06/23/20
Tác giả lần đầu dự Viết Về Nước Mỹ 2018. Bà tên thật là Ngô Phương Liên, học Trưng Vương thời trung học, vượt biển qua Mỹ năm 79. Đi học lại gần 6 năm mới ra trường với bằng BS engineer năm 85. Hiện là cư dân ở Lafayette, Louisiana, c̣n vài năm nữa sẽ ... ăn tiền ǵà. Bút hiệu Pha Lê, theo chú giải vui của tác giả, không phải là trong veo như Pha Lê, mà là... Pha tṛ và Lê la!
Sau đây là bài viết mới nhất của cô.
Jenny, cô phóng viên Mỹ tuổi đời chưa quá 30.
Ra trường đại học Stanford với số điểm khá cao, sau vài năm lăn lóc với những tờ báo địa phương, Jenny được thâu nhận làm phóng viên tại một ṭa báo nổi tiếng tại Chicago.
Chuyến đi xa làm phóng sự đầu tiên của cô là bay sang Nhật, để viết về sự hồi sinh và công cuộc trùng tu của thành phố Miyako, một thành phố đă phút chốc bỗng trở thành b́nh địa khi cơn sóng thần Tohoku Tsunami khủng khiếp ập tới vào tháng 3, 2011.
Cô đă đi ḷng ṿng khắp nơi, điều làm cô sửng sốt nhất, là ở nhiều nơi, từ trong thư viện cho đến các nhà hàng, trên những bức tường, người ta vẽ h́nh một cậu bé Nhật với câu chuyện về nghĩa cử cao đẹp của cậu trong những ngày tang thương của thành phố.
Jenny vẫn c̣n nhớ đó là chuyện một cậu bé khoảng trên 10 tuổi, trong khi cậu bé đang xếp hàng chờ đợi tới phiên ḿnh được lănh hàng cứu trợ th́ bỗng một người lính cứu hỏa đến bên cạnh và đưa cho cậu một gói khá to với dấu Red Cross đóng bên trên, Đó là một gói hàng cứu trợ nhưng có đầy đủ những đồ gia dụng cần thiết và có cả một ít hiện kim cho một cá nhân. Khẽ nghiêng ḿnh kính cẩn cám ơn và trước đôi mắt ngạc nhiên của người lính cứu hỏa, cậu bé bước tới góc phố, nơi người ta đă đặt sẵn một thùng giấy to để quyên góp những phẩm vật sẽ được gởi đi cho những người kém may mắn khác. Nhón chân đặt gói quà vào trong thùng, cậu bé lặng lẽ bước về chỗ cũ và kiên nhẫn sắp hàng chờ đợi.
Câu chuyện thật đơn giản nhưng vô cùng xúc động đó đă nhanh chóng được loan truyền trên khắp thế giới. Hằng trăm hằng ngàn ư kiến, những lời cảm thông chia xẻ, cùng những câu ca ngợi nghĩa cử của cậu bé đă được gởi tới tấp trên internet, trên truyền thông truyền h́nh như những lời an ủi động viên trước những bất hạnh và khổ đau sau thảm họa sóng thần Tohoku Tsunami.
Sau một ngày lang thang trên đường phố Miyako, Jenny cảm thấy thật phí công khi cô phải viết bài phóng sự về sự hồi sinh và công cuộc xây dựng tái thiết của thành phố Miyako, Jenny thầm nghĩ:
- Người Nhật rất quật cường và dũng cảm, họ là một dân tộc biết biến đau thương thành sức mạnh, viết lời ca ngợi hoặc tán dương họ cũng bằng thừa.
Cho nên cô chợt nẩy ra ư tưởng mới là viết về tầm ảnh hưởng từ hành động cao cả của cậu bé đó với những người trẻ hôm nay.
Kết quả: Bài viết của Jenny khi phổ biến làm người đọc xúc động, ṭa báo hài ḷng. Ông chủ bút vui vẻ gợi ư cô có thể viết thêm về những người trẻ ở khắp nơi trên thế giới. Wow, cô mừng rỡ và quyết định cô sẽ tới Việt Nam.
Việt Nam, một đất nước tuy xa mà lại rất "gần" với cô. Rất gần v́ Brittney Nguyen, người bạn thân nhất của cô trong 4 năm đại học, là người Việt Nam. Năm đầu tiên cô và Brittney cùng chia xẻ chung một pḥng trong đại học xá. Brittney rất giỏi và rất lanh lẹ, nhưng điều mà Jenny cảm phục ở cô không phải sự thông minh mà chính là tinh thần lạc quan của Brittney. Trong bất cứ t́nh huống nào, cô bạn này luôn tin rằng:
- Tomorrow will be better than today / ngày mai sẽ tốt hơn hôm nay!
Lỡ t́nh trạng vẫn chưa "khá" hơn, th́ Brittney lại cắt nghĩa hoặc bằng một câu khôi hài nào đó, hay bằng một câu chuyện tiếu lâm mà cô luôn có sẵn trong đầu.
Brittney th́ dễ thương như vậy, mà gia đ́nh cô th́ càng tuyệt vời hơn nữa. Những ngày cuối tuần Jenny vẫn theo Brittney về nhà cô, một căn hộ chung cư 3 pḥng ngủ cho 5 người! Dù căn nhà khá chật chội và hơi thiếu tiện nghi nếu so với căn nhà rộng thênh thang của Jenny ở Chicago, nhưng chính nơi đây Jenny mới hiểu được thế nào là t́nh gia đ́nh. Cô đă được thưởng thức những món ăn Việt Nam, được hưởng những sự thương yêu, chăm sóc, lo lắng từ những người thân của Brittney. Cô đă rưng rưng nước mắt khi gọi gia đ́nh Brittney là gia đ́nh thứ hai của cô.
Khi nghe Jenny nói như thế, Brittney trả lời với một nụ cười tươi tắn trên môi:
- Nếu đây là gia đ́nh thứ hai, th́ Jenny sẽ có thêm một đất nước thứ hai, đó là Việt Nam, right?
Đúng như vậy và bây giờ Jenny đang ngồi trên một chuyến bay, bay về Việt Nam, một đất nước tuy xa xôi, nhưng lại rất gần gũi với cô. Trước ngày đi, ông chủ bút tờ báo đă nhấn mạnh là cô chỉ có một tuần. Trừ ngày bay đi, bay về, chỉ c̣n đúng ba 3 ngày thôi đấy nhé!
Sau gần 2 tiếng đồng hồ chờ đợi thủ tục để lấy được hành lư, Jenny chậm chạp kéo lê chiếc vali bước ra phía cổng phi trường. Cô thắc mắc tại sao mọi người cứ phải xô đẩy, chen lấn không sắp hàng, chính điều này càng khiến mọi công việc trở nên phức tạp và mất nhiều thời gian hơn.
Khi cánh cửa phi trường vừa bật mở, Jenny gần như dội ngược về phía sau bởi hơi nóng hừng hực từ bên ngoài như táp vào mặt cô. Ngần ngừ vài giây, cô bước ra, bên ngoài khung cảnh thật tấp nập, xô bồ, mọi người bước đi vội vă như ma đuổi!
H́nh như 24 tiếng đồng hồ vẫn không đủ cho người Việt Nam, đó là cảm nhận đầu tiên của Jenny về đất nước này. Cảm thấy thật mệt mỏi v́ chuyến bay quá dài, cộng với sự chờ đợi không cần thiết nơi cửa phi trường, Jenny giơ tay vẫy chiếc taxi, cô quyết định về nghỉ tại khách sạn đêm nay, ngày mai sẽ bắt đầu một ngày mới cho bài phóng sự của cô về những người trẻ Viet Nam.
Bây giờ Jenny đang ngồi trong pḥng ăn của khách sạn để dùng bữa điểm tâm với một người thông dịch.
Trước khi lên đường sang Việt Nam, cô bạn Brittney đă khăng khăng bắt Jenny phải có một hướng dẫn viên vừa phải là người bản xứ, vừa phải biết tiếng Anh, để giúp cô đi thăm viếng thành phố, và Brittney đă giúp bạn t́m được người đó. Bà Hằng, một phụ nữ trung niên tuổi trên 50, khuôn mặt khả ái với nụ cười dịu dàng đằm thắm trên môi và nhất là cách phát âm tiếng Anh của bà khá chính xác khiến Jenny thật hài ḷng. Khi Jenny nói điều này, bà Hằng chỉ mỉm cười khiêm tốn khẽ đáp:
- Tôi là giáo sư Anh văn của một trường đại học thành phố.
