tương lai tốt đẹp hơn trong năm mới. Cũng trong chiều hướng này, khi biết tin thân nhân và bạn bè hấp hối hay đă qua đời mà trước đó có khi cả hằng năm chẳng bao giờ họ liên lạc với nhau, người ta nghĩ rằng lúc này họ nên bỏ ra chút th́ giờ để đến thăm người hấp hối, nh́n mặt người chết một lần chót, hay gửi đăng đôi lời chia buồn trên báo chí để chuộc lại thái độ lạnh nhạt trước kia. Đây là một cử chỉ đẹp, biết ăn năn hối cải, và độ lượng nhưng ư nghĩa chẳng có bao nhiêu v́ lúc sống đă chẳng ra ǵ th́ c̣n kể chi khi đă chết.
Có trường hợp người ta đi phúng điếu là để trả nợ v́ trước đây người mà nay qua đời hay bà con của người này đă đi phúng điếu thân nhân của họ. Trong một số trường hợp khác, có những người cùng làm chung một sở hay ở cùng một nơi với nhau; khi ở cơ quan hay hàng xóm có người qua đời, bạn bè và người hàng xóm rủ họ đi phúng điếu th́ họ đi, chứ chưa chắc họ thực sự muốn đi. Danh sách những người đăng trong mục tin phân ưu cũng vậy; có nhiều trường hợp, bạn bè hay ṭa soạn tưởng ḿnh chơi thân với người quá cố nên họ tự động thêm tên ḿnh vào.
Một số người đă đối đăi tệ hại với bạn bè, họ tưởng rằng nói vài lời an ủi với người hấp hối coi như chuộc lại cả một thời gian dài không một lần thăm viếng hỏi han. Họ đến phúng điếu và chia buồn với tang quyến chỉ là tỏ thiện chí làm lành và gột rửa sự lạnh nhạt hay hiềm khích với gia đ́nh người quá cố trước đây. Đây cũng là một việc tốt nhưng chưa đủ.
Có nhiều trường hợp, con cái tệ bạc với cha mẹ và đối với cha mẹ không ra ǵ, nhưng khi cha mẹ sắp qua đời, họ quây quần bên giường bệnh lúc cha mẹ hấp hối để tỏ ra ḿnh lo lắng và thương tiếc cha mẹ một cách tự nhiên phát sinh tự đáy ḷng. Ngoài ra, họ c̣n quây quần bên giường bệnh lúc cha mẹ hấp hối với mục đích để xem cha mẹ có dặn ḍ (trối) cho ḿnh tiền của ǵ không.
Những người con có hiếu thường tổ chức đám ma cho cha mẹ rất linh đ́nh cốt để tỏ ḷng hiếu kính một cách chân t́nh. Nhưng cũng có trường hợp, các con làm đám tang cho cha mẹ một cách linh đ́nh để gột rửa sự bạc bẽo của họ đối với cha mẹ trước đây.
Đối với những người đến phúng điếu, có nhiều trường hợp người ta đến phúng điếu chia buồn với tấm ḷng thành. Thái độ của họ nói lên tấm ḷng sẵn sàng giúp đỡ cho tang gia bất cứ lúc nào và bất cứ cái ǵ khi cần đến. Đời vẫn có những người tốt thực sự và vô vị lợi. Có người đến phúng điếu v́ họ đă từng ngưỡng mộ và tôn kính người quá cố mà không có dịp nào được gặp tận mặt hay nói trực tiếp được một lời trong lúc người ấy c̣n sống. Có trường hợp, người ta thân nhau nhưng lười liên lạc nên khi nghe tin nhau bị bệnh hay qua đời họ đă cố gắng đến an ủi hay chia buồn.
Một số người thân nhau, họ không để ư đến nhau khi c̣n sống và cho đây là sự b́nh thường. Trường hợp này cũng giống như người có tự do sẵn rồi th́ không thấy tự do là quan trọng. Đến khi mất tự do, họ mới thấy tự do là quí. Đối với mười ngón tay của ta, khi b́nh thường ta không thấy ngón nào là ngón quan trọng. Nếu v́ lư do ǵ mà bị cụt đi một ngón, ta mới thấy thiếu thốn và bất tiện như thế nào. Chính v́ lư do này người ta mới ân cần thăm nhau khi bị bệnh, hay thương tiếc nhau vô cùng khi đă mất nhau.
Nói chung, đám ma có linh đ́nh hay không, lễ cầu siêu có lớn hay không, và phần mộ có to và đẹp đẽ hay không, tất cả đều dành cho người sống và đều làm rạng rỡ cho người c̣n sống. Chết là hết. Sau này có mâm cao cỗ đầy hay không cũng chỉ là dành cho người sống. Việc đối đăi với nhau khi c̣n sống mới là quan trong. Cần đùm bọc thương yêu và săn sóc nhau lúc sống chứ đừng để đến khi thân nhân hay bằng hữu chết mới tỏ ḷng thương tiếc.
Nhiều người tin rằng cần tụng niệm Phật A Di Đà để cầu xin văng sanh (qua kiếp trần gian) về cơi Tây Phương Cực Lạc. Thật ra Cơi Tây Phương Cực Lạc đă ở tại trong ḷng ḿnh. Không có đất Phật ở đâu bên ngoài. Lục Tổ Huệ Năng đă dạy:
“Kẻ mê muội th́ niệm Phật cầu văng sanh về cơi bên kia, người tỉnh ngộ chỉ làm cho tâm ḿnh được thanh tịnh. Người phàm phu không hiểu rơ tánh Phật của ḿnh, chẳng biết rằng Tịnh Thổ hay Tịnh Độ, tức là đất Phật, đă có sẵn nơi tâm ḿnh và ngay tại nơi ḿnh đang ở, nên cứ lo cầu Đông nguyện Tây. C̣n người đă giác ngộ rồi th́ biết rằng đâu đâu cũng là Tịnh Thổ, tức là chỗ nào cũng có Phật ở đó cả. Con người khi c̣n sống nên giữ tâm ḿnh cho thanh tịnh để biết bổn tâm nhận rơ bổn tánh th́ sẽ giác ngộ thành Phật, chẳng cần phải cầu văng sanh làm ǵ v́ ḷng ta là đất của Phật rồi.
Hăy trân trọng thời gian được sống gần nhau, hăy tu tâm dưỡng tánh khi ḿnh c̣n sống chứ đừng cầu văng sanh về cơi Tây Phương Cực Lạc.”
4. Quan Niệm Của Một Số Người Về Việc Ma Chay
Chính v́ thấy sự phiền hà khi thân nhân phải tổ chức đám ma mà rất nhiều người khi sắp chết họ đă trối lại là không nên làm đám ma linh đ́nh, miễn phúng điếu, miễn thăm viếng. Họ không muốn làm phiền ai và chỉ yêu cầu thân nhân làm đám ma thật đơn giản mà thôi.
Một số người th́ chú trọng vào việc ăn ở tốt với nhau lúc c̣n sống, sẵn sàng giúp đỡ nhau, và sẵn sàng lo sống chết cho nhau trong mọi hoàn cảnh. Sống sao cho t́nh nghĩa vẹn toàn để khi không c̣n có nhau nữa, họ không có ǵ phải hối tiếc. Đám ma lớn nhỏ không thành vấn đề nữa. Phúng điếu hay không cũng vậy. Họ không v́ người đă chết mà làm phiền hà người khác hay để cho người ta kiếm ăn trên xác chết của ḿnh. Một số người khác tự lo trước cho cái chết của ḿnh để khi nằm xuống họ không làm phiền người nhà.
Có những người, v́ lợi ích chung của nhân loại, họ đă kư giấy hiến thân xác ḿnh sau khi chết cho các cơ quan nghiên cứu để làm phương tiện cho sinh viên trường thuốc học hỏi. Ma chay trong trường hợp này không thành vấn đề nữa. Không c̣n phải sợ cảnh “ma chê cưới trách.” Đây là một hành động thật là cao thượng và vị tha. Thật đáng được thán phục! Có những người thực tế hơn đă làm điếu văn cho cha mẹ, vợ chồng, hay bạn bè ngay khi những người này c̣n sống (Sinh Điếu). Làm “Sinh Điếu” kiểu này thật là có ư nghĩa v́ khi c̣n sống mà được nghe thân nhân hay bằng hữu khóc ḿnh, ta mới thấy cảm động và thú vị vô cùng. Có những nhà thơ đă làm điếu văn khóc vợ lúc vợ c̣n đang chung sống với ḿnh. Sau khi nghe bài sinh điếu, có bà đă khóc mùi mẫn v́ sung sướng. Thật là cảm động một cách chân thành đầy ư nghĩa và tuyệt vời.
Nếu khi chúng ta c̣n sống mà không thăm nom và săn sóc nhau th́ những hành động làm ma chay (lễ tống táng người chết) cho linh đ́nh, phúng điếu, và phân ưu dành cho nhau khi có người qua đời, tuy có cần thiết, nhưng vẫn mang tính cách lừa dối người và lừa dối chính bản thân ta, nó không có một chút ư nghĩa nào cả.
Hăy thăm nom, săn sóc, và giúp đỡ nhau lúc c̣n sống mới thật là có ư nghĩa và hữu ích. Có như thế th́ việc làm ma chay, phúng điếu, và phân ưu mới có ư nghĩa. Chết là hết. Ta nên nhớ rằng tất cả những ǵ người sống làm cho thân nhân hay bạn bè đă qua đời chỉ v́ những người c̣n sống và giúp cho những người sống yên ḷng mà thôi.
Tuy nhiên, ta vẫn phải làm đám tang cho người qua đời, nhưng chỉ nên làm giản tiện và làm những ǵ cần thiết mà thôi.
1. Sở dĩ người ta đau khổ chính v́ măi đeo đuổi những thứ sai lầm.
2. Nếu bạn không muốn rước phiền năo vào ḿnh, th́ người khác cũng không cách nào gây phiền năo cho bạn.
3. Bạn hăy luôn cảm ơn những ai đem đến nghịch cảnh cho ḿnh.
4. Bạn phải luôn mở ḷng khoan dung lượng thứ cho chúng sinh, cho dù họ xấu bao nhiêu, thậm chí họ đă làm tổn thương bạn. Bạn phải buông bỏ mới có được niềm vui đích thực.
