Nhớ 'một câu nhịn chín câu lành', người Việt sẽ không hung dữ
Hơn nhau không phải ở nắm đấm mà là ở khả năng học tập, làm việc, chia sẻ, thương yêu, tử tế với ḿnh, với người trong mối quan hệ với cuộc sống xung quanh!
Hạ cẳng tay, thượng cẳng chân sau khi va chạm giao thông - Ảnh do bạn đọc cung cấp
Cách đây mấy bữa, trên đường đi làm về, tôi thấy một đám đông ở Hàng Xanh (Q.B́nh Thạnh, TP.HCM), nghĩ là có kẹt xe. Tới gần mới phát hiện là vừa có vụ va quẹt và hai tài xế đang căi nhau, người đi đường ngang qua ai cũng lắc đầu.
Chuyện va quẹt trên phố đông như Sài G̣n giờ tan tầm là chuyện cơm bữa, nếu cảm thông và chia sẻ được th́ có lẽ người ta sẽ nhẹ nhàng cho qua, tôi nghĩ vậy!
Môi trường nhiều mầm mống bạo lực
Thường người ta sẽ nổi nóng khi gặp một chuyện bất như ư nào đó, như vừa bị sếp la, ra cổng cơ quan bảo vệ đùa một câu, liền sân si. Nỗi buồn, sự bực bội là thứ năng lượng chi phối hành xử khiến người ta không thể kiềm chế được cơn tức dâng lên, lây sang người khác.
V́ vậy, có người dễ nổi nóng đă cảnh báo: "Thấy tôi ‘khó ở’ là tránh xa xa giùm, không ăn mắng ráng chịu". Theo đó, người nóng lâu ngày họ cũng biết tính khí của ḿnh nên có "chống chỉ định" chuyện nói đùa, tiếp xúc lúc họ đang không vui, căng thẳng. Thực ra, khi quá mệt mỏi, phiền muộn trong ḷng, ta không c̣n giữ được ḿnh.
Có người bạn của tôi b́nh thường hiền queo, ai nói ǵ cũng cười. Bỗng một ngày, tôi hỏi "sao buồn dữ rứa?" lại bị bạn nạt cho một câu nghe chưng hửng. Trời, bạn ḿnh đây sao? Mới đầu tôi phản ứng vậy, nhưng chợt dừng lại v́ nhớ ra, đây không phải là bản chất của bạn. Có thể bạn đang có một nỗi niềm, áp lực từ cuộc sống, gia đ́nh, t́nh yêu hoặc bản thân đang trải qua bệnh tật, sự cố…
Ai cũng có lúc nóng giận, nếu ḿnh hiểu th́ sẽ không khiến ngọn lửa trong họ cháy phừng. Tôi im lặng và không bỏ mặc, cuối cùng cũng nghe được thổ lộ từ bạn. Bạn bị nhiều áp lực trong công việc: sếp chèn ép, đồng nghiệp t́m cách chơi khăm, lương không cao, phải chật vật trang trải cuộc sống…
Tất nhiên, nhiều người khó khăn hơn nhưng họ không nổi nóng. Đó là tính cách và sức chịu đựng của từng người. Sự nóng tính là một thói quen được huấn tập hằng ngày theo nguyên lư:
"Thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận".
V́ thế, các chuyên gia tâm lư khi chia sẻ với tôi về thói vũ phu của chồng vẫn thường lưu ư, có thể anh ấy từng bị bạo hành lúc nhỏ, từng sống gần những gia đ́nh lớn tiếng, ồn ào đánh căi nhau như cơm bữa.
Sự tác động của cuộc sống xung quanh lên tính cách con người theo hướng đó được ông bà xưa đúc kết rằng "gần mực th́ đen". Cái đen đó cần có thời gian thanh lọc để dần trắng, nhưng nếu vẫn tiếp tục nuôi dưỡng trong môi trường đen hơn th́ sẽ đen đậm hơn.
Ngày nay các văn hóa phẩm mang tính bạo lực vẫn đầy rẫy trên mạng và tồn tại trong cuộc sống, giải trí của nhiều người: từ game online đến phim ảnh. Thường ngày tiếp xúc với sự đánh đấm, máu me trong các "thức ăn tinh thần" đó khiến năo quen với những "mùi vị" của bạo lực, từ đó hành xử theo.
Những kẻ "giang hồ mạng" được ngưỡng mộ và thu tiền trăm triệu cũng chính là một "h́nh tượng" khiến người ta thay đổi suy nghĩ: cần ǵ học hành, tử tế, chỉ cần có "số má" là có thể lên đời.
Môi trường bên ngoài đă vậy, trong nhà trường, gia đ́nh cũng đầy mầm mống bạo lực, tránh sao người trẻ không hoang mang và hành xử theo cách tương tự. Đây mới là điều đáng lo, và người lớn muốn thay đổi không khí bạo lực lan tràn th́ chính bản thân phải nỗ lực để ứng xử nhẹ nhàng với nhau trước.
Nhẫn để yêu thương
Không thể có kết cục tốt với những người nóng nảy. Nhân vật Trương Phi trong Tam Quốc Chí là h́nh mẫu của nóng tính dẫn đến hư sự và mang họa sát thân. Ai cũng nóng nảy trong hành xử th́ chiến tranh sẽ nổ ra, thương vong là tất yếu.
Một câu nói đùa cũng thành chuyện lớn v́ con người ta quá nóng, quá hung dữ; đi nhậu lo hát karaoke cũng bị đánh chết th́… ôi thôi, cuộc sống quá kinh khủng. Pháp luật cần nghiêm minh để trừng trị việc vô cớ đánh, giết người nhưng đó là xử lư phần ngọn, c̣n cái gốc vẫn là giáo dục.
Làm sao để con người có thể chậm lại để phân tích kỹ hơn từng câu nói, từng biểu hiện của người khác, trong đó có thân nhân, bạn bè ḿnh để không chụp mũ rồi hành xử như người điên, người say?
Sống thiền hay b́nh tĩnh sống, sống chậm, sống có chánh niệm… là những cách sống theo tinh thần "nhẫn để yêu thương". Đầu tiên là thương ḿnh. Một người chỉ được người khác tin tưởng, nể trọng và giao việc khi có sự chín chắn, điềm tĩnh trong xử lư. Như vậy, người sống có lư trí, điềm tĩnh chính là cách sống lợi lạc tự thân.
C̣n cái lợi cho người xung quanh, nhất là người thân - thương th́ cũng dễ dàng để thấy. Con cái sẽ học được nhiều điều hay ho từ bố mẹ có cách sống nhẹ nhàng, t́nh cảm. Đó mới là gia tài quư giá để lại cho con.
Hành xử nóng tính dẫn tới hư việc, hại người th́ ṿng lao lư chờ ḿnh là chắc chắn. Một khi đă gây ra sự cố mới hối th́ đâu c̣n kịp. Nhiều người b́nh luận thiếu niên 16 tuổi rút dao đâm chết người nhắc ḿnh chuyện chạy xe chính là "anh hùng rơm", chứng tỏ với bạn gái nhưng rồi được ǵ sau lần ra tay đó? Tù tội và có thể mất luôn bạn gái.
Ai đợi và ai chấp nhận một người giết người làm người yêu, người chồng, người cha tương lai?
Thực ra, sân si - ai cũng có. Cái chính là cách quản lư năng lương tiêu cực đó để những năng lượng tích cực phát triển. Để làm được điều đó, phải xây dựng lối sống nhân văn từ chính mỗi gia đ́nh, người lớn dạy trẻ nhẫn nhịn để an lành như ông bà ḿnh nhắc "một câu nhịn chín câu lành".
HIểu Biết Nghiệp Lực: Đôi Khi Những Khổ Đau Lớn Nhất Lại Tạo Ra Một Tinh Thần Lành Mạnh
Một nhà sư thông thái chỉnh đốn một lái buôn: "Đừng có tự suy diễn mộng tưởng. Ông trời thực ra công bằng với chúng ta" (Zhang Cuiying)
Đôi khi những khổ đau lớn nhất lại tạo ra một tinh thần lành mạnh
Vào đời nhà Thanh, Triệu Đức Phương, cha của ba người con trai, có một cuộc sống rất sung túc. Ông cảm thấy rất may mắn khi ba đứa con của ḿnh đều đă thành gia thất.
Tuy nhiên, vào lễ mừng thọ 60 của ông Triệu, ông đă thú nhận với ba người con của ḿnh rằng khi mới bắt đầu khởi nghiệp, ông đă cố ư cân gian để lừa người cấp hàng và khách hàng của ḿnh. Mỗi khi ông mua thứ ǵ, cái cân sẽ cho kết quả ít hơn, và khi ông bán món ǵ, cái cân sẽ đưa ra số lớn hơn.
“Đó là lư do tại sao ông bán vải bông bị phá sản sau khi ta mua hàng ngàn kg vải bông của ông ấy. Ông ta đă cố gắng một cách tuyệt vọng để cứu văn nhưng đă chết v́ bệnh thương hàn 20 năm trước. Ta vẫn c̣n cảm thấy có lỗi với ông ấy cho đến tận bây giờ”, ông Triệu nói.
“Cũng c̣n có một ông bán thảo dược đă mất sau khi ta lừa ông ấy bằng cái cân của ta. C̣n có những người khác nữa, nhưng hai người đó là bị lừa nhiều nhất. Kể cả khi ta bây giờ có cuộc sống giàu có và hạnh phúc, mỗi khi ta nghĩ đến những người đă chết bởi việc làm của ta, ta thấy đầy tội lỗi đến mức không thể ngủ được”.
“Để được thanh thản, bây giờ ta đă quyết huỷ cái cân này trước mặt tất cả các con, và ta thề là từ nay ta sẽ hành xử trung thực”
Những người con hoan nghênh quyết định của ông “Cha à, đây mới là cách làm đúng. Chúng con hoàn toàn ủng hộ quyết định của cha”, một người con hân hoan nói. Thế là ông Triệu ngay lập tức đập vỡ cái cân tội lỗi, giữ lời hứa cư xử trung thực và làm những việc tốt kể từ đó.
Tuy nhiên, không lâu sau gia đ́nh ông Triệu đă gặp bất hạnh. Đầu tiên, con trai cả của ông mất đột ngột do bệnh tật. Sau đó anh thứ hai cũng qua đời do một chứng bệnh kỳ lạ, và người vợ goá đă đi theo người đàn ông khác. Rồi người con thứ ba bất ngờ mang bệnh và mất không lâu sau. Khi đó vợ của người con thứ ba đang mang thai.
Trải qua những bất hạnh đột ngột này, ông Triệu cảm thấy rất buồn và mơ hồ.
“Khi ta đi lừa lọc người khác, ta sống hạnh phúc với con cái kề bên”, ông phàn nàn. “ Bây giờ ta đang cố gắng hết sức làm người tốt, th́ những điều không may lại lần lượt kéo đến. Có vẻ như câu thành ngữ Trung Hoa ‘Thiện hữu thiện báo, ác hữu ác báo’ là hoàn toàn sai lầm”.
Hàng xóm của ông Triệu rất cảm thông cho ông và gia đ́nh.
Một ngày kia, người con dâu của ông Triệu trở dạ. Tuy nhiên, sau ba ngày lâm bồn, đứa bé vẫn chưa chịu ra. Các bà đỡ lần lượt được mời đến, nhưng đều vô vọng và không biết làm cách nào.
Ông Triệu ngày càng lo lắng. Đúng lúc đó, một vị sư gơ cửa xin khất thực. Gia nhân của ông Triệu đă cố đuổi nhà sư đi, nhưng nhà sư đă nói rằng ông có phương thuốc đặc hiệu cho gia chủ. Nhà sư ngay lập tức được trọng vọng như thượng khách.
“Ta là một nhà sư lang thang. Ta đi theo định mệnh an bài”, nhà sư nói với ông Triệu. Sau đó ông đưa cho ông Triệu phương thuốc, và ông Triệu đă sai đầy tớ cấp tốc đưa thuốc cho con dâu. Vài phút sau, người hầu báo lại là người con đau đă sinh con trai sau khi dùng thuốc.
Ông Triệu vui mừng. Ông biểu đạt ḷng biết ơn đến nhà sư và thết đăi một bữa thịnh soạn tối hôm đó.
Trong khi dùng bữa tối, ông Triệu hỏi nhà sư, “thưa sư phụ, con có thể hỏi ngài một câu mà con thắc mắc từ lâu được không ạ?” Nhà sư gật đầu.
Vừa thở dài, ông Triệu kể với nhà sư “Con thật xấu hổ khi phải nói rằng con lập nghiệp bằng cách dùng một cái cân gian để lừa gạt người khác. Con quyết tâm trở thành người tốt vào năm ngoái và phá huỷ cái cân. Tuy nhiên, ngay sau khi con phá cái cân, con bắt đầu gặp hết bất hạnh này đến bất hạnh khác."
"Con đă mất ba người con trai trong thời gian ngắn chỉ sáu tháng, và hai con dâu đă rời bỏ chúng con. Thật may là người con dâu thứ ba đă cho chúng con đứa cháu nội này. Tại sao lại có một gia đ́nh hạnh phúc khi con lừa dối người khác, nhưng ngay khi con quyết định làm việc tốt, th́ tất cả những bất hạnh này lại gơ cửa nhà con?"
Nhà sư cười to sau khi nghe câu chuyện của ông Triệu, và trả lời lại : "Đừng có tự suy diễn mộng tưởng. Ông trời đối xử thực sự là rất công bằng đối với chúng ta. Người con cả của ông là đầu thai của người bán vải bông mà đă bị chết sau khi bị ông lừa gạt, và người con trai thứ chính là hiện thân của người bán thảo dược."
"Người con trai thứ ba cũng ra đời do tất cả những việc làm xấu mà ông đă tích lũy thành, và cả ba người con ông đến thế giới này để làm đổ nát ông và gia đ́nh ông, thế nên ông sẽ đói mà chết trong tuổi già. Tuy vậy, từ khi ông quyết tâm làm điều tốt, thần thánh đă thể hiện sự thương cảm đối với ông và đă thu hồi lại ba người con ông. Ông đă có thể thoát khỏi định mệnh đó."
Sau khi nghe xong, Triệu cảm thấy như vừa tỉnh khỏi cơn mê. Ông cảm tạ nhà sư về việc đă giảng giải hoàn cảnh cho ông, nhưng ông cũng thắc mắc hỏi nhà sư về đứa cháu nội, phải chăng nó cũng đến để đ̣i các nợ khác từ ông.
"Tất cả các món nợ đă được trả sau chuỗi bất hạnh vừa rồi," nhà sử trả lời với một nụ cười. "Đứa cháu của ông đến để đem lại may mắn và hạnh phúc cho gia đ́nh. Nó sẽ được hưởng tiếng thơm bời v́ quyết định làm điều tốt cho người khác của ông. Đây là phần thưởng giành cho việc ông chọn làm điều tốt."
Ông Triệu đă rất hài ḷng và trở nên vững tâm thực thi các điều tốt trong hết phần đời c̣n lại.
Câu chuyện này thể hiện câu nói cổ của Trung Hoa: "Nếu một gia đ́nh tốt gặp nhiều tai ương, đó có thể là họ đang trả nghiệp hoặc món nợ từ người đời trước. Một khi món nợ đă được trả, họ sẽ hương một cuộc sống hạnh phúc."
Nó có uy đến nỗi không cần vồ, chỉ cần trừng mắt một cái th́ chú chuột xấu số kia phải chết cứng. Mèo ta có tính kiên nhẫn là phục kích chuột, và có tài đánh hơi, khiến cho bầy chuột ngày đêm lo sợ.
Một hôm, t́nh thế khẩn cấp, Chuột chú ra lệnh tập họp một ḍng họ nhà chuột lại để bàn việc .
Thần dân nhà Chuột có mặt đầy đủ. Chuột chúa nói:
- Con mèo độc ác kia quả là một Sát tinh đối với chúng tạ Nó sát hại con cháu ta không biết bao nhiêu mạng. Các ngươi có kế hoạch ǵ để bảo tồn ṇi giống ta không.
Bầy chuột đưa mắt nh́n nhau run sợ. Bỗng có chú chuột nhắt đưa ư kiến:
- Không ǵ bằng chúng ta bỏ nơi này đi đến nơi khác lập nghiệp!
Chuột chúa lắc đầu:
- Không dễ đâu! Dẫu ǵ cũng là quê hương của ta. Vả lại nơi khác chưa chắc đă không có mèo. Hơn nữa, nơi kia thức ăn có dồi dào không? Thổ ngơi có thích hợp không?
Nghe Chuột Chúa nói thế, ai nấy đều lặng thinh. Bỗng mụ chuột già nói:
- Cổ nhân có câu: "Một cọp khó cự bầy chồn". Mấy bác Chuột Cống, Chuột Chù bự con cần phải liên kết với nhau phục kích, bất ngờ tấn công mèo, đánh cho nó một trận chắc chắn loài độc ác đó không dám bén mảng đến nữa.
Chuột chúa nói:
- Mèo đánh hơi tài lắm, không phục kích nó được đâu! Vả lại một cái nhảy cao của nó cao tới trời, dẫu chúng ta có ngàn chuột cũng không làm ǵ được mèo!
Bấy giờ có một chú chuột tham mưu dơng dạc nói:
- Không cần phục kích, cũng không cần đi xa, tôi có một diệu kế. Hăy lấy chuông đeo vào cổ mèo. Khi ta nghe tiếng chuông là biết sát tinh đến, ta chui vào hang là xong!
Bầy chuột nh́n nhau run sợ, không ai lên tiếng. Chuột chúa thở dài nói:
- Nói th́ dễ, thực hành th́ mới là khó!
Ngô Nguyên Phi
Lời Bàn: Xưa nay nhiều người chủ trương 'Biết và làm' có nhiều ư kiến khác nhau. Có người cho rằng: 'Khó biết àm dễ', có người nói ngược lại: 'Biết dễ làm khó', lại có người nói: 'Biết và làm phải đi đôi'. Dù ǵ, tất cả đều ở trên lư thuyết. Bài ngụ ngôn ở đây đưa ra một trường hợp nan xử, trăm mưu ngàn kế, không kế nào thành, bỗng có một sáng kiến 'đeo chuông vào cổ . . . tử thần' Mới nghe tưởng dễ, ai nấy đều vui mừng. Một phần họ cho đó là sáng kiến hay, nhưng phần lớn ai nấy đều nghĩ rằng: 'Ai đó làm thế cho ḿnh, chứ ḿnh không nhúng tay vào việc nguy hiểm'. Kết quả không ai dám làm công việc đeo chuông đó. Việc đời là vậy. 'Trâu đứng không ai xả, trâu ngă nhiều kẻ cầm dao'. Nói được mà làm không được đă đành, c̣n có ư 'ngồi mát ăn bát vàng'
Bài Phỏng Vấn Hữu Ích Cho Sức Khoẻ: Những Chất Phụ Gia Trong Thực Phẩm Đầu Độc Trong Thầm Lặng.
Cám ơn Giáo sư Hùynh Chiếu Đẳng và cô Trà Mi
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng, cựu giáo sư bộ môn Lư-Hoá nhiều năm giảng dạy tại Việt Nam, nay đang định cư tại Mỹ. Ông là người thường xuyên nghiên cứu và có nhiều bài viết về đề tài an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Chất phụ gia là những chất được người ta thêm vào trong thục phẩm với mục đích tạo ra màu sắc, hoặc tạo ra mùi thơm, hoặc bảo quản những thực phẩm chế biến sẵn cho lâu hư.
Từ lâu đời rồi người ta đă biết dùng các chất phụ gia như giấm để ngâm rau cải, củ kiệu, như muối ăn dùng muối thịt, cá, hoặc chất tạo ra màu là lá dứa để tạo ra mùi thơm và màu xanh, hay trái gấc tạo ra màu đỏ cho xôi gấc, hoặc hoa lài, hoa sen được dùng để ướp trà. Tất cả những chất đó có thể được coi như là chất phụ gia.
Nhưng lúc sau này người ta dùng những chất hoá học trong kỹ nghệ làm chất phụ gia cho thực phẩm. Bây giờ những chất hoá học lọt vào tay những người không chuyên môn quá nhiều. Thí dụ chuyện dùng phân ure để ướp cá cho tươi lâu là chuyện chắc chắn không nên làm.
Trà Mi: Có hai nguồn gốc, một là chất phụ gia từ thiên nhiên, hai là chất phụ gia từ các hoá chất, vậy chắc có lẽ không phải tất cả các loại phụ gia đều không an toàn, không có lợi cho sức khoẻ?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Chất phụ gia cũng cần thiết. Nếu không có chất phụ gia th́ ḿnh gần như là không thể nào có kỹ nghệ đồ hộp hoặc là những thực phẩm chế biến sẵn. Hiện bây giờ ở tất cả mọi quốc gia chúng ta không thể nào t́m được một món thực phẩm chế sẵn mà không có chút xíu chất phụ gia trong đó.
Chất phụ gia tự bản thân nó nếu được dùng đúng th́ là cần thiết. Nhưng hiện giờ trong các quốc gia kỹ nghệ thực phẩm mới vừa phát triển (Trung Quốc, Việt Nam chẳng hạn) người ta dùng những hoá chất rất là nguy hiểm.