Jenny ngạc nhiên:
- Giảng sư dạy đại học mà tại sao bà lại làm thêm công việc này?
Hơi bất ngờ v́ câu hỏi của Jenny, bà Hằng ngập ngừng vài giây rồi nói:
-Thật ra đây là cơ hội cho những người dạy Anh văn như chúng tôi luyện giọng. Ngày xưa, khi tôi c̣n là học sinh, ngoài giờ học chính, chúng tôi thường ghi danh học thêm những course Anh Văn bên ngoài. Trước đây trung tâm Hội Việt Mỹ thường có những pḥng thính thị cho chúng tôi luyện giọng, bây giờ th́ không c̣n nữa.
Rồi bà bỗng đổi giọng vui vẻ nói:
- Dù sao đi nữa đây là một công việc vừa giúp tôi trau giồi nghiệp vụ, vừa được trả lương, c̣n ǵ bằng!
Vừa nghe xong câu đó, Jenny bật cười thoải mái.
Khi nắng chiều đă nhạt dần và cái nóng đă bớt gay gắt, Jenny và bà Hằng đang ngồi nơi quán ăn ở một góc đường. Cô đă đi lang thang qua nhiều dăy phố, đă thu vào ống kính của cô nhiều h́nh ảnh của đất nước này. Là một phóng viên, cô đă đi nhiều nơi trên thế giới, nhưng điều làm cô kinh ngạc hơn hết là sự tương phản rất rơ nét giữa cái giàu và cái nghèo tại đây.
Trên đường phố chật hẹp, cô luôn nh́n thấy vài chiếc xe hơi thật đắt giá sang trọng đang cố luồn lách, chèn lấn để vượt qua những ḍng xe hai bánh, lẫn lộn cả những chiếc xe đạp trầy sơn cũ kỹ. Ở đây tất cả mọi người đều hối hả, hấp tấp, vội vàng khiến Jenny cảm thấy chóng mặt và cổ họng cô thật khô rát, Jenny quay lại nhờ bà Hằng gọi cho ḿnh một "ly chanh đường." Cô phát âm bằng tiếng Việt 3 chữ đó khá rơ ràng khiến bà Hằng thoáng ngạc nhiên. Có ǵ đâu, Jenny mỉm cười kể:
- Nhiều lần Brittney vẫn nói nếu có dịp trở về Saigon, cô sẽ gọi một ly chanh đường v́ cô vẫn thường nghe các ông nhạc sĩ rên rỉ "... uống ly chanh đường, uống môi em ngọt..." nên cô muốn thử xem sao!
Bà Hằng bật cười thành tiếng, nhưng h́nh như trong đáy mắt bà chợt thoáng hiện một chút tiếc nuối xót xa.
Jenny nh́n quanh quan sát, cũng vẫn chỉ là khung cảnh cũ với những cụ già hay những em bé mệt mỏi với xấp vé số trên tay đang cố mời chào mọi người mua giúp. Những người hành khất già nua, bệnh hoạn ngồi la liệt chờ sự bố thí của người qua lại, chợt Jenny bắt gặp h́nh ảnh khiến cô khựng lại. Nơi cuối dăy bàn sát tường, một cậu bé đang ngồi bó gối im ĺm, cạnh cậu bé là một chú chó nhỏ.
H́nh ảnh này khiến Jenny chợt nhớ đến phim Charlie Chaplin cô vẫn coi ngày c̣n bé. Cái anh chàng Charlie này thường đóng cảnh nghèo khổ với một khuôn mặt rầu rĩ, thiểu năo, bên cạnh cũng có một chú chó con. Đưa máy ảnh lên chụp cậu bé qua vài góc cạnh, Jenny quay sang bà Hằng ngỏ ư cô muốn gặp cậu bé. Khẽ gật đầu, bà Hằng lặng lẽ bước về hướng cậu nhỏ đang ngồi.