5. Khi bạn vui, phải nghĩ rằng niềm vui này không phải là vĩnh hằng. Khi bạn đau khổ, bạn hăy nghĩ rằng nỗi đau này cũng không trường tồn.
6. Sự cố chấp của ngày hôm nay sẽ là niềm hối hận cho ngày mai.
7. Bạn có thể có t́nh yêu nhưng đừng nên dính mắc, v́ chia ly là lẽ tất nhiên.
8. Thế giới vốn không thuộc về bạn, v́ thế bạn không cần vứt bỏ, cái cần vứt bỏ chính là những tánh cố chấp. Vạn vật đều cung ứng cho ta, nhưng không thuộc về ta.
9. Khi nào bạn thật sự buông xuống th́ lúc ấy bạn sẽ hết phiền năo.
10. Mỗi một vết thương đều là một sự trưởng thành.
11. Chỉ khi nhận thức được ḿnh, hàng phục chính ḿnh, sửa đổi ḿnh, mới có thể thay đổi người khác.
12. Bất măn với người khác là chuốc khổ cho chính ḿnh.
13. Nếu tự đáy ḷng không thể tha thứ cho kẻ khác, th́ ḷng bạn sẽ không bao giờ được thanh thản.
14. Người mà trong tâm chứa đầy cách nghĩ và cách nh́n của ḿnh th́ sẽ không bao giờ nghe được tiếng ḷng người khác.
15. Hủy diệt người chỉ cần một câu, xây dựng người lại mất ngàn lời
16. Không cần quay đầu lại xem người nguyền rủa bạn là ai? Giả sử bạn bị chó điên cắn bạn, chẳng lẽ bạn cũng phải chạy đến cắn lại?
17. Đừng bao giờ lăng phí một giây phút nào để nghĩ hay nhớ đến người bạn không hề yêu thích.
18. Khi bạn thành thật với chính ḿnh, thế giới sẽ không ai lừa dối bạn.
19. Chân lư của nhân sinh chỉ là giấu trong cái b́nh thường đơn điệu.
20. Sống một ngày vô ích, không làm được chuyện ǵ, th́ chẳng khác ǵ kẻ phạm tội ăn trộm.
21. Cung kính đối với người là sự trang nghiêm cho chính ḿnh.
22. Phải đối diện với hiện thực, mới vượt qua được hiện thực.
23. Người không biết yêu ḿnh th́ không thể yêu được người khác.
24. Có lúc chúng ta muốn thầm hỏi ḿnh, chúng ta đang đeo đuổi cái ǵ? Chúng ta sống v́ cái ǵ?
25. Cảm ơn thượng đế với những ǵ tôi đă có, cảm ơn thượng đế những ǵ tôi không có.
26. Nếu có thể đứng ở góc độ của người khác để nghĩ cho họ th́ đó mới là từ bi.
27. Nhân quả không nợ chúng ta thứ ǵ, cho nên xin đừng oán trách nó.
28. Đa số người cả đời chỉ làm được ba việc: Dối ḿnh, dối người, và bị người dối.
29. Bạn hi vọng nắm được sự vĩnh hằng th́ bạn cần phải khống chế hiện tại.
30. Nếu một người chưa từng cảm nhận sự đau khổ khó khăn th́ rất khó cảm thông cho người khác. Bạn muốn học tinh thần cứu khổ cứu nạn, th́ trước hết phải chịu đựng được khổ nạn.
Một lần nọ, có một người nông dân bị mất một chiếc đồng hồ trong kho thóc. Đó không phải là một cái đồng hồ thông thường bởi nó c̣n có giá trị về mặt t́nh cảm đối với ông.
Sau một thời gian dài t́m kiếm vô vọng, người nông dân phải nhờ sự trợ giúp của những đứa trẻ đang chơi bên ngoài. Ông hứa, nếu ai t́m được chiếc đồng hồ bị mất sẽ được thưởng.
Nghe thấy vậy, đám trẻ con nhanh chân chạy xung quanh kho thóc t́m kiếm. Chúng đi khắp nơi, lục t́m ở mọi chỗ, từ nơi chứa thóc đến tận cả chỗ cho gia súc ăn, nhưng vẫn không thấy. Chỉ đến khi ông đề nghị bọn trẻ dừng việc t́m kiếm th́ có bé trai chạy tới và yêu cầu ông cho nó một cơ hội nữa.
Người nông dân nh́n đứa bé và nghĩ: "Tại sao lại không chứ? Sau tất cả th́ cậu bé này có vẻ khá chân thành". Ông dẫn cậu bé trở lại trong kho. Một lúc sau, cậu đă chạy ra và trên tay là chiếc đồng hồ của ông. Người nông dân rất hạnh phúc và ngạc nhiên, ông hỏi cậu bé: "Làm cách nào mà cháu có được nó, sau khi tất cả các bạn khác đă từ bỏ?".