Tác hại của chất formol
Trà Mi: Những chất phụ gia nào được dùng một cách phổ biến, thông dụng, nhiều nhất, và nên đặc biệt cần chú ư, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Danh sách này th́ gần như là vô tận. Nhưng bây giờ sự kiểm soát những chất phụ gia ở những quốc gia đă có kinh nghiệm, như tại Mỹ, Canada, nhà nước lập ra danh sách những hoá chất nào được dùng trong thực phẩm, những chất nào được dùng khá lâu rồi và người ta thấy chúng không gây ra bất cứ một hiệu quả nào hết, th́ người ta đặt tên chúng là "những chất được biết là an toàn".
Thí dụ nhà nước Mỹ lập ra một danh sách rất là dài, trong đó chất nào được bỏ vào thực phẩm với phân lượng bao nhiêu, không được nhiều quá. Nhưng ở Việt Nam hiện bây giờ người ta dùng chất phụ gia mà tôi thấy rất là nguy hiểm. Thứ nhất phải kể tới là hàn the. Hàn the là borax. Chất này không phải là chất dùng để ăn được mà là chất dùng trong kỹ nghệ. Lâu nay người Việt Nam ḿnh dùng hàn the trong bánh đúc, gị chả, hoặc trong hoa quả rau cải ngâm giấm với mục đích làm cho nó gịn. Hàn the nếu ḿnh ăn ít th́ nó có hại cho gan, cho thận và cho cơ quan sinh dục
Một chất khác cũng được người Việt Nam dùng rất phổ biến, đó là muối diêm. Muối diêm nói chung là tất cả những chất của nhóm nitric. Ở Hoa Kỳ người ta cấm hẳn, không được dùng muối diêm trong thực phẩm. Nhưng tại Việt Nam th́ muối diêm được dùng rất là phổ thông để tạo ra màu đỏ của thịt heo. Người ta bỏ muối diêm vào trong lạp xưởng, nem.
Trà Mi: Và tác hại của muối diêm trước mắt và lâu dài ra sao, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Muối diêm có tác hại nguy hiểm nhất mà người ta biết được là gây ra bệnh ung thư. Dĩ nhiên không phải thỉnh thoảng ḿnh ăn một vài chiếc nem hay một đôi lạp xưởng mà bị. Điều quan trọng là chúng ta ăn lâu dài, chất này sẽ tích luỹ và tạo ra những bệnh về lâu về dài.
Hiện giờ người ta dùng formol để giữ cho thực phẩm không hư. Formol là khí formoldehyde tan trong nước. Formol được dùng trong pḥng thí nghiệm để ngâm xác sinh vật, cũng như trong ngành y khoa là dùng formol để ướp xác người cho sinh viên thực tập. Chất đó nguy hiểm lắm. Theo tôi được biết, trong 20 mẩu bánh phở được đem đi phân chất ở thành phố Hồ Chí Minh th́ có tới 16 mẩu có formol với hàm lượng khá cao.
Trà Mi: Chúng tôi c̣n nghe nói là ngay cả bây giờ bánh tráng được phát hiện cũng có formol.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Vâng, đúng vậy. Đó là một điều tôi rất quan tâm.
Trà Mi: Họ dùng formol với công dụng ǵ, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Formol được sử dụng để cho bánh tráng không bị meo mốc. Ngoài formol được dùng trong bánh tráng, người ta c̣n dùng chất tẩy trắng trong đó nữa. Bản thân bánh tráng không trắng, không trong đẹp. Nhưng không riêng ǵ bánh tráng, ngay cả bún tàu (miến) cũng rất trong v́ có chất tẩy màu.
Người ta dùng chất tẩy màu trong kỹ nghệ để tẩy sạch màu sắc của những sản phẩm mà người thấy không đẹp. Nhưng tại Việt Nam ḿnh người ta dùng chất đó trong thực phẩm, mà dùng một cách rất là liều lĩnh.
Trà Mi: Xin được hỏi ông kỹ một chút là khi người ta tiêu thụ phải những thức ăn có chứa formol th́ gặp phải tai hại như thế nào?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Formol gây ra bệnh ung thư. Điều đó người ta biết chắc. Theo Tiến sĩ Nguyễn Bá Đức ở Bệnh Viện Ung Bướu Trung Ương, mỗi năm tại Việt Nam có thêm 150.000 người măc bệnh ung thư, trong đó ước lượng có 50.000 người mắc bệnh v́ ăn uống.
Trà Mi: Tức là một phần ba.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Vâng, một phần ba. Trong đó người ta phải kể formol là một trong những nguyên nhân gây ra t́nh trạng ung thư tại Việt Nam.
Phân ure
Trà Mi: Ngoài formol, hàn the, chất tẩy trắng như ông vừa tŕnh bày th́ báo chí Việt Nam dạo gần đây cũng có lên tiếng về việc người ta cho phân ure vào nước mắm.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Ngư dân đánh cá ngoài biển muốn cho cá trữ trên nghe nhiều ngày mà trông vẫn c̣n tươi, đem về nhà c̣n bán được, th́ người ta ướp cá này bằng phân ure, tức là phân đạm. Khi chất này thấm vào cá th́ nó giữ cho cá được cứng và tươi lâu. Khi về đất liền người ta bán cá đó lại cho các hăng làm nước mắm. Những hăng nước mắm này không đủ nước để rửa cá mà dù có rửa cho sạch đi nữa th́ cùng không làm sách hết ure v́ nó đă thấm vào cá. Cho nên khi làm nước mắm th́ vẫn c̣n hàm lượng ure trong nước mắm. Đó là một lư do.
Ngoài ra tôi được biết người ta dùng "pin" có chứa những chất chứa kim loại nặng như ch́, thuỷ ngân, cadmium, thạch tín. Những chất này nằm trong cái người ta gọi là "pin" đó có mục đích là làm cho lá bánh chưng được xanh tươi, hoặc một số thực phẩm có màu xanh tươi.
Những chất này rất là nguy hiểm, nhất là ch́. Ch́ là chất ảnh hưởng lên trí óc, nhất là trí óc trẻ con. Kế đó là thuỷ ngân. Cadmium cũng là chất độc và thạch tín là một chất rất là độc được dùng để đầu độc giết người từ xưa nay.
Vừa rồi ở nước Mỹ có hàng triệu đồ chơi trẻ con bị thu hồi, lư do là nước sơn bên ngoài có chứa ch́. Sơn pha ch́ được dùng từ xưa, có tên là sơn bạch diêm. Thế giới cấm dùng từ năm bảy chục năm nay rồi, nhưng mà đồ chơi do Trung Hoa sản xuất th́ lại vẫn c̣n sơn ch́.
Thuỷ ngân cũng là một kim loại mà người ta e ngại lắm. Những người mẹ mang thai được khuyên là nên ăn ít cá biển càng tốt.
Trà Mi: Những cá biển càng to càng có nhiều thuỷ ngân phải không, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Đúng vậy. Thuỷ ngân có trong thiên nhiên. Lư do cá chứa nhiều thuỷ ngân là do các nhà máy hoá học từ nhiều năm nay đă đổ ra biển, cho nên cá ven biển chứa nhiều thuỷ ngân hơn cá ngoài khơi.
Thường thường những hoá chất trên đây có hại cho các bộ phận bên trong cơ thể, nhất là óc (do kim loại nặng), kế đó là thận, rồi gan, và dĩ nhiên chúng làm thay đổi các tế bào trong cơ thể và đưa tới hậu quả sau cùng là bệnh ung thư.
Trà Mi: Tai hại như vậy, nhưng như ông vừa tŕnh bày th́ nếu dùng chất phụ gia đó lâu ngày với số lượng nhiều th́ mới gây nguy hại đáng kể cho sức khoẻ, chứ c̣n lâu lâu mới dùng một lần th́ không đáng ngại, vậy xin hỏi dùng bao nhiêu được xem là nhiều và tḥi gian bao lâu gọi là lâu dài, th́ mới đáng lo?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: T́nh trạng thay đổi tuỳ theo chất. Thí dụ hàn the (borax) chúng ta dùng rất là lâu dài th́ số lượng gây chết người là 15 gam dùng cho một lần. Tức là với số lượng 15 gam th́ người lớn có thể chết. Với trẻ con là 3 gam. Nhưng không bao giờ chúng ta ăn nhiều như vậy v́ hàn the không ngon chút nào hết.
Thứ hai nữa là khi bỏ vào bánh tráng th́ người ta cũng chỉ cho một số lượng rất ít, cho nên khi ta ăn vào cơ thể th́ nó tích luỹ dần và lâu dài và nó gây bệnh về lâu dài. Điều này rất là nguy hiểm, những chất nào ăn vào chết liền th́ người ta sợ nên người ta tránh. C̣n những chất mới ăn vào người ta không cảm thấy ǵ cả, rồi tới khi nó phát ra bệnh th́ lúc đó đă trễ rồi.
Trà Mi: Đúng là kẻ giết người thầm lặng, phải không ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Vâng. Thành thử những chất nào người ta biết được là chất độc th́ ở các quốc gia Tây Phương ngựi ta cấm hẳn, không được có chút xíu nào trong thực phẩm hết.
Thí dụ kẹo sản xuất từ bên Mexico không phải người ta bỏ ch́ vào trong đó, nhưng các máy móc sản xuất người ta hàn bằng ch́. Những vết hàn bằng ch́ tan rất ít vào trong đường, trong kẹo. Đem qua Mỹ bán, chính phủ Mỹ phân chất thấy có chút xíu lượng ch́ trong đó và ra lệnh thu hồi liền.
Bột ngọt
Trà Mi: Lâu nay vẫn có nhiều người bán tín bán nghi về tính lợi hại của bột ngọt. Nhiều người không dám dùng bột ngọt trong nêm nếm thức ăn v́ nghe nói là độc hại cho sức khoẻ. Bột ngọt có tác hại thực sự ra sao? Có độc hay không, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Huyền thoại về bột ngọt đă có từ lâu lắm, từ khoảng hai ba mươi năm nay. Chính nó là chất mà tôi theo dơi nhiều nhất, thành thử nếu nói về bột ngọt th́ tôi rành nó lắm. Nó chỉ là một huyền thoại thôi.
Thực sự bột ngọt là một chất phụ gia gần như vô hại. Tôi nói là gần như vô hại nếu chúng ta không ăn với số lượng quá lớn. Bột ngọt là chất đă có tự nhiên ở trong thịt cá, dầu chúng ta có thêm vào hay không thêm vào th́ nó vẫn có bột ngọt. Thí dụ như chúng ta lên men nước tương theo lối cổ truyền th́ ở trong đó nó đă có bột ngọt rồi.
Bột ngọt là ǵ? Đó là acid glutamic mà cộng với sút, mà acid glutamic là một chất có trong thịt cá, có trong protein. Nó là một amino acid, tức là nó có trong tự nhiên.
Ở những nhà máy sản xuất bột ngọt người ta dùng phương pháp lên men khoai ḿ hoặc hiện bây giờ người ta c̣n lên men một vài thứ củ khác.
Các bà nội trợ có nhiều người tránh bột ngọt, nhưng thực sự chúng ta vào quán ăn chúng ta không thể nào mà không ăn bột ngọt hết. Tôi có một người quen làm trong tiệm phở. Người này cho biết một thùng nước lèo to của tiệm phở, người ta bỏ vào đó 2 bịch bột ngọt, hoặc có khi 3 bịch. Một bịch bột ngọt là nửa kư lô. Thành ra khi chúng ta vào một tiệm phở, ăn phở về, những người nhạy cảm một lúc sau họ thấy khô miệng, họ thấy đầu hơi choáng váng một chút, tê lưỡi. Có người bị ngứa ngoài da nữa. Những người đó được biết là những người dị ứng với bột ngọt.Theo thống kê, cứ 100 người th́ có 1 người bị dị ứng. "Hội chứng quán ăn Tàu" .
Trà Mi: Chính những phản ứng tức th́ làm cho người ta lo sợ?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Đúng vậy. Và triệu chứng đó, người Mỹ gọi là "hội chứng quán ăn Tàu", tại v́ trong tất cả quán ăn Á Đông nói chung th́ người ta luôn luôn dùng bột ngọt bởi lư do cạnh tranh. Nếu không gia thêm bột ngọt (vào thức ăn) th́ thực khách ăn không thấy ngon. Nhưng có điều là những chủ quán ăn lẫn người đầu bếp không rơ là bột ngọt gây thêm hương vị, nó làm cho vị ngọt thịt cá tăng lên. Nhưng bỏ càng nhiều th́ hương vị tăng lên không nhiều. Nó chỉ đên một giới hạn nào đó thôi, rồi nó không tăng lên nữa. Cho nên số lượng bột ngọt dùng trong nấu ăn không nên bỏ nhiều, chỉ đến một giới hạn nào đó rồi thôi. Ngoài giới hạn đó th́ nó không có lợi ích ǵ hết.
Nếu ḿnh nói vô hại hoàn toàn th́ không đúng, nhưng nó là chất phụ gia an toàn và được biết là không gây bệnh về lâu về dài.
Tuy nhiên, chính phủ Mỹ có khuyên hẳn hoi là những bà mẹ đang mang thai và trẻ sơ sinh c̣n quá nhỏ th́ không nên cho ăn những thực phẩm mà trong đó có bột ngọt.
Chính bản thân bột ngọt, tôi biết lúc xưa người Pháp dùng nó để làm thuốc bổ óc. Mà ngay như chúng tôi lúc c̣n đi học ở trung học th́ vẫn mua những viên thuốc bổ óc để uống. Những viên này là acid glutamic. Và người Pháp c̣n chế dưới dạng nước, dạng ống, đó là acid glutamic dưới dạng nước mà người ta gọi tên là glutaminol. Nếu nó là chất gây bệnh hay là chất có hại về lâu về dài th́ người Pháp họ đă biết và họ không dùng như vậy đâu.
Trà Mi: Có những tin đồn rằng bột ngọt được chế biến bằng khoai ḿ công nghiệp có nhựa độc thành ra người ta sợ bột ngọt không bảo đảm chất lượng.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Thưa cô, khoai ḿ nó độc. Nó độc không phải là ăn khoai ḿ độc hay ǵ đâu. Khoai ḿ, nhất là lá khoai ḿ, bông khoai ḿ có chứa một loại acid gọi là acid cyanhydric. Đó là loại acid mà ngày xưa Đức Quốc Xă dùng để giết người Do Thái. Hiện bây giờ vẫn c̣n những nơi người ta dùng chất đó để xử những tội nhân bị tử h́nh.
Trong khoai ḿ có một hàm lượng nhỏ acid cyanhydric, cũng giống như là trong măng tre. Măng tre cũng có một hàm lượng nhỏ acid cyanhydric.
Nếu khoai ḿ được luộc ít nước hoặc chúng ta ăn đọt khoai ḿ th́ có khi bị ngộ độc v́ chất acid đó. Nhưng nếu khoai ḿ được luộc nhiều nước hoặc chúng ta lấy bột khoai ḿ để cho lên men thành bột ngọt th́ không c̣n có dính dáng ǵ tới acid cyanhydric.
Bột ngọt là chính do những con men sinh sống bằng khoai ḿ tạo ra, chứ không phải ngay từ bản thân khoai ḿ.
Nếu người ta luộc đọt khoai ḿ để ăn th́ có thể bị ngộ độc. Hoặc là măng tre mà không được luộc hai ba nước và cứ để như vậy mà ăn th́ cũng có thể bị ngộ độc.
Món mắm các loại
Trà Mi: Xin được hỏi thêm là một món ăn cổ truyền rất phổ biến tại Viẹt Nam, rất quen thuộc với mọi người, đó là mắm các loại. Đối với nhiều người Việt Nam, thưỏng thức các loại mắm cũng không khác ǵ các món sơn hào hải vị. Nhưng bây giờ người ta nghi ngờ trong các loại mắm cũng có chứa những chất phụ gia độc hại. Thưa, có phải như vậy không?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Cảm ơn cô đă hỏi câu này. Vâng, tôi xin nói một chút xíu về mắm. Mắm theo ông bà chúng ta làm ngày xưa đó th́ tự bản thân nó cũng là chất rất là độc. Thậm chí đến nỗi cơ quan USDA của Hoa Kỳ khuyên người dân khi đi du lịch ở Trung Hoa hay ở các nước Á Châu th́ đừng ăn những chất protein ngâm muối. Tức là chính phủ Mỹ có ư muốn nói rằng đừng ăn thịt muối hay là cá muối, là mắm, là khô, là những loại rau cải được ngâm muối.
Nếu tôi nhớ không lầm th́ chính phủ Trung Hoa cũng đă khuyến cáo dân chúng là đừng ăn quá nhiều rau cải ngâm muối. Rau cải được ướp muối, được ngâm chua, được ngâm muối là món ăn truyền thống của người Trung Hoa. Và chính phủ Trung Hoa biết rằng nó gây ra bệnh ung thư.
Tôi trở lại với món mắm. Mắm tự bản thân nó là protein được ngâm muối, trong đó có nhiều chất độc được coi như chất tạo ra bệnh ung thư về lâu về dài. Thứ hai, lượng muối quá nhiều. Theo các nhà chuyên môn, hiện giờ mỗi ngày một người lớn chỉ được ăn chừng 1 tới 5 gam muối mà thôi. Đó là một số lượng rất ít, so với số lượng mà người Việt Nam tiêu thụ hiện giờ.
Ngay người Âu Châu, người Pháp làm thống kê, ngựi ta thấy số lượng muối ăn vào đă gấp 5-6 lần số lượng 1-5 gam. Và người ta biết rằng khi ăn muối nhiều như vậy th́ bệnh sẽ xảy ra về tim mạch.
Thành thử nếu chúng ta ăn mắm, ăn nước mắm quá nhiều th́ đă là không tốt rồi. Nhưng hiện bây giờ người ta bỏ thêm vào mắm nhiều chất phụ gia khác nữa, mà các chất phụ gia đó th́ chúng ta không kiểm soát được. Nó do sáng kiến từ nơi sản xuất: người ta muốn làm thế nào th́ làm miễn là trông tươi, trông ngon, trông đẹp th́ người ta ăn.
Tôi được biết khô cá, như khô cá thiều, theo một phóng sự mà tôi đọc được từ báo trong nước, th́ người ta dùng một loại cá biển không ngon đem về xay ra, xong rồi trộn chất phụ gia nào đó rất là nhiều. Xong người ta ép lại cho giống như miếng khô cá thiều rồi đem phơi nắng. Theo phóng viên tờ báo, khi đem phơi như vậy chính ruồi nhặng cũng không dám bám vào miếng khô đó nữa. Điều đó cho chúng ta thấy là đáng ngại lắm.
Tôi được biết tôm khô được người ta xịt thuốc trừ kiến vào trong đó để không bị kiến và bị mốc, màu được tươi. Tôi không biết thuốc trừ kiến đó là chất ǵ, mà con kiến đă sợ chất đó th́ dĩ nhiên là con người cũng phải sợ.
Khô mực và các loại cá khô
Trà Mi: Thế c̣n khô mực, cá loại cá khô khác có nên quan ngại không, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Khô mực tới bây giờ tôi không được biết người ta đă bỏ chất ǵ vào trong đó, nhưng chính con khô mực có thành phần cholesterol rất cao. Khô mực là một trong những thực phẩm có cholesterol cao nhất. Kế đó là óc heo, óc ḅ.
Trà Mi: Mặc dù là không có chất phụ gia thực phẩm?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Mặc dù không có, nhưng khô mực ăn nhiều không tốt đâu, tại v́ cholesterol trong đó cao lắm. Nó cao hơn cả tṛng đỏ trứng gà nữa.
Trà Mi: Dạ. Cholesterol ngày nay cũng là một cái đáng sợ.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Đó là một cái mà người ta khuyến khích không nên đem vào cơ thể nhiều. Số lượng mà cơ quan USDA của Mỹ khuyên người dân là một người lớn trung b́nh mỗi ngày chỉ nên đem vào cơ thể chừng 300 miligam trở lại. Một trong đỏ hột gà chứa từ 250 tới 300 milgam. C̣n nếu trứng vịt th́ hàm lượng cholesterol c̣n cao hơn nhiều./.
"…Khốn khổ nước tôi
Mê tín th́ vô hạn
Tôn giáo th́ nông cạn…"
Tác giả mấy câu thơ vừa dẫn ở trên là Khalil Gibran, thi sĩ xứ Liban (Lebanon)- ông cũng là người viết câu thơ bất hủ:
"Cảm ơn đời mỗi sớm mai thức dậy
Ta được thêm ngày nữa để yêu thương…"
(Wake at dawn with winged heart
and give thanks for another day of loving…)
Chưa hết, câu nói trứ danh của Tổng thống Mỹ, J.F. Kennedy:
“Đừng hỏi nước Mỹ đă làm ǵ cho bạn mà hăy hỏi bạn đă làm ǵ cho nước Mỹ” cũng xuất phát từ ư một bài thơ của Khalil Gibran, nhưng có lẻ bài thơ Pity the Nation dưới đây mới kinh khủng về sức tiên tri của nó, không chỉ ở đất nước ông mà nhiều xứ sở khác.
Pity the Nation -
(Khalil Gibran)
“Pity the nation that is full of beliefs and empty of religion.
Pity the nation that wears a cloth it does not weave
and eats a bread it does not harvest.
Pity the nation that acclaims the bully as hero,
and that deems the glittering conqueror bountiful.
Pity a nation that despises a passion in its dream,
yet submits in its awakening.
Pity the nation that raises not its voice
save when it walks in a funeral,
boasts not except among its ruins,
and will rebel not save when its neck is laid
between the sword and the block.