Bước tới và đứng sát cạnh bàn Jenny, nhưng cậu bé vẫn cúi gằm mặt và hai tay buông thơng, chỉ có chú chó con vẫn hồn nhiên vẫy đuôi chạy loanh quanh. Jenny lặng lẽ kín đáo quan sát, cô thấy tim ḿnh nhói đau khi nh́n thân h́nh gầy g̣ của cậu bé trong chiếc áo thun rộng thùng th́nh và rách lỗ chỗ. Cậu bé chắc chỉ khoảng trên 10 tuổi, Jenny thầm nghĩ, cô khẽ rút trong túi áo một khoản tiền và nhẹ nhàng nhét vào tay cậu bé. Cô nhờ bà Hằng nói với cậu những câu vỗ về an ủi. Bây giờ cậu bé mới ngẩng mặt lên lư nhí cám ơn, Jenny thoáng giật ḿnh, v́ trên khuôn mặt lem luốt xanh xao là đôi mắt sáng, trong veo, đen láy toát lên sự linh hoạt, thông minh. "Đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn," Brittney thường hay đùa nói với cô như thế.
Sẵn trên bàn c̣n vài chiếc bánh bao, Jenny với tay đưa cho cậu bé hai chiếc bánh, đưa hai tay đón nhận, cậu cúi đầu thật thấp thay cho lời cám ơn và quay bước trở về góc tối nơi cậu ngồi lúc năy. Jenny đưa máy h́nh lên, cô đă sẵn sàng chụp những bức h́nh cậu bé và chú chó nhỏ cùng ngẫu nghiến ăn chiếc bánh, nhưng ô ḱa, Jenny bỏ máy h́nh xuống sững người nh́n.
Cậu bé mở chiếc túi ny lông cậu vẫn đeo bên hông, bỏ một chiếc bánh vào. Tần ngần vài giây, cậu lại bẻ chiếc bánh c̣n lại làm đôi, bỏ trở lại bao và cột lại cẩn thận. C̣n nửa chiếc bánh trên tay, cậu bé vừa ăn vừa đút cho chú chó nhỏ năy giờ vẫn ngoan ngoăn đứng chờ.
Bây giờ Jenny cảm thấy thật tức giận, tại sao cậu bé có thể "ăn chận" phần bánh của chú chó bé nhỏ như vậy. Cô nhớ tới bên Mỹ, nhà cô có hai chú chó, hằng tuần mẹ cô vẫn phải khệ nệ bưng về những bao thức ăn được biến chế đặc biệt cho từng loại chó khác nhau với những "khẩu vị" khác nhau, khi th́ cá, lúc th́ ḅ hay gà. Rồi cứ hai tuần một lần, mẹ cô phải chở hai chú chó nhỏ này đến những trung tâm để họ chăm sóc, o bế bộ lông và cắt tỉa bộ móng của chúng, "Pets are people too! Thú vật cũng là con người!" Jenny luôn đươc nhắc nhở và bảo ban như vậy.
Nh́n chú chó vẫn đang liếm láp thèm thuồng, không dằn ḷng nổi, Jenny cầm nguyên chiếc bánh bước về phía cậu bé, trước đôi mắt ngỡ ngàng của bà Hằng và cái nh́n sững sờ của cậu, cô đút cho chú chó trọn vẹn chiếc bánh, nhưng Jenny cũng kịp nh́n thấy đôi môi mím chặt của cậu bé, trước khi cậu quay mặt nh́n về hướng khác.
Trời đă bắt đầu tối đen, Jenny vẫn ngồi nói chuyện với bà Hằng, nhưng cô mơ hồ cảm thấy bà trở nên tư lự và khép kín hơn, giọng nói của bà không c̣n cởi mở, vồn vă như lúc ban đầu. Bây giờ cậu bé đang đứng trước mặt Jenny, cậu nhờ bà Hằng cám ơn cô về những cái bánh và nhất là cô đă cho chú chó nhỏ của cậu một bữa tối no nê, đêm nay chắc chắn nó sẽ ngủ yên không làm phiền cậu.
Khẽ mỉm cười, Jenny giảng nghĩa cho cậu bé hiểu chó là người bạn vừa thân thiết, vừa trung thành với con người, cho nên cậu phải thương yêu và đối xử vừa đặc biệt, vừa công bằng với chúng. Bà Hằng thông dịch những câu nói đó cho cậu bé, nhưng đôi mắt bà xót xa như muốn nói thật nhiều những ư nghĩ trong đầu bà, nhưng bà đành khẽ thở dài cúi mặt.