Cậu bé đáp: "Cháu không làm ǵ cả và chỉ ngồi im một chỗ để lắng nghe. Trong im lặng, cháu thấy tiếng kim đồng hồ chạy và theo đó cháu t́m ra nó".
Sự tĩnh lặng trong tâm hồn có thể sẽ tốt hơn so với một trí năo luôn hoạt động. Hăy để cho tâm trí của bạn những phút giây nghỉ ngơi, thư giăn hàng ngày. Và hăy xem, sự hiệu quả mà nó đem lại khi giúp bạn xây dựng cuộc sống hằng mong đợi của ḿnh.
Cuộc đời con người là 1 chuỗi những ngày dài t́m kiếm…
Ngày c̣n bé, ta đi t́m kiếm câu trả lời ngây ngô cho những thứ kỳ lạ xung quanh mà ta thấy, cảm nhận.
Lớn hơn 1 chút ta t́m kiếm câu trả lời cho những phép toán, những câu đố, ta đă đi học.
- Vào cấp 1, ta đi t́m kiếm 1 lũ bạn luôn cùng ta tắm biển, đi chơi, quậy phá suốt những ngày hè.
- Bước chân vào cấp 2, ta lại đi t́m 1 người bạn thân, 1 người lắng nghe ta, chia sẻ về những đổi thay dậy th́ đầu tiên, những cơn say nắng, những t́nh cảm bất chợt.
- Lên đến cấp 3, ta bước chân vào 1 cuộc đua, để t́m kiếm lối đi tương lai, để t́m kiếm ước mơ của riêng ta. Áp lực, căng thẳng khiến một vài người trong chúng ta t́m 1 hướng giải quyết tiêu cực mà chẳng biết rằng vẫn c̣n nhiều lựa chọn.
- Đại học, cao đẳng, trung cấp, đi làm, kinh doanh…ta đi t́m câu trả lời cho sự lựa chọn của riêng ta. Ta bắt đầu t́m kiếm chữ tín, chữ t́nh, và cả chữ nghĩa.
Ta đi t́m một nửa của ḿnh, ta đi t́m cái gọi là hạnh phúc, ta t́m kiếm sự chân thành giữa những con người giả dối.
Bất giác ta thèm cái cảm giác của thời c̣n bé. Ta lại đi t́m những kư ức thơ bé qua những bức ảnh, qua những câu chuyện từ gia đ́nh, ta bật cười v́ sự ngây thơ lúc c̣n bé và thở dài khi nh́n lại ta.
- Ra trường, ta lăn lộn, bương chải, ta t́m kiếm tiền tài, danh vọng, ta t́m chỗ đứng cho riêng ta. T́m kiếm sự thành đạt giữa ḍng đời xô đẩy. Ta vội vă, ta t́m kiếm thời gian. Ta ko c̣n cho phép chính bản thân rảnh rỗi để chém gió. Ngồi cafe chuyện tṛ với bạn bè. Ta cáu gắt với người thân, ta bận rộn, ta tất bật. Hoài băo và ước mơ cứ cháy rực trong ta, dù ta biết rằng có biết bao người gục ngă trước khi chạm đến đích, trước khi họ t́m ra câu trả lời cho những nỗ lực của bản thân. Có thể ta cũng giống như họ. Từ bỏ cuộc đua trước khi đến đích.
Rồi ta t́m thấy t́nh yêu của ḿnh. Ta trân trọng, ta quan tâm, ta nghĩ và mơ một giấc mơ hạnh phúc. Nhưng có phải ai cũng may mắn đến vậy. Vẫn có những đổ vỡ, những t́nh cảm mù quáng, những t́nh yêu dại khờ. Ta ngu ngốc, ta cuồng si, ta đi t́m những kư ức xưa để tự làm ta đau. Có người mang theo nỗi đau suốt cuộc đời, có người chấp nhận và xếp nó vào 1 ngăn gọi là kỷ niệm để bước tiếp, có người biến ḿnh thành 1 con người khác. Ta vội vàng kết luận khi bắt gặp 1 chàng trai lăng tử …hay 1 cô gái lạnh lùng rằng họ là những con người tàn nhẫn và vô tâm. Mà ta đâu có biết trái tim họ đang tổn thương lắm đấy!
Ta chọn lựa giữa Tương Lai hay Quá Khứ. Ta bước những bước đi đầy mạnh mẽ vào ban ngày và lê từng bước khó nhọc vào ban đêm. Ta cảm thấy bơ vơ lạc lơng, ta đi t́m đến men say để giải sầu, những cuộc vui chớp nhoáng về đêm, ta t́m những con người sẵn sàng làm bạn khi ta có tiền và hất cẳng ta khi ta mạt vận.