Pity the nation whose statesman is a fox,
whose philosopher is a juggler,
and whose art is the art of patching and mimicking
Pity the nation that welcomes its new ruler with trumpeting,
and farewells him with hooting,
only to welcome another with trumpeting again.
Pity the nation whose sages are dumb with years
and whose strongmen are yet in the cradle.
Pity the nation divided into fragments,
each fragment deeming itself a nation.”
(The Garden of the Prophet – 1934)
***
Bản dịch:
Khốn khổ nước tôi
Mê tín th́ vô hạn
Tôn giáo th́ nông cạn
Khốn khổ nước tôi
Mặc áo ḿnh không dệt
Ăn gạo ḿnh không trồng
Uống rượu ḿnh không làm
Khốn khổ nước tôi
Ca ngợi côn đồ là anh hùng
Gọi kẻ xâm lăng là bạn vàng
Khốn khổ nước tôi
Trong mơ th́ ghét cay ghét đắng
Tỉnh dậy lại đầu hàng
Khốn khổ nước tôi
Chỉ dám nói năng khi đưa tang
Chỉ dám khoe khoang di sản hoang tàn
Chỉ dám phản kháng khi đầu sắp ĺa khỏi cổ
Khốn khổ nước tôi
Chính khách xảo quyệt như chó sói
Triết gia tung hứng chữ làm xiếc
Nghệ thuật bắt chước chắp và vá
Khốn khổ nước tôi
Kèn loa tưng bừng rước kẻ cai trị mới
Rồi tống cổ chúng bằng la hét phản đối
Rồi lại tưng bừng kèn loa đón kẻ cai trị khác
Khốn khổ nước tôi
Vĩ nhân càng nhiều tuổi càng lú
Thánh nhân chờ măi chưa ra đời
Khốn khổ nước tôi
Cứ chia năm xẻ bảy chơi
Phe nào cũng xưng ḿnh là nước
*Giáo sư Trung Học Đệ Nhị cấp, hiệu trưởng các trường trung học ở Thừa Thiên trong nhiều năm.
*Giảng viên Trung Tâm Tu Huấn Giáo Chức Huế trước năm 1975.
*Nguyên giảng viên ESL tại Bilingual Education Institute ở Houston, TX.
*Giảng viên các lớp ESL (Anh văn sinh ngữ 2) và Luyện Thi Quốc Tịch cho người tỵ nạn tại Viện Giáo Dục Song Ngữ (Bilingual Education Institute) ở Houston.
Gắn liền với vận nước nổi trôi, cũng như hàng triệu người Việt Nam khác, tôi đă thao thức, trăn trở, xót xa khi phải bỏ nước ra đi để t́m một cuộc sống mới có ư nghĩa hơn.
Chấp nhận đánh đổi sinh mệnh của ḿnh để mưu cầu tự do, hạnh phúc cho bản thân và gia đ́nh, tôi đă dứt khoát quyết định để lại đằng sau tất cả những ǵ thân thương, yêu dấu nhất mà tôi đă trân quư từ thuở thiếu thời.
Sau 40 tháng bị đày đoạ trong những trại "học tập cải tạo”, tôi được phóng thích vào cuối năm 1978. Vào một buổi sáng sớm giữa chốn núi rừng, cán bộ quản trại xướng danh những người có lệnh thả, tên LĐL được vang vọng trên loa phóng thanh, tôi đă bàng hoàng, tưởng chừng như ḿnh đang mơ. Thế mà là thực.
Ra khỏi cổng trại, mấy chục con chim vừa mới sổ lồng đă phóng nhanh về hướng tỉnh lộ để đón xe xuôi về thành phố Huế. Sau nhiều năm "lao động vinh quang" trong các trại cải tạo, không được tiếp xúc với thế giới bên ngoải, lần đầu tiên được chen lấn trên một chiếc xe ọp ẹp ́ ạch lăn bánh từ B́nh Điền về Nam Giao, tôi cảm thấy xa lạ, bỡ ngỡ với người và cảnh vật quanh ḿnh. Một cảm giác là lạ khó quên khi tôi được trở lại cảnh đời b́nh thường trên một chiếc xe đầy ắp người.
Dù đă bao nhiêu năm quen với những phương tiện chuyển vận của thời đại cơ khí, thế mà lần nầy ngồi khép ḿnh trên một chiếc xe tồi tàn, tôi cảm thấy sung sướng lạ thường.
- Hết rồi những năm tháng lầm lũi, cật lực lao động theo chỉ tiêu.
- Hết rồi những tuần vượt trường sơn từ Ba Lạch, Thừa Thiên vào Thượng Đức, Quảng Nam để cùi sắn khô mốc meo về làm lương thực cho tù cải tạo.
- Hết rồi những bữa cơm sắn được đếm từng muỗng.
- Hết rồi những ngày ướt đẫm mồ hôi, bụng đói cồn cào, lao động dưới ánh nắng gay gắt của những ngày hè.
- Hết rồi những ngày trần truồng như nhộng lặn lội dưới các khe suối mùa đông lạnh thấu xương để vớt rong làm phân xanh.
- Hết rồi những buổi lấm lem dưới hố phân đầy ḍi bọ nhúc nhích!
- Hết rồi...!
Trở về đoàn tụ với gia đ́nh, hội nhập với đời sống "xă hội chủ nghĩa", tôi cảm thấy chơi vơi, hụt hẫng v́ phải đối diện với những thách thức mới từ trong gia đ́nh cho đến ngoài xă hội; lắm lúc tưởng chừng như đă bị dồn vào bước đường cùng, không lối thoát. Mẹ già, vợ tay mềm chân yếu, một đàn con dại, chạy gạo từng ngày, bữa đói, bữa no. Nếu không có ơn thiêng phù hộ, tôi đă không thể vượt qua những sức ép mà tôi phải chịu đựng trong gần hai năm bị quản chế tại thành phố Huế - nơi mà tôi đă lớn lên và gắn bó trong suốt mấy chục năm ṛng ră. Những t́nh cảm thân thương, tŕu mến đối với Huế, chỉ c̣n là hoài niệm ch́m sâu vào dĩ văng xa xăm.Huế đă trở mặt, cư xử với tôi như một phạm nhân đang bị quản chế. Tôi đă trở thành khách lạ trên chính quê hương ḿnh. Tôi phải sống trong một xă hội không có t́nh người, đói cơm, thiếu áo. Bị kỳ thị, kềm kẹp, làm sao tôi có thể chèo chống chiếc thuyền nan vượt qua những cơn lốc của thời đại đang bủa vây bốn bề.
Với ư chí và nhờ Ơn Trên, gia đ́nh tôi đă xuôi vào Nam trên một chuyến xe lửa Bắc-Nam vào một buổi sáng mùa đông lạnh lẽo vào năm 1980. Bỏ Huế mà đi không phải là chuyện dễ. Phải xoay xở cả năm trời mới được phép di chuyển đến vùng kinh tế mới ở tỉnh Đồng Tháp. Nhờ sự giúp đỡ của bà con ruột thịt, gia đ́nh tôi được giới chức thẩm quyền "thông cảm" cho tạm trú ở thành phố Sàigon. Tại đây, với lư lịch mới, các con của tôi mới có thể chen vai sát cánh với bạn bè cùng trang lứa ở học đường cho đến khi tốt nghiệp đại học. Được như vậy không phải là chuyện dễ nếu ngặt nghèo và không có sự "thông cảm" của giới chức thẩm quyền. Khó khăn vẫn c̣n đầy dẫy trước mắt. Có nơi tạm trú, có đủ cơm áo, con cái được tiếp tục học hành là những thách thức lớn nơi đất lạ quê người. Tôi đă trở lại nghề dạy học tại một trung tâm ngoại ngữ và dạy kèm tại tư gia để độ nhật qua ngày. Vợ tôi th́ bươn chăi giữa chốn chợ trời để có thêm ít tiền lo cho con ăn học. Nhưng cũng đă lắm lần kêu trời không thấu v́ tất cả vốn liếng, hàng hoá đă bị tịch thu hết sạch. Nhưng dù trong hoàn cảnh nào, vợ chồng tôi cũng đă cố gắng hết sức để cho đàn con được tiếp tục học hành cho đến nơi đến chốn.
Thật đau ḷng khi thấy vợ con ḿnh ngày càng xanh xao, gầy guộc. Suy dinh dưỡng, đàn con tôi ngày ngày lê bước đến trường, quyết chí sánh vai với bạn bè để có ngày mai tươi sáng hơn. Đứa con trai đầu của tôi vừa học y khoa, vừa đi dạy kèm và làm phu khuân vác ở bến tàu để có tiền mua các sách chuyên ngành. Sức chịu đựng của con người cũng có hạn. Nhiều lúc tôi cảm thấy đă bị dồn vào bước đường cùng, không lối thoát. Không thể đầu hàng trước nghịch cảnh, tôi quyết định đánh đổi sinh mạng của ḿnh trên biển cả để "giải phóng" gia đ́nh thoát khỏi cảnh túng quẩn, lầm than. Thất bại ê chề trên đường vượt biên, nợ nần chồng chất, nhụt chí, nhưng tôi vẫn không chịu đầu hàng trước nghịch cảnh. Thế rồi vào một chiều tối âm u, tôi lặng lẽ nh́n vợ con lần cuối, liều ḿnh ra đi; chẳng một lời từ biệt.
Trên đường về miền Tây, tôi phó thác mọi sự cho Thiên Thần hộ mệnh. Thành công hay thật bại, sống hay chết, tôi sẵn sàng chấp nhận tất cả. Tôi không thể lây lất kéo dài cuộc sống mất hết mọi thứ tự do. Thà chết vinh hơn sống nhục.
Lênh đênh trên biển cả, giông tố băo bùng, tàu chở 127 người chết máy, trôi giạt theo sóng gió cả tuần lễ. Các đợt sóng dữ tung tóe vào tàu; tưởng chừng như sắp nuốt chửng con tàu dưới ḷng đại dương. Sấm chớp gầm vang thật hăi hùng. Chúng tôi phó thác sinh mệnh cho trời đất. Đối diện với tử thần, mọi người th́ thầm cầu nguyện. Sau nhiều lần bị các tàu buôn từ chối cứu vớt, vào một buổi hoàng hôn đẹp trời, một chiếc ghe đánh cá nhỏ mập mờ xuất hiện ở đằng xa, dần dần tiến gần đến tàu chúng tôi, ba cha con người Mă Lai muốn giúp chúng tôi bằng cách chở một người vào đất liền để nhờ văn pḥng Cao Uỷ Tỵ Nạn Liên Hiệp Quốc t́m cách giúp tàu chúng tôi. Tôi được thuyền trưởng chọn nhảy xuổng ghe của họ. Đứng trước mũi tàu cao chót vót, nhảy lọt xuống trong ḷng chiếc ghe nhỏ đang lắc lư theo sóng không phải là chuyện dễ. Tôi đứng lặng yên, cầu nguyện xin Ơn Trên cho tôi nhảy thật chính xác, không lọt tủm trong ḷng biển sâu thẳm. Sau một đêm, tôi đă đến bến tàu của trại tỵ nạn trên đảo Pulau Bidong - nơi đang có chừng mười ngàn người chờ cứu xét định cư ở các nước tự do. Nhờ sự can thiệp của văn pḥng Cao Uỷ Tỵ Nạn, hai ngày sau một chiếc tàu Anh đă chở hết 126 người c̣n lại vào bến bờ b́nh an.
Thời gian lưu lại trên đảo, tôi đă chứng kiến biết bao cảnh tang thương. Nhiều phụ nữ đă kiệt sức, hay đă trở thành người mất trí v́ đă bị bọn hăi tặc hăm hiếp nhiều lần, nhiều gia đ́nh đă mất con, mất chồng hoặc mất vợ. Nhiều trẻ thơ đă mất cha hay mất mẹ khi c̣n lênh đênh trên biển cả. Ôi chao! Giá của TỰ DO!
Sau mười tám tháng ở Mă Lai và Philippines, tôi đă đến được miền đất hứa. Từ máy bay nh́n xuống thành phố và phi trường San Francisco, tôi đă choáng ngợp với ánh sáng và cảnh quang của thành phố có chiếc cầu treo nổi tiếng Golden Gate Bridge. Ra khỏi sân bay, xe phóng nhanh trên xa lộ, tôi choáng váng nh́n nhiều đoàn xe nối đuôi nhau lao vút trên một mạng lưới giao thông chằng chịt. Tôi có cảm giác như đang lạc vào một thế giới kỳ lạ nào khác. Ḷng thầm nhủ làm sao ḿnh có thể tồn tại và vươn lên trong một xă hội văn minh như thế này. Vừa mừng, vừa lo, vừa cảm thương cho những người c̣n sống ở quê nhà. Tôi chạnh nhớ đến cảnh sống nheo nhóc của vợ con mà ḷng đau như cắt.
Cô độc sống một ḿnh ở Mỹ trong hơn năm năm ṛng ră, buồn tủi đến tận tâm can, có lần tôi đă th́ thầm: bạn bè tôi ơi, gia đ́nh tôi ơi, Tổ Quốc tôi ơi, sao tôi lại phải sống kiếp lưu đày như thế nầy trên xứ người. Quẫn trí, quên trước quên sau, hành động như kẻ vô tri, lắm lúc tôi lái xe không định hướng hằng giờ trên xa lộ.
Nếu không có niềm tin tôn giáo và ư chí th́ tôi đă trở thành người mất trí trong những năm tháng sống cô đơn trên đất khách quê người. Có trải qua những năm tháng như thế nầy mới thấu hiểu thân phận của kẻ mất nước, xa nhà. Bỏ nước mà đi, để lại đằng sau tất cả những ǵ thân thương nhất, đánh đổi sinh mệnh của ḿnh trên biển cả, hay trong chốn ngục tù, chấp nhận mọi thử thách trên xứ người cũng chỉ v́ hai chữ Tự Do.
Có những món quà bạn không cần phải mua nhưng lại vô cùng ư nghĩa và có giá trị lớn lao khi bạn trao tặng cho bạn bè, người thân và cho cả chính bạn...
Món quà của SỰ LẮNG NGHE.
Hăy thật sự lắng nghe, chia sẻ những nỗi đau, tâm sự vui buồn cùng người khác. Hăy lắng nghe không chỉ bằng đôi tai mà bằng tất cả tấm ḷng.
Món quà của SỰ QUAN TÂM.
Hăy dành thời gian để quan tâm đến người thân, bạn bè đồng nghiệp, xem những vấn đề của họ như là của chính bạn. Hăy để mọi người cảm nhận t́nh cảm của bạn qua những hành động bạn thể hiện hàng ngày.
Món quà từ SỰ TR̀U MẾN:
Hăy thể hiện sự tŕu mến với những người thân yêu bằng những lời nói ân cần và cử chỉ tŕu mến, bạn sẽ thấy điều kỳ diệu.
Món quà từ NHỮNG NỤ CƯỜI.
Nụ cười là một ngôn ngữ không lời nhưng có khả năng lan tỏa sức mạnh đến người khác nhanh nhất. Một nụ cười làm niềm vui nhân đôi, làm nỗi buồn trở nên nhẹ bỗng. Hăy trao tặng nụ cười cho tất cả những người xung quanh.
Món quà từ SỰ GIÚP ĐỠ:
Mỗi ngày hăy chủ động làm một vài điều tử tế, bạn sẽ thấy cuộc sống thật vui vẻ và nhẹ nhàng.
Món quà của NHỮNG LỜI KHEN TẶNG.
Những câu nói giản đơn nhưng chân thành như “Hôm nay trông bạn thật rạng rỡ!”, “ Bạn làm việc đó thật tốt”, hay “Bữa ăn hôm nay thật tuyệt vời!”… sẽ tạo thêm niềm vui và phấn chấn cho người khác.
Món quà của SỰ SÁNG TẠO.
Mỗi ngày hăy thực hiện một điều bất ngờ nho nhỏ cho bạn bè và gia đ́nh. Chắc chắn bạn cũng sẽ nhận được những điều bất ngờ thú vị từ họ.
Món quà của SỰ TĨNH LẶNG.
Là những khoảnh khắc bạn thực sự chỉ muốn yên lặng một ḿnh. Hăy trân trọng thời khắc quư báu này và trao món quà của sự tĩnh lặng cho người khác đúng lúc.
Món quà của SỰ TRI ÂN.
Những lời đơn giản nhất để bày tỏ ḷng biết ơn đối với sự quan tâm, chia sẻ của người khác chính là “Chào bạn!” và “Cảm ơn” cùng nụ cười chân thành…
Món quà từ NHỮNG D̉NG CHỮ,
Nó có sức mạnh phi thường đấy, dù nó là ḍng chữ “cảm ơn bạn đă giúp đỡ tôi” hay “xin lỗi v́ ḿnh đă quá nóng với bạn”. Hay thậm chí một bài thơ hay một lời khuyên đẹp. Chính những điều nho nhỏ đó, có thể đi suốt cuộc đời ta.
Khi bạn trao tặng những món quà này cho bất kỳ ai cùng với một ánh mắt khích lệ chính là tấm chân t́nh của bạn, chắc chắn chúng sẽ trở thành những món quà vô giá, cho người nhận và cả cho người trao tặng!
Sống lâu và sống đẹp th́ ai cũng thích, nhưng biết sống cho đẹp và có ư nghĩa để đời sau được hạnh phúc th́ phải học tập và rèn luyện. Một người “biết sống”có lẽ cần theo những điều sau đây:
- Giữ tâm b́nh thản, trước những biến động của cuộc sống. Để được vậy, hăy cầu xin hằng ngày cho được sự b́nh an trong tâm hồn. - Đừng sân si giận hờn đối với những ǵ không xảy ra như ư ḿnh. - Đừng say mê quá đáng những ǵ của ḿnh và tham đắm những ǵ không phải của ḿnh. - Đừng có ư hại người và vật.- Sống hết ḷng và chân thật, mặc chuyện đời dối trá. - Sống tỉnh táo, không đua đ̣i, mặc chuyện đời chen lấn say mê.
- Ăn uống có tiết độ, nhai nhuyễn và nhất là đừng sử dụng những thực phẩm có hóa chất chiều theo cảm giác. - Suy niệm Lời Chúa trong thinh lặng mỗi ngày. - Mỉm cuời nhiều lần trong ngày. dù có lúc nghĩ đến những vui buồn của quá khứ - Đừng nghe và nói những câu chuyện vô ích. - Hăy nỗ lực làm những ǵ mà ḿnh nghĩ là đẹp ḷng Chúa hơn. -
- Đừng có những ư nghĩ so sánh…, v́ sao? V́ mọi chuyện ở đời này đều có nguyên nhân do Chúa sắp đặt. So sánh khiến tâm hồn ta sinh ra mặc cảm hay đua đ̣i mệt mỏi. Ta hăy nỗ lực thực hiện những cái đẹp trong khả năng Chúa ban để chúng trở thành hiện thực trong đời sống của ta, dưới nhiều h́nh thức sống động khác nhau. - Đừng để ư đến chuyện xấu của người khác, v́ lúc ấy điều xấu trong tâm ḿnh có cơ hội khởi lên, làm cho tâm ḿnh vẩn đục và nét mặt của ḿnh mất đi vẻ thánh thiện tươi vui của một Kitô-hữu.
- Ta phải biết thực tập lắng nghe và học hỏi. Học hỏi từ cuộc sống và lắng nghe những biến đổi của những cảm thức trong tâm hồn, trong từng nhịp thở, để có khả năng biết rằng, những ǵ ta không muốn người khác làm cho ḿnh, th́ cũng không bao giờ làm cho người khác. - Đời người chỉ tồn tại trong từng hơi thở, nên ta phải sống đẹp, sống hết ḷng và thảnh thơi trong từng hơi thở, để mỗi hơi thở đều có khả năng đưa ta đi đến đời sống cao thượng. Một đời người được xem là lăng phí, là v́ họ lăng phí ngay trong từng hơi thở của chính họ. - Phải biết nuôi dưỡng ư thức “sống cùng” và “sống với” mọi người, nếu không có ư thức này, ta sẽ bị cảm giác cô đơn đánh lừa và sẽ bị chết đói trong cảm giác ấy. - Ta đừng khởi tâm tranh giành với bất cứ ai, v́ ở đời nầy không có ai là số một, và cũng chẳng có ai là quan trọng cả.
- Phải hiểu tính chất hay thay đổi của con người và vạn vật. Không có ai là xấu hoặc tốt một cách quá đáng, v́ mọi sự xấu tốt ở đời đều tự thay đổi khi có cơ duyên, và hăy vững tin rằng Chúa ban cho ta thiên thần bản mệnh để giúp ta không rơi vào cạm bẫy của ma quỷ. - Phải tự biết khả năng và giới hạn của ḿnh trong lúc tiếp xử với mọi người và muôn vật, để khỏi rơi vào những lầm lỗi đáng tiếc, dẫn đến tâm ân hận. – Hăy đầu tư những ǵ tốt đẹp vào tâm thức… bằng Lời Chúa, bằng gương các thánh. Một khi nguồn vốn ấy phát triển lớn mạnh trong đời sống của ta, th́ chẳng một lợi nhuận nào trong xă hội có thể chiếm hữu ḷng ta được.