Cúi đầu chào Jenny, cậu bé và chú chó quay bước, hối hả băng qua đường. Chăm chú nh́n theo bóng dáng vội vă của cậu bé, bỗng Jenny nẩy ra một ư định táo bạo, cô quay sang vắn tắt nói với bà Hằng cô sẽ đi theo và t́m xem chỗ ở của cậu bé và chú chó nhỏ. Không kịp chờ ư kiến của bà, Jenny đă đứng bật dậy và phóng theo cậu bé.
Khẽ thở dài, bà Hằng đành lật đật tất tả bước theo bóng Jenny. Không mấy khó khăn, Jenny đă bắt kịp cậu bé, nhưng không muốn cậu biết có người theo dơi, cô cố giữ một khoảng cách khá xa.
Sau khi băng qua hai góc phố, vài con đường, cuối cùng cậu bé và chú chó nhỏ dừng lại dưới mái hiên của một tiệm sách đă đóng cửa. Jenny và bà Hằng vội ngồi thụp xuống bên lùm cây cách đó không xa, cô cố nhướng mắt nh́n về phía trước. H́nh như cậu bé đang t́m ai, cậu nhớn nhác ngó quanh, chú chó cũng sủa lên vài tiếng.
Bỗng từ trong góc tối một bóng người xuất hiện, đúng ra là một người đàn ông, nhưng ông lê "bước" ra bằng hai bàn tay, bởi đôi chân ông đă cụt qua quá khỏi đầu gối. Bên cạnh ông là một bé trai nhỏ khoảng 3, 4 tuổi. Cậu bé vội bước tới khẽ d́u ông và dắt tay người em trai nhỏ. Họ cùng ngồi xuống bên vệ đường, cậu mở vội chiếc túi và lôi ra chiếc bánh cậu để dành ban năy đưa cho người đàn ông, xong cậu quay sang ôm người em nhỏ vào ḷng, cậu từ tốn đút từng miếng bánh nhỏ cho em. Điều kỳ lạ là chú chó nhỏ vẫn đứng yên lặng vẫy đuôi, dường như đây là h́nh ảnh rất quen thuộc mà nó thấy mỗi ngày.
Jenny gần muốn như ngă khụyu khi nh́n h́nh ảnh đó, cô phải ngồi bệt ngay xuống bên vệ đường. Cô chợt nhớ lại lời khuyên của cô với cậu bé khi năy là hăy thương yêu loài vật, rồi cô lại liên tưởng những tháng ngày cô c̣n bé. Chỉ một bữa ăn sáng không đúng ư, chỉ v́ không có đôi giầy đồng mầu với chiếc váy, cô đă giận mẹ cô cả tuần, không nói năng, thậm chí có lúc cô c̣n muốn "run away from home," bỏ nhà đi bụi đời! Những lời cô vừa cao giọng giảng giải cho cậu bé thật lố bịch biết bao. So sánh với cậu bé, Jenny cảm thấy ḿnh chỉ như là một giọt nước trước một đại dương bao la.
Tḥ tay vào túi vét hết tất cả những đồng tiền cuối cùng, Jenny quay sang bà Hằng. Bà vẫn ngồi bó gối im ĺm, đầu cúi thấp, bóng tối che khuất nên Jenny không thể nh́n thấy khuôn mặt bà cũng đang nhạt nḥa nước mắt.
Vừa dúi vào tay bà những tờ tiền, có tờ c̣n hơi ướt v́ thấm nước mắt của cô, Jenny thổn thức nói:
- Hăy nói với cậu bé ấy là tôi xin lỗi, hăy tha thứ cho tôi.
Trước khi bà Hằng kịp trả lời, cô đă vụt đứng lên và chạy ngược về phía khách sạn.
Suốt ngày hôm sau, Jenny và bà Hằng đă ngồi chờ cậu bé tại quán ăn, cô cũng quay lại góc phố đêm qua, đi loanh quanh mong sao gặp lại được cậu bé và chú chó, nhưng cậu bé vẫn biệt tăm. Sáng nay khi chia tay với bà Hằng, cô đă để lại số phone riêng của cô, hy vọng bà sẽ t́m ra cậu nhỏ và chú chó.
Khi nghe Jenny hứa sẽ quay lại đây và sẽ ở lại lâu hơn, bà Hằng nhẹ nhàng nói:
- Đến với Việt Nam, đôi khi một ngày cũng quá đủ, nhưng lắm lúc một trăm ngày vẫn cảm thấy thiếu!
Nói xong bà khẽ xiết chặt tay cô và chúc lời thượng lộ b́nh an.
Đưa tay cột lại dây an toàn, Jenny khẽ tựa đầu vào ghế. Cô chợt nhớ đến h́nh ảnh cậu bé người Nhật của Miyako và cậu bé Việt Nam của của Saigon. Cả hai đều có một tấm ḷng vị tha bao la, nghĩ đến người khác hơn nghĩ đến ḿnh, cả hai đúng là có trái tim thật nhân ái tuyệt vời. Nhưng rồi cô bỗng so sánh, cùng bằng nhau số tuổi, nhưng 2 h́nh ảnh, 2 cuộc đời sao quá khác biệt.
Cậu bé người Nhật rất có thể ngay ngày hôm đó, cậu sẽ được đưa tới một nơi tạm trú, cậu có thể vẫn có những bữa ăn nóng sốt, chăn ấm nệm êm, từ những trung tâm cứu trợ, hay từ chính những người hàng xóm tốt bụng đầy ḷng nhân ái.
Có thể cậu phải hứng chịu những sự đau thương, mất mát những người thân yêu của cậu, nhưng chắc chắn cậu bé vẫn được sống lại trong ṿng tay che chở, ấp ủ thương yêu của những người thân c̣n lại trong gia đ́nh. Cậu rồi sẽ vẫn chân sáo đến trường, những khổ đau rồi cũng sẽ ch́m dần vào quá khứ. Cậu bé vẫn có một tương lai tươi sáng trước mặt.
C̣n cậu bé Việt Nam đáng thương kia, đừng nói đến tương lai với cậu, với cậu chỉ có ngày mai là làm sao kiếm đủ thức ăn cho người cha già tàn tật và cho cậu em nhỏ dại. Cậu bé là cần câu cơm cho cái gia đ́nh khốn khổ dù cậu chỉ mới hơn 10 tuổi, cái tuổi mà đáng lẽ cậu chỉ biết học hành vui chơi. Đôi mắt trong sáng đầy ắp t́nh thương kia liệu có biến đổi trước những tàn bạo khắc nghiệt của đường phố, hay những bầm dập của cuộc đời.
Jenny cảm thấy như có bàn tay ai đang bóp nát trái tim cô. Nước mắt quanh vành mi, Jenny khẽ kéo tấm che cửa sổ máy bay lên, bên ngoài mặt trời vừa ló dạng, ánh lên những tia sáng ban mai trên những đám mây vàng rực rỡ, chợt Jenny nhớ đến một bài nhạc mà cô đă hát bao lần trong đại học:
We are the world ,
We are the children ,
We are the ones who make a brighter day,
So let's start giving
. . .
It's true we'll make a better day
Just YOU and ME
Phải, chính bạn và tôi, chúng ta sẽ tạo nên những ngày tươi đẹp hơn. Jenny cảm thấy như chợt có một làn hơi ấm áp đang len nhẹ vào hồn cô. Cô chưa biết ḿnh sẽ phải viết thế nào về cậu bé Việt Nam nhưng biết rơ đây là nơi cô sẽ c̣n trở lại. Chắc phải rủ cô bạn thân Brittney cùng trở lại và ở lại lâu hơn.
Jenny nhè nhẹ khép đôi mắt và ch́m dần vào giấc ngủ thật êm đềm có lẽ v́ "con tim đă vui trở lại!"
Thật ra khi Jenny ca ngợi cậu bé người Nhật và cậu bé Việt Nam, cô gọi đó là những người có trái tim nhân ái tuyệt vời, nhưng cô đâu biết, chính cô cũng là người có trái tim thật từ bi.
Cô cũng không biết người Việt chúng ta thường gọi những tấm ḷng nhân ái, từ bi là 'Trái Tim Bồ Tát."
Pha Lê