Trung Quốc bực bội sự hiện diện của Mỹ ở Châu Á-Thái Bình Dương?

[vuitoichat]

Theo như lời của bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Đổng Quân mới đây bực bội cảnh báo, bất kỳ ai muốn tách rời Đài Loan khỏi Hoa Lục sẽ bị«tiêu vong», đòi độc lập cho Đài Loan là một sự «tự hủy diệt» sau bài phát biểu một ngày sau bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ, Lloyd Austin. Bắc Kinh muốn thống nhất Đài Loan bằng giải pháp hòa bình nhưng «viễn cảnh đó đang mờ nhạt dần» và do vậy Trung Quốc phải sẵn sàng « đối phó với tất cả những tình huống cực đoan nhất ».

Chinese Defense Minister Dong Jun speaks at the Shangri-la Dialogue in Singapore, June 2, 2024. REUTERS - Edgar Su

Diễn đàn Đối Thoại An Ninh Shangri-La 2024 vừa khép lại tại Singapore hôm 02/06/2024. Trong ba ngày họp, Trung Quốc ba lần tổ chức họp báo và ngày cuối cùng, bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Đổng Quân trong bài phát biểu hơn 40 phút đã xoáy vào Đài Loan và Philippines. Nhưng theo một số nhà quan sát, « cảnh cáo Hoa Kỳ » mới là mục tiêu số 1 mà Trung Quốc muốn nhắm tới.

Phát biểu một ngày sau bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ, Lloyd Austin, ông Đổng Quân cảnh báo, bất kỳ ai muốn tách rời Đài Loan khỏi Hoa Lục sẽ bị« tiêu vong », đòi độc lập cho Đài Loan là một sự « tự hủy diệt ». Bắc Kinh muốn thống nhất Đài Loan bằng giải pháp hòa bình nhưng « viễn cảnh đó đang mờ nhạt dần » và do vậy Trung Quốc phải sẵn sàng « đối phó với tất cả những tình huống cực đoan nhất ». Liên quan đến vùng Biển Đông và căng thẳng gia tăng với Philippines, tránh nêu đích danh chính quyền của tổng thống Ferdinand Marcos Jr. có lập trường thân Mỹ, bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc cho rằng Manila được các « cường quốc bên ngoài xúi giục », « cố tình » khiêu khích Bắc Kinh, « dàn cảnh » về những màn vu cáo tàu cá hay tàu tiếp liệu của Philippines bị Trung Quốc uy hiếp chẳng qua chỉ là để lừa gạt công luận… Vẫn theo ông Đổng Quân, tới nay Trung Quốc đã « kềm chế » nhưng sự kiên nhẫn đó « có hