Nhận biết người sống giả tạo để không bị tổn thương
Tác giả: Thảo Viên
Tham vấn y khoa: BS. Nguyễn Thường Hanh
Nhấn vào chia sẻ trên Facebook (Opens in new window)
Chia sẻ trên Skype (Opens in new window)
Bấm để chia sẻ lên LinkedIn (Opens in new window)
Nhận biết người sống giả tạo để không bị tổn thương
Những người sống giả tạo có thể khiến bạn tổn thương v́ bị lừa dối, thậm chí là bị chơi xấu khi cạnh tranh mà không hề hay biết. Làm sao bạn có thể sớm tháo mặt nạ của kiểu người nguy hiểm này?
Các nhà khoa học cho biết con người sẽ có xu hướng nói dối khi muốn vượt trội ai đó, giữ ǵn ḥa b́nh hay tránh để người khác bị tổn thương (*). Một số người th́ nói dối để tự bảo vệ bản thân trong những t́nh huống nguy hiểm hoặc bảo vệ ḷng tự trọng của ḿnh. Ngay cả một đứa trẻ mới vài tháng tuổi cũng biết “lừa dối” mẹ khi khóc mặc dù chẳng có vấn đề ǵ cả để thu hút sự quan tâm. Động vật có thể dùng các chiêu tṛ “lừa dối” nhau để tranh giành thức ăn hoặc bạn t́nh giao phối.
Tuy nhiên, con người sống giả dối th́ có thể xem sự lừa dối như một loại mặt nạ tâm lư để âm thầm gây tổn hại cho mọi người xung quanh. Bạn cần biết cách phân biệt người giả dối và người tử tế để tránh bị tổn thương. Đồng thời, sự nhạy bén trong cách nh́n người cũng sẽ giúp bạn trân trọng hơn những người yêu mến bạn một cách chân thành.
Dấu hiệu của người sống giả dối
sống giả tạo
Cuộc sống này quá ngắn ngủi để bạn bận tâm về những người sống giả dối. V́ thế, bạn nên nhận biết những người này qua 10 dấu hiệu sau đây:
1. Người sống giả tạo nói không giữ lời: Nếu t́nh trạng “nói được mà không làm được” lặp lại quá nhiều lần, đây có thể là dấu hiệu chứng tỏ người ấy đang nói dối.
2. Người sống giả tạo xuất hiện khi có lợi: Bạn sẽ thấy kiểu người này luôn vắng mặt mỗi khi bạn cần có sự giúp đỡ, nhưng lại có mặt mỗi khi có lợi ích cho bản thân.
3. Người sống giả tạo không lắng nghe bạn: Họ chỉ giả vờ ngồi đó nhưng không nắm bắt thông tin bạn đề cập, sau này nhắc lại sẽ không nhớ.
4. Người sống giả tạo thường tỏ ra vui vẻ: Dạng người này có biệt tài có thể cười nói vui vẻ với cả người mà họ ghét hoặc ngay sau khi bị sếp phê b́nh!
5. Người sống giả tạo nói xấu sau lưng bạn: Không có ai hoàn hảo, song họ luôn cố ư “vạch lá t́m sâu” để nói những điều tiêu cực về bạn, thậm chí nói sai sự thật về bạn.
6. Người sống giả tạo thích khoe thành tích: Những giá trị cuộc sống hiện đại có thể khiến họ thích chạy theo danh vọng và các mối quan hệ có lợi cho ḿnh.
7. Người sống giả tạo thường biện minh: Thay v́ thừa nhận lỗi lầm hoặc sai sót, họ có xu hướng đưa lư do biện minh để tự bảo vệ ḿnh.
8. Người sống giả tạo thích đổ lỗi: Để đánh lạc hướng đối phương khi xung đột, họ sẽ t́m cách đổ lỗi cho người khác.
9. Người sống giả tạo thường tám chuyện: Họ thường tụ tập buôn dưa lê về người thứ ba. Nếu đang túm tụm nói chuyện mà tản ra khi bạn đến th́ có thể đang nói về bạn đấy.
10. Người sống giả tạo hay lấy ḷng cấp trên: Kiểu người này sẽ rất chú ư xây dựng mối quan hệ với cấp trên bằng cách khen ngợi, tặng quà, mời đi ăn…
Nhiều công tŕnh nghiên cứu cho thấy người cao tuổi nếu vận động thể dục thể thao trong ngày th́ ít quên hơn người không vận động.
Theo các nhà nghiên cứu về lăo khoa ở Hoa Kỳ, vận động trong ngày là điều kiện để bộ năo không thiếu dưỡng khí trong đêm.
Cũng không cần h́nh thức thái quá, nhẹ nhàng thôi, như đi bộ, bơi, chạy xe, khí công..., miễn là ngày nào cũng có.
* Thiếu tập luyện:
Muốn năo "bén nhọn" như xưa mà không tập luyện chẳng khác nào chưa học bài.
Chơi ô chữ, sudoku, học ngoại ngữ, vẽ tranh..., kiểu nào cũng tốt, càng nhiều cách giải trí càng hay, miễn là đừng ngồi yên mỗi ngày nhiều giờ trước máy truyền h́nh v́ đó là h́nh thức tai hại cho bộ năo.
* Thừa Stress:
Bôi sạch bộ nhớ là một trong các phản ứng phụ của nội tiết tố nẩy sinh trong t́nh huống Stress.
Biết vậy nên t́m cách pha loăng Stress bằng thể dục thể thao, thiền định, kiểu nào cũng được, miễn vui là chính.
Thêm vào đó, đừng tự đầu độc cơ thể và bộ năo bằng thuốc lá, rượu bia, thịt mỡ...
Với bộ năo "ngập rác" th́ quên là cái chắc, v́ đâu c̣n chỗ nào để nhớ!
* Thừa chất oxy-hóa:
Hàm lượng chất gây rỉ sét tế bào, sản sinh từ rối loạn biến dưỡng, độc chất trong môi trường ô nhiễm, khói thuốc lá, độ cồn, phụ gia trong thực phẩm công nghệ, hóa chất trong dược phẩm... càng cao, tế bào năo càng mau già trước tuổi.
Cầm chân chất oxy-hóa bằng hoạt chất kháng oxy-hóa , v́ do’ là biện pháp chinh’ để bộ nhớ đừng mau "hết đát".
Hăy đừng "đem năo bỏ chợ" qua lối sống chẳng khác nào có thù sâu với năo bộ.
Nếu đối xử với năo bạc bẻo th́ đừng trách có lúc "có vay có trả”!
Những ngày nắng nóng chắc đă qua, hôm nay trời mát nhiều rồi, thu đă ngoài ngơ. Tháng 10, 11 chúng ta nhắc nhau đi ngừa cúm.
Mùa lạnh là mùa của bộ hô hấp, trong đó có cảm (cold), cúm (flu). Nhiều vị trong chúng ta vẫn nghĩ cảm, cúm cần có trụ sinh mới mau hết.
Sự sử dụng trụ sinh ở Mỹ c̣n quá lung tung, và hiện tượng vi trùng kháng thuốc trụ sinh đang là mối lo ngại, nên Trung Tâm Kiểm Soát và Pḥng Ngừa Bệnh (CDC) thiết lập website www.cdc.gov/getsmart để giáo dục việc sử dụng trụ sinh, đồng thời gửi đến văn pḥng các bác sĩ tài liệu “Cold or Flu, Antibiotics Don’t Work for You” (Cảm hay cúm, các trụ sinh không giúp bạn đâu) để bác sĩ hướng dẫn những bệnh nhân của ḿnh về vấn đề này.
Xin dịch tài liệu “Cold or Flu, Antibiotics Don’t Work for You” của CDC, chúng ta cùng đọc:
Khi bạn bệnh, bạn muốn mau khỏe. Nhưng trụ sinh không phải là câu trả lời cho mọi thứ bệnh tật. Tập sách nhỏ này giúp bạn biết khi nào trụ sinh có tác dụng và khi nào không. Muốn t́m hiểu thêm, bạn hỏi bác sĩ bạn hoặc viếng website cdc.gov/drugresistance/community.
Nguy hiểm: Vi trùng sẽ kháng thuốc
Nếu bạn dùng trụ sinh hoài, sẽ có tai hại ǵ? Dùng trụ sinh lúc không cần thiết có thể làm các vi trùng trở thành kháng thuốc.
Các vi trùng kháng thuốc trụ sinh sẽ mạnh hơn và khó tiêu diệt. Các vi trùng này có thể tiếp tục ở trong cơ thể bạn và gây những bệnh hiểm nghèo không c̣n trị được với trụ sinh. Muốn trị được bệnh, chúng ta phải dùng những thuốc mạnh hơn, và có thể bạn phải vào nhà thương để chữa.
Để tránh t́nh trạng các bệnh nhiễm trùng kháng trụ sinh, Trung Tâm Kiểm Soát và Pḥng Ngừa Bệnh khuyên bạn nên tránh dùng trụ sinh khi không cần thiết.
Trụ sinh không phải là câu trả lời trong mọi trường hợp
Hầu hết các bệnh nhiễm trùng gây do hai loại trùng: vi trùng (bacteria) và siêu vi (virus). Trụ sinh chỉ chữa được bệnh do vi trùng, không chữa được bệnh do siêu vi.
Vi trùng gây bệnh viêm họng “strep throat” (viêm họng do vi trùng Streptococcus), vài bệnh sưng phổi (pneumonia) và nhiễm trùng xoang (sinus infections). Trụ sinh có tác dụng trong các bệnh này.
Siêu vi gây bệnh cảm (cold), cúm (flu), và hầu hết các trường hợp ho, chảy mũi, đau họng. Trụ sinh không có tác dụng trong các trường hợp này.
Dùng trụ sinh để chữa bệnh do siêu vi:
- Sẽ KHÔNG chữa được bệnh
- Sẽ KHÔNG giúp bạn mau khỏe hơn
- Sẽ KHÔNG ngừa được việc lây bệnh cho người nhà.
Câu hỏi hay được đặt ra
* Làm sao tôi biết được tôi bị bệnh do vi trùng hay siêu vi?
Bạn hăy hỏi bác sĩ bạn và nghe theo lời khuyên của bác sĩ.
Nên nhớ, nếu bạn bị cảm hay cúm, đây là bệnh siêu vi và trụ sinh không chữa được.
* Khi bị cảm hay cúm, trụ sinh không giúp tôi mau khỏe hơn sao? Không, trụ sinh hoàn toàn không có tác dụng ǵ với bệnh gây do siêu vi. Trụ sinh không hề giúp bạn mau khỏi bệnh.
Bạn hăy hỏi bác sĩ bạn về những cách chữa giúp bạn dễ chịu trong lúc chờ căn bệnh qua đi.
Hăy thông minh (Get smart)
- Trụ sinh là các thuốc mạnh, nhưng không phải bệnh nào chúng cũng chữa.
- Dùng không đúng, trụ sinh có thể gây hại cho sức khỏe của bạn.
- Trụ sinh chữa được hầu hết các bệnh vi trùng, nhưng không chữa được các bệnh siêu vi.
- Trụ sinh giết vi trùng, không giết được siêu vi; v́ vậy, trụ sinh không có tác dụng ǵ khi dùng để chữa cảm, cúm, chảy mũi, đau họng không do vi trùng Streptococcus, hầu hết các trường hợp ho và viêm ống phổi (bronchitis).
- Khi bạn bịnh, trụ sinh không phải lúc nào cũng là câu trả lời cho vấn đề sức khỏe của bạn.
Tự bảo vệ với sự chăm sóc tốt nhất Bạn không nên dùng trụ sinh để trị cảm thường (common cold) hay cúm (flu). Nếu bác sĩ biên toa trụ sinh cho bạn để chữa một bệnh nhiễm vi trùng (bacterial infection), chẳng hạn như bệnh “strep throat” (viêm họng do vi trùng Streptococcus), bạn nên dùng hết số lượng thuốc trong chai thuốc. Mới uống vài ngày thấy bớt đă ngưng thuốc, bệnh chỉ mới trị một phần, vi trùng chưa bị tiêu diệt hết có thể sẽ tấn công bạn trở lại, và nguy hiểm hơn, lúc đó chúng có thể đă trở thành kháng thuốc trụ sinh. Điều này cũng áp dụng cho cả trẻ em, chúng ta cần cho các em uống hết thuốc như chỉ dẫn của bác sĩ, dù thấy các em đă mau chóng bớt nhiều, khỏe hơn.
Thuốc trụ sinh nếu uống không hết (như trường hợp thuốc gây tác dụng phụ, bác sĩ khuyên bạn ngưng thuốc, đổi sang thuốc khác) nên vất đi, bạn không nên trữ lại ở nhà, và tự ư đưa cho người khác dùng thuốc trụ sinh của ḿnh.
Hội Chứng Đường Hầm Bàn Tay - Carpal Tunnel Syndrome
Thần kinh giữa (median nerve) chạy giữa cẳng tay xuống đến cổ tay. Thần kinh giữa phụ trách việc dẫn truyền cảm giác từ các ngón cái, trỏ, giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn của bàn tay. Bàn tay ta có cảm giác khi sờ vào vật cứng, mềm, nóng, lạnh, phần lớn là nhờ dây thần kinh giữa. Thần kinh giữa cũng điều khiển các cử động của ngón cái.
Khi thần kinh giữa bị chèn ép, bàn tay và cổ tay sẽ đâm đau, tê. Đây là chứng rất hay xảy ra, được gọi “hội chứng đường hầm bàn tay” (carpal tunnel syndrome), khiến nhiều người đau khổ và khó làm việc. 1-2% số người sống tại Mỹ có chứng này, tốn kém hàng năm lên đến cả tỷ mỹ-kim.
Trước kia, bệnh hay nhận thấy ở các vị cao niên, song các khảo cứu gần đây cho biết nhiều người trẻ nay cũng bị. Cổ tay phụ nữ thon nhỏ, đường hầm bàn tay hẹp, nên phụ nữ hay có hội chứng đường hầm bàn tay nhiều gấp ba đàn ông.
Đến cổ tay, trước khi chia thành nhiều nhánh chạy xuống các ngón cái, trỏ, giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn của bàn tay, thần kinh giữa chạy trong một đường hầm (tunnel) nhỏ hẹp. Đường hầm ấy bao bọc bởi các xương của bàn tay ở phía sau, và một màng gân cứng chắc phía trước. Trong đường hầm, ngoài thần kinh giữa, c̣n có 9 sợi dây gân bắp thịt (tendons). Thần kinh giữa bị chèn ép khi đường hầm ở cổ tay đâm hẹp lại do màng gân bao bọc phía trước dày thêm, xương bàn tay phía sau có ǵ bất thường to hơn, hoặc các cơ cấu trong đường hầm sưng lên.
Nguyên nhân
Đa số các trường hợp đau, tê bàn tay do hội chứng đường hầm bàn tay không có nguyên nhân rơ rệt, bệnh xảy ra nó cứ xảy ra (idiophathic carpal tunnel syndrome). Nhưng một số bệnh cũng khiến con đường hầm bàn tay đâm nhỏ hẹp, đưa đến hội chứng đường hầm bàn tay, như trong nhiều trường hợp:
- Chấn thương vùng cổ tay, khiến cấu trúc của cổ tay thay đổi.
- Các bất thường của những dây gân trong đường hầm (ở chung pḥng, một hai anh to béo bất thường, thế nào cũng có anh chịu chèn ép).
Ngoài ra, các cử động gập, ngửa cổ tay đều có thể làm áp suất trong đường hầm tăng lên. Đây là cơ chế gây bệnh ở một số các nghề nghiệp cần gập và ngửa cổ tay liên tục, như gói thịt (meat packer), tính tiền trong siêu thị, nhân viên assembly line, thợ may, nhạc sĩ,... Nhất là, nếu cổ tay và bàn tay lại thường xuyên rung (vibration) v́ cách làm việc hoặc dụng cụ làm việc.
Định bệnh
Các triệu chứng điển h́nh của hội chứng đường hầm bàn tay: đau nóng (burning), giảm cảm giác, hoặc thấy tê như kiến ḅ ở các ngón cái, trỏ, giữa, và một nửa ngón tay đeo nhẫn; một số vị có triệu chứng ở nguyên ḷng bàn tay. Đau có thể lan lên khuỷu tay, thỉnh thoảng lên đến vai. Xoa nắn bàn tay và các ngón tay, hoặc vẩy vẩy bàn tay giúp ta thấy đỡ hơn.
Triệu chứng hay xảy ra lúc đang ngủ ban đêm, v́ ban đêm, đường hầm bàn tay dễ sưng, chật hơn ban ngày, thêm vào đó khi ngủ, ta lại hay gập cổ tay, khiến đường hầm càng bóp nhỏ thu hẹp. Lâu dần, triệu chứng xảy ra cả vào ban ngày, sau khi dùng bàn tay để làm một công việc ǵ đặc biệt.
Bệnh tiến triển nặng hơn, bàn tay đâm yếu, vụng về, mất khéo léo lúc làm những công việc tỉ mỉ như cài cúc áo, xỏ kim,... Cuối cùng, ngón cái ngày càng kém sức, bắp thịt phía dưới ngón cái teo nhỏ. Triệu chứng nặng hơn khi ta sử dụng bàn tay lâu, như lúc lái xe, viết lách, đọc sách, khi thực hiện những hoạt động cần đến bàn tay trong tư thế nắm chặt, hay phải chuyển động các ngón tay và cổ tay liên tục. Cái đau có khi rất dữ, chịu không nổi.
Bệnh thường tấn công bàn tay dùng nhiều, song đến 35% số người bệnh có triệu chứng ở cả hai bàn tay.
Làm thế nào để định ra chứng tê, đau bàn tay do hội chứng đường hầm bàn tay? Sự định bệnh bao giờ cũng bắt đầu bằng bệnh sử (phần kể bệnh của bạn). Bạn biết kể bệnh khéo sẽ giúp bác sĩ nhanh chóng nghĩ đến hội chứng đường hầm bàn tay.
Rồi, để xác định chẩn đoán, bác sĩ thường t́m 3 dấu chứng quan trọng sau:
- Gơ búa cổ tay (Tinel’s sign): bác sĩ dùng một búa nhỏ gơ vào cổ tay của bạn, xem bạn có tê, đau lúc bác sĩ gơ búa hay không?
- Gập cổ tay (Phalen’s sign): bác sĩ bảo bạn để cả hai tay lên mặt bàn, khuỷu tay chống trên mặt bàn, và để gập hai cổ tay trong ṿng 1 phút: bên bệnh có cảm giác tê ở các vùng ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn.
- Đè cổ tay (compression test): bác sĩ dùng ngón cái bấm đè vào cả hai cổ tay bạn (vùng có đường hầm bàn tay) trong ṿng 1 phút: cũng như dấu chứng gập cổ tay, bên bệnh có cảm giác tê ở các vùng ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa, và một nửa ngón đeo nhẫn.
Nếu cần, trong những trường hợp nghi ngờ hoặc chữa không bớt, để xác quyết “bạn đúng có hội chứng đường hầm bàn tay do thần kinh giữa bị chèn ép”, chúng ta đo sự dẫn truyền các luồng thần kinh (nerve conduction study, hơi đau, đắt tiền) ở cổ tay. Việc này ta nhờ đến bác sĩ chuyên khoa Thần Kinh (neurologist). Những trắc nghiệm này cũng cho ta biết t́nh trạng đă nặng đến đâu.
Ngoài ra, trên đường đi t́m nguyên nhân của chứng tê, đau bàn tay của bạn, bác sĩ có khi chụp phim cổ tay, xem xương cổ tay có ǵ bất thường khiến đường hầm bàn tay hẹp (như gẫy xương trong quá khứ), hoặc làm một số thử nghiệm để t́m những bệnh gây hội chứng đường hầm bàn tay: suy tuyến giáp trạng, tiểu đường, bệnh thấp khớp rheumatoid, bệnh lupus, ...
Để tiện cho việc chữa trị, ta chia hội chứng đường hầm bàn tay thành hai thể:
- Thể cấp tính:
Ít khi xảy ra. Thể cấp tính thường do chấn thương như gẫy, trật khớp xương cổ tay làm đường hầm bàn tay bất ngờ hẹp nhỏ. Trường hợp này, triệu chứng xảy ra nhanh chóng và rất nặng, v́ thần kinh giữa tổn thương cấp tính. Sự chẩn đoán và chữa trị cần gấp rút để mau chóng cứu văn t́nh thế.
- Thể kinh niên:
Xảy ra thường hơn, và chính là thể bệnh chúng ta đang thảo luận. Thể kinh niên lại được phân chia thành: sớm (early), giữa (intermediate), muộn (late).
Khi bạn mới bị hội chứng đường hầm bàn tay thể sớm, triệu chứng lúc có lúc không, hay xảy ra về đêm, hoặc sau một vài hoạt động đặc biệt. Trong giai đoạn sớm, thần kinh giữa chưa có những tổn thương quan trọng. Sau một thời gian, khi bệnh tiến triển sang giai đoạn giữa với những tổn thương quan trọng hơn của thần kinh giữa, bạn tê, đau bàn tay liên tục hơn. Sang đến giai đoạn muộn, thần kinh giữa tổn thương trầm trọng do sự chèn ép lâu ngày, sơ cứng và thoái hoá. Bạn mất cảm giác bàn tay và các ngón tay. Đồng thời, ngón cái yếu và bắp thịt bàn tay phía dưới ngón cái teo nhỏ.
Chữa trị
Việc chữa trị nhắm mục đích làm nhẹ triệu chứng, giảm thiểu hoặc loại trừ các yếu tố, điều kiện gây triệu chứng (việc làm, các bệnh thấp khớp rheumatoid, lupus, tiểu đường, suy tuyến giáp trạng t́m thấy, ...), đồng thời cân phân đă đến lúc cần đến giải phẫu hay chưa.
Có ba cách được xem là hữu hiệu để chữa hội chứng đường hầm bàn tay:
1. Bất động cổ tay:
Bạn được khuyên dùng một dụng cụ y khoa giúp bất động cổ tay (wrist splint) khi ngủ ban đêm, và cả ban ngày nếu cần, lúc phải làm những công việc thường hay khiến triệu chứng đến thăm bạn. Dụng cụ giữ cổ tay trong tư thế cân bằng, không gập hoặc ngửa nhiều trong lúc bạn ngủ hoặc làm việc.
Cách chữa này giản dị song rất quan trọng, bạn nên nghe theo lời khuyên của bác sĩ, đeo dụng cụ bất động cổ tay đều.
2. Dùng thuốc steroid:
Nếu triệu chứng làm khổ bạn nhiều, bác sĩ có thể chích thuốc steroid methylprednisolone vào đường hầm bàn tay bạn, hoặc cho bạn uống thuốc steroid prednisone 10-14 ngày.
Các thuốc chống đau Tylenol, Motrin, Aleve, … không hiệu nghiệm.
3. Giải phẫu nới rộng đường hầm (carpal tunnel release surgery):
Dành cho những trường hợp bệnh bắt đầu sang đến giai đoạn muộn, bàn tay, ngón tay bắt đầu yếu sức. Những trường hợp tuy chưa sang giai đoạn muộn, song làm khổ người bệnh lâu không bớt, có lẽ cũng nên giải phẫu.
Sau giải phẫu, 90% số người được mổ cho biết họ bớt đau (ban đêm hoặc ban ngày), nhưng chỉ 73% số người được mổ cho biết họ hoàn toàn hài ḷng với kết quả của giải phẫu. Như vậy, giải phẫu cũng không đem lại kết quả như ư cho tất cả mọi người bệnh.
Ngoài ba cách chữa hữu hiệu trên, hai cách chữa carpal bone mobilization (lay động xương bàn tay, làm bởi chuyên viên vật lư trị liệu chuyên về bàn tay) và yoga có thể cũng giúp.
Nói chung, đến một nửa số người bệnh (thường là người trẻ, triệu chứng chỉ một bên tay), triệu chứng thuyên giảm dần với thời gian (nếu gây do mang thai, triệu chứng thường sẽ biến mất khoảng 6 tuần sau khi sanh). V́ vậy, những trường hợp bệnh nhẹ, sớm, và một số trường hợp bệnh ở giai đoạn giữa, ta có thể thử dùng cách chữa dè dặt (conservative treatment) với dụng cụ bất động cổ tay, thuốc steroid, carpal bone mobilization, yoga. Có nhiều trường hợp nhẹ, sớm, bệnh lằng nhằng lúc nọ lúc kia qua nhiều tháng, năm.
Ngoài việc dùng dụng cụ bất động cổ tay và thuốc, nhiều người cần ngưng hẳn công việc, rút ngắn thời gian thực hiện công việc, hoặc thu xếp để lúc làm lúc nghỉ. Dụng cụ làm việc có khi cần được sửa đổi để giúp bàn tay và cổ tay, lúc cầm nắm dụng cụ, vẫn trong tư thế cân bằng, không ngửa hay gập nhiều.
Hội chứng đường hầm bàn tay xảy ra rất nhiều (nhưng lạ, người Việt chúng ta ít người biết đến tên nó!). Nhẹ, sớm, nó lằng nhằng lúc này lúc nọ qua tháng, năm, nhiều trường hợp nó biến mất luôn sau một thời gian. Tiến triển sang giai đoạn giữa và muộn, nó thường cần đến giải phẫu. Dụng cụ bất động cổ tay đóng vai tṛ quan trọng trong sự trị liệu ở giai đoạn sớm (song người Việt chúng ta lại ít người chịu dùng!).
Thuốc Aspirin, một loại thuốc chống đau nhức và viêm sưng rất thông dụng, c̣n có lợi ích giảm nguy cơ bị tai biến về hệ thống mạch máu, ví dụ như đột quỵ tim và tai biến năo. Thuốc có thể dùng để ngăn ngừa pḥng chống bệnh tim mạch, nhưng chỉ khi nào lợi ích của thuốc đứng trên những hiểm nguy của việc dùng thuốc, v́ thế phải cân nhắc với sự thỏa thuận của bác sĩ trước khi dùng.
Đột quỵ tim và tai biến năo thường xảy ra khi mà những cục máu đông thành h́nh làm nghẽn nguồn dưỡng khí oxygen cung cấp cho trái tim hay năo bộ. Những cục máu đông này thường xảy ra khi mà một chỗ đóng vảy trên vách của động mạch bị vỡ ra. Cục máu đông này sẽ làm nghẽn sự lưu thông của mạch máu, đưa đến những hư hại cho trái tim và cho bộ năo.
Thuốc Aspirin có thể chống lại sự thành h́nh của các cục máu đông này bằng cách cản trở phận sự của tiểu cầu platelets, do đó giúp ngăn ngừa đột quỵ tim và tai biến năo.
Thêm vào đó, trong những năm gần đây, nhiều bằng chứng thu thập được cho thấy thuốc Aspirin c̣n có thể giảm nguy cơ tử vong v́ ung thư.
Tuy nhiên những ích lợi của thuốc cũng cần phải cân nhắc so với những hiểm nguy của thuốc. Phản ứng phụ chính của thuốc là dễ bị chảy máu mũi, chảy máu đường ruột, và kể cả chảy máu trong năo. Cho dù những trường hợp xuất huyết này ít khi nghiêm trọng, nhưng đă xảy ra. Do đó, những ai đă có nguy cơ dễ bị xuất huyết thí dụ như bị loét bao tử, hay đă bị xuất huyết năo th́ không nên dùng thuốc Aspirin.
Một số ứng dụng của thuốc để giảm nguy cơ bệnh tim mạch gồm có:
1. Thuốc Aspirin có thể cứu mạng trong những trường hợp bị đột quỵ tim cấp kỳ. Những ai nghi ngờ đang bị đột quỵ tim nên nhai trong miệng từ hai đến bốn viên thuốc Asprin liều lượng thấp (85mg mỗi viên) tức là từ nửa viên đến một viên thuốc Aspirin người lớn, trước khi gọi 9-1-1.
2. Thuốc c̣n được khuyên nên dùng cho người đă từng bị đột quỵ tim, từng được thông tim hoặc được nối ghép mạch máu tim (coronary artery bypass surgery). Đối với những bệnh nhân này, chỉ cần từ 75 đến 100mg thuốc mỗi ngày là đủ để pḥng chống nguy cơ bị tái phát.
3. Aspirin được khuyên nên dùng cho một số bệnh nhân (không phải mọi người) đă từng bị tai biến năo nhỏ c̣n gọi là transient ischemic attack (TIA, or “mini-strokes”). Trong trường hợp tai biến năo xảy ra do xuất huyết năo th́ Aspirin không nên sử dụng. Bạn cần hỏi thăm bác sĩ trước khi dùng.
4. Dùng thuốc Aspirin mỗi ngày c̣n giúp ngăn ngừa đột quỵ tim cho những người có nguy cơ bị tai biến tim mạnh. Ví dụ như người hút thuốc lá, béo ph́, cao máu, tiểu đường, nhiễm trùng kinh niên, hay trong gia đ́nh đă có tiền sử bệnh tim mạch. Một số bệnh nhân có bệnh tim đập bất thường, hay bị hư van tim cũng cần dùng thuốc. Ngoài ra, đàn ông Á Châu trên 65 tuổi cũng có nguy cơ bị tai biến mạch máu tăng cao.