Ta t́m kiếm những thứ mới lạ, ta đặt chân đến những vùng đất xa lạ, những con người ở miền đất khách, ta bỗng hào hứng với những điều hay của một chế độ khác. Ta t́m kiếm, ta học hỏi. Ta nghĩ rằng sự mới mẻ, sự bận rộn nơi phương xa sẽ cho ta sự b́nh yên. Nhưng có lẽ ta đă lầm. Ta mệt mỏi với cuộc sống, với gia đ́nh, với những đứa con, với những con người xung quanh ta. Ta ít nói dần, ta thấy ḿnh như vô h́nh. Chẳng ai nhận ra ta giữa ḍng người xuôi ngược. Ta như trở thành 1 cỗ máy. Ngày lại ngày ta thực hiện những công việc giống hệt nhau. Ta hoen gỉ, ta mai một dần.
Ta đă già rồi sao? Có lẽ vậy. Ta trở về. Về lại nơi đầy kư ức. Về nơi đầy nắng và gió. Ta không c̣n sức sống mănh liệt như trước nữa. Ta t́m kiếm những giây phút thanh thản trong quăng đời c̣n lại. Ta thở dài, ta tiếc nuối. V́ ta mải mê kiếm t́m mà có biết rằng ta đă đánh mất quá nhiều thứ. Ḍng đời khiến ta chai sạn dần. Trái tim ta mệt mỏi. Ta lắc đầu khi nhớ lại những ước mơ, những hoài băo. Ta nh́n lại ḿnh, t́m kiếm 1 chút ǵ c̣n sót lại của tuổi trẻ. Người bạn tri kỷ của ta cũng đă rời bỏ ta ra đi. Để lại ta một ḿnh lẻ loi những ngày cuối. Ta cũng thấy mừng, v́ đă không để người ta yêu phải chịu cảnh cô đơn nếu ta ra đi trước. Ngày ngày ta tiêu khiển với những thú vui c̣n sót lại, ta bất giác nhớ dáng người xưa cũ. Ta bồi hồi, ta lại t́m kiếm trong trí nhớ những kỷ niệm vui, buồn. Thời gian với ta bây giờ không c̣n quá quan trọng nữa, ta mang những điều hay, những thứ ta đă đánh đổi cả cuộc đời để nghiệm ra. Biết bao cay đắng, tủi nhục mà ta đă trải, để t́m kiếm thứ ta mong muốn. Ta mang tất cả những ǵ c̣n sót lại trao cho những đứa cháu ta yêu thương.
Ta thấy nụ cười trên những gương mặt bé thơ mà ḷng ấm áp. Ta như được an ủi được vỗ về khi thân xác đă ră rời. Ta mỉm cười khi đứa cháu của ta rúc vào ḷng ta mà làm nũng.
Đôi lúc ta lại cố gắng khuyên nhủ những đứa con của ta hăy chậm lại một chút. Hăy dành thời gian cho gia đ́nh một chút. V́ ta biết những thứ phải đánh đổi.
Nhưng ta cũng hiểu rằng có những điều dù ta có nghe hàng trăm, hàng vạn lần th́ chỉ khi ta tự t́m ra câu trả lời th́ ta mới bằng ḷng.
Cái ṿng quay của cuộc sống. Cứ cuốn con người ta đi măi, khiến ta phải vội vă, bỏ qua những điều nhỏ bé nhưng đẹp đẽ, làm ta mất dần cảm xúc…để rồi khi ta không c̣n đủ sức để chạy theo ṿng quay nữa th́ ta sẽ bị hất ra khỏi nó, một cách lạnh lùng nhất.
Mưa càng lúc càng nặng hạt.
Đêm càng lúc càng nhạt hơn.
Cuộc đời vốn là một cuộc t́m kiếm…
Ta được nhiều và mất cũng chẳng ít. Ta cứ mải miết đi t́m những thứ xa xôi, mà đôi khi bỏ quên những điều nhỏ nhặt hiện hữu ngay cạnh ta. Mọi lúc, mọi nơi.
Có ai đó đă nói với tôi rằng cái giá phải trả cho sự trưởng thành sẽ rất lớn.
Hăy sống chậm lại một chút. Chỉ cần đôi khi bạn dừng lại ngắm 1 bông hoa bên vệ đường, ngửa mặt nh́n thẳng lên bầu trời xanh thấp thoáng những đám mây bềnh bồng, nhắm mắt lắng nghe tiếng sóng vỗ bờ, và đứng tựa vào lan can chỉ để ngắm nh́n bầu trời đêm đầy sao.
Và bạn à, khi bạn dừng lại, bạn có thể biết có người vẫn mải miết đuổi theo bạn. Để bạn biết ḿnh không cô đơn trên đường.
Khi bạn nh́n lên bầu trời xanh, bạn sẽ biết trời vẫn đẹp, ước mơ của bạn vẫn c̣n, hăy tiếp tục những khát vọng, hoài băo của ḿnh.
Khi bạn nhắm mắt lắng nghe tiếng sóng, bạn cũng có thể lắng nghe tiếng nói của những người bạn yêu thương, họ vẫn luôn muốn tâm sự cùng bạn.
Khi bạn tựa vào lan can ngắm sao, liệu bạn có biết, tôi muốn bạn tựa vào người bạn yêu, và nh́n thẳng vào mắt nhau…bạn sẽ thấy cả bầu trời sao luôn chiếu sáng cuộc đời bạn.