- Hăy nghĩ đến những ǵ tốt đẹp mỗi ngày khi mặt trời lên và lúc mặt trời khuất bóng. - Mỗi ngày nên dành một giờ để thực tập làm những việc khó làm, nhằm nuôi dưỡng những ư chí và nghị lực trong ta hầu có thể vượt qua những trở ngại “đi theo Chúa Giêsu”. - Đừng tự phong thánh cho ḿnh và cũng đừng để ai phong thánh ḿnh, mà phải biết tạo điều kiện cho những hạt giống thánh thiện trong tâm hồn ḿnh được biểu hiện ra trong hành động, trong đức tin và hăy giúp cho những hạt giống thánh nơi người khác cũng được sinh khởi. - Đừng nói nhiều về đạo đức hay bác ái, mà hăy sống bác ái và đạo đức ngay trong những hành động của chính ḿnh đối với mọi người và muôn vật. –
Cuộc sống lâu dài và đẹp nhất là cuộc sống được nuôi dưỡng bởi t́nh yêu.. và giản dị một điều là chỉ có t́nh yêu mới đẹp lâu dài...
Ngày nay, v́ đủ kiểu lư do, bữa cơm tối đầm ấm, quây quần giữa các thành viên ngày càng bị xao nhăng.
1. Quy mô gia đ́nh
Ngày nay, v́ đủ kiểu lư do, bữa cơm tối đầm ấm, quây quần giữa các thành viên ngày càng bị xao nhăng.
Ngày càng ít gia đ́nh có nhiều thế hệ sống chung với nhau.
Trước đây, trong một gia đ́nh thường có sự xuất hiện của ông bà, bố mẹ, con cái. "Tứ đại đồng đường" là chuyện rất b́nh thường ở mỗi ngôi nhà Việt. Điều kiện khó khăn, việc "thoát ly" ra khỏi tổ ấm dường như rất ít, con cái lớn lên, cưới vợ gả chồng rồi sinh con vẫn cố gắng để ở bên, phụng dưỡng cha mẹ. Ngược lại, việc sống cùng người già giúp các cặp vợ chồng trẻ giữ được nề nếp, thói quen, gia phong của gia đ́nh, đồng thời biết kính trên, nhường dưới.
Xă hội ngày nay, những cặp vợ chồng trẻ tuổi thích sự tự do, muốn thể hiện được cái tôi và khả năng độc lập cao, có điều kiện kinh tế. Những lư do đó khiến nhiều người quyết định sống riêng, gây dựng một gia đ́nh nhỏ chỉ có hai thế hệ. Không những thế, người phụ nữ ngày càng b́nh đẳng, không chấp nhận hy sinh nên khó ḷng sống hài ḥa với nhà chồng. Lựa chọn sống riêng v́ thế ngày càng nhiều.
2. Bữa cơm
Bữa cơm quây quần đầy đủ thành viên luôn là niềm hạnh phúc với những người già.
Với các gia đ́nh xưa, bữa cơm luôn được chú trọng. Trong giai đoạn đói kém, nhiều nhà chỉ ăn một bữa cơm, nhưng tất cả các thành viên đều có mặt đông đủ, để chia sẻ và gặp mặt nhau sau một ngày làm việc. Nhiều người lớn tuổi chưa quên được cảnh một gia đ́nh thôn quê khoảng nhá nhem tối, trải chiếu ra ngoài hiên, quây quần bên mâm cơm, tṛ chuyện và tận hưởng không gian thoáng đăng cuối ngày.
Cuộc sống của một gia đ́nh hiện đại ngày nay là sáng đưa con đến lớp, bố mẹ đi làm, chiều về đón con rồi đi chợ nấu cơm. Tuy nhiên, bữa cơm tối duy nhất của cả nhà đôi khi không có mặt đông đủ các thành viên. Khi th́ bố hoặc mẹ bận làm thêm giờ, lúc th́ con phải đi học thêm... Bữa cơm thường được ăn nhanh chóng để mỗi người một việc, chuẩn bị sẵn sàng cho ngày hôm sau, khoảng thời gian tận hưởng và chia sẻ cùng nhau dường như rất ít.
3. Nề nếp sinh hoạt
Khi sống trong gia đ́nh tứ đại đồng đường, mọi nề nếp, gia phong đều được người già giữ ǵn và duy tŕ. Các cụ luôn dùng những câu răn dạy của người xưa để giúp con cháu giữ được nề nếp như "ăn trông nồi, ngồi trông hướng", "kính trên, nhường dưới"... Chính nhờ có các cụ mà con cháu biết nh́n nhau mà sống. Hơn nữa, cuộc sống xưa đơn giản, chưa có sự can thiệp của các công nghệ hiện đại, con người ít có sự lựa chọn.
Nhịp sống công nghiệp ngày nay, các cặp vợ chồng trẻ có nhiều sự tự do hơn khi sống riêng. Khi không thích nấu nướng, họ có thể chọn ăn ngoài hàng hoặc gọi đồ ăn về nhà. Với những gia đ́nh chưa có con, chỉ có hai người th́ sự thoải mái càng lớn hơn. Đôi khi, căn bếp cả tuần không "đỏ lửa" và các cặp vợ chồng cũng không lấy đó làm lo lắng.
Các cặp vợ chồng trẻ sống riêng thường thoải mái hơn trong việc duy tŕ nề nếp sinh hoạt, ăn uống...
4. Sự khác biệt giữa hai thế hệ
Giữa một phía quyết giữ bằng được mọi giá trị truyền thống và một bên ra sức phá bỏ, luôn luôn xảy ra những mâu thuẫn. Người già luôn đem những câu chuyện ngày xa xưa ra làm chuẩn mực để dạy dỗ thế hệ trẻ, c̣n người trẻ th́ cho đó là lạc hậu, cổ lỗ sĩ, không biết tiếp nhận cái mới. Tiếng nói chung giữa hai thế hệ ngày càng ít đi.
Gia đ́nh, dù ở thế hệ nào, cũng đều hướng tới giá trị hạnh phúc của mỗi con người sống trong đó. Dù hiện đại hay truyền thống, th́ bố mẹ cũng luôn hy sinh và làm mọi thứ để con cái được hạnh phúc.
T́nh cờ đọc trên mạng tôi thấy người ta “bôi bác” đàn ông. Họ nói cuộc đời người đàn ông gắn liền với chữ “ĂN”.
Đại loại như là:
Khi c̣n nhỏ th́ “ăn học”. Xin tiền ba mẹ mua quà không được th́ “ăn vạ”.
Lớn chút nữa th́ “ăn chơi”, “ăn mặc”, “ăn diện” để tán tỉnh các cô.
Lỡ “ăn nói bậy bạ” th́ “ăn bạt tai”.
Rồi th́ “ăn hỏi”, “ăn cưới”, “ăn đời ở kiếp".
Khi vợ sắp sinh đành phải “ăn chay”. Sau khi vợ sinh lại phải “ăn kiêng”.
Khi bắt đầu chán (vợ) đâm ra "ăn vụng". “ăn gian nói dối”. Nói với vợ là đi “ăn cơm khách” nhưng thực ra là đi “ăn bánh trả tiền”. Vợ mà biết được cho “ăn gậy”, đuổi ra khỏi nhà đi “ăn mày”.
Vân vân và vân vân…
Nghe mà tức anh ách!
Nhưng gẫm ra cũng đúng, mặc dù không đúng với tất cả mọi người. Trên đời cũng có nhiều đàn ông hiền lành, lo cho vợ con, có đồng nào đưa cho vợ đồng đó, vợ cho ǵ ăn nấy, không than văn một câu như… tác giả bài viết này chẳng hạn.
Nhưng nghe người ta bôi bác đàn ông tôi cũng thấy tức, càng nghĩ càng tức, tức anh ách. Dự định “ăn miếng trả miếng” tôi cũng cố nghĩ xem đàn bà “ăn” ǵ!!! Nghĩ măi, tôi thấy phụ nữ chẳng thích hợp với chữ “ăn” tí ti nào cả, có chăng chỉ là “ăn hàng” nhưng chẳng bằng một chút của đàn ông “ăn nhậu”.
Vậy cuộc đời người phụ nữ gắn với chữ ǵ? Suy nghĩ đúng hai ngày ba đêm, lục hết sách vở tôi thấy chẳng có ai nói phụ nữ hợp với chữ ǵ. Các nhà hiền triết Đông Tây Kim Cổ thường bốc phụ nữ lên tận mây xanh. Tỷ như:
- “Trên đời này chỉ có hai cái đẹp: phụ nữ và hoa hồng”.
- “Phụ nữ được tạo dựng nên để làm dịu sự hung hăn trong tính cách của người đàn ông”.
- “ Rung cảm, yêu, chịu đau khổ, hy sinh: những chữ này măi măi dệt nên trang đời của phụ nữ”.
Nghe mà phát rét!
Một đêm phiền muộn (v́ chưa nghĩ ra chữ thích hợp với người phụ nữ, “trả thù” cho cái việc bị nói “ham ăn”), tôi phát hiện ra rằng cuộc đời người phụ nữ gắn liền với chữ… “Làm”.
Làm th́ cũng có ba bảy đường làm, làm theo kiểu “nói điều hay làm việc tốt”, “làm đẹp” hay đơn giản chỉ là “làm việc”. Nhưng cũng có làm theo kiểu “làm bậy làm bạ”, “làm hung làm dữ” vân vân và vân vân…
Khác với chữ “ăn” hàm ư nhiều hư hỏng, chữ “làm” của người phụ nữ đa số là tuyệt vời. Không lẽ bạn chưa một lần thấy hạnh phúc bởi chữ “làm” của người phụ nữ của bạn hay sao!?. Bởi thế thay v́ t́m cách lên án phụ nữ, “trả thù” cho cái chữ “ăn” đáng ghét trên, tôi lại “trở giáo quy hàng” viết bài này ca ngợi phụ nữ.
Lúc c̣n nằm nôi, người-phụ-nữ-tương-lai thường biểu diễn “làm xấu” mang lại tiếng cười hạnh phúc cho cả gia đ́nh. “Con làm xấu đi!” thế là đứa bé chun mũi, nhắm mắt… đúng là .. xấu thật. Cái tṛ chơi làm xấu này tiêu tốn không ít thời gian và tiếng cười của nhiều gia đ́nh. Có điều lạ là tṛ chơi này chỉ có ở bé gái. Bạn có bao giờ thấy bé trai chơi tṛ “làm xấu” chưa?
Lớn hơn một chút khi đi mẫu giáo, lớp một, lớp hai, là “làm nũng”, con gái ở tuổi này làm nũng th́ không ai bằng, ḷng ḿnh dịu lại, đang bực bội cũng phải ch́u, phải không bạn. Mà cũng như làm xấu, làm nũng chỉ có ở bé gái thôi, bé trai mà làm nũng th́…không giống ai!
Nhưng cũng cô bé hay làm nũng này, nếu không vừa ư sẽ “làm nung làm nẫy”, con gái làm nung làm nẫy th́ đúng “ trời sợ”, “làm khó” cho bố mẹ. Khó nhưng cũng cố ch́u thôi bạn ạ, có con gái khổ như vậy đó!
Mời ba mười bốn tuổi con gái đă biết “làm điệu”, “làm duyên làm dáng”, khiến không ít chàng trai mới lớn phải ngẩn ngơ.
Lớn hơn chút nữa, khi có người để ư th́ các cô thường “làm cao”, ra cái vẻ “Ta đây lo học là chính, nhà người liệu mà tránh xa nơi khác”.
Thân hơn một chút, rủ đi chơi buổi đầu th́ các cô lại “làm khó làm dễ” để “làm khổ” cánh đàn ông.
Khi đă đến tuổi lập gia đ́nh, mọi việc đều thuận lợi, chàng trai ngỏ lời cầu hôn th́ thường bị các cô “làm lơ”. Nhưng khi thấy chàng trai lơ không nhắc đến nữa th́ các cô lại nhất đ́nh đ̣i “làm thiệt”.
Thế là “làm lễ hỏi”, “làm lễ cưới”. Cô gái ngày xưa lên xe hoa về nhà chồng để “làm vợ”, “làm dâu” và sau này là “làm mẹ”.
Ngày xưa con gái đi làm dâu thường bị nhiều điều ấm ức, các bà mẹ chồng, có lẽ cảm thấy t́nh cảm đứa con trai dành cho ḿnh bị san sẻ cho người khác nên thường quay sang “làm hung làm dữ” với cô con dâu mới, bởi thế mới này sinh nhiều bi kịch của làm dâu.
“Thật thà cũng thể lái trâu
Thương nhau cũng thể nàng dâu, mẹ chồng”.
Câu ca dao đó đă nói lên phần nào quan hệ không mấy tốt đẹp giữa nàng dâu mẹ chồng. Nhưng dù khổ cực, ấm ức bao nhiều nàng dâu cũng chấp nhận và luôn hiếu thảo với mẹ chồng:
Phải đâu mẹ của riêng anh
Mẹ là mẹ của chúng ḿnh đấy thôi
Mẹ tuy không đẻ không nuôi
Mà em ơn mẹ suốt đời chưa xong
…
Chắt chiu từ những ngày xưa
Mẹ sinh anh để bây giờ cho em
(Xuân Quỳnh)
Có một chữ làm, đúng với nghĩa đen: “làm lụng”, “làm việc” th́ người phụ nữ cũng không thua nam giới, có khi lại c̣n hơn: “Có chồng gánh vác giang san nhà chồng”.
Khi gia đ́nh gặp khó khăn, người phụ nữ sẳn sàng:
“Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng
Lặng lội thân c̣ khi quảng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đ̣ đông”.
(Trần Tế Xương)
Công việc nhà, những công việc không tên cũng đều phải nhờ tay người phụ nữ: làm tiệc, làm bếp, làm cơm, làm rau, làm gà, làm vịt…
Cả núi công việc phải làm để lo cho chồng và gia đ́nh chồng nhưng người phụ nữ vẫn không quên thiên chức của ḿnh, đó là “làm mẹ”.
Kể từ khi h́nh thành trong bụng mẹ, đến khi đủ h́nh hài, chín tháng cưu mang, mẹ đă hy sinh siết bao. Rồi khi vượt cạn mẹ có thể hy sinh cả mạng sống của ḿnh để con ra đời lành lặn.
“Đàn ông đi biển có đôi
Đàn bà đi biển mồ côi một ḿnh”.
(Ca dao)
Rồi khi nuôi con: “Mẹ nuôi con biển hồ lai láng.” (Ca dao)
……..
“Bên ướt mẹ nằm, bên ráo con lăn.” (Ca dao)
“Một đời vốn liếng mẹ trao.
Cho con tất cả, mẹ nào giữ riêng.”
(Ca dao)
Hai từ “làm mẹ” hàm chứa biết bao điều cao quư, thiên liêng: đó là suốt đời hy sinh, che chở, nuôi dưỡng, dạy dỗ con nên người, mẹ có thể hy sinh tất cả để con được hạnh phúc.
Khi con khôn lớn, thành gia thất, người phụ nữ bây giờ lại “làm mẹ chồng”, “làm mẹ vợ”.
Rồi ngày cháu ra đời, người phụ nữ đó bây giờ được lên chức: “làm bà nội”, “làm bà ngoại”. Bà nội hay bà ngoại lại một lần nữa như làm mẹ, cũng thức suốt đêm, canh cho con, cho cháu ngủ, cũng bế bồng, ầu ơ ru cháu bằng tất cả t́nh thương.
Nhiều năm trôi qua, nhiều thế hệ tiếp nối, người phụ nữ của ngày xưa có khi “làm bà Tổ” của một ḍng họ.
C̣n một chữ làm nữa mà tôi chưa nhắc đến trong phần trên, chữ làm khiến cho người phụ nữ đă đẹp lại càng đẹp hơn, đó là “làm đẹp”. Làm đẹp có lẽ được sinh ra cùng một lần với người phụ nữ.
Nhiều người đàn ông trên thế gian này (may mắn là số đó không nhiều) lên án phụ nữ về chuyện quá chăm chút làm đẹp. Có bao giờ bạn thấy người phụ nữ làm đẹp và đứng trước gương soi suốt ngày để ngắm ḿnh không? chắc chắn là không. Người phụ nữ làm đẹp không phải cho họ mà là để cho đời, cho chúng ta đó hỡi những người đàn ông khờ khạo! Vậy th́ v́ lẽ ǵ mà chúng ta lại lên án phụ nữ làm đẹp?
Để làm đẹp, người phụ nữ lại có hàng trăm việc phải làm: làm đầu (làm tóc), làm móng tay, làm móng chân, làm trắng da, làm môi, làm mắt, làm lông mày, làm lông mi và hàng tá cái làm khác.
Làm xấu, làm nũng, làm nung làm nẫy, làm duyên làm dáng, làm điệu, làm cao, làm lơ, làm dâu, làm vợ, làm mẹ, làm đẹp…Từ thủa trong nôi cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, cuộc đời người phụ nữ luôn gắn với chữ “Làm”.
Nếu Bạn Muốn Thay Đổi Thế Giới - Đô Đốc William H. McRaven
Bài nói chuyện của Đô Đốc Bill McRaven: NẾU BẠN MUỐN THAY ĐỔI THẾ GIỚi
Mỗi năm đến kỳ tốt nghiệp ra trường, các trường trung học và đại học Mỹ có thông lệ mời những vị khách có địa vị, tiếng tăm đến nói chuyện với học sinh, sinh viên. Các vị khách này có thể là 1 chính khách như tổng thống Obama, 1 nghệ sĩ tài tử nổi tiếng, hay những người thành đạt như Bill Gate, Steve Jobs, v.v…Những bài nói chuyện có ư nghĩa thường được các báo in, trích dẫn lại.
Năm nay, có 1 bài diễn văn từ 1 vị khách mời đặc biệt đă được mọi người và giới truyền thông chú ư, được đăng tải trên nhiều tờ báo. Đó là bài nói chuyện của đô đốc Bill McRaven, người đứng đầu lực lượng đặc biệt của Hải quân Hoa Kỳ (Navy SEAL), người trực tiếp chỉ huy biệt đội SEAL Team Six nổi tiếng, người giám sát việc lập kế hoạch và thực hiện cuộc tấn công tiêu diệt Osama bin Laden.
Ông là tướng Hải quân bốn sao bí ẩn nhất và luôn được bảo vệ cẩn mật. Trong khi các Đô đốc như Greenert , Gortney , Locklear thường xuyên xuất hiện trong các phương tiện truyền thông và trước Quốc hội, McRaven th́ lại bí mật và tránh né mọi sự chú ư về ḿnh.
Tuần rồi, sinh viên tốt nghiệp tại Đại học Texas ở Austin lại nhận được 1 sự “chiêu đăi” hiếm có, đó là bài nói chuyện đầy ư nghĩa và hóm hỉnh của Đô đốc Bill McRaven.
Dưới đây là bài nói chuyện của ông:
Kính thưa Viện Trưởng Powers, Phó Viện Trưởng Fenves , các vị Trưởng khoa, các vị giáo sư, cùng gia đ́nh và bạn bè, và quan trọng nhất là các tân sinh viên tốt nghiệp niên khoá 2014. Xin chúc mừng thành tích của các bạn.
Đă gần 37 năm từ ngày mà tôi tốt nghiệp UT.
Tôi nhớ rất nhiều điều về ngày hôm đó.
Tôi nhớ tôi đă bị nhức đầu từ một buổi tiệc nhậu (nguyên văn: “party”) đêm trước. Tôi chỉ nhớ là tôi đă có một bạn gái nghiêm túc, người mà tôi kết hôn sau này - đó là chuyện quan trọng cần nhớ - và tôi nhớ rằng tôi đă được nhận vào Hải quân ngày hôm đó.
Nhưng trong tất cả những điều tôi nhớ, th́ tôi lại chẳng nhớ những ai là khách mời lên phát biểu trong buổi tối đó và tôi chắc chắn không nhớ bất cứ điều ǵ họ nói.
V́ vậy, phải thừa nhận 1 thực tế là nếu tôi không có thể làm cho bài phát biểu này đáng nhớ - th́ ít nhất tôi sẽ cố gắng để làm cho nó ngăn ngắn.
Khẩu hiệu của Đại học UT là "Những ǵ bắt đầu ở đây sẽ làm thay đổi thế giới" (nguyên văn: “What starts here changes the world”).
Tôi phải thừa nhận, là tôi rất thích cái khẩu hiệu đó.
Tối nay có gần 8.000 sinh viên tốt nghiệp UT.
Trong 1 bảng phân tích khá chặt chẽ, mẫu mực của website "Ask.Com", họ nói rằng trung b́nh 1 người Mỹ sẽ giao tiếp với khoảng 10.000 người khác trong suốt cuộc đời của ḿnh.
Đó là con số rất lớn, rất nhiều người.
Nhưng, nếu mỗi người trong các bạn thay đổi cuộc sống của chỉ mười người và mỗi một người này làm thay đổi cuộc sống của mười người khác - vâng, chỉ mười mà thôi - th́ sau đó trong năm thế hệ - tức là sau 125 năm - lớp sinh viên tốt nghiệp năm 2014 sẽ làm thay đổi cuộc sống của 800 triệu người.
800 triệu người - các bạn hăy suy nghĩ về con số này đi - nó nhiều hơn gấp đôi so với dân số Hoa Kỳ. Đi tiếp thêm một thế hệ nữa và bạn có thể thay đổi toàn bộ dân số thế giới - 8 tỷ người.
Nếu bạn cho rằng rất khó để thay đổi cuộc sống của mười người - tức là thay đổi cuộc sống của họ măi măi - th́ bạn đă sai.
Tôi thấy nó xảy ra hàng ngày ở Iraq và Afghanistan.