Năm 2018, một nghiên cứu đăng trên tờ báo y khoa The Lancet cho biết, dùng thuốc Aspirin liều lượng thấp 85mg để pḥng chống bệnh tim có thể chỉ phù hợp cho người nặng dưới 70 kg (khoảng 154 pounds). Điều nầy cũng có lư v́ nồng độ thuốc trong người c̣n tùy vào sức nặng và kích thước của cơ thể. Do đó, người trên 70 kg có thể cần đến nguyên liều thuốc Aspiri người lớn mỗi ngày mới đủ công hiệu.
Một nghiên cứu nhỏ khác cũng cho thấy, có khi chỉ cần uống một viên thuốc Aspirin người lớn 3, hay 4 ngày mỗi tuần là đủ công hiệu, miễn sao thường xuyên có thuốc luân lưu trong cơ thể.
Tuy nhiên những nghiên cứu nầy cần phải được khai triển thêm. V́ thế, hầu hết các bác sĩ khuyên, những ai chưa từng bị bệnh tai biến tim mạch, quyết định dùng thuốc để pḥng chống bệnh tùy thuộc vào mỗi cá nhân. Có nghĩa là nên tham khảo với bác sĩ trước, cho dù thuốc có thể mua không cần có toa.
Ngoài ra, bệnh nhân bị bệnh tiểu đường cũng có nguy cơ bị tai biến mạch máu tăng cao, v́ thế gần đây các bệnh nhân có bệnh tiểu đường, trên 50 tuổi cho đàn ông và trên 60 nếu là phụ nữ, nếu có thêm những nguy cơ bị bệnh tim mạch, th́ nên uống thuốc Aspirin để pḥng ngừa.
Thuốc Aspirin c̣n đóng vai tṛ quan trọng trong việc pḥng chống các bệnh ung thư.
Trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu cho thấy uống thuốc Asprin liều lượng thấp trong thời gian từ 5 năm trở lên sẽ giảm nguy cơ bị tử vong v́ ung thư, cụ thể là ung thư ruột già và ung thư bạch huyết lymphoma. Cũng v́ lợi ích cả về bệnh tim mạch lẫn ung thư, nhiều bác sĩ có lời khuyên tất cả mọi người trên 50 tuổi, nếu không bị bệnh xuất huyết, th́ nên uống thuốc Aspirin mỗi ngày.
Một lần nữa, nếu sử dụng đúng chỗ, thuốc Aspirin có lợi ích rất lớn trong việc pḥng chống các bệnh tai biến mạch máu như đột quỵ tim, đột quỵ năo, và có thể giảm nguy cơ tử vong v́ ung thư. Tuy nhiên, v́ thuốc Aspirin có phản ứng phụ gây ra chảy máu đường ruột, ta cần phải cân nhắc giữa lợi và hại. Đây là vấn đề quan tâm cần phải nêu ra với bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
(H́nh minh họa: Pierre -Philippe Marcou/Getty Images)
1. Kiểm soát áp huyết, giảm nguy cơ bị mất trí nhớ
Bệnh mất trí nhớ Alzheimer là nguyên nhân gây ra tử vong đứng hàng thứ sáu ở nước Mỹ. Trên 5 triệu người Mỹ có bệnh Alzheimer, trong đó có khoảng 200,000 người tương đối c̣n trẻ, dưới 65 tuổi.
Cho đến nay, không có thuốc chữa dứt hẳn bệnh, thuốc chỉ làm chậm đà phát triển của bệnh mà thôi. Tuy có nhiều dấu hiệu cho thấy một nề nếp sống tốt có thể làm giảm nguy cơ bị bệnh, nhưng chưa có một nghiên cứu nào xác nhận điều nầy cả.
Gần đây có một nghiên cứu gọi là SPRINT (Systolic Blood Pressure Intervention Trial), tuy chưa kết thúc nhưng cho thấy nếu áp suất máu giảm xuống dưới 120, ngoài lợi ích có thể ngăn ngừa bệnh tai biến năo, đột quỵ tim, suy thận, và nhiều bệnh khác, nguy cơ bị bệnh mất trí nhớ cũng giảm đi 19%.
Áp suất máu cao làm hư hại năo tương tự như những hư hao cho các cơ quan nội tạng khác bằng cách ảnh hưởng đến hệ thống mạch máu. Khoảng 70% bệnh nhân bị Alzheimer đều có những hư hao về hệ thống mạch máu năo.
Trên lư thuyết, bệnh Alzheimer xảy ra khi một chất protein đóng vảy gọi là amyloid (Tau protein tangle) làm cản trở sự truyền tín hiệu trong đường dây thần kinh. Nhiều thuốc trị bệnh hiện nay nhắm vào mạng lưới protein này. Tuy nhiên, khi mạch máu tiếp liệu đến tế bào năo bị hư hao cũng gây ra bệnh. Rất có thể, “mạng lưới tơ nhện” (Tau protein tangle) chỉ là một hệ quả chứ không phải là thủ phạm, đại loại như cholesterol bị nghi oan là gây ra bệnh tim mạch. V́ thế các loại thuốc chữa bệnh Alzheimer đặt trọng tâm không đúng chỗ.
Bớt ăn mặn, ít muối, nhiều trái cây và rau cải, cũng như tăng cường vận động thể dục thể thao giúp giảm áp suất máu. Ngoài ra, c̣n có rất nhiều loại thuốc chống cao huyết áp. Nếu bị cao huyết áp, nên theo lời chỉ dẫn của bác sĩ, uống thuốc trị cao huyết áp và thay đổi nề nếp sống càng sớm càng tốt.
2. Thuốc trị bệnh tiểu đường Metformin có thể làm tăng tuổi thọ
Từ thời xưa, Tần Thủy Hoàng tin tưởng là uống thủy ngân và nhân sâm có thể làm tăng tuổi thọ. Gần đây có rất nhiều tỉ phú thung lũng Silicon Valley như chủ tịch công ty Google Sergey Brin, Jeff Bezos của Amazon, đồng sáng lập công ty PayPal Peter Thiel, và đồng sáng lập công ty Oracle Larry Ellison đă bỏ tiền đài thọ cho các nghiên cứu nhằm kéo dài tuổi thọ.
Hiện nay có nhiều hướng đi nhằm mục đích kéo dài tuổi thọ bao gồm: truyền máu cũng như tế bào gốc từ người trẻ tuổi sang qua cho người già, phát triển và chế tạo cơ quan nội tạng trong pḥng thí nghiệm, và kể cả chuyện tải và chứa kho trí nhớ của năo bộ vào computer. Đây là chuyện có thật, không phải là khoa học viễn tưởng, tuy không biết khi nào sẽ đạt được nguyện vọng hay chỉ là ảo tưởng.
Tuy nhiên theo khoa học gia Barzilai, giám đốc viện nghiên cứu về tuổi thọ Institute for Aging Research thuộc trường Đại Học Y Khoa Albert Einstein College of Medicine, th́ hiện đang có một loại thuốc rất rẻ tiền, tốn khoảng 5 xu một viên, nhưng có thể kéo dài tuổi thọ, giảm nguy cơ bị ung thư: đó chính là thuốc trị bệnh tiểu đường Metformin.
Thuốc Metformin có nguồn gốc từ loại cây Galega officinalis, tức là loại hoa lilac của Pháp, mọc dại, lá được dùng cho dê ăn. Từ nhiều thế kỷ xưa, hoa và lá của cây Tử Đinh Hương nầy đă được dùng để trị nhiều bệnh, trong đó có cả bệnh đi tiểu thường xuyên, là triệu chứng của bệnh tiểu đường.
Những quan sát và nghiên cứu của ông Barzilai cho thấy, thuốc Metformin giảm nguy cơ bị ung thư xuống khoảng từ 25 đến 40%. Không những thế, người uống thuốc Metformin thường sống lâu hơn.
Hiện nay thuốc Metformin c̣n được dùng để chữa trị bệnh hiếm muộn v́ hội chứng Buồng Trứng Đa Nang (polycystic ovarian syndrome), và bệnh béo ph́.
Nguyên tắc của thuốc là cân bằng sự tương quan giữa lượng đường glucose trong máu và hormone insulin. Tuy nhiên chính sự mất cân bằng của mối liên hệ giữa insulin và đường glucose lại sanh ra bá bệnh. Và hầu hết các bệnh thuộc diện “mỡ, đường máu” nầy là nguyên nhân chính làm giảm tuổi thọ. Uống thuốc Metformin tạo ra những hiệu ứng tương tự như cắt giảm calories và nhịn đói. Trong khi đó, giảm calories và nhịn đói lại được chứng minh là kéo dài tuổi thọ bằng cách giảm bệnh tật.
Quanh quẩn, ai cũng chết v́ một số bệnh về tim mạch và ung thư, nhưng nếu làm cho các chứng bệnh nầy chậm phát triển th́ hy vọng sống lâu hơn một chút. Dựa trên những quan sát khả quan nhưng c̣n sơ khởi, thuốc Metformin có những tác dụng làm chậm đà phát triển của các loại bệnh dẫn đến tử vong này.
Metformin có thể là một loại thuốc thuộc loại “hảo vọng”, khó có thật, và có thể bị phóng đại. Nhưng cũng không ai thèm phóng đại hay thổi phồng, cũng v́ thuốc quá rẻ, khó sanh ra lợi nhuận, cho nên bị chê bai và không có hăng thuốc nào đài thọ tài chánh để nghiên cứu thêm.
Bài học rút ra từ nghiên cứu này cho thấy, muốn sống lâu sống khỏe, trước hết cần phải ngăn ngừa nguy cơ bị bệnh tiểu đường, và lỡ có dấu hiệu bị bệnh tiểu đường th́ uống thuốc Metformin, có thể có những phản ứng phụ tốt. Trong trường hợp ai đó muốn uống thuốc Metformin để sống lâu th́ chưa có câu trả lời thỏa đáng.