Ngày xưa có đôi vợ chồng , họ có một cậu con trai 12 tuổi và một con lừa nhỏ.
Một hôm họ quyết định đi chu du thiên hạ để xem nhân t́nh thế thái.
Khi đi qua một làng đầu tiên họ nghe thấy những người ở đây th́ thầm: "Xem thằng bé trên lưng lừa ḱa, đúng là thứ không được dạy bảo đến nơi đến chốn... Ai lại ngồi thế khi cha mẹ phải lội bộ bên cạnh."
Nghe vậy người vợ liền nói với chồng: "Không thể để họ nói xấu về con ḿnh như vậy đươc".
Người chồng bèn nhấc cậu bé xuống và nhảy lên lưng lừa ngồi.
Khi qua xóm thứ hai họ lại nghe mọi người ở đây x́ xầm: "Xem ḱa, thằng chồng kia quả là không biết xấu hổ, khỏe mạnh thế mà lại ngồi trên lưng lừa để vợ và con đi bộ."
Anh chồng liền nhảy xuống khỏi lưng lừa và để chị vợ ngồi lên. Hai cha con đi bên cạnh.
Qua xóm thứ ba họ lại nghe thấy người ta x́ xầm: "Tội nghiệp anh chồng, làm lụng vất vả cả ngày kiếm cơm áo về cho gia đ́nh lại phải đi bộ c̣n xem con vợ ḱa. Cả thằng con nữa đúng là vô phúc mới có được bà mẹ như vậy."
Nghe vậy cả ba quyết định tất cả cùng ngồi lên lưng lừa rồi đi tiếp.
Khi đi qua một xóm nữa họ nghe thấy mọi người nói với nhau: "Đúng là lũ vô cảm, độc ác chẳng khác thú vật. Ba người ngồi trên lưng con vật nhỏ nhắn thế kia th́ nó gẫy lưng mất chứ."
Nghe vậy ba người liền tụt khỏi lưng lừa và đi bên cạnh con vật.
Đến xóm tiếp theo mọi người cảm thấy không thể tin vào tai ḿnh nữa khi nghe thấy dân đây cười nhạo báng: "Nh́n ḱa, đúng là lũ ngu. Cả ba lết thết đi bộ trong khi con con lừa chẳng có ǵ trên lưng."
Kết luận: người ta sẽ luôn luôn t́m cách chỉ trích bạn, nhạo báng bạn và hoàn toàn không đơn giản để t́m được một người chấp nhận bạn như bạn vốn vậy.
Cho nên: hăy sống như bạn cảm thấy là đúng đắn và hăy đi đến những miền mà trái tim bạn chỉ lối...
Cuộc sống như một màn kịch không có phần tập dượt trước. Bởi vậy, hăy hát ca, nhảy múa và yêu mỗi một giây phút của cuộc đời bạn... trước khi vở kịch hạ màn không một tiếng vỗ tay.
Tôi đă trải qua những ngày ấu thơ trong một ngôi làng nhỏ, ngôi làng nhỏ này có một ngôi chùa nhỏ, ngôi chùa có một ông thầy, mà chúng tôi gọi là ông thầy chùa. Những ngày c̣n nhỏ, cũng không nghe ai nói, tôi không biết rơ là thầy ăn chay hay ăn mặn, cũng không thắc mắc v́ sao thầy có vợ, có con. Thầy có nhiệm vụ giữ chùa, hương khói và thỉnh thoảng chúng tôi thấy có người mời thầy đến nhà cúng kiếng, tụng kinh gơ mơ. Lũ trẻ chúng tôi thường gọi thầy là Thầy Chùa v́ thấy thầy ở và coi sóc cho ngôi chùa của làng, thấy thầy thỉnh thoảng đi cúng, nên có đứa gọi thầy là Thầy Cúng. Người Việt Nam vẫn lẫn lộn ba vị, là Thầy Tu, Thầy Chùa và Thầy Cúng, như những ngày c̣n nhỏ, chúng tôi không hề phân biệt, cứ nghĩ ba người cũng như một, cũng như chẳng hề biết sự khác nhau giữa các môn thể dục, thể thao và tập vơ.
Chúng tôi coi ngôi chùa làng là nơi yên tĩnh nhất, ở đó chỉ nghe có tiếng tụng kinh gỏ mơ, thỉnh thoảng c̣n nghe tiếng chuông chùa ngân nga, và vào những buổi trưa mùa hè, thơ thẩn trong sân chùa chúng tôi c̣n nghe tiếng lá bàng rụng trên sân. Chùa của tôi trong tuổi ấu thơ mê văn chương là ngôi chùa mang tên Đồi Mai trong “Vang Bóng Một Thời” của Nguyễn Tuân, nơi thường có người đến xin nước trong giếng chùa để pha trà. Chùa của tôi thời vùi ḿnh trong thế giới của Tự Tực Văn Đoàn là ngôi chùa Long Giáng trong “Hồn Bướm Mơ Tiên” của Khái Hưng. Chùa của tôi của thời mới lớn mơ mộng là ngôi chùa Linh Mụ, mà mỗi chiều nghe hồi chuông, tôi có cảm tưởng như âm thanh của tiếng chuông chùa có thể làm rung động được mặt nước trên ḍng sông Hương.