Một sĩ quan bộ binh trẻ ra quyết định rẽ trái thay v́ rẽ phải xuống một con đường ở Baghdad và mười quân nhân trong toán của anh đă được an toàn, tránh khỏi 1 cuộc phục kích.
Tại tỉnh Kandahar, Afghanistan, một nữ hạ sĩ quan cảm nhận điều ǵ đó khác lạ và đă chỉ đạo trung đội của cô ấy tránh thoát được khối chất nổ 500 cân gài bẫy họ, cứu được cuộc sống của hàng chục chiến sĩ.
Nhưng, không chỉ những người lính được cứu thoát bởi các quyết định từ một người, con cái của họ (chưa ra đời), cũng được cứu. Và con cái của con cái họ cũng được cứu.
Nhiều thế hệ đă được cứu bởi một quyết định từ một người.
Nhưng, thay đổi thế giới có thể xảy ra bất cứ nơi nào và bất cứ ai cũng đều có thể làm được điều đó.
V́ vậy, những ǵ bắt đầu ở đây đích thực có thể thay đổi thế giới, nhưng câu hỏi là ...lúc đó thế giới sẽ trông giống như thế nào, sau khi bạn thay đổi nó?
Tôi tin tưởng rằng nó sẽ tốt hơn rất nhiều, và nếu các bạn làm cho tên thủy thủ già này vui vẻ trong chốc lát bằng cách giả bộ như đang chăm chú lắng nghe những ǵ mà tôi sẽ nói, một vài gợi ư có thể giúp các bạn trên con đường đi đến một thế giới tốt hơn.
Và trong khi những bài học này được rút ra trong thời gian tôi phục vụ quân đội, tôi có thể đảm bảo với các bạn rằng nó sẽ hữu ích, cho dù các bạn chưa từng một ngày mặc bộ quân phục.
Điều quan trọng không phải ở giới tính, dân tộc hay tôn giáo, hoặc địa vị xă hội của các bạn.
Cuộc đấu tranh của chúng ta trong thế giới này là tương tự nhau và những bài học để vượt qua những trở ngại để tiến lên - để thay đổi bản thân và thế giới xung quanh chúng ta, đều áp dụng chung được cho tất cả mọi người.
Tôi đă là một thành viên của Navy SEAL trong 36 năm (chú thích: Navy SEAL là lượng lực đặc nhiệm tinh nhuệ của Hải quân Mỹ - SEAL: Sea-Air-Land). Nhưng tất cả chỉ bắt đầu sau khi tôi tốt nghiệp UT để tham gia khoá đào tạo SEAL cơ bản ở Coronado, California.
Khoá đào tạo SEAL cơ bản trong sáu tháng, bao gồm những màn "tra tấn dai dẳng" (nguyên văn: “long torturous”) như chạy trên cát lún, nửa đêm bơi trong nước lạnh ở bờ biển San Diego, những cuộc rèn luyện vượt chướng ngại vật, những buổi tập thể dục thể h́nh dài vô tận, là những ngày không được ngủ, luôn bị lạnh, bị ướt và khổ sở.
Đó là sáu tháng liên tục bị quấy rối bởi các huấn luyện viên chuyên nghiệp, họ luôn t́m kiếm những điểm khiếm khuyết về tâm lư và thể chất của các học viên để loại bỏ họ ra khỏi Navy SEAL.
Nhưng, khoá huấn luyện cũng nhằm t́m kiếm những học viên có tư chất chỉ huy, có thể dẫn dắt đồng đội trong một môi trường căng thẳng liên tục, hỗn loạn, trong những thời điểm gặp thất bại và khó khăn.
Với tôi khoá đào tạo cơ bản SEAL chính là những thử thách trong cả đời người được nhồi nhét vào trong sáu tháng.
V́ vậy, đây là 10 bài học mà tôi đă học được từ khoá huấn luyện cơ bản SEAL, hy vọng sẽ có giá trị cho các bạn khi dấn bước trên đường đời.
Mỗi buổi sáng trong khoá đào tạo SEAL cơ bản, người huấn luyện viên - vào thời điểm đó tất cả các HLV đều là cựu chiến binh Việt Nam - sẽ đến các doanh trại và điều đầu tiên họ sẽ kiểm tra là giường của học viên.
Nếu học viên làm đúng, các góc giường sẽ vuông cạnh (ư tác giả muốn nói đến tấm drap trải giường), các bao gối được kéo thẳng, phẵng phiu, cái gối đầu phải được đặt ngay dưới trung tâm của 2 thanh đầu giường, và cái mền phụ (chú thích: mỗi học viên được cấp 2 cái mền) gấp gọn gàng dưới chân của rack – rack là từ của Hải quân dùng để chỉ cái giường.
Đó là một nhiệm vụ rất đơn giản, rất trần tục. Thế nhưng mỗi buổi sáng chúng tôi ai nấy cũng phải dọp dẹp giường của ḿnh 1 cách gọn gàng, hoàn hảo. Chuyện này có vẻ hơi ngây ngô vào thời điểm đó, nhất là dưới ánh sáng của 1 thực tế hiển nhiên là các học viên đang ước vọng trở thành những chiến binh SEAL thực sự, được tham dự những trận chiến khó khăn đầy chông gai - nhưng, sự "trí tuệ" (nguyên văn: “wisdom”) của hành động tưởng như đơn giản này đă được minh chứng với tôi nhiều lần.
Nếu bạn dọn dẹp giường của bạn mỗi buổi sáng, tức là bạn đă hoàn thành nhiệm vụ đầu tiên trong ngày. Nó sẽ mang lại cho bạn một niềm tự hào nhỏ, nó sẽ khuyến khích bạn làm tốt nhiệm vụ kế và các nhiệm vụ khác tiếp theo sau.
Đến cuối ngày, từ một nhiệm vụ đầu tiên hoàn thành sẽ biến thành nhiều nhiệm vụ hoàn thành. Hành động dọn dẹp giường của các bạn cũng sẽ làm cũng cố cho 1 thực tế là những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống rất đáng được quan tâm.
Nếu các bạn không thể làm tốt những việc nhỏ nhặt, các bạn sẽ không bao giờ làm tốt được những điều lớn.
Và, nếu như bạn có một ngày không như ư, bạn trở về nhà và thấy một chiếc giường đă gọn gàng, ngăn nắp - do chính tay bạn làm - điều đó sẽ cho bạn niềm động viên là ngày mai sẽ tốt hơn.
Nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, hăy bắt đầu bằng cách dọn dẹp ngăn nắp giường của các bạn.
Trong khoá đào tạo SEAL các học viên được chia thành nhiều toán. Mỗi toán gồm bảy học viên - chia ra ba người ngồi mỗi bên của một chiếc xuồng cao su nhỏ, và một người điều khiển hướng đi cho xuồng.
Mỗi ngày các toán mang xuồng ra băi biển và được hướng dẫn cách vượt qua các con sóng và chèo vài dặm dọc theo bờ biển.
Vào mùa đông, những con sóng ở bờ biển San Diego có thể cao từ 8 đến 10 feet (chú thích: 2,4m - 3 m), cực kỳ khó khăn để lướt qua chúng, trừ khi tất cả mọi người cùng chèo.
Tất cả nhịp chèo phải đồng bộ theo nhịp đếm của người điều khiển. Mọi người phải nổ lực hết sức, bằng không xuồng sẽ bị các làn sóng xô ngược lại và sẽ bị ném thô bạo lên trên băi biển.
Để làm cho xuồng đến đích, th́ tất cả mọi người phải cùng nhau chèo.
Một ḿnh bạn không thể thay đổi thế giới - bạn sẽ phải cần những sự trợ giúp - và thật sự để đi được từ điểm khởi đầu đến đích cần phải có bạn bè, đồng nghiệp, sự nhă ư của những người không quen và một trưởng nhóm có năng lực để hướng dẫn mọi người.
Nếu bạn muốn thay đổi thế giới, hăy t́m thấy một người nào đó để trợ giúp bạn chèo chống.
Sau một vài tuần luyện tập khó khăn, khoá đào tạo SEAL mà tôi tham gia bắt đầu với 150 người đă giảm xuống chỉ c̣n 35. Bây giờ c̣n lại sáu 6 toán với 7 người trên mỗi xuồng.
Tôi được xếp chung toán với những học viên cao to, nhưng toán giỏi nhất lại toàn là những học viên nhỏ con - chúng tôi gọi họ là toán Munchkin (chú thích: nhỏ bé, xinh xắn) - không có ai trong toán này cao hơn 5,5 foot (chú thích: 1.67m).
Toán Munchkin gồm có một người Mỹ gốc da đỏ, một người Mỹ gốc châu Phi, một người Mỹ gốc Ba Lan, một người Mỹ gốc Hy Lạp, một người Mỹ gốc Ư, và hai thanh niên trẻ nhưng gan lỳ đến từ miền Trung Tây nước Mỹ.
Họ chèo xuồng, chạy bộ và bơi lội nhanh hơn tất cả các toán khác.
Những học viên cao lớn trong các toán khác thường cười cợt, trêu chọc khi thấy các thành viên của toán Munchkin xỏ những bàn chân nhỏ nhắn của họ vào những đôi chân vịt cũng... nhỏ nhắn trước khi bơi lội.
Nhưng bằng cách nào đó, những học viên nhỏ con này, họ đến từ mọi ngóc ngách của nước Mỹ và thế giới, luôn luôn là những người có tiếng cười sau cùng – (nguyên văn: "had the last laugh" đây là 1 thành ngữ Mỹ, tương tự như 1 thành ngữ VN "Cười người hôm trước, hôm sau người cười") - họ bơi nhanh hơn so với tất cả mọi người và đến bờ trước chúng tôi rất lâu.
Khoá đào tạo SEAL là một sự b́nh đẵng tuyệt vời. Không có ǵ có thể giúp bạn đạt được thành công ngoài ư chí của bạn, chứ không phải đó là màu da, chủng tộc, học thức, hay địa vị xă hội của bạn đâu.
Nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, hăy đo lường con người bởi kích thước của trái tim của họ, chứ không phải là kích thước cái chân vịt của họ.
Vài lần trong tuần, các giảng viên sẽ cho cả lớp xếp hàng để kiểm tra quân phục. Việc kiểm tra này luôn luôn được tiến hành 1 cách kỹ lưỡng khác thường.
Mũ đội phải được hồ cứng 1 cách hoàn hảo, quân phục phải ủi thẳng nếp, khóa thắt lưng phải sáng bóng và không được có bất kỳ 1 vết t́ ố nào.
Nhưng, bất kể bao nhiêu nỗ lực mà bạn đă dùng để hồ cứng chiếc mũ, ủi kỷ càng bộ quân phục, hoặc đánh bóng loáng cái khóa thắt lưng - cũng vẫn chưa đạt.
Các giảng viên sẽ t́m ra "1 sai phạm ǵ đó" để phạt bạn.
Và v́ kiểm tra quân phục không đạt, các học viên phải chạy, với nguyên quần áo, lao vào sóng biển, và sau đó, ướt từ đầu đến chân, lăn trên băi biển cho đến khi tất cả toàn thân bị bao phủ bởi cát.
Tên gọi của vụ này là "bánh tẩm đường" (nguyên văn: “sugar cookie”). Bạn phải vận bộ quân phục đó cho đến hết ngày - lạnh, ẩm ướt và đầy cát biển.
Có rất nhiều học viên không thể chấp nhận 1 thực tế là tất cả các nỗ lực của họ đều là vô ích. Bất kể là họ đă cố gắng đến cỡ nào - để những bộ quân phục trông chỉnh tề, đúng quân cách - đều bị đánh giá thấp.
Những học viên đó đă không vượt qua nổi khoá huấn luyện.
Những học viên đó không hiểu mục đích của sự huấn luyện. Bạn sẽ không bao giờ thành công. Bạn sẽ không bao giờ có một bộ đồng phục hoàn hảo.
Đôi khi, cho dù bạn đă chuẩn bị hay thực hiện 1 kế hoạch kỹ càng đến mấy đi chăng nữa, th́ kết quả vẫn cho ra một cái "bánh tẩm đường".
Đôi khi, cuộc sống là như vậy.
Nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, hăy vượt qua thân phận của một cái "bánh tẩm đường" và tiếp tục tiến về phía trước.
Mỗi ngày, trong thời gian đào tạo, bạn phải đương đầu với nhiều thử thách thể chất khác nhau - chạy, bơi, các khóa học vượt chướng ngại vật, thể dục thể h́nh - Những thứ đó được sắp đặt ra để thử thách dũng khí của bạn.
Mỗi sự kiện có những tiêu chuẩn - thời gian mà bạn phải đáp ứng. Nếu bạn thất bại trong việc đáp ứng những tiêu chuẩn đó, tên của bạn sẽ được đăng trên một danh sách và vào cuối ngày, những người có tên trên danh sách sẽ được mời đến một "rạp xiếc" (nguyên văn: “circus”).
"Rạp xiếc": đó là phải tập thêm hai giờ thể dục - nó làm bạn kiệt sức, phá vỡ tinh thần của bạn để buộc bạn phải bỏ cuộc.
Không ai muốn đến "Rạp xiếc".
Đến "Rạp xiếc" có nghĩa là ngày đó bạn không đạt tiêu chuẩn. Đến "Rạp xiếc" có nghĩa là nhiều mệt mỏi hơn, và mệt mỏi hơn có nghĩa là ngày hôm sau sẽ khó khăn hơn - và có khả năng sẽ phải đến viếng "Rạp xiếc" thường xuyên hơn nữa.
Trong quá tŕnh đào tạo SEAL, tất cả mọi học viên không ai thoát khỏi bảng phong thần này, mọi người đều có tên trong danh sách đến "Rạp xiếc".
Nhưng, một điều thú vị đă xảy ra với những người thường xuyên có tên trong danh sách "Rạp xiếc" - Những người phải chịu thêm hai giờ tập thể dục - đă càng ngày càng cứng cáp, mạnh mẽ hơn.
Nỗi "thống khổ" khi phải đến "Rạp xiếc" đă bồi đắp nên 1 sức mạnh tinh thần - và xây dựng khả năng phục hồi thể chất.
Cuộc sống đầy những "Gánh xiếc".
Các bạn sẽ thất bại. Các bạn có thể sẽ phải chịu thất bại thường xuyên. Thất bại sẽ làm các bạn đau đớn. Thất bại sẽ làm các bạn chán nản, thất vọng. Nhưng thất bại là liều thuốc thử để kiểm tra cốt lơi giá trị của các bạn.
Nếu bạn muốn thay đổi thế giới, đừng sợ "Rạp xiếc".
Ít nhất hai lần mỗi tuần, các học viên phải tham gia chạy vượt qua các chướng ngại vật. Tất cả gồm có 25 chướng ngại vật khác nhau, trong đó có 1 bức tường cao 10 foot, 1 tấm lưới cao 30 foot, và một hang rào dây thép gai dùng cho việc tập luyện ḅ trườn.
Nhưng chướng ngại vật khó khăn nhất là "cú trượt sinh tồn" (nguyên văn: “the slide for life”). Nó gồm 2 cái tháp, một tháp 3 tầng, cao 30 foot nằm một phía và một cái tháp một tầng nằm ở đầu kia. Hai toà tháp được nối liền bởi một dây thừng dài 200 foot.
Bạn phải leo lên tầng ba của tháp và khi lên đến đỉnh tháp, bạn nắm lấy sợi dây thừng, đong đưa bên dưới sợi dây thừng và dùng tay kéo thân h́nh, di chuyển đến đầu bên kia.
Kỷ lục vượt chướng ngại vật này đă đứng vững trong nhiều năm qua cho đến khoá đào tạo của chúng tôi vào năm 1977.
Kỷ lục này dường như “bất khả chiến bại” (nguyên văn: “unbeatable”), cho đến một ngày, một học viên đă quyết định thử thách chướng ngại vật "Cú trượt sinh tồn" này bằng cách trượt với tư thế cho đầu xuống trước.
Thay v́ đong đưa cơ thể của ḿnh dưới sợi dây thừng và nhích cả thân h́nh xuống, anh nằm lên trên sợi dây và đẩy thân ḿnh về phía trước.
Đó là 1 cách di chuyển nguy hiểm - dường như điên cuồng, và đầy rủi ro. Nếu thất bại có nghĩa là chấn thương và bị loại khỏi khoá huấn luyện.
Không chút do dự - người học viên trượt theo sợi dây thừng xuống - nhanh 1 cách nguy hiểm, và thay v́ vài phút, anh ta chỉ mất một nửa thời gian, anh đă phá được kỷ lục.
Nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, đôi khi các bạn phải lao xuống để đương đầu với trở ngại.
Đến giai đoạn huấn luyện cách chiến đấu trên bộ, các học viên được máy bay đưa ra đảo San Clemente nằm ngoài khơi của San Diego.
Vùng biển ở San Clemente là một nơi có rất nhiều cá mập trắng lớn. Để được tốt nghiệp khóa huấn luyện SEAL, các học viên phải hoàn thành các loạt các bơi đường trường. Bơi đêm là một trong các loạt bơi đó.
Trước khi xuất phát, các giảng viên thông báo cho học viên với vẻ “hân hoan” (nguyên văn: “joyfully”) về tất cả các loài cá mập sinh sống ở vùng biển ngoài khơi San Clemente.
Tuy nhiên, họ cũng đảm bảo là chưa từng có học viên nào bị cá mập làm thịt cả, ít nhất là trong thời gian gần đây.
Nhưng, các học viên cũng được dạy rằng nếu một con cá mập bắt đầu lượn lờ quanh vị trí của bạn theo ṿng tṛn – hăy giữ vững vị trí của bạn. Không bơi đi. Không tỏ ra sợ hăi.
Và nếu những con cá mập đang đói, cần một bữa ăn nhẹ nửa đêm (nguyên văn: “a midnight snack”), phóng về phía bạn – th́ hăy dồn hết sức mạnh đấm vào mơm cá, tất sẽ làm nó bỏ cuộc.
Có rất nhiều cá mập trên thế giới này. Nếu các bạn hy vọng sẽ hoàn tất 1 cuộc bơi lội, th́ các bạn sẽ phải đối phó với chúng.
V́ vậy, nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, đừng lùi bước trước những con cá mập.
Một trong những công việc của Navy SEALs là tiến hành các cuộc tấn công dưới nước vào tàu chiến của địch. Chúng tôi thực hành kỹ thuật này 1 cách rất phổ biến trong quá tŕnh huấn luyện cơ bản.
Nhiệm vụ tấn công tàu là nơi mà 2 Navy SEAL sẽ được thả xuống ở ngoài xa một bến cảng của đối phương và sau đó lặn hơn hai dặm (chú thích: hơn 3km) - dưới mặt nước – không sử dụng bất cứ dụng cụ ǵ, ngoài một cái thước đo độ sâu và một la bàn để định hướng mục tiêu.
Trong toàn bộ quá tŕnh bơi lặn, thậm chí sâu dưới nước nhưng vẫn có một số ánh sáng xuyên qua được. Học viên vẫn c̣n chút ít cảm giác thoải mái khi biết rằng có 1 mặt nước rộng mở ở trên đầu của họ (nguyên văn: “open water”).
Nhưng khi bạn tiếp cận đến con tàu đang cập cảng, th́ ánh sáng bắt đầu mờ dần. Các kết cấu thép của con tàu chận mất ánh trăng – che mất các ánh đèn đường - cùng tất cả ánh sáng xung quanh.
Để thành công trong nhiệm vụ, bạn phải lặn dưới con tàu và t́m ra cho được lườn tàu – tức là đường trung tâm và phần sâu nhất của con tàu.
Đây là mục tiêu của bạn. Nhưng lườn tàu cũng là nơi tăm tối nhất của con tàu, là nơi bạn không thể nh́n thấy bàn tay của ḿnh dù có để nó ngay trước mặt, nơi mà tiếng ồn từ máy móc của con tàu làm chói tai, rất dễ dàng làm cho bạn bị mất phương hướng và bỏ cuộc.
Mỗi thành viên Navy SEAL đều biết rằng dưới lườn tàu, tại thời điểm đen tối nhất của nhiệm vụ - là thời điểm bạn phải b́nh tĩnh, tập trung - là khi tất cả các kỹ năng chiến thuật, sức mạnh thể chất và tất cả sức mạnh nội tâm của bạn đều phải mang ra hết để chống đỡ.
Nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, các bạn phải đem ra những tốt nhất trong con người bạn để đương đầu ở thời điểm đen tối nhất.
Tuần thứ chín của khóa huấn luyện được gọi là "tuần lể địa ngục” (nguyên văn: “Hell Week”). Đó là sáu ngày không ngủ, liên tục bị quấy rối về thể chất và tinh thần và một ngày đặc biệt tại “băi bồi” (nguyên văn: “mud flats”) – “băi bồi” là 1 vùng nằm giữa San Diego và Tijuana, nơi nước chảy đi và tạo ra các vũng bùn Tijuana – đó là một khu vực có địa h́nh đầm lầy, nơi mà bùn śnh sẽ nhấn ch́m bạn.
Đó là vào ngày thứ tư (Wednesday) của “tuần lể địa ngục”, bạn phải chèo đến “băi bồi” và trong 15 giờ tiếp theo phải cố gắng để tồn tại dưới lớp bùn lạnh cóng, trong tiếng gió hú và áp lực không ngừng từ các huấn luyện viên luôn thúc giục, kêu gọi các học viên bỏ cuộc.
Thứ tư, khi mặt trời bắt đầu lặn th́ lớp của tôi bị cho là đă "vi phạm nghiêm trọng các quy tắc" (nguyên văn:”egregious infraction of the rules”)được lệnh phải dầm ḿnh dưới bùn.
Bùn “nuốt chững” các học viên cho đến khi không có ǵ có thể nh́n thấy được ngoài những cái đầu của chúng tôi. Các giảng viên nói với chúng tôi là mọi người sẽ được lên bờ nếu có năm người chịu bỏ cuộc - chỉ cần năm người thôi là chúng tôi có thể thoát ra khỏi cái lạnh đầy ức chế này.
Nh́n xung quanh băi bồi th́ rơ ràng là có một số học viên gần như muốn đầu hàng. Vẫn c̣n hơn tám tiếng đồng hồ nữa cho đến khi mặt trời lên – hơn tám giờ với cái lạnh thấu xương (nguyên văn: “bone chilling cold”).
Tiếng của các hàm răng va vào nhau lập cập và tiếng run rẩy rên rỉ của các học viên lớn đến nỗi rất khó để nghe bất cứ tiếng động nào khác. Nhưng sau đó, có một âm thanh bắt đầu vang vọng trong đêm - một giọng hát được cất lên.
Một giọng hát trật nhịp “khủng khiếp” (nguyên văn: “terribly out of tune”), nhưng được hát với sự nhiệt t́nh.
Một giọng hát đă trở thành hai và từ hai trở thành ba và không lâu sau đó, tất cả mọi người trong lớp đều hát.
Chúng tôi biết rằng nếu một người có thể vượt lên trên những đau khổ th́ những người khác cũng có thể làm được.
Các giảng viên bị đe dọa chúng tôi sẽ phải bị ở lâu hơn trong bùn nếu c̣n tiếp tục hát, nhưng chúng tôi vẫn cứ hát.
Và không hiểu tại sao – bùn có vẻ như ấm áp hơn một ít, gió như trở nên “thuần tính” (nguyên văn: “a little tamer”), và b́nh minh th́ không c̣n quá xa.
Nếu như tôi đă học được bất cứ điều ǵ trong cuộc đời tôi khi bôn ba trên thế giới, th́ đó chính là sức mạnh của niềm hy vọng. Sức mạnh của một người - Washington, Lincoln, King, Mandela và thậm chí một cô gái trẻ từ Pakistan - Malala - một người có thể thay đổi thế giới bằng cách trao niềm hy vọng cho mọi người.
V́ vậy, nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, hăy bắt đầu cất tiếng hát ngay cả khi các bạn đang bị lún lên đến tận cổ trong bùn lầy.
Cuối cùng, trong khóa huấn luyện SEAL có một cái chuông. Đó là 1 cái chuông đồng được treo ở trung tâm của doanh trại để tất cả các học viên đều nh́n thấy.
Khi bạn muốn bỏ cuộc – Tất cả những ǵ bạn phải làm là chỉ cần rung chuông. Rung chuông và bạn không c̣n phải thức dậy lúc 5 giờ sáng. Rung chuông và bạn không c̣n phải bơi lội trong cái lạnh băng giá.
Rung chuông và bạn không c̣n phải chạy, phải vượt các chướng ngại vật, tập thể lực (PT) - và bạn không c̣n phải chịu đựng những cuộc huấn luyện, thử thách cam go.
Chỉ cần rung chuông.
Nếu các bạn muốn thay đổi thế giới, đừng bao giờ rung chuông.
Khóa tốt nghiệp năm 2014, các bạn đang ở những giây phút sau cùng trước lúc nhận bằng tốt nghiệp. Những giây phút ngắn ngủi trước khi các bạn bắt đầu bước vào hành tŕnh cuộc sống. Đây là thời khắc để các bạn bắt đầu thay đổi thế giới theo hướng tốt hơn.
Nó sẽ không dễ dàng đâu.
Nhưng, các bạn là những sinh viên tốt nghiệp niên khóa 2014 – một niên khóa có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của 800 triệu người trong thế kỷ tới.
Hăy bắt đầu mỗi ngày với một nhiệm vụ hoàn thành.
Hăy t́m một người nào đó để giúp bạn trong cuộc đời.
Hăy tôn trọng tất cả mọi người.
Biết rằng cuộc sống là không công bằng và rằng bạn sẽ thường xuyên vấp ngă, nhưng nếu các bạn dám chấp nhận rủi ro, dám tiến lên trong những thời điểm khó khăn nhất, dám đối mặt với những kẻ bắt nạt, nâng đỡ những người bị áp bức và không bao giờ…không bao giờ bỏ cuộc - nếu các bạn làm được những việc này, thế hệ tiếp theo và các thế hệ nối tiếp sẽ sống trong một thế giới tốt hơn nhiều so với thế giới của chúng ta ngày hôm nay, và những ǵ được bắt đầu ở đây sẽ thực sự thay đổi thế giới theo hướng tốt hơn.
Cám ơn các bạn rất nhiều. Xin chào. Hook 'em horns."
Quanh Đi Ngó Lại, Chỉ Tui Với Bà - Nguyễn Thượng Chánh
Thấm thoát mà ḿnh đă nghỉ hưu được 6 năm rồi.
Ai cũng vậy, làm việc đến một tuổi nào đó th́ cần nên nghỉ. Tuy luật không bắt buộc ḿnh phải nghỉ nhưng thông thường th́ thiên hạ nghỉ khi họ được 65 tuổi. Đây là tuổi được xem là già, và được luật pháp cho lănh tiền cao niên pension du Canada hay old age pension. Tuy không nhiều nhưng có vẫn c̣n hơn không.
Thế hệ baby boomer nay đều bước hết qua ngưỡng cửa 60-65 tuổi, nên kẻ trước người sau đă bắt đầu nghỉ hưu rồi..
Đây là một giai đoạn mới vô cùng quan trọng trong cuộc đời của mỗi người.
Đi du lịch
Điều kiện là cần phải có sức khỏe và có “chút đỉnh” tiền.
Đi du lịch xa là cái mode thường thấy nhất trong mấy năm đầu khi vừa mới nghỉ hưu.
Theo nhiều cụ kinh nghiệm, th́ mấy năm đầu lúc vừa mới nghỉ th́ thiên hạ có khuynh hướng đi du lịch ào ào.
Từ 75 tuổi trở đi th́ họ bắt đầu thấm đ̣n, sức khỏe yếu đi, hay mỏi mệt bất tử, nên sự hăng say du lịch của buổi đầu cũng dần dần giảm theo năm tháng.
Các tours du lịch xa có guide hướng dẫn rất được giới cao niên ưa chuộng v́ tiện lợi và rất khỏe. Ngược lại, tụi trẻ th́ thích được tự do quyết định nên chuộng giải pháp mướn xe, muốn chạy đâu, viếng đâu tùy thích.
Hầu như không ít bà con ḿnh, đặt ưu tiên chuyện về Việt Nam trong chương tŕnh du lịch của họ… Kế là qua Mỹ hoặc qua các nước Âu Châu, trước là đi chơi và sau là ghé thăm bà con hay bạn bè một thể.
Có nhiều người đi tours Trung Quốc, đi hành hương Ấn Độ, v.v...
Bạn bè chí thân thường rủ nhau đi du lịch chung cho vui.
Người th́ đi tours nghỉ mát tại các resort ở Mexico, Cuba hoặc các đảo vùng Caribbean, v.v…
Tùy theo mùa, giá cả có khác nhau. Trung b́nh, nguyên trọn gói, bao vé máy bay khứ hồi từ Montreal, ăn ở một tuần trong hotel 4 sao của resort lối 1300- 1500$.
Nếu là mùa ế low season, giá có thể c̣n rẻ đi rất nhiều.
Người khác th́ theo tours du thuyền cruise trong một tuần lễ tại vùng biển Caribbean. Ghé qua các đảo như Saint Martin, Sainte Croix, Saint Kitts, Virgin Islands, Grenada…
Có người đi tours vùng Nam Mỹ, Panama…hoặc tours vùng Hawaii, tours Alaska xem gấu trắng.
Các tours du thuyền vùng Caribbean, tàu chạy ban đêm cho tới sáng lúc 7 giờ là cập bến vào một đảo. 8 giờ sáng th́ bắt đầu cho du khách lên bờ chơi. Đi đâu th́ đi nhưng phài trở xuống tàu trước 5 giờ chiều.
Lối 80% du khách đều là các người cao tuổi.
Có người đi theo các tours du thuyền lâu nhiều tuần bên Âu Châu hay bên Á Châu. Mục đích để thăm viếng được nhiều xứ.
Du thuyền Princess Cruises ghé qua nhiều nước như Thái Lan, Singapore, Tp Hồ Chí Minh, Hong Kong, Tp Pusan Nam Hàn v,v…
Tours du thuyền có thể được xem là sang trọng và rất thích hợp cho lớp tuổi già.
Nhưng có một sự thật là đi đâu lâu ngày, khi trở về tới nhà ḿnh th́ vẫn cảm thấy khỏe ǵ đâu.
Được nằm ngủ trên cái giường của ḿnh hằng quen thuộc th́ không có ǵ sung sướng hạnh phúc cho bằng!
Mỗi ngày, hưu viên thường làm ǵ?
Sáng sáng, các ông thường hay đến mấy cái thương xá hay mấy tiệm cà phê b́nh dân ngồi chùm nhum với nhau đấu láo và ngó ông đi qua ḍm bà đi lại.
Các bà thường có thú đi la cà, đi tà tà, đi ṿng ṿng trong thưong xá. Hết tiệm nầy, đến tiệm khác, để rửa mắt windowshopping mà thôi. Vô tiệm, lấy cái nầy, rờ cái kia, ướm lên người, đeo vào cổ, lại xem kính, ẹo qua ẹo lại, rồi bỏ món hàng trở lại chỗ cũ cũng thấy sướng rồi.
Rửa mắt là một cái thú tiêu khiển của phụ nữ bất luận tuổi tác nhưng không phải là kiểu của bọn ńnh ông.
Khoa học nói rằng shopping là một cái thú của đàn bà để giúp họ thư giăn.. Vậy chúng ta nên thông cảm cho mấy bà.
Các ông th́ ngồi chờ vợ tại các ghế băng ngoài hành lang, ngắm cô đi qua bà đi lại, ngáp ngắn ngáp dài. Có ông th́ dọc sách, đọc báo… t́m ư gơ bài.
Cũng có một số ông thích hẹn ḥ nhau để tán gẫu ở những quán cà-phê, quán phở, v.v.
Có ông bạo hơn cũng như văn minh hơn, muốn tự thưởng ḿnh sau bao năm dài đăng đẳng làm việc vất vả, bằng những chuyến du lịch về Việt Nam trước thăm mồ mả ông bà, sau là nếu có thể giúp các em thoát cảnh nghèo đói để đổi đời mà cả hai đều có lợi.
Nội cái được cô gái gọi ḿnh bằng anh xưng em ngọt như đường phèn cũng thấy sướng tê cả người và được trẻ lại ít nhứt cũng 30 tuổi rồi.
Nghe nói với số tiền trợ cấp hưu pension hay tiền già 1000$ một tháng bên nầy, nhưng về bển th́ tha hồ mà ăn chơi phè phỡn, dư sức…nổ.
Tổ chức cuộc sống cho có ích lợi
Phần đông đa số người già nghỉ hưu rất rảnh rỗi.
Tập thể dục thể thao như chạy bộ jogging, đi bộ; tập tài chi dưỡng sinh, khí công, aerobic; đánh cờ tướng hay chơi golf, đánh tennis, đánh ping-pong, vân vân.
Việc giữ hộ cháu nhỏ trong ṿng đôi ba ngày cũng là một niềm vui cho các bậc ông bà.
Một số cụ lo xa, quan tâm đến việc tu hành cũng như việc thiền định để t́m sự an lạc cho tinh thần cũng như để chuẩn bị cho kiếp sau, vân vân.
Có người cảm thấy quá nhàn rỗi…
Không biết làm ǵ trong ngày, hết đứng th́ ngồi, ra vô, đi tới đi lui, ngó trước ngó sau, hết ngồi rồi nằm.
Vào pḥng nghiền ngẫm internet, chốc chốc lại check email.
Xong ra salon mở ti-vi.
Đọc báo th́ đọc hết tờ nọ đến tờ kia, lướt qua tin xe cán chó, đến các mục quảng cáo bán nhà, sang nhà hàng, sang tiệm nails…Kế đến là mục gỡ rối tơ ḷng tḥng. Riêng mục t́m bạn bốn phương, thấy nhiều phụ nữ đầy đủ “công dung ngôn hạnh” mà sao số lại cô đơn hẫm hiu vậy cà, thấy tội nghiệp họ quá!
Rồi chơi luôn tất cả các tin vui lẫn tin buồn, kể cả cáo phó phân ưu. Nghĩ quẩn không biết chừng nào tới phiên…ḿnh đây? Các bạn có để ư không? Có cái lạ, vài năm gần đây tui ít thấy có báo nào đăng tin vui, chia mừng đám cưới cả, nhưng ngược lại hầu như cứ 1-2 tuần là tờ Thời báo Canada có đăng cáo phó.
Có người lấy phone gọi đầu nầy đầu nọ, nói chuyện tầm xàm bá láp cho đở buồn.
T́nh trạng nầy mà kéo dài, dám khiến nhiều cụ dễ bị rơi vào sự buồn chán hay trầm cảm lắm!
Có cha th́ suốt ngày lo gơ bài đăng báo chùa cho đở buồn, và để đầu óc khỏi nghĩ quẫn dám bị bệnh tâm thần lắm.
Gặp lại bạn bè
Bạn bè lâu ngày gặp lại vợ chồng tác giả th́ thường hay hỏi những câu đại loại như sau:
- Lúc rày nghỉ có khỏe không? Khỏe chớ!
- Lúc này nghỉ rồi làm ǵ? Không có làm ǵ hết, nghỉ mà!
- Có đi đâu chơi không? Có khi đi, có khi không!
- Có đi về Việt Nam chưa? Dà, tui chưa có tính lúc nầy!
- Có đi làm thiện nguyện không? Dạ có, làm từ lâu rồi, giữ cháu đó!
- Có làm công việc ǵ khác không? Có chớ, nhiều việc không tên, nhớ hổng hết!
- Nghỉ ở nhà có chán không? Đâu c̣n th́ giờ dư đâu mà chán!
- Nghỉ ở nhà có thường bị bả đ́ không? Anh sao tui vậy mà!
- Nghỉ ở nhà, ổng thường làm cái ǵ? Dà thưa lúc nào? sáng hay tối? cũng giống như mấy ông khác vậy thôi!
- Sao cũng c̣n trẻ (?) hoặc job thơm (?) mà nghỉ chi cho uổng vậy! Thôi đi, bộ xỏ ngọt người ta hả!
Bao nhiêu câu hỏi trên cũng đủ nói lên tâm trạng lo lắng chung của mọi người trước viễn tượng về hưu.
Mỗi người mỗi hoàn cảnh khác nhau, không ai giống ai hết.
Có người phải nghỉ hưu v́ hăng đóng cửa, v́ bị mất việc, v́ vấn đề sức khoẻ hay cũng v́ hoàn cảnh bắt buộc…
Tóm lại, những điểm lo lắng chung của mọi người mà tác giả nhận thấy quan trọng chính là ở ba điểm như sau:
1/ quan hệ giữa vợ chồng
2/ sức khỏe
3/ tiền bạc
Giai đoạn “tang chế” sau khi nghỉ hưu
Ai cũng phải trải qua một giai đoạn buồn chán v́ phải thay đổi nếp sinh hoạt thường ngày từ mấy chục năm nay lúc c̣n đi làm. Thời gian nầy dài hay ngắn tùy theo người.
Các nhà tâm-lư-học gọi đây là giai đoạn “tang chế” (période de deuil), nghĩa là hưu-viên cảm thấy mất mát một cái-ǵ-đó mà ḿnh hằng quen thuộc trong đời sống.
Trong thời gian nầy, họ rất dễ bị rơi vào t́nh trạng trầm cảm.
Nếu t́nh trạng nầy kéo dài th́ cần phải đi tham khảo ư kiến của bác sĩ.
Tại sao có người sợ nghỉ hưu?
- Có người đă đủ tuổi về hưu nhưng không muốn nghỉ v́ c̣n quá yêu...công việc hay ghiền việc (workaholic)!
- Có người muốn nghỉ hưu nhưng phải ráng cày v́ họ c̣n phải nuôi con ăn học thêm một vài năm nữa!
- Có người vẫn c̣n duy tŕ sự làm việc, nhưng chỉ làm bán thời gian (part time) hoặc chỉ làm một hay hai ngày trong tuần!
- Có người đă nghỉ hưu, nhưng sau đó trở vô xin làm việc lại!
Ngoài ra, cũng c̣n nhiều lư do phức tạp khác…
“Tui sợ ở nhà hoài sanh bệnh” hoặc
“Tui cũng muốn nghỉ lắm nhưng sợ ở nhà không có ǵ làm, chán lắm”
Đây là những câu tâm t́nh mà người gơ thường hay nghe các bạn đàn ông nói.
Phải chăng đó là những lư do thật sự?
Nhưng cũng không hiểu tại sao dân chúng lại phản đối dữ dội khi chính phủ sở tại muốn kéo dài tuổi làm việc ra thêm nữa, thí dụ như bên Pháp?
C̣n ở Canada, chấp nhận cho nghỉ hưu hiện nay là 65 tuổi, nhưng sẽ tăng lên 67 tuổi trong vài năm tới.
Báo Tây có nêu những lư do tại sao một số người vẫn c̣n muốn tiếp tục đi làm mặc dù họ đă tới tuổi cần hưu trí rồi, trong đó có hai lư do chính là:
- ông anh sợ phải ở nhà thường xuyên với bà chị (?)
- kinh tế, tài chánh khó khăn nên cần phải đi làm thêm để kiếm thêm chút đỉnh cho bả vui (?).
Có bạn th́ thành thật hơn: “tui ngại ở nhà v́ phải chạm mặt thường xuyên với bà xă quá. Sợ gây lộn tối ngày, sợ chiến tranh lạnh quá”.
Vấn đề nầy là một sự thật mà ai cũng phải đành chịu thôi. Chạy đâu cho khỏi!
Nhưng gần đây báo chí Mỹ có nêu một…tin mừng. Không biết có nên tin hay không?
Tin mừng cho những cặp vợ chồng khắc khẩu: “Căi nhau sống lâu”
Căi nhau thường xuyên để xả bớt xú bắp rất tốt cho sức khỏe tâm thần và sẽ sống rất lâu để mà căi với nhau cho tới ngày xuống lỗ (?) Hi hi hi!
Spouses who fight live longer!
In the current study, the authors suggest a combination of factors to explain the higher mortality for couples who don't express their anger. These include "mutual anger suppression, poor communication (of feelings and issues) and poor problem-solving with medical consequences," they write in the January issue of the Journal of Family Communication.
Trong các khóa học hướng dẫn coaching “chuẩn bị nghỉ hưu” (pre-retirement courses) cho nhân viên nhà nước hoặc cho các công ty, các thuyết tŕnh viên là các nhà tâm-lư-học thường nêu cái vấn nạn nầy lên để chúng ta đừng ngạc nhiên lúc phải ở nhà thường trực với người hôn-phối của ḿnh.
Ai cũng vậy cả! Chạy đâu cho thoát bạn ơi! Ai biểu ham.
Quand đi ngó lại, chỉ tui với bà
Nhưng nếu suy nghĩ cho tận cùng, th́ c̣n đôi bạn cũng vẫn c̣n thấy ḿnh may mắn và hạnh phúc hơn rất nhiều, đúng không các lăo ông lăo bà?
Có bao giờ bạn nghĩ đời sống vợ chồng cũng là một nghề không? Chắc chắn mọi người đều nghĩ vợ chồng là chuyện t́nh cảm yêu đương, cớ sao lại gọi là một nghề?...
Vào ngày 7 tháng 1 năm 2008, có một người Mỹ gốc Việt, 38 tuổi đă ném bốn đứa con nhỏ từ bốn tháng đến ba tuổi trên một chiếc cầu tại tiểu bang Alabama, Hoa Kỳ. Theo tin tức th́ hai vợ chồng anh thường căi nhau suốt ngày, hầu như không ngày nào mà hàng xóm không nghe vợ chồng anh to tiếng mắng chửi nhau. Ngoài việc xung đột, bất đồng ư kiến với vợ, anh c̣n uống rượu và xài thuốc kích thích, nên không kiềm chế nổi cơn sân. Vào ngày nói trên, sau khi căi nhau với vợ, anh xách bốn đứa con lên xe và đem ra cầu liệng xuống sông, sau đó cảnh sát đă t́m được xác của bốn đứa trẻ này. Khi ra ṭa anh đă thú tội và nhận án tử h́nh.
Câu chuyện này đă làm rung động giới truyền thông Mỹ nói chung và giới cộng đồng Việt Nam nói riêng.
Ở Việt Nam, những chuyện vợ chồng xung đột, căi vả, mắng chửi hoặc đánh nhau bể đầu, chảy máu không phải chuyện lạ, nhưng ở một xứ văn minh như Hoa Kỳ mà xảy ra đưa tới án mạng giết bốn đứa con thơ như vậy quả thật là khủng khiếp.