Dù Là Đi Nặng, Đi Nhẹ Hay Vào Nhà Vệ Sinh Soi Gương Thôi, Bạn Cũng Nên Rửa Tay
Dù là đi nặng, đi nhẹ hay vào nhà vệ sinh soi gương thôi, bạn cũng nên rửa tay
Khi các nhà khoa học trốn trong nhà vệ sinh, họ đếm được chỉ có 67% số người rửa tay trước khi ra ngoài. Nhiều người, nhất là đàn ông, không làm điều này sau khi đi tiểu.
Don Schaffner, một giáo sư khoa học thực phẩm tại Đại học Rutgers đă nghiên cứu hành vi rửa tay trong nhiều năm. "Kể cả đi nhẹ hay đi nặng, bạn cũng nên rửa tay [sau khi rời nhà vệ sinh]", ông khuyến cáo.
Rửa tay là một trong những điều dễ dàng và hiệu quả nhất, giúp bạn pḥng tránh bệnh truyền nhiễm.
Nhà vệ sinh: Miền đất của vi khuẩn
Mỗi lần vào nhà vệ sinh là một lần bạn tiến vào miền đất của vi khuẩn. Và có những chuyến hành tŕnh đặc biệt nguy hiểm hơn các chuyến hành tŕnh khác.
Kịch bản tệ nhất là ǵ?
"Nếu bạn bị tiêu chảy và dính phân trên tay, rửa tay lúc đó là việc quan trọng hơn hết thảy", giáo sư Schaffner cho biết. "Hăy chắc chắn bạn thoa xà bông trên tay và rửa nó thật sạch". Phân người mang rất nhiều mầm bệnh như E. coli, Shigella, Streptococcus, viêm gan A và viêm gan E...
So với phân, dính nước tiểu vào tay nghe chừng là điều dễ chấp nhận hơn. Nghiên cứu chỉ ra nhiều người, đặc biệt là nam giới không rửa tay sau khi đi tiểu. "Những người này có thể nghĩ ḿnh không cần phải rửa tay", Michael Osterholm, giám đốc Trung tâm nghiên cứu và Chính sách bệnh truyền nhiễm của Đại học Minnesota cho biết.
Nhưng thực tế có một loạt các vi khuẩn tồn tại trong nước tiểu, bao gồm Lactobacillus, Corynebacterium, Streptococcus, Actinomyces và Staphylococcus… Bởi vậy, không cứ ǵ đi nặng hay đi nhẹ, bạn nên rửa tay sau đó.
Ngay cả khi vào nhà vệ sinh mà không đi vệ sinh (rửa mặt, soi gương…), bạn cũng vẫn nên rửa tay. Bởi các bề mặt trong nhà vệ sinh có thể chứa rất nhiều mầm bệnh mà những người khác để lại. Họ có thể để phân hoặc nước tiểu dính ra tay ḿnh, rồi chạm vào các bề mặt như nắm cửa, bồn rửa, trên tường… trước khi tay họ được rửa sạch.
Và khi chạm vào các bề mặt này mà không rửa tay, bạn sẽ nhiễm mầm bệnh. Một nghiên cứu năm 2004 chỉ ra bất kể mọi người vào nhà vệ sinh để làm ǵ, khi ra ngoài mà không rửa tay th́ hầu hết đều nhiễm vi khuẩn Staphylococcus trên tay ḿnh.
Ngay cả khi vào nhà vệ sinh mà không đi vệ sinh, bạn cũng vẫn nên rửa tay
Rửa tay: Hành động nhỏ nhưng cứu sống hàng triệu sinh mạng
Truyền thống tôn giáo đă khuyến khích con người rửa tay như một nghi thức thanh tẩy từ hàng ngàn năm trước. Nhưng măi đến thế kỷ 19, chúng ta mới biết giữ tay sạch giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh truyền nhiễm.
Ignaz Semmelweis là một bác sĩ người Hungary khi đó nhận thấy rằng, khi các bác sĩ và sinh viên y khoa xử lư xác chết rồi chạm vào người bệnh nhân trong khu thai sản, nhiều bà mẹ bị sốt và thậm chí tử vong. Sau đó, ông đă yêu cầu họ rửa tay bằng nước khử trùng và thấy tỷ lệ tử vong sụt giảm hẳn.
Tương tự, trong cuộc Chiến tranh Krym (1853-1856), Florence Nightingale, một y tá người Anh đă đề xuất quy định rửa tay và các biện pháp vệ sinh khác tại bệnh viện nơi cô làm việc. Không lâu sau, tỷ lệ tử vong ở đó đă giảm tới 2/3, cung cấp một số bằng chứng đầu tiên cho thấy rửa tay có thể cứu mạng chúng ta.
Sau gần 2 thế kỷ, rửa tay đă trở thành một phần cuộc sống thường nhật của chúng ta. Nhưng vẫn c̣n đó những khoảng trống cần được lấp đầy.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm vẫn có khoảng 525.000 trẻ em dưới 5 tuổi tử vong v́ uống nước bẩn, ăn thức ăn nhiễm khuẩn (thường do tay bẩn), và bị lây bệnh từ người sang người v́ "vệ sinh kém".
Các nhà nghiên cứu tại Học viện Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London ước tính, thực hành rửa tay tốt hơn có thể làm giảm một nửa tỷ lệ tử vong do tiêu chảy và cứu được hơn 1 triệu mạng sống mỗi năm. Rửa tay thường xuyên cũng làm giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp tới 16%.
Điện thoại di dộng của bạn có thể chứa lượng vi khuẩn gấp 10 lần bồn cầu. Tương tự là các bề mặt như tay nắm cửa, bàn phím, chuột máy tính, khăn lau trong nhà bếp cũng bẩn hơn bạn nghĩ.
V́ vậy, bất cứ khi nào tay của bạn cũng có thể chứa rất nhiều mầm bệnh bao gồm vi khuẩn, virus và nấm. "Tôi nghĩ một nguyên tắc chung là bạn nên rửa tay bất cứ khi nào bạn cảm thấy bẩn", giáo sư Schaffner nói. Hăy nắm lấy bất kể một cơ hội nào khi bạn đang gần một bồn rửa tay.
Và ngay cả việc rửa nhanh bằng nước không có xà pḥng cũng có thể giúp loại bỏ một lượng vi khuẩn gây nhiễm trùng. Tất nhiên, điều này không được khuyến cáo cho các trường hợp như sau khi đi vệ sinh.
Rửa tay với xà pḥng và nước luôn là cách tốt nhất để loại bỏ mầm bệnh, ngay cả khi bạn sử dụng xà pḥng thường thay cho xà pḥng diệt khuẩn. Các loại nước rửa tay với cồn và nước rửa tay khô không hiệu quả bằng.
Rửa tay đúng cách: Đừng quên lau khô
Để rửa sạch tay, Trung tâm Kiểm soát và Pḥng ngừa Bệnh Hoa Kỳ đề nghị chúng ta làm những bước sau:
1. Làm ướt tay với nước sạch.
2. Sử dụng xà pḥng xoa và chà tất cả những điểm lơm của bàn tay trong 20-30 giây (bằng khoảng thời gian hát bài "Happy Birthday" hai lần).
3. Rửa lại tay bằng nước sạch.
4. Lau khô tay bằng khăn giấy sạch hoặc để khô tự nhiên
Trong đó, nhiều người thường bỏ qua bước thứ 4, lau khô. Tuy nhiên, giáo sư Schaffner nhấn mạnh sự quan trọng ở bước này, bởi vi khuẩn lây truyền hiệu quả hơn khi tay ướt. Tưởng tượng bạn nắm cửa bằng một bàn tay ướt nhẹp, bao nhiêu vi khuẩn sẽ từ đó dính lên tay bạn?
"Nếu tay bạn vẫn c̣n ướt, rồi bạn chạm vào cánh cửa nhà vệ sinh đó, việc bàn tay ướt của bạn thực sự có thể giúp lây lan vi khuẩn", giáo sư Schaffner cảnh báo. Ông nói rằng nếu không có khăn giấy, ông sẽ lau tay vào quần cho khô.
Y văn xưa nhắc nhở “Bệnh tùng khẩu nhập” là có ư nói đến sự ăn uống không đúng cách sẽ đưa tới một số bệnh. Chẳng hạn ăn nhiều hơn với nhu cầu sẽ bị bệnh mập ph́. Tiêu thụ quá nhiều chất béo động vật sẽ bị bệnh tim mạch. Thức ăn không rửa sạch, nấu chín nhiễm vi khuẩn, siêu vi gây ra ngộ độc thực phẩm, uống nhiều rượu, hút nhiều thuốc lá tăng rủi ro ung thư miệng… Nhưng đâu có ai ngờ nhiều bệnh hiểm nghèo cũng có thể bắt nguồn từ răng miệng. Chẳng hạn bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch, bệnh phổi, bệnh loăng xương, bệnh thận, bệnh thấp cấp t́nh, mẹ sanh non, con thiếu kư…
Miệng
Miệng là cửa mở phía trên của bộ máy tiêu hóa, bắt đầu từ cặp môi rồi tới răng, lợi, lưỡi và họng. Miệng có vai tṛ quan trọng trong sự tiêu hóa thực phẩm. Thức ăn được răng nghiền nát, trộn với nước miếng, thành một khối nho nhỏ, mềm mềm để đưa xuống dạ dày. Ăn chậm, nhai kỹ giúp sự tiêu hóa dễ dàng.
Cũng từ miệng, diêu tố amylase bắt đầu phân hóa ra đường các chất tinh bột trong cơm, trong hạt đậu. Cho nên nhai cơm lâu ta thấy có vị ngọt ngọt ở lưỡi.
Mới sanh, xoang miệng với các mô mềm như môi, lưỡi, ṿm miệng, hai bên má đều không có vi khuẩn. Sinh ra, nằm trong ḷng mẹ, ngậm núm vú bú những giọt sữa đầu tiên là lúc vi khuẩn bắt đầu xâm nhập vào miệng, nếu mẹ không lau sạch nhũ hoa. Rồi từ đó, với sự ăn uống, chung đụng, vi sinh vật trong miệng tăng dần.