Tôi luôn luôn mang ư nghĩ chùa luôn luôn là nơi tĩnh lặng và vắng vẻ nhất, nên khi lớn lên thấy chùa ở “chốn lao xao”, gần gũi với trần tục, ḷng tôi cảm thấy mất mát đi một điều ǵ. Trên sân khấu “đời” được dựng lên tại một sân chùa mà bối cảnh có ghi là ngày Đại Lễ Phật Đản, tu sĩ cùng lên sân khấu tŕnh diễn với ca sĩ. Trong khi một nam ca sĩ hát bài “Đời Tôi Cô Đơn” của Nguyễn Ánh 9 th́ vị tu sĩ nhại lời bài hát này thành “Đời Tôi Đi Tu”. Ca sĩ vừa hát xong câu “đời tôi cô đơn, nên yêu ai cũng đớn đau” th́ thầy tiếp lời “đời tôi đi tu nên tôi phải ăn chay…” Trong tiếng nhạc xập x́nh và tiếng reo ḥ cổ vũ của “thiện nam tín nữ”, tu sĩ này lại “tự biên tự diễn” hát tiếp: “đời tôi đi tu nên tôi phải mặc áo nâu”, rồi “đời tôi đi tu nên phải cạo đầu… không để râu!” Một tu sĩ trẻ tuổi khác lên sân khấu choàng cho thầy một ṿng hoa, rồi quư tín nữ reo ḥ: “bis… bis”. Nói theo văn chương b́nh dân: thiệt là vui hết biết! Hoạt cảnh này được phổ biến trên You Tube khắp nơi cho bà con xa gần biết đến giọng hát của thầy
Vị này thích ánh đèn sân khấu đă đành, nhưng lại đem chuyện tu hành lên đây mà diễu cợt để mua tiếng cười của bá tánh, thật khó coi. Người đến chùa lại không ư thức được sự việc, thấy thầy lên sân khấu hát hỏng, mà lại hát tếu th́ lấy làm vui như gặp được Bảo Quốc, Tùng Lâm. Có vị nữ tu lại lên sân khấu, mặc áo rằn ri, đóng vai người lính VNCH để hát bài “T́nh Anh Lính Chiến”, thật là đem chuyện trần tục vào chốn thiền môn.
Ngày nay nhạc đạo, nhạc thiền không có mấy v́ không có ai sáng tác, sáng tác ra không có người hát. Không ai đem nhạc đạo vào khiêu vũ trường hay ṣng bài, nhưng nhạc đời bây giờ đem vào chùa chiền quá nhiều, ca nhạc cho người đến chùa vui, chỗ nào vui th́ đông người, đông người có chuyện “hùn phước” lớn, phước lớn th́ chùa lớn, chùa lớn th́ thầy vui mà đệ tử cũng vui. Thói đời, người ta thích lui tới chùa lớn hơn là đi chùa nhỏ. Không có bản nhạc t́nh ái nào bị cấm hát trong sân chùa, nên từ “anh yêu em”, hay “t́nh phụ t́nh lỡ”, những ǵ than văn, khổ đau của cuộc đời này đều được các ca sĩ đem vào chùa. Có khi vị trụ tŕ ngồi chủ tọa buổi ca nhạc, được người MC kính cẩn thưa: -“Thưa Thầy Thầy thích yêu cầu bài ǵ?”-“Ḿnh ơi!” Thầy đáp, không cần một giây suy nghĩ. Đám đông reo ḥ. Xin quư vị một tràng pháo tay! Vui quá là vui! Ca sĩ th́ đương nhiên phải phấn son, ăn mặc hấp dẫn, đôi khi thiếu kín đáo, đó là chưa nói chuyện hở hang đang đứng trên bục cao. Vào chùa mà hát nhạc đạo th́ ai nghe, người ta kêu buồn ngủ!
Tại một ngôi chùa lớn, trong một ngày lễ lớn tại Texas, tác giả bài viết này có dịp tham dự, đă mục kích chuyện ca sĩ “lơn” nhau trên sân khấu. Nam ca sĩ nổi tiếng này được mời từ Cali sang, sau một màn song ca, đă cao hứng nói với nữ ca sĩ:“Em ơi! Có một việc mà anh làm một ḿnh không được! Em giúp anh đi!”Thế mà đám đông trần tục cũng cười rồi vỗ tay.