Ở đời nam, nữ lớn lên cưới hỏi nhau là lẽ tự nhiên, không ai thắc mắc tại sao phải như vậy. Thế nhưng đến khi gia đ́nh vợ chồng tan vỡ, ly dị, chửi nhau, đánh nhau, và có lúc giết nhau th́ người ta lại ngạc nhiên hỏi: "Ủa, tại sao lại có thể xảy ra như vậy?"
Thông thường, trước khi đi làm kiếm tiền, người ta phải đi học để có nghề trong tay, sau đó mới đi xin việc làm. Một người muốn làm bác sĩ, ít nhất phải học xong tú tài, rồi thi tuyển vào đại học y khoa, và học từ bảy đến mười năm, sau đó mới được phép ra mở pḥng mạch. Một người muốn làm kỹ sư cũng phải qua tú tài, rồi thi tuyển vào các trường kỹ sư, học tổng cộng ít nhất năm năm, sau đó mới ra hành nghề kỹ sư. Trong xă hội, tất cả ngành y tế, kỹ thuật, khoa học, v.v... các nhân viên đều phải được học nghề và huấn luyện trước khi được mướn. Và nhiều khi đang hành nghề, hàng năm vẫn phải đi học thêm khóa tu nghiệp để cập nhật hóa những kiến thức mới.
Trong khi đó đa số người ta lập gia đ́nh vào lứa tuổi trung b́nh từ 18 đến 25, mà không có một chút khái niệm căn bản tối thiểu về đời sống gia đ́nh, tâm lư, sinh lư, t́nh cảm. Họ chỉ biết xưa nay thấy ai cũng lập gia đ́nh cho có đôi th́ làm theo, vậy thôi.
Có bao giờ bạn nghĩ đời sống vợ chồng cũng là một nghề không? Chắc chắn mọi người đều nghĩ vợ chồng là chuyện t́nh cảm yêu đương, cớ sao lại gọi là một nghề?
Chữ nghề nghe có vẻ vô t́nh quá! V́ nghề là một việc làm kiếm tiền, trong đó không có t́nh cảm ǵ hết. Nếu tôi là bác sĩ giỏi chữa bạn hết bệnh th́ bạn phải trả tiền cho tôi. Nếu tôi là kỹ sư giỏi, thợ giỏi th́ chủ phải trả lương cho tôi, hai bên không có t́nh cảm ǵ hết. Nếu bạn mở tiệm làm nhà hàng, nấu ăn ngon th́ sẽ đông khách. Mới nh́n qua các cơ sở y tế, kỹ thuật, thương mại dường như không có t́nh cảm, nhưng thật ra đều có t́nh cảm bên trong.
Nếu bạn là bác sĩ giỏi mà không có t́nh người, xem bệnh nhân như cỏ rác th́ chắc chắn họ sẽ không tới và bạn sẽ ế khách. Nếu bạn là kỹ sư giỏi mà phách lối, làm tàng không biết kính nể sếp trên th́ họ sẽ đ́ bạn, không tăng lương hoặc kiếm cớ đuổi bạn. Nếu bạn nấu ăn ngon mà không khéo tiếp đăi, ân cần phục vụ khách hàng th́ họ sẽ bỏ đi ăn tiệm khác. Bất cứ một cơ sở, hăng xưởng nào cũng cần những nhân viên giỏi, ngoài việc rành nghề c̣n phải biết giao tiếp cư xử với kẻ trên người dưới một cách ḥa thuận và có t́nh người th́ mới thành công, phát triển.
Gia đ́nh cũng là một cơ sở nhỏ (small business), trong đó cả hai vợ chồng đều là chủ nhân và đồng thời cũng là người làm. Cả hai cần phải biết hợp tác với nhau về khả năng lẫn t́nh cảm để đóng góp xây dựng "cơ sở" mang tên là "gia đ́nh" được hạnh phúc. Mỗi người cần phải biết bổn phận cũng như quyền lợi của ḿnh.
Thế nhưng rất tiếc, sau khi trải qua thời trăng mật của "t́nh yêu", người ta thường quên đi bổn phận mà chỉ chú ư tới quyền lợi, đ̣i hỏi, mong muốn người kia phải làm theo ư ḿnh, chiều chuộng ḿnh, phục vụ ḿnh.
Nếu bạn đồng ư với quan niệm "gia đ́nh là một cơ sở nhỏ" th́ vợ chồng cũng là một nghề, trong đó người chồng cần phải học nghề làm chồng, và người vợ cần phải học nghề làm vợ. Con người ta mới sinh ra không ai tự nhiên biết nói, biết đọc, biết viết, mà cần phải được dạy nói, dạy đọc, dạy viết. Cái ǵ cũng phải học th́ mới biết làm. Vợ chồng là một nghề làm suốt cuộc đời, vậy mà không có trường hay lớp nào dạy.
Cùng lắm, trước khi gả con gái về nhà chồng th́ người mẹ dạy con vài lời về cách làm dâu.
Đến ngày làm lễ cưới ở nhà thờ hay trong chùa th́ các cha và quư thầy cũng chỉ khuyên vợ chồng ăn ở ḥa thuận và chung thủy với nhau.
Nghĩ lại ở đời chưa có cái nghề nào, trong đó người ta không được dạy chút nào mà phải vô làm ngay như nghề vợ chồng. Có lẽ người ta nghĩ cái nghề này không cần học, cứ làm đại th́ từ từ sẽ biết, tiếng Pháp gọi là "apprendre sur le tas", tạm dịch là "vừa làm vừa học", hên th́ hưởng, xui th́ chịu.
Ngoài ra nghề vợ chồng không phải thích th́ làm, chán th́ nghỉ dễ dàng như các nghề khác. Đương nhiên thời nay người ta có thể lấy nhau vài năm rồi ly dị, nhưng nếu có con th́ vấn đề ly dị, chia gia tài thật là nhiêu khê, phiền toái. V́ thế có những cặp chán ghét nhau mà vẫn phải sống chung v́ con cái, kinh tế, thể diện, hay truyền thống, v.v...
T́nh yêu suông không đủ đem lại hạnh phúc. T́nh yêu chỉ là động cơ thúc đẩy hai người đến với nhau, nhưng sống chung hạnh phúc là một việc khác. Nó đ̣i hỏi mỗi người phải biết cách cư xử với nhau.
Trong các đạo giáo gọi đó là "đạo vợ chồng". Đạo vợ chồng thường chỉ dạy "bổn phận" (duty, devoir) của vợ chồng. Biết được "bổn phận" cũng là một điều đáng quư rồi, nhưng vẫn chưa đủ đem lại hạnh phúc, nó chỉ giúp cho gia đ́nh sống b́nh yên, không sóng gió.
Giống như một nhân viên biết bổn phận của ḿnh là đi làm chăm chỉ, đúng giờ, nhưng chưa chắc anh ta làm việc giỏi, biết tăng lợi nhuận cho chủ. Do đó ngày nay, các hăng xưởng phải gửi nhân viên đi học thêm các lớp tu nghiệp để nâng cao năng xuất. Người nhân viên cũng có quyền lợi như được nghỉ hè một năm hai tuần hay một tháng.
Cũng thế, ngoài "bổn phận" (hay trách nhiệm), người vợ và chồng cũng nên biết ḿnh có những "quyền lợi" ǵ để không bị đàn áp, bóc lột, lường gạt. Ngoài bổn phận và quyền lợi, vợ chồng cần phải học hỏi thêm những cách thức xây dựng hạnh phúc, gọi tắt là nghệ thuật sống (art of living).
Do đó chữ "nghề" vợ chồng bao gồm nhiều nghĩa:
- bổn phận,
- trách nhiệm,
- đạo nghĩa
- quyền lợi,
- và nghệ thuật.
Nếu được học một chút "nghề" vợ chồng, ít nhất là "bổn phận" th́ đă không có những người chồng say rượu, vũ phu đánh đập vợ con, hoặc như người đàn ông ném bốn đứa con xuống sông ở trên, làm tan nát gia đ́nh; không có những người vợ lẳng lơ, say mê cờ bạc, phá hoại gia cang.
Bên đạo Chúa, có những lớp dạy về đời sống gia đ́nh cho những cặp vợ chồng sắp cưới, giúp họ t́m hiểu về tâm sinh lư, t́nh cảm nam nữ, cách sống làm vợ, làm chồng, làm cha mẹ, hiểu biết về những khó khăn thử thách của đời sống gia đ́nh sau khi cưới, cách giáo dục con cái trở thành người tốt trong xă hội, v.v... Đây là một điều rất hay cần được bắt chước học hỏi.
Trong đạo Phật, mặc dù nhấn mạnh về sự giải thoát sanh tử luân hồi, đức Phật vẫn không quên dạy cho người tại gia cư sĩ những phương pháp sống hạnh phúc trong cuộc đời như trong các kinh Thiện Sinh, Bảy Loại Vợ, Người Vợ Mẫu Mực, Người Cư Sĩ, Hiền Nhân, v.v... Song le những kinh này không được khai triển rộng răi nên ít người để ư học hỏi và áp dụng trong cuộc sống.
Có những người suốt ngày ngồi thiền, niệm Phật, tụng kinh và quên mất bổn phận làm vợ làm chồng, làm cha mẹ, khiến người hôn phối đâm ra oán ghét đạo Phật và nghĩ rằng các thầy đă làm mất hạnh phúc gia đ́nh của họ. Từ đó gia đ́nh trở nên xào xáo, bất ḥa, càng tu vợ chồng càng căi nhau, giận nhau rồi cho là tại tu nên đổ nghiệp, ma phá.. Họ đâu ngờ tu một cách ích kỷ, chỉ biết phần ḿnh và bỏ mặc bổn phận nên mới sinh ra phiền năo như vậy. Do đó người Phật tử thông minh, khéo léo là người biết dung ḥa đời sống gia đ́nh và tâm linh.
Có 1 chàng trai rất yêu 1 cô gái, họ yêu nhau đă nhiều năm rồi, bỗng 1 ngày cô gái bỏ anh theo người con trai khác, chàng trai đau khổ lên chùa hỏi sư thầy:
- "Tại sao con yêu cô ấy nhiều như vậy mà cô ấy vẫn bỏ con mà đi..."
Sư thầy cho anh xem 1 tấm gương trong đó có h́nh ảnh của 1 cô gái chết bên đường, ai đi qua cũng mặc kệ, chỉ có duy nhất 1 chàng trai đi qua đắp cho cô ấy chiếc áo rồi cũng đi... măi sau có 1 chàng trai khác đến và đă đem cô gái đi chôn cất. Sư thầy nh́n anh nói:
- "Kiếp trước anh chỉ là người đắp áo cho cô ấy. C̣n người cô ấy đang bên cạnh bây giờ chính là người đă chôn cất cô ấy... đó là DUYÊN NỢ. Anh chỉ có duyên với cô ấy thôi."
Kiếp sống con người cũng chỉ là 1 giai đoạn, kiếp này nối tiếp kiếp khác, con người đến với nhau bởi chữ DUYÊN bên nhau bởi chữ NỢ, nhiều đôi yêu nhau 5, 7, 10 năm nhưng vẫn chia tay. 1 trong 2 người đă có t́nh cảm với người khác, người đời sẽ nói người kia đểu cáng và đáng quên. Nhưng thật ra đó chỉ là người ta đă trả xong nợ và đến lúc phải rời đi...
Cuối tháng này là sinh nhật cháu tôi. Đứa cháu trai duy nhất trong gia đ́nh. Đứa cháu nội mà tôi thương nhất. Chẳng phải tôi thiên vị v́ nó là con trai hay là v́ nó là cháu nội. Mà v́ nó ở quá xa. Nó lớn lên từng ngày không có tôi bên cạnh. Nhiều khi nhớ quá muốn ôm nó vào ḷng mà hai tay trống rỗng. Muốn đi thăm nó th́ ông chồng già chẳng biết bỏ cho ai. Thằng con trai cứ năn nỉ, “Má ơi! Qua đây một chuyến. Con sẽ đem má đi khắp Âu Châu cho biết với người ta.” Tôi cười cầu tài nói cho con yên ḷng. Nh́n ông chồng đau yếu mà thương. Thôi đành thúc thủ.
Tôi đă có viết một bài về “Hai Ông Cháu” khi cháu tôi mới vài tháng tuổi. Bây giờ c̣n một tuần nữa cháu tôi sinh nhật lần thứ hai.
Tôi nh́n chồng ḿnh càng ngày càng yếu để thấy sự đào thải của thời gian và thân phận của kiếp con người.
Ngày xưa, lúc cháu được vài tháng tuổi, mỗi lần đi đâu con dâu đem một giỏ tă, sữa cho con, c̣n bà nội cũng lè kè một túi cho chồng. Mỗi khi cần vào pḥng vệ sinh thay tă, bà nội lại nhờ con dâu xem chừng pḥng nữ có vắng hay không rồi đem chồng vào làm vệ sinh. Xong xuôi cháu cũng sạch mà ông cũng sạch.
Bây giờ cháu đă bỏ tă, nó mặc quần lót đàng hoàng. Lần đầu tiên bỏ tă, trên webcam con trai bảo nó kéo quần xuống cho nội xem. Nó mừng rỡ chỉ cái quần lót h́nh Superman bí bô khoe. Bà nội chẳng hiểu cháu nói ǵ, chỉ cười cười. Thương quá đổi!
C̣n ông nội, ngày xưa chỉ mang tă lúc đi đâu hay những lúc cần. Bây giờ ông phải mang tă cả ngày v́ ông cũng không biết lúc nào ḿnh cần giải quyết. Những ngày quan trọng cần thiết, bà nội mang khẩu trang, đeo găng tay làm y tá giải quyết những cục nợ đời hôi tanh mà ông không có sức rặn ra. Những ngày đó tă thay không biết bao nhiêu cái.
Bây giờ cháu đă biết đâu là pḥng vệ sinh để vào, c̣n ông th́ pḥng vệ sinh ngay trước mặt cũng không biết mà vô, bà nội nắm tay ông lôi vào và làm từ A tới Z.
Cháu bây giờ đă biết bắt ghế đứng lên tự đánh răng. C̣n ông nội th́ bà nội phải đưa ly vào miệng cho ông từng ngụm nước. Bỏ kem vào bàn chải và giúp ông đánh răng. Xong lau mặt, lau tay đưa ông ra khỏi pḥng.
Kết luận bây giờ, hai năm sau cháu đă vượt qua mặt ông cái vù về phương diện vệ sinh cá nhân.
Vấn đề ăn th́ sao? Cháu bây giờ đă biết ngồi ăn chững chạc dù mẹ phải đút, bởi không đút là cháu ham chơi ăn không no. Cháu tự múc ăn khi nào đó là ăn chơi hay cháu thật đói. C̣n ông th́ bây giờ hoàn toàn không chủ động. Đút ǵ ông ăn đó, ăn xong thỉnh thoảng càm ràm bà nội, “Sao từ qua tới nay không cho tui ăn.”
Cháu bây giờ rất gọn gàng không cần khăn, c̣n ông nội th́ phải một cái khăn lót ở dưới để hứng thức ăn rơi. Một cái khăn nhỏ ở trên để lau miệng.
Do đó về phương diện ăn uống cháu tiến bộ hơn ông.
Ngày xưa cháu đi tắm phải có cái thau riêng , cháu nằm trong đó cho mẹ kỳ cọ. Bây giờ cháu có thể đứng trong bathtub cho cha, mẹ thoa xà bông và xịt nước ấm. C̣n ông nội giờ này cũng tệ như xưa. Càng tệ hơn sau khi xong xuôi, bà nội bảo giơ chân lên để mặc tă, ông cũng đứng im. Những giọt nước miếng cứ nhểu ḷng tḥng rơi trên đầu bà nội. Khi bà vỗ vỗ vào chân ông, nói, “Chân này nè ông, giơ chân lên!” th́ ông mới giơ chân lên. Có hôm ông giật ḿnh kéo mạnh chân tống vào càm bà nội bầm một cục.
Ờ mà c̣n cái vụ nhểu nữa chứ. Cháu bi giờ ngon lành hơn ông nhiều. Cháu hết nhểu, đẹp trai ra, biết nhận diện đâu là mắt, mũi, miệng. C̣n ông nội th́ càng ngày tốc độ nhểu càng trầm trọng. Không có thuốc men hay phương pháp ǵ chận lại. Bà nội dùng kim gút gài một cái khăn bên áo để bà nội chùi cho ông để khỏi chạy đi t́m. Ông không thích cái khăn ḷng tḥng nên giựt tét cả áo, đứt kim băng. Bà nội phải mặc ngoài một cái áo che lại. Khi cần bà lôi khăn ra lau, xong nhét lại. Thế nhưng nước miếng ông vẫn nhểu dài theo nền nhà theo mỗi bước chân đi. Bà nội lúc nào cũng chuẩn bị khăn lau nhà. Thỉnh thoảng bà lại đạp khăn dưới chân xóa đi dấu vết cho đỡ trơn trợt và cũng để mấy đứa cháu ngoại khỏi gớm.
Cháu nội hôm nay đă có bạn, biết các tṛ chơi và tung tăng như chim sáo. C̣n ông th́ càng ngày càng quên, càng lẩm cẩm. Mỗi khi đi đâu bà nội nắm tay ông t́nh tứ như một cặp t́nh nhân. Nhưng thực ra là giữ ông cho khỏi đi lạc. Ông rất thích tự do. Ờ mà tự do ai không thích. Nhưng tự do trong trật tự. Thế nhưng ông nội nào biết trật tự là ǵ. Buông tay ông ra là ông đi, không cần biết điểm đến và đi đâu. Bà nội lạc ông mấy lần nên sợ lắm. Bà giữ tay ông trong bàn tay già yếu nhăn nheo. Thế nhưng đôi khi ông gặp một người không quen , ông vẫn nhào tới nói không ra lời hay lôi bà nội chạy theo họ. Ông la, “Bạn tui, bạn tui.” Bà nội biết tẩy của ông nên ngọt ngào dụ dỗ, ''Biết rồi! Họ ra xe đợi ḿnh đó. Đi chợ xong ḿnh sẽ gặp,” có vậy ông mới chịu nghe lời và đi theo bà.
Cháu nội bây giờ đă biết nghe lời cha mẹ. Mỗi khi làm điều ǵ sai, mẹ cháu bắt xin lỗi, nhận được ǵ cháu biết cám ơn. Cháu đă bắt đầu học để nhận biết đúng, sai. C̣n ông nội tháng ngày trôi qua ông nội càng mù mịt đúng sai. Cái ǵ ông muốn là ông làm, ông không muốn th́ đừng ḥng ép. Khi cần ông đứng lại th́ ông đi. Khi muốn ông đi th́ ông đứng yên một chỗ. Kéo gh́ không nhúc nhích. Năn nỉ một hồi ông mới chịu cho kéo đi. Khi cần ông nói th́ ông làm thinh hoặc tiếng không thoát ra ngoài , chỉ lầu bầu, lịch phịch theo nước miếng. Nhưng khi ông nói chuyện với những ǵ ông thích hay bạn bè ảo tưởng của ông th́ ông nói ra tiếng, mạnh mẽ và đầy sức sống.
Cho nên hai ông cháu đă đi ngược chiều với nhau không c̣n giống nhau như xưa.
Mỗi khi vào Webcam nói chuyện, cháu chỉ trên màn ảnh “Bà nọi, bà nọi. My bà nọi.” C̣n ông chỉ nh́n cháu như nh́n một cái ǵ lờ mờ không quen biết. Cặp mắt lơ đảng, ánh nh́n tỉnh khô, môi xệ xuống, nước miếng ḷng tḥng chảy ra.
Tuy nhiên hai ông cháu cũng có điểm na ná giống nhau là dỗi hờn.
Khi cháu dỗi cháu lăn xuống đất nằm đạp ḷng c̣ng. Cha, mẹ cháu kêu đứng dậy và bảo xin lỗi, nếu không sẽ phạt time out.
C̣n ông nội, ông hay hờn mát. Mỗi khi như vậy ông bỏ đi nằm và bỏ ăn .
Cả nhà năn nỉ, dụ ngọt cả buổi trời ông mới ngồi dây ăn uống.
Chỉ hai năm thôi, hai năm trôi qua cho tôi thấy một lực hút cuốn mọi người xoay chóng mặt. Đứa cháu ngày nào mới biết lật giờ đă là một cậu bé dễ thương tinh nghịch, ngây thơ. Cháu đang học mọi thứ để tập sự những ngày bước vào trường mầm non.
C̣n ông th́ ṃn hết mọi thứ để đi vào con số không của cuộc đời. Ông như một cây đă cạn hết nhựa. Sống trong một trạng thái mơ hồ và làm theo quán tính của ḿnh.
Người lính của tôi giờ đây già thật rồi. Giả sử chàng không bệnh như hiện nay th́ theo thời đại Internet, chàng của tui cũng quậy chẳng thua ai. Chàng sẽ có biết bao nhiêu bạn bè, đồng đội thật để mà hẹn nhau tán gẫu, bàn chuyện cà phê cà pháo, chuyện trên trời dưới đất, chuyện nước nhà, chuyện thế giới, chuyện chân dài, chân ngắn, chuyện cơm, chuyện phở. Lúc đó tôi chỉ là bóng mờ bên cuộc đời đầy màu sắc của chàng.
Ông trời đă cho chàng sống sót sau bao nhiêu năm tù tội gian lao. Đă cho chàng cùng tôi sang đây để xây lại một mái gia đ́nh hạnh phúc. Và bây giờ đă cho chàng ở bên tôi hàng ngày, hàng giờ như tôi đă từng ước mơ, cầu nguyện.