Nhiều người vẫn đinh ninh là miệng ḿnh là nơi vô trùng, sạch sẽ, thơm tho, nhất là sau khi đánh răng, xúc miệng vài lần trong ngày. Nhưng tưởng vậy mà không phải vậy.
V́ rất nhiều nghiên cứu đă chứng minh rằng trong miệng của ta có cả vài ba trăm loại vi sinh vật thường trực trú ngụ, văng lai. Có người ví miệng như một cánh rừng già với lúc nhúc cả nhiều trăm tỷ vi khuẩn. Nếu không giữ ǵn vệ sinh răng miệng, th́ số vi khuẩn trong miệng lên tới cả ngàn tỷ, nhiều hơn ở bất cứ nơi nào trong cơ thể, so với một diện tích nhỏ bé chỉ chứa được nắm tay trung b́nh.
Vậy th́ làm sao mà chúng lại “xâm nhập xoang miệng bất hợp pháp” được như vậy?
Vi khuẩn, virus có khắp mọi nơi chung quanh ta: trong không khí, trong nước uống, trong rau thịt trái cây, trên da, trong cặn bă tiêu hóa. Một số gây ra bệnh, một số khác lành tính, hữu ích. Chúng vào miệng khi ta hé môi hít thở, khi ta ăn uống, khi miệng ngậm ngón tay dơ, hôn người có bệnh.
Thực tâm mà nói, không phải tất cả các vi khuẩn trong miệng đều gây ra bệnh mà chỉ có một số loại. Đó là các vi khuẩn nhuộm mầu dương tính (Gram-positive) Lactobaccillus, Streptococcus mutans, Streptococcus sanguis, Staphylococci, Actinomyces và nhiều vi khuẩn yếm khí, đặc biệt là loại gram-negative bacteroid và xoắn khuẩn spirochet.
Vào tới miệng, chúng chia nhau ẩn náu khắp nơi: khe kẽ răng, nướu, mặt lưỡi, họng. Có loại bám vào răng, có loại bám vào các phần mềm và tồn tại măi măi. Chúng sinh sống bằng những chất tiết ở miệng, những sợi thịt cá, những mảnh rau, trái cây nhất là chất tinh bột và đường, vướng mắc ở răng, ở lợi. Chỉ nửa giờ sau khi ăn mà những vụn thực phẩm này không được loại bỏ th́ vi khuẩn sẽ bu vào, nhậu nhẹt. Và gây ra tai họa, bệnh tật.
Vi sinh vật nguy hại có thể gây ra bệnh tại chỗ, cho răng miệng hoặc xa hơn, tới các vùng khác của cơ thể, với các nguyên lư khác nhau. Theo nhiều nghiên cứu, các vi khuẩn này sản xuất ra 3 loại độc tố: ngoại độc tố đạm chất ḥa tan trong nước có tác dụng như một loại enzym; nội độc tố, một thứ đường-đa polysaccharides nằm trong màng bọc vi khuẩn; và các phế phẩm do vi khuẩn chuyển hóa mà thành, như hợp chất bay hơi sulfur, các chất acid béo acid propionic, acid butyric, acid lactic…
Bệnh tại chỗ thường thấy là những bựa răng (plaques), sâu răng (cavities), viêm nướu (gingivitis), viêm nha chu (periodontis).
a-Bựa Răng
Bựa là những màng sinh học phủ trên răng và gồm có cả triệu con vi khuẩn, hợp chất cao phân tử của nước miếng, các phế phẩm của vi sinh vật. Nếu không được lấy đi, các màng này càng ngày càng dày lên và trở thành cao răng (tartar), một lớp cặn vôi khá cứng và là nơi trú ẩn của rất nhiều vi khuẩn Streptococcus sanguis và Streptococcus mutans.
b-Sâu Răng
Trẻ em vẫn thường được cha mẹ nhắc nhở là ăn nhiều kẹo, nhiều đường sẽ bị sâu răng, sún răng. Nhưng thực ra đường không phải là thủ phạm, mà là tác nhân, ṭng phạm hỗ trợ cho cho những thủ phạm vi khuẩn. Vi khuẩn tiêu thụ đường (nhất là sucrose) và tạo ra acit lactic và nhiều phế phẩm có độ acit khá cao. Các phế phẩm này ăn ṃn men răng. Răng mất dần khoáng chất, trở thành lỗ chỗ. Thêm vào đó, cặn vôi càng dày th́ nước miếng không lọt được vào để trung ḥa chất chua, bảo vệ răng, răng càng hư hao thêm.
Cũng nên lưu ư là uống nước ngọt sủi bọt (sugared soda pop) lại càng làm răng mau hư hơn. Số là trong nước uống này vừa có nhiều chất ngọt lại có nhiều acid phosphoric, cho nên chất chua tai hại cho răng ở trong miệng gia tăng.
Vi khuẩn Streptococcus mutans là thủ phạm chính của sâu răng, rồi đến Lactobaccilli, Actinomyces và một số vi khuẩn biến hóa chất đạm khác (proteolytic bacteria)
c-Viêm nướu và nha chu
Nướu là lớp mô liên kết đặc và niêm mạc bao quanh chân và cổ răng.
Viêm nướu thường là do các mảng bựa ở mặt răng kích thích, làm cho sưng lên, đỏ, chảy máu và đau. Chữa ngay, bệnh sẽ hết nhưng nếu để lâu, sẽ đưa tới viêm nha chu với hư hao xương ổ răng và răng.
Hút thuốc lá, bệnh tiểu đường, tuổi cao, kém vệ sinh răng miệng, kém dinh dưỡng, khô miệng …là những rủi ro làm nướu bị viêm nhiều hơn.
Nha chu là các mô nâng đỡ, bảo vệ và nuôi dưỡng răng. Đó là xương răng (cementum), một lớp mô mỏng trên mặt chân răng; xương ổ răng (alveolair bone) và xương hàm; màng nha chu (periodontal membrane) và nướu.
Trong bệnh nha chu, các thành phần này đều bị vi khuẩn tấn công, làm hư hao. Bệnh thông thường nhất là viêm nha chu măn tính ở lớp người trên 35 tuổi. Nướu răng sưng, đỏ chẩy máu, tách xa răng, mủ thành h́nh ở giữa răng và nướu, miệng có mùi hôi.
Biến chứng của viêm nha chu gồm có răng rụng. bệnh động mạch tim, bệnh tiểu đường, sinh con thiếu kư, tai biến năo, bệnh hô hấp…
Bệnh xa miệng
Xoang miệng có liên hệ tới toàn bộ cơ thể. Do đó các bệnh của răng miệng có thể là biểu hiện của các bệnh tổng quát, đồng thời cũng có thể là nguồn gây ra một số bệnh của cơ thể.
Người bị viêm gan do virus thường có các màng trắng nhỏ trong miệng. Bệnh nhân liệt kháng HIV/AIDS hay bị nấm candida trong miệng. Bệnh nhân tiểu đường thường hay bị viêm nướu… Ngược lại, vi khuẩn gây bệnh răng miệng có thể ảnh hưởng vào các bộ phận khác qua sự lây lan vi khuẩn trong ḍng máu và độc tố của chúng.
a-Bệnh Động mạch tim
Ngoài các nguy cơ cổ điển thường thấy như cao huyết áp, cao cholesterol, hậu quả của hút thuốc lá, bệnh động mạch tim c̣n do một số nguy cơ khác gây ra, trong đó có bệnh nha chu.
Kết quả nhiều nghiên cứu cho thấy, người có bệnh nha chu đều bị bệnh tim mạch nhiều gấp đôi người b́nh thường.
Có nhiều lư thuyết để giải thich sự liên hệ này.
Một giải thích cho là vi khuẩn từ miệng lan vào ḍng máu, bám vào các mảng chất béo ở động mạch tim, tạo ra máu cục, ngăn cản máu nuôi tế bào tim và đưa tới cơn suy tim.
Giải thích khác nói là những tạo phẩm của viêm nha chu có tác dụng trực tiếp lên lớp tế bào lót động mạch, gây ra sự xơ vữa động mạch này.
Một giải thích nữa căn cứ vào việc người bị nhiễm trùng miệng thường hay bị rụng răng. Không có răng, họ thường tránh những món ăn khó nhai và tiêu thụ món ăn có nhiều năng lượng và chất béo. Mà nhiều chất béo là rủi ro đưa tới bệnh tim mạch.
Bệnh xảy ra khi vi khuẩn trong máu bám vào van tim bất b́nh thường hoặc mô tim đă bị tổn thương. Tuy rất hiểm nghèo, nhưng may mắn là bệnh ít khi xảy ra ở người có trái tim lành mạnh. Nhiễm huyết thường là do các vi khuẩn mà cơ thể tiếp xúc trong sinh hoạt thường lệ, đôi khi cũng do vi khuẩn sau các phẫu thuật ở miệng, ruột, cơ quan hô hấp, cơ quan bài tiết nước tiểu.
Việc dùng kháng sinh để pḥng bệnh trước khi nhổ răng, cạo bựa răng chỉ áp dụng khi bệnh nhân có các rủi ro về cấu tạo tim, như là có tiền sử viêm nội mạc tim, thay van tim nhân tạo, bệnh tim bẩm sinh.
Hội Tim Mạch Hoa Kỳ đề nghị là để tránh viêm nhiễm nội mạc tim do vi khuẩn từ miệng, cần giữ vệ sinh răng miệng và đi khám nha sĩ đều đặn theo định kỳ.
c-Bệnh phổi
Vi khuẩn trong miệng có thể được hít vào phổi rồi gây ra các bệnh hô hấp như sưng phổi, đặc biệt là người đang bị viêm nhiễm nướu. Sưng phổi là bệnh hiểm nghèo, nhất là ở người tuổi cao và người mà sức đề kháng suy yếu. Vi khuẩn thường gặp là Streptococcus pneumonia, Mycoplama pneumona và Hemophillus influenza, đôi khi các vi khuẩn yếm khí thuộc nhóm Actinomyces.
Bệnh nhân tiểu đường, người nghiện rượu thường bị viêm nướu với các vi khuẩn này rồi hít vi khuẩn vào phổi.
Bác sĩ Nha khoa, Hardy Limeback, Đại học Toronto, nhận thấy rằng người ở viện dưỡng lăo ít đi khám nha sĩ bị tử vong nhiều hơn v́ sưng phổi.
d-Bệnh tiểu đường
Kết quả nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy bệnh nhân tiểu đường loại 1 thường hay bị viêm nhiễm nha chu hơn là người b́nh thường v́ cơ thể của họ dễ bị nhiễm trùng. Viêm nha chu cũng là một trong nhiều biến chứng của tiểu đường.
Ngược lại bệnh nha chu làm tăng đường huyết và tăng hậu quả xấu của bệnh chuyển hóa này.
e-Sanh non, con thiếu kư
Trong thời kỳ mang thai, có nhiều thay đổi hormon ở người mẹ. Các thay đổi này có thể đưa tới viêm nướu răng mà không cần phải có các mảng bựa răng.
Theo viện Nha Khoa Hoa Kỳ, phụ nữ mang thai mà bị viêm nha chu sẽ sanh con sớm hoặc con thiếu cân bẩy lần nhiều hơn
Bác sĩ Dasanavake AP, Đại học Nha Alabama cho hay, kém vệ sinh răng miệng ở phụ nữ mang thai là một rủi ro độc lập đưa tới sanh non và con thiếu cân, dưới 2500 gr.
Bác sĩ Steven Offenbacher, Trường Nha, đại học North Carolina tại Chapel Hill kết luận là 18,2% các trường hợp sanh non, thiếu kư có nguyên nhân từ các bệnh răng. Do đó hội Nha Chu Hoa Kỳ khuyên phụ nữ dự định có thai nên đi khám răng miệng đều đặn.
Kết quả nghiên cứu công bố trong Journal of Periodontology tháng 6 năm 2007 cho hay, phụ nữ bị viêm nhiễm nha chu có nhiều khả năng hư hao xương ở xoang miệng, đưa tới rụng răng, nếu không điều trị.Tác giả nghiên cứu, bác sĩ Renee M. Brennan, Đại học Buffalo, đề nghị bổ sung estrogen để giảm rủi ro này.
Trong khi đó th́ nghiên cứu do bác sĩ Brian H. Mullally, Đại học Queens, Bắc Aí Nhĩ Lan, cho hay nha chu của đa số phụ nữ đang dùng thuốc viên ngừa thai đều không được lành mạnh.
Kết luận
Từ năm 1998, Viện Nha Chu Hoa Kỳ đă phát động một chương tŕnh hướng dẫn cho quần chúng về sự liên hệ giữa nhiễm trùng răng miệng với các bệnh viêm măn tính như tiểu đường, tim mạch, sưng phổi…Do đó, điều trị viêm miệng không những giải quyết các bệnh tại chỗ mà c̣n giúp điều trị các bệnh liên hệ khác.
Đồng thời, giữ ǵn vệ sinh răng miệng cũng rất quan hệ.
Hội Nha Hoa Kỳ nghị những biện pháp giản dị như sau:
- Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày với kem có chất fluoride
- Thay bàn chải mỗi 3-4 tháng hoặc khi thấy đầu bàn chải ṭe ra.
- Dùng sợi chỉ lau sạch kẽ răng để loại bỏ mảng bựa vi khuẩn dính ở đây, mà bàn chải không tới được. Nhiều giới chức y tế coi việc dùng chỉ răng quan trọng hơn là đánh răng với bàn chải.
- Dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ. Giới hạn việc ăn vặt.
- Thăm nha sĩ theo định kỳ để khám rửa răng.
Ngoài ra để tránh vi sinh vật xâm nhập xoang miệng, nên rửa tay sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn uống, không nên đưa tay dơ vô miệng
Những lời khuyên xem ra cũng dễ làm và cũng không tốn kém ǵ cho lắm. Thực hiện được, không những tránh được bệnh tật mà c̣n có hàm răng trắng đẹp, giúp cho nụ cười tươi tỉnh, gương mặt bớt hom hem, dọng nói ít ph́ pḥ.
Đúng như các cụ ta vẫn nói: “Cái răng cái tóc là góc con người” vậy.
Phát Hiện Sớm Ung Thư Ruột Già - BS. Nguyễn Vĩnh Tường
H́nh ảnh Polyp xuất hiện ở đại tràng.
Ung thư ruột già (ung thư đại tràng - UTĐT) được xem là loại ung thư phổ biến đứng sau các loại ung thư:
tiền liệt tuyến, phổi ở nam giới và ung thư vú, ung thư cổ tử cung ở nữ giới. UTĐT có chiều hướng gia tăng do nhiều nguyên nhân, như: môi trường sống, thói quen ăn uống cũng như ư thức chủ động phát hiện sớm bệnh lư chưa cao. Các yếu tố nguy cơ thường gặp và dễ dẫn đến UTĐT:
- Những người từ 50 tuổi trở lên.
- Gia đ́nh (bố mẹ, anh chị em) có người đă từng bị UTĐT hoặc trong quá khứ, bạn đă từng tiến hành cắt Polyp hay từng bị viêm loét đại tràng.
- Thường gặp các vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa: đau bụng, rối loạn tiêu hóa, đường ruột nhạy cảm với các loại đồ ăn, thức uống mới… Hoặc đột nhiên thay đổi thói quen đi vệ sinh, đi tiêu nhiều lần trong ngày hoặc nhiều ngày mới đi với t́nh trạng tiêu chảy, táo bón hoặc tiêu ra máu. Hoặc các vấn đề khác như cảm giác mót rặn sau khi đi tiêu, sụt cân, thiếu máu không rơ nguyên nhân.
V́ triệu chứng UTĐT rất mơ hồ, từ không triệu chứng đến các triệu chứng không điển h́nh (giống với triệu chứng của các bệnh lư đường tiêu hóa khác), thêm vào đó việc chảy máu do UTĐT rất ít và “kín đáo” nên bệnh nhân thường không biết. Đến khi t́nh trạng kéo dài sẽ gây thiếu máu, mệt mỏi, khó thở. Đa phần UTĐT phát triển từ các bướu thịt (Polyp - khối u lành tính mọc trong ḷng ruột, có yếu tố di truyền), do đó nếu “triệt hạ” sớm các Polyp th́ việc pḥng ngừa UTĐT trở nên đơn giản hơn.
Nội soi đại tràng là phương thức kiểm tra Polyp tối ưu nhất nếu bạn có một trong các yếu tố nguy cơ đă nêu khi bước qua tuổi 40 hoặc sớm hơn nếu có người thân bị UTĐT trước 40 tuổi. Nếu thuộc các trường hợp c̣n lại th́ thực hiện sau 50 tuổi.
Nếu có nghi ngờ về các nguy cơ mắc phải UTĐT nói riêng và các loại ung thư nói chung, bạn nên chủ động đặt câu hỏi với bác sĩ ở những lần khám sức khỏe tổng quát định kỳ. Việc chẩn đoán và điều trị sớm các bệnh lư ung thư luôn mang lại hiệu quả khả quan nhất cho bệnh nhân.
BS NGUYỄN VĨNH TƯỜNG Hội viên Hội Tiêu hóa - Gan mật Hoa Kỳ, Giám đốc điều hành Pḥng khám quốc tế Victoria Healthcare Mỹ Mỹ
5 Loại Rau “Khó Ăn” Nhưng Lại Có Giá Trị Đặc Biệt Cao
Trong số các loại thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày, đây là danh sách 5 món ăn dù mùi vị khó ưa nhưng lại rất tốt cho sức khỏe. Nếu bạn biết tận dụng, chúng có thể là bài thuốc quư.
Nhiều món ăn chính là thuốc quư, bạn nên tận dụng hiệu quả
Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều người tâm niệm rằng, cái ǵ cũng "có giá của nó". Trong thế giới thực phẩm và rau xanh cũng vậy. Những loại rau "khó ăn" đôi khi lại là nguồn thực phẩm vô cùng quư giá.
Khi nói đến món đậu phụ thối hay sầu riêng, mọi người đều có phản ứng đầu tiên là nó có mùi hôi thối đặc trưng rất khó ăn. Nhưng nếu ai ăn được th́ đều khen "nức nở" rằng nó có vị rất ngon.
Một số loại rau chúng ta ăn trong cuộc sống hàng ngày cũng như vậy, rất khó để ăn, mùi vị khó chịu, tuy nhiên đó có thể là món ăn thực sự rất tốt cho sức khỏe.
Vậy loại rau nào có hương vị khó ăn nhưng lại mang giá trị dinh dưỡng cao? Dưới đây là một vài lời giới thiệu đơn giản của các bác sĩ dinh dưỡng và sức khỏe trên kênh Bác sĩ Gia đ́nh (TQ) sẽ giúp chúng ta hiểu rơ hơn về từng loại rau tuyệt vời đó.
1, Rau cải cúc
Giá trị dinh dưỡng và trị liệu đặc biệt: Pḥng ngừa táo bón
Cải cúc là món ăn có mùi ngai ngái, nhiều người không thích hương vị này nên có thể họ thường không mua về ăn. Tuy nhiên, dưới góc nh́n của các chuyên gia Đông y, cải cúc không chỉ là món ăn, mà c̣n là vị thuốc quư.
Theo Đông y, cải cúc có vị hơi đắng, hàm lượng chất xơ rất phong phú. Mặc dù nhiều người không có cách nào để chấp nhận mùi vị của món ăn này, nhưng lợi ích sức khỏe của nó thực sự là rất nhiều.
