MỘT CHUYỆN VUI VỀ TƯ DUY RẬP KHUÔN

[goodidea]

Tôi vừa đọc được trên mạng xã hội bài viết của facebooker Lê Văn Thịnh về chuyện một ứng viên trong cuộc phỏng vấn tuyển dụng của Microsoft bị đánh trượt vì một câu hỏi quá dễ sau khi anh ta đã vượt qua nhiều câu hỏi khó khăn gấp bội. Câu hỏi mà anh ta không đạt yêu cầu là “Tính diện tích của tam giác vuông có cạnh huyền bằng 10 và chiều cao bằng 6”. Câu trả lời của ứng viên đó là: diện tích tam giác bằng 10 nhân 6 chia đôi thành 30. Người phỏng vấn hỏi đi hỏi lại xem câu trả lời như vậy ổn chưa. Ứng viên vò đầu suy nghĩ hồi lâu rồi khẳng định trả lời như vậy là đúng, Người phỏng vấn cho anh ta biết anh ta không đạt yêu cầu và chỉ việc ra về thôi. Anh ta thắc mắc thì được trả lời là một tam giác vuông có đáy 10 và chiều cao 6 không tồn tại. Lúc đó anh ta mới ngớ người biết mình cứ rập khuôn công thức mà làm, không nghĩ đến chuyện các giả thiết có thừa thiếu mâu huẫn hay không. Đa số chúng ta có lẽ cũng hành xử như anh ứng viên kia vì từ các lớp cuối cấp tiểu học trở đi ta cứ thuộc làu công thức tính diện tích tam giác: cạnh đáy nhân chiều cao chia đôi.
Đáng ra trước câu hỏi như vậy ta phải kiểm tra xem giả thiết thừa thiếu gì không. Muốn tính diện tích tam giác chỉ cần biết chiều dài cạnh đáy và chiều cao la đủ. Thế mà trong câu hỏi của Microsoft lại có giả thiết tam giác vuông. Chính giả thiết thừa đó gây mâu thuẫn. Bởi lẽ nhìn vào hình vẽ ta thấy một khi đường huyền là 10 thì trung tuyến AM phải bằng 5 (trung tuyến bằng nửa đường huyền). Trong tam giác AHM cạnh AH không thể lớn hơn AM, tức là không thể bằng 6 được. Tóm lại một tam giác vuông như vậy không tồn tại. Tuy nhiên thói quen của chúng ta là nhắm mắt áp dụng công thức mà không cần suy nghĩ gì hơn. Thói quen đó đến từ một nền giáo dục chấp nhận vô điều kiện lời thánh hiền và tiếp đó là thấm nhuần tư tưởng A, B này nọ đến từ cõi xa xăm nào đó. Tư duy duy ý chí là một dạng tư duy rập khuôn có hậu quả kinh tế xã hội nghiêm trọng. Ứng dụng vào bài toán tam giác, tư duy duy ý chí chỉ nhìn vào chiều cao mà không biết cạnh huyền ra sao. Chẳng hạn trong thập kỷ trước, người ta muốn đưa nước ta đến năm 2020 thành một nước công nghiệp tiên tiến hùng mạnh. Chiều cao là vậy nhưng cạnh huyền thế nào? Cơ sở hạ tầng ngổn ngang, hành chính nhiêu khê, giáo dục không chất lượng, tư duy lạc hậu…và còn biết bao thứ khác nữa.

VietBF@sưu tập