V́ sao bây giờ chùa lại gần chợ đông vui, có đốt pháo múa lân, không khác ǵ đời. Chùa xây gần chợ nghĩa là đem đạo vào đời, để cảm hóa, xây dựng con người nhưng đem nhạc t́nh ái vào chùa là đem đời ô trọc vào đạo. Thay v́ người có ḷng với đạo, cổ súy cho nhạc đạo, hát lên cho ḷng thanh thản trong sạch, đó là công đức, c̣n như lấy điều vui làm trọng là phá đạo. Chùa chiền không phải là nơi thi hoa hậu, dù là hoa hậu áo lam, cũng phải là nơi cổ súy loại nhạc “yêu em thật lâu, yêu em thật sâu”. Nếu ngày nay lên chùa là v́ ham vui, hay làm cho chùa vui để thiên hạ đến chùa cho đông, th́ đạo Phật chẳng mấy chốc mà suy vi. Chốn thiền môn mong được nghe tiếng kinh kệ và mùi trầm hương, không phải là nơi đượm mùi son phấn và lời ca hát trần tục. Tại Mỹ, tôi là người đă có dịp, mới đây thôi, gặp gỡ nhiều tu sĩ c̣n trẻ tuổi, lớn lên sau năm 1975, được đào tạo tại Việt Nam, đă được gửi đi du học ở Ấn độ, hút thuốc và uống bia một cách công khai trước mắt tôi, như vậy làm sao biết được những hành động khác ở chốn riêng tư.
Cảnh và người thay đổi quá nhiều, mà ḷng đứa trẻ năm xưa, dù ngày nay đă trở thành một ông già gần đất xa trời, vẫn không có ǵ thay đổi, vẫn như c̣n nghe tiếng lá bàng rụng trong sân chùa của những ngày tháng cũ.
Tiếng Việt ḿnh không biết đâu mà rờ , bảo đảm hết dịch nổi v́ có 5 chữ mà đổi qua đổi lại thành biết bao nhiêu là câu như dưới đây. Thiệt phát điên luôn!
Hăy buông ra!
Đời người như hạt sương rơi. Lung linh một thoáng mặt trời chiếu tan .Tôi nghe buổi Thuyết Pháp tại chùa Thiên Môn. Xin thuật lại để quí vị cùng nghe. Sau phần thuyết giảng, đến phần Pháp đàm. Thầy mời quí Phật tử đặt câu hỏi để cùng thảo luận.
Tận cuối hội trường, có một ông già, đứng dậy chắp tay cung kinh xin hỏi:
- Kính bạch thầy. Con hiện đang bị bệnh. Hết đau đầu đến đau khớp, đau thận, tiểu đường, cao huyết áp. Bây giờ lại bị bại một chân nữa ạ! Suốt đêm qua con trằn trọc măi không sao ngủ được do bệnh nó hành hạ xác thân… Cúi xin thầy thương xót chỉ bảo cho con làm sao cho hết đau bệnh? Xin thầy cầu nguyện Đức Phật gia hộ cho con được hết bệnh, khỏe mạnh như xưa…
Thầy lên tiếng nhỏ nhẹ, thong thả nói: - Thưa bác, thưa đạo hữu. Đức Phật đă dạy: Cơi thế gian tràn đầy đau khổ! Trong đó có định luật: SINH, LĂO, BỆNH, TỬ th́ đau khổ vô cùng mà bác th́ đang đi vào giai đoạn “Bệnh tật”, tức giai đoạn “Hư hoại”.
Vạn vật là thế; tất cả đều bị luật “Vô Thường” chi phối. Chẳng hạn như cái áo bác đang mặc, khi mới mua về, vẻ đẹp đẽ, mềm mại, óng mướt, tươi thắm… Nhưng nay bác mặc đă lâu rồi; màu đă bạc, gấu đă sờn, vai đă rách và vải đă mục. Nó đang ở tiến tŕnh hư hoại! Không có ǵ có thể c̣n măi được, v́ bản chất tự nhiên là như vậy, mà thân xác bác cũng đang như vậy. Ngay khi bác mới sinh ra th́ bác xinh đẹp, rồi bác lớn lên khỏe mạnh. Giờ đây bác đang già yếu và đang ở thời kỳ bệnh hoạn (Sanh, Trụ, Hoại, Diệt). Vậy bác phải chấp nhận điều đó, bác hăy thấu hiểu bản chất của nó, để bác phải chấp nhận nó mà sống an lạc với nó, dù nó ở bất cứ giai đoạn nào.
Bây giờ thân thể của bác đang bắt đầu suy yếu, hư hoại theo tuổi đời chồng chất. Th́ bác đừng cưỡng lại điều đó, v́ đó là qui luật tự nhiên của thân xác. Chân lư không bao giờ thay đổi đó là: Sinh ra > Già cỗi > Bệnh hoạn > Rồi chết đi! Không cách chi làm khác đi được. Thời gian vận hành của định luật đă chín mùi rồi đấy bác ạ!
Ông già đó nói tiếp: - Bẩm thầy, nhưng con chưa muốn chết vội, v́ con và cháu của con chưa khôn lớn. Nhất là c̣n nhiều công việc con đang làm dở dang chưa hoàn tất, con cần giải quyết cho xong đă.
- Ồ! Tất cả chỉ là vậy, bác chẳng làm ǵ khác hơn khiến bác phải lo lắng. Công việc của thề gian, bác hăy để mặc thế gian cho họ tự giải quyết lấy. Bác nên hiểu rằng: Giầu hay nghèo, già hay trẻ, đẹp hay xấu, người hay vật. Bất cứ ai, bất cứ vật ǵ, bất cứ ở đâu cũng không thể giữ măi t́nh trạng nguyên thủy như lúc ban đầu được.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