Ngoài ra, cải cúc c̣n chứa một lượng khá cao các axit amin, carotene,… có thể nâng cao khả năng hoạt động của sức khỏe tim mạch và làm dịu thần kinh, giảm huyết áp, ngăn ngừa chứng mất trí nhớ.
2, Hành tây
Giá trị dinh dưỡng và trị liệu đặc biệt: tiệt trùng, giảm mỡ máu
Hành tây là thực phẩm rất phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, thường được sử dụng để chế biến nhiều món ăn và đặc biệt là dùng để làm gia vị ở Trung Quốc.
Hành tây chứa chất cay, dễ kích thích tuyến lệ khi chúng ta bóc vỏ và sơ chế hành, nhưng nhiều người lại thích ăn sống.
Hành tây có chứa một chất gọi là allyl disulfide, có tác dụng diệt khuẩn rất mạnh. V́ vậy chúng được xem là món ăn có tác dụng diệt khuẩn tuyệt vời trong nhóm thực phẩm hàng ngày. Nếu ăn sống th́ tác dụng này được chứng minh là rất hiệu quả.
Ngoài việc khử trùng, hành tây c̣n có thể giúp làm hạ lipid máu, làm giăn mạch máu, loại bỏ "rác" trong mạch máu và giảm mức cholesterol trong máu.
3, Mướp đắng
Giá trị dinh dưỡng và trị liệu đặc biệt: Tốt cho tim và tăng cường thị lực
Khi nói đến các loại rau có hương vị khó ăn hoặc không ngon, mướp đắng chắc chắn không thể "lọt" khỏi danh sách này v́ mướp đắng rất đắng như cái tên của nó. Tuy nhiên dưới góc nh́n của các chuyên gia, đây lại là loại thực phẩm tốt như thuốc và có giá trị dinh dưỡng không hề thấp.
Mướp đắng rất giàu vitamin và lipoprotein, đây là những chất dinh dưỡng rất hữu ích cho sức khỏe của con người và có thể tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể. Ngoài ra, mướp đắng và các chất bitum trong thành phần chứa vị đắng đó có thể điều chỉnh lượng đường trong máu và hạ huyết áp.
Giá trị dinh dưỡng và trị liệu đặc biệt: Trừ phong giải hàn, chữa cảm lạnh
Rau mùi là một món ăn nhận được sự ưu ái và "ghét bỏ" trái ngược nhau ở 2 nhóm người. Một nhóm vô cùng yêu thích hương vị thơm đặc trưng này, nhưng nhóm c̣n lại lại không thể ăn được món rau có mùi đậm đặc như vậy.
Những người thích rau mùi sẽ cảm thấy loại rau gia vị này giống như sầu riêng, mặc dù mùi vị rất khó chịu, nhưng ăn vào lại rất ngon.
C̣n những người không thích th́ nghĩ rằng tốt nhất nên đổi tên thành "rau mùi hôi" để c̣n biết mà tránh nó.
Theo quan niệm Đông y, rau mùi có tính ấm, vị cay và đi vào phổi và lá lách sau khi ăn. V́ vậy, loại rau gia vị này có hiệu quả trong việc kích thích lá lách và điều trung ích khí, loại bỏ tiêu chảy, có tác dụng tốt trong việc điều trị táo bón, khó tiêu, khẩu vị kém, chán ăn, cảm lạnh, đau đầu, đau răng…
5, Rau diếp cá
Giá trị dinh dưỡng và trị liệu đặc biệt: Thanh nhiệt, giải độc, giảm sốt
Rau diếp cá có thể xem là "đại diện" cho nhóm những món ăn có mùi vị khó ưa, khó nuốt đối với nhiều người. Không phải ai cũng ăn được rau diếp cá v́ cái mùi tanh tanh, ngai ngái của nó.
Rau gia vị này được sử dụng phổ biến hơn trong các món ăn sống, ăn lạnh, và hương vị của nó được nhiều người nhận xét là thực sự rất tệ.
Tuy nhiên, nhóm người yêu thích món ăn này lại không đồng quan điểm đó. Nếu bạn đă thích ăn th́ rau diếp cá chính là một món ăn ngon.
Theo quan niệm Đông y, rau diếp cá có nhiều chức năng tốt cho sức khỏe, giống như một vị thuốc có thể giúp thanh nhiệt, giải độc, tiêu sưng, lợi tiểu, loại bỏ đờm và giảm ho, đồng thời có thể giảm đau và long đờm rất hiệu nghiệm.
Có thể nói, khẩu vị ăn uống của chúng ta là rất đa dạng, mỗi người mỗi vẻ. Cùng là một món ăn, nhưng mỗi người lại có cảm nhận khác nhau. Tuy nhiên, giá trị dinh dưỡng và trị liệu của chúng là không hề nhỏ. Chúng ta hăy nên tận dụng "món quà" dinh dưỡng này từ thiên nhiên.
“Hỏng” Gan V́ Uống Atiso & Trà Suốt Ngày - BS Lương Lễ Hoàng
Từ quan điểm “mát gan”, nhiều người đang dùng một số loại nước có pha dược thảo như nước uống suốt ngày. Việc sử dụng như thế là không đúng cách nên chẳng những đă không mát gan mà có khi c̣n hại gan một cách oan uổng. Dưới đây là hai thí dụ cụ thể:
Gan chưa mát, bụng đă trướng
Không thiếu người uống nước atisô cả lít mỗi ngày v́ nghe nói uống như thế vừa bổ gan vừa đẹp da vừa trị đau bao tử nhưng sau đó lại bị đầy hơi khó chịu, đến bữa ăn bụng đói cồn cào nhưng mới ăn vài miếng th́ đă no, trong khi con mắt c̣n thèm.
Atisô đúng là vị thuốc rất tốt để nhuận gan, lợi mật và để phục hồi nhu mô gan nên được dùng để giải độc cho cơ thể, nhất là ở đối tượng hút thuốc, uống rượu, làm việc trong môi trường ô nhiễm, người bị tăng mỡ máu… Người bị viêm loét dạ dày, tá tràng cũng nên dùng atisô hỗ trợ chức năng biến dưỡng chất béo nhằm giảm bớt gánh nặng cho lá gan, trái thận và khung ruột. Nên nhớ là vết loét trên niêm mạc dạ dày, tá tràng sẽ rất lâu lành ở người cao mỡ máu, béo ph́.
Nhưng không nên v́ thế mà tự đầu độc bằng lượng atisô quá cao. Bởi cũng v́ tác dụng tiết mật và co thắt túi mật để đẩy mật từ gan xuống ruột mà atisô nếu lạm dụng v́ dùng quá thường xuyên hoặc mỗi lần dùng quá nhiều th́ có thể gây co thắt toàn bộ cơ trơn của đường tiêu hóa. Cứ co vào dăn ra th́ vết loét khó lành đồng thời nạn nhân sớm muộn cũng đầy hơi trướng bụng.
Táo bón như chơi
Nhiều người có thói quen chỉ uống trà thay nước trắng. Cũng như atisô, trà, dù là trà xanh hay trà đen, cũng là thuốc tốt v́ hoạt chất kháng ôxy hóa trong trà (cụ thể là chất ECPG) có công năng pḥng chống xơ vữa mạch máu, ngăn ngừa ung thư cho đối tượng phải tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, với hóa chất công nghiệp, nông nghiệp… Bằng chứng là các nhà nghiên cứu gần đây đă khuyên nên uống trà xanh khoảng 30 phút trước khi ra nắng để hoạt chất trong trà rải đều khắp cơ thể nhằm phong bế tác hại của tia tử ngoại trong ánh nắng gay gắt.
Nhưng bên cạnh đó, có hai điểm bất lợi thấy rơ khi chúng ta uống hơn 1 lít nước trà trong ngày. Đó là: Chất chát trong trà khiến khung ruột co thắt rồi đến lúc thành co cứng. Ẩm khách v́ quá yêu trà sau đó sẽ trở thành nạn nhân của chứng táo bón; lượng sắt trong trà bao giờ cũng chiếm ưu thế khi tương tranh với các khoáng tố khác. Người yêu trà v́ thế tuy thừa sắt nhưng lại thiếu nhiều khoáng tố vi lượng khác như kẽm, crôm, mangan… Đây lại là những nhân tố cần thiết cho hệ miễn dịch, biến dưỡng, thần kinh giao cảm. Lạm dụng nước trà v́ thế có thể dẫn đến mệt mỏi, biếng ăn, buồn chán…
Tăng gánh nặng cho gan
Không chỉ riêng với atisô hay trà mà với cây thuốc nào cũng thế, người bệnh và ngay cả người chưa bệnh nhưng muốn pḥng bệnh cũng không nên tự ư dùng thuốc theo lời đồn. Đừng quên là hoạt chất nào muốn nên thuốc cũng thế, phải được lá gan chuyển hóa mới triển khai được tác dụng như mong muốn. Gan thậm chí phải làm việc đến hai lần v́ hoạt chất nào cũng vậy, dù là hóa chất tổng hợp hay dẫn xuất từ nguồn gốc thiên nhiên, sau khi tác dụng đều phải được gan biến thể lần nữa thành dạng không độc cho cơ thể trước khi theo đường bài tiết.
Mang hoạt chất vào cơ thể với liều lượng thái quá trong trường hợp không cần thiết th́ chỉ tăng thêm gánh nặng giải độc cho lá gan. Tệ hơn nữa, nếu lá gan trước đó đă mệt nhoài v́ gia chủ vướng một bệnh măn tính nào đó.
Ngay cả khi dùng thuốc bổ cũng phải cân nhắc lợi hại. Không có thứ thuốc nào như thiên hạ thường đồn thổi là nếu không bổ chiều dọc cũng bổ chiều ngang. V́ đă là thuốc th́ chỉ có thuốc tốt hay thuốc độc.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