Ông trời đă đùa với tôi. Ổng háy một bên mắt và cười, “Con ạ! Con xin ǵ ta đă cho con điều đó. Con ước nguyện có chồng một bên không rời xa dù cực khổ bao nhiêu con cũng chịu. Cảm thương con ta cho con toại nguyện. Ta cho nó bên con không rời xa nửa bước. Chúc con hạnh phúc.”
Và thế, tôi ôm lấy niềm hạnh phúc ơn trên ban cho tôi và giữ lấy nó bằng cả trái tim.
-Này Ngài Cù Đàm! Giáo lư của Ngài có Niết bàn không?
Nếu có, th́ có ai chứng được Niết bàn chưa?
-Giáo lư của ta có Niết bàn và có người đă chứng được Niết bàn.
-Vậy Ngài Cù Đàm chứng chưa?
-Ta đă chứng được.
-Nếu giáo lư của Ngài có Niết bàn và Ngài đă chứng Niết bàn. Vậy tất cả đệ tử Ngài có được Niết bàn hết chăng?
-Đệ tử của ta, có người chứng được Niết bàn, có người không chứng được Niết bàn.
-Giáo lư ngài có Niết bàn th́ tại sao Ngài dạy đệ tử có người chứng, có người không chứng?
-Ở đây gần thành Vương Xá, vậy ông có biết thành Vương xá không? -Dạ biết.
-Ông có rành đường đến thành Vương Xá không? -Dạ rành.
-Nếu có người hỏi đường để đến thành Vương xá. Ông chỉ dẫn tường tận mà người đó không đi tới là lỗi tại ai?
-Dĩ nhiên là lỗi tại người đi. Nếu người đó đi theo đúng như lời tôi chỉ th́ chắc chắn sẽ tới.
Bây giờ Đức Phật mới kết luận rằng:
-Ta cũng vậy, giáo lư của ta có Niết bàn và ta cũng đă đạt Niết bàn. Nhưng ta dạy đệ tử nếu ai y theo lời ta dạy mà tu th́ đạt tới Niết bàn, bằng không th́ không đạt được. Vậy không có Niết bàn đâu phải là lỗi tại ta.
Namo Buddhaya
Dù có tôn giáo hay không tôn giáo, dù kiến tánh hay chưa kiến tánh th́ luật nhân quả vẫn là sự vận hành chung cho muôn loài vạn vật không trừ một ai. Người làm đúng là đúng, người làm sai là sai, người làm tốt sẽ tốt, người làm xấu sẽ xấu, luật nhân quả không dành riêng cho người nào cả.
- C̣n việc đúng sai tốt xấu th́ cứ để luật nhân quả cân nhắc phán xét, chúng ta không nên dựa vào hiểu biết về nhân quả hạn hẹp của ḿnh để đánh giá hành động của người khác.
_HT. Thích Viên Minh_
Là Ai?
Bạch thầy, con là ai ?
- Con là một đứa con lai
Nửa lai đức Phật, nửa lai Ta bà.
Con là nửa trái me già
Nửa kia c̣n lại th́ là.. chôm chôm.
Cuộc đời con thích ôm đồm
28 ngày mặn, 2 hôm muối mè.
Bửa th́ mặt áo hoa ḥe
Đến ngày vía Bụt.. ấp e Lam hiền.
Nửa mê cái cảnh chùa chiền
Nửa mê đi shop, mê tiền, mê yêu..
Con là thập cẩm, đủ điều
Nữa thương đức Phật, nửa.. thương nhiều '' người ta ''.
Thế thầy là ai ?
Thầy là một cái chổi chà
Quét chùa cho sạch..,quét ra ngoài đường
Quét chợ, rồi quét phố phường
Quét cả vui, buồn mới rụng sáng nay.
Quét ḷng thế nhiễm đắm say
Quét cho tàn cuộc mộng này mới ngưng!
Quán đời, thầy chỉ người dưng
Chỉ là hạt bụi đường trần rong chơi.
Chừng nào con được thảnh thơi
Thầy trao nghề Quét.. cho đời nó thong dong. * happy.
Thích Tánh Tuệ
Mọi người đều mong
Hạnh phúc
Chẳng ai muốn khổ trong ḷng
Nhưng không một
cơn mưa nhỏ
Làm sao thấy được
cầu ṿng.
Ai nói chi nói, tôi thấy về tự do, Việt Nam ta nhất quả đất.
Nhiều lề đường tại trung tâm thành phố "tự do" biến thành hàng quán - Ảnh: Công Nguyên
Hàng xóm tôi có người qua đời. Suốt tuần, ban ngày trống chuông, dứt chuông th́ một đoàn mấy chục các bà, các cô cùng nhau tụng niệm Nam mô A di đà Phật vang lừng cả xóm. Mà chỉ duy nhất câu đó tụng liên tục chừng 3 tiếng mới thôi.
Cũng hàng xóm tôi xây nhà. Gạch, cát, xi măng đổ đầy lối đi chung. Lối vô xóm vốn rậm rạp cây cảnh, hoa nở bốn mùa, giờ cây lụi, hoa tàn.
Ở Đức, bạn tôi kể, trồng cây trong vườn nhà ḿnh nhưng nếu cây đă cao hơn 3 m mà muốn chặt th́ phải qua một đống thủ tục: làm luận chứng tŕnh bày v́ sao cần chặt; luận chứng thứ hai tŕnh bày sẽ trồng lại ít nhất số cây bằng số cây xin chặt, mà phải chờ đến khi cây mới được trồng nảy lộc, có chứng cứ đàng hoàng mới được chặt cây cũ. Nếu không trồng lại trong vườn nhà ḿnh th́ phải tính chuyện thuê đất ở đâu để trồng cây mới. Thủ tục không do ở cấp phường, xă mà phải lên tận cấp tỉnh, cấp thành.
Ở ta cần quái ǵ nhiêu khê vậy. Cổ thụ bên đường nhưng cản mất quán cháo ḷng vỉa hè của ta, a lê chặt béng. Đóng vài cái đinh mấy chục phân vô thân, đổ hóa chất vô gốc, đơn giản nhẹ nhàng mà cổ thụ nào cũng chết thẳng cẳng. Không th́ tận dụng treo vài cái bảng quảng cáo tọng teng đại loại ở đây có cháo ḷng tươi cũng đạt hiệu quả kinh doanh lắm. Muốn sinh động treo vài lồng chim. Người đi ở dưới chim ị trên đầu, chẳng sao, một chút thiên nhiên giữa thành thị, càng thêm thơ mộng.
Dưới gốc cổ thụ, cứ thả vài con gà bới đất cho bớt nhung nhớ hương đồng gió nội. Quán nhậu quán ăn rửa chén ngay đó càng hay.
Nấu than tổ ong để trong nhà khói chịu sao nổi. Các mợ nên bưng ra lề đường, tha hồ quạt hùng hục cho khói buồn vương lên cây, thoải mái nướng, hầm, đun nấu. Trẻ con mắc tè th́ trật quần ngay đấy, mẹ một tay đảo nồi thịt một tay kéo quần cho con càng nhanh. Các cậu th́ hào sảng cởi trần mặc xà lỏn vác ghế nhựa ngồi bên cạnh nhồm nhoàm, càng tươi ngon, càng nóng sốt. Thỉnh thoảng vài con chó lăng du ghé lại ị một băi. Ôi thật là bức tranh gia đ́nh đẹp đẽ, ḥa b́nh thay, người và vật chung sống giữa thiên nhiên!
Nấu xong kiếm cái cống thoát nước gần đấy mà đổ rác. Nhà ai gần kênh rạch th́ sáng tinh mơ dậy tập thể dục tiện thể xách bịch rác quăng vèo xuống sông. Rồi về nhà, ta nhớ vừa bịt mũi vừa hát "Chảy đi sông ơi" nhé!
Sáng sáng ta tung tăng mặc đồ bộ chạy vung vẩy cho khỏe người. Không nên chạy trong công viên. Ta hăy cứ lề đường mà chạy. Tiện lợi vô cùng: mua mớ rau, con cá, miếng thịt. Lượm vài cái áo hàng sale. Chỗ này giỏ xách, bên kia giày, đồ cũ, đồ xưa, đồng xu, đồ thờ, điện thoại, sửa khóa, sách dạy làm người... Lề đường thành phố ta cái ǵ cũng có, chỉ trừ lối đi!
Chẳng sao, cổ nhân đă dạy: Trong ḷng đường thực chất không có đường. Người ta chạy xe măi trên lề cũng thành đường thôi!
Sáng đă vậy. Tối ta cũng cần cắm cái tăm vào miệng, giắt áo vô quần đùi rồi xoa bụng đi dạo. Bộ môn thể thao mạo hiểm này giúp ta phản xạ lanh lẹ: dưới chân ta có chuột chết; ngang mặt ta có băi đờm anh đẹp trai phóng SH qua nhổ lại, có bịch nước mía từ trên trời rơi xuống, có vỏ hộp xôi ngang hông lao tới. Cần chi lên Phong Nha hay Sơn Đọng leo núi khám phá hang động tốn tiền? Ngay thành phố này, ngày ngày ta đă có vô vàn cơ hội miễn phí để luyện trí năo sáng suốt, cơ bắp dẻo dai đó thôi?
Đi xe đ̣ ở ta cũng hay. Thích th́ ngồi ghế. Không thích ghế th́ chui dưới hầm. Ấm. Không bụi bặm. Tài xế thích th́ chạy, buồn buồn th́ kiếm anh cảnh sát hất lên nắp capô chơi. Dọc đường thích th́ ghé vô trạm dừng, không thích th́ đứng ngay bên đường, vừa xả nước cứu thân vừa chun mũi hưởng hương đồng gió nội. Thích th́ đèn đỏ dừng lại, không thích cứ phóng thẳng. Nếu xui gặp thằng container đang lao qua ngă tư th́ trước khi chầu giời nên nhớ chẳng qua tự do của nó lớn hơn của ta thế thôi.
Nếu phải ra ṭa ở B́nh Thuận, ta hoàn toàn tự do: thích đứng th́ đứng, thích nằm th́ nằm. Ṭa c̣n cho ta mượn cái giường xếp nằm rất êm. Khi chủ tọa kết tội, ta thích nghe th́ nghe, không thích nghe th́ ngủ. Ngủ là biện pháp cải tạo rất hiệu quả, rất tiết kiệm. Chưa có kết luận nào tuyên bố người ta phạm tội trong khi ngủ cả.
Tự do không chỉ dành cho người. Tự do c̣n dành cho muôn loài. Ta ngồi thưởng thức đĩa cơm tấm đêm Tân Định, dưới chân ta chuột cống cũng phè phỡn tiệc tùng. Ta ra chợ mua trái thơm gọt sẵn vàng ươm nhớ nhường đường xe rác nước rỉ ṛng ṛng. Trên đó vài trăm chú gián ngây thơ đang đi dạo.
Tự do không chỉ trong đời sống. Tự do c̣n tuyệt đỉnh trên truyền thông. Ta đọc bài người phụ nữ nọ đẻ ra con đỉa đường kính 5 phân, chưa hết khâm phục th́ nhảy ngay ra bài bố chồng dính chặt nàng dâu, lại có cả ảnh và chứng thực của hàng xóm. Ta đang c̣n xuưt xoa, bỗng đâu sét đánh ngang tai, một cái tít trịnh trọng thông báo người đẹp kia một ngày mần ăn đến 30 cú với tài xế taxi, bổn báo hănh diện khoe rằng bổn báo có nạn nhân, có cả clip..
Và đặc biệt chúng ta tự do và sáng tạo trong thực phẩm. Có hạt dưa nhuộm màu công nghiệp, có bún tẩy trắng bằng Tinopal, có rau muống xanh nhờ tưới bằng nhớt, nước rửa chén và hóa chất. Có gà bơm nước. Có dưa hấu chích ngọt. Có cá ướp urê. Có rượu pha cồn chuyên dùng đánh vecni..
Kể sao xiết những kỷ lục tự do của đất nước chúng ta?
Nói đến đây, tôi lại vô cùng bái phục slogan của ngành du lịch. Thật thâm sâu, ảo diệu! Đây - chúng tôi điểm đến của thiên niên kỷ mới. Đến và xếp hàng mua vé lẹ lên, chứ những loài như vầy, giờ c̣n hiếm lắm!
Thấp thoáng đây đó nơi góc phố Sài Thành nhộn nhịp, những gánh hàng rong nho nhỏ luôn đầy ắp chuối lát nướng – món quà quê thơm ngon, hấp dẫn mọi lứa tuổi.
Với khí hậu nhiệt đới, cây trái ở nước ta phát triển tốt tươi, đặc biệt là cây chuối. Từ những buồng chuối chín cây thơm ngào ngạt, qua bao thế hệ người ta đă sáng tạo chế biến ra rất nhiều món ăn ngon. Trong vô vàn quà vặt được sáng tạo từ chuối, phải nhắc đến chuối lát nướng – món quà dân dă nhưng thể hiện đặc sắc nhất hương vị ngọt ngào của loại trái cây này.
Chuối lát nướng thường được chế biến từ loại chuối vừa chín tới để có độ dẻo và dính. Những người thợ làm bánh sẽ xắt chuối thật khéo làm sao cho vừa đủ mỏng để khi nướng lên bánh có độ gịn, ăn không thấy ngán, mà lại không bị rách khi kết thành những miếng lớn. Vốn thơm và ngọt sẵn nên chuối lát không cần phải thêm bất cứ một loại gia vị nào. Sau khi cắt mỏng, những miếng chuối tươi này sẽ được đem phơi ngoài nắng cho khô, thời gian phơi bao lâu c̣n tùy thuộc vào thời tiết của từng ngày. Chuối sau khi phơi khô sẽ xếp chồng lên nhau thành miếng bánh lớn rồi đem cất vào nơi khô ráo, khi nào ăn mới lấy ra nướng cho dậy mùi thơm. Gọi là nướng nhưng chỉ cần lật qua, trở lại vài lần trên bếp than hồng là có thể dùng được. Do miếng chuối khá mỏng, nên phải trở đều và nhanh tay để bánh ngả màu vàng nâu tự nhiên trông rất quyến rũ.
Không chỉ trẻ con mới mê chuối lát nướng mà ngay cả những cụ lớn tuổi cũng thích được ngồi trên chiếc ghế nhỏ con, vừa đàm đạo cùng “chiến hữu”, vừa đợi những mẻ bánh nóng hổi mà cô bán hàng đang thoăn thoắt trở tay trên bếp than hồng. Phải ngồi kề bên mới cảm nhận hết mùi thơm từ lát chuối nóng hổi mới ra ḷ cùng thú vui “vừa thổi vừa ăn”. Chuối lát sau khi nướng vừa dẻo vừa gịn, cắn vào nghe vị ngọt thanh tan dần nơi đầu lưỡi. Bởi thế món này được nhiều người thích, không riêng ǵ học tṛ mà nhân viên công sở cũng tranh thủ lúc đi ăn trưa, tạt qua gánh hàng rong mua dăm ba miếng mang về cả pḥng cùng thưởng thức.
Chuối lát nướng có thể giữ lâu nên nhiều người mua chuối lát nướng sẵn đem về nhà; cất trong hũ sành hoặc hũ nhựa, để dành mỗi sáng đem ra nhâm nhi với tách trà hay ngày cuối tuần ngồi nhà vừa xem phim vừa ăn cho vui miệng. Thỉnh thoảng, có khách đến chơi nhà, pha b́nh trà ngon, mời dùng miếng chuối lát nướng thơm phức, giản dị mà không kém phần thân mật.
Kinh hoàng những con số về nói dối của học sinh, sinh viên Việt Nam trong thời CS. Học sinh cấp I, 22%, cấp II, 50%, cấp III, 64%, và sinh viên 80% nói dối cha mẹ! "Tỷ lệ này tăng phi mã, càng học lên cao càng thạo nói dối", nói dối ngay trong giai đoạn còn "tuổi ngọc, mới rời nôi 'nhân chi sơ' chưa được mấy năm mà các em đánh mất 'tính bản thiện'!". Và trong "nỗi ngạc nhiên đến xót xa ấy", Ô. Nguyễn quang Thân viết trong bài "Ai dạy trẻ nói dối" báo động về "kết quả sững sờ" được Đài Á châu Tự do dùng để điểm blog cho biết, "mọi người vẫn muốn tự vấn" dù câu trả lời "đã có sẵn", đó là: cái thói giới trẻ nói dối này từ đâu ra.”
Mới nghe những con số nói dối kinh hồn của học sinh, sinh viên VN, người viết bài này không dám tin lổ tai mình, nên phải sưu khảo. Đọc kỹ lại bài, xem kỹ lại nguồn tin, tìm hiểu kỹ tài liệu, thì thấy những con số kinh hoàng này nói có sách mắch có chứng. Đó là kết quả sưu khảo của Trung tâm Xã hội học VN, của Đảng Nhà Nước VNCS, chớ không phải của những người dân Việt ăn ngay, nói thẳng, nói thật về tình hình, thời sự VNCS nên bị CSVN chụp mũ là ‘lực lượng thù địch” trong Nghị Quyết 36 của CS Hà nội.
Không lẽ CS Hà nội lại đi nói xấu CS Hà nội nên có đủ lý lẽ để tin những con số kinh hoàng này là có thật. Và con số thực tế có thể còn tồi tệ hơn nữa là đằng khác vì thói quen của CS là ‘bao che’ nhưng cái xấu CS. CS sợ phạm huý nên dùng chữ ‘tiêu cực’ dịch từ chữ negative của Mỹ. Và từ đó người Việt thấy tội nghiệp cho hoc sinh, sinh viên Việt Nam sanh ra, lớn lên trong thời CS, bị chế độ CS ‘cải tạo, giáo dục, đào bồi’, thuần hoá theo “văn hoá” (chữ dùng của CS) hay lối sống (chữ thường dùng của người Việt) nói dối.
Theo xã hội học, gia đình là tế bào của xã hội. Cha mẹ là những người ruột thịt trong nhà, ngoài xã hội suốt đời của một người. Trường học nói chung là môi trường xã hội hoá đầu đời của một con người. Xã hội là nơi con người sống với người khác. Ba môi trường này có tương quan cơ hữu với nhau. Chế độ chánh trị chi phối và bao trùm cả ba môi trường này. Học sinh, sinh viên dối cha, dối mẹ tỷ lệ kinh hồn như trên trong thời CS không thể không nói không do chế độ chánh trị - người dân VN nằm trong chế độ độc tài toàn diện của CS ngoài Bắc hơn nửa thế kỷ, trong Nam hơn một phần ba thế kỷ, tính ra hai ba thề hệ xã hội học.
Chớ thời trước CS, thời chánh quyền của người Việt Quốc Gia, học sinh, sinh viên đâu có tệ lậu như vậy. Ngay thời Pháp Thuộc tám mươi mấy năm, học sinh sinh viên Việt Nam, chính những người CS thời Việt Minh cũng ca ngợi “Học sinh là người Tổ Quốc mong cho mai sau”, và Bộ Thuộc Địa Pháp cũng thừa nhận con đường đi Pháp là con đường chống Pháp.
Còn thời VN Cộng Hoà, chính sách giáo dục
Việt Nam Cộng Hoà coi môn Đức Dục là môn học không thể thiếu được đối với học sinh, được đưa vào các lớp tiểu học là nền giáo dục căn bản nhứt của con người. Lớp nào cũng treo câu cách ngôn ‘Tiên Học Lễ Hậu Học Văn’, mà thành thật là nồng cốt của lễ, của đạo người ta ở đời. Nên học sinh, sinh viên không dối trá kinh hồn như thời CS, với tỷ lệ phản đạo đức quá cao như vậy.
Học sinh, sinh viên thới CS sở dĩ dối trá kinh khủng như vậy vì không dối thì không sống nổi trong chế độ CS. Lớp trẻ này bị tiêm nhiễm lối sống nói dối để sống với CS, trong thời CS ngay trong gia đình với cha mẹ bị ‘văn hoá nói dối” của CS truyền sang, áp đặt.
CS cai trị bằng tuyên truyền dối gạt và khủng bố để củng cố tuyên truyền. Ngây thơ nói thật là chống lại đảng; chống lại đảng là tiêu tùng. Phụ huynh học sinh phải buôn “chui”, bán lậu, hối mại quyền thế, tham ô để sống, gia đình cơm no, áo ấm khi đồng lương tháng nhà nước trả ăn sáng không đủ. Cô giáo, tiểu học phải giảng bài nói dối theo sách của Đảng, phải bắt học sinh học thêm, phải làm dối cho điểm thêm để kiếm thêm tiền thì nói dối đó là ‘phụ đạo’. Giám khảo chấm bài thi phải cho điểm dối để học sinh đậu nhiều, tỷ lệ cao đạt ‘tiêu chuẩn trên’ qui định.
Con cái thấy phụ huynh mình, thầy cô mình nói đối để sống còn, nhập tâm thành bài học đầu đời khi vào trường “triễn khai” tật xấu ấy để “tồn tại’. Và khi ra đời “triễn khai” hơn nữa để sống cho phù họp với văn hoá nói dối của CS để khỏi bi trù dập vì nói và làm khác Đảng.
Ở bầu thì tròn ở ống thì dài, đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy. Lối sống hay văn hoá CS thống trị là nói dối và khủng bố thì người dân bị trị phải tuỳ theo để sống, nếu không sẽ chết, chết vì đói nghèo, chết sinh mạng chánh trị với CS.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
happy.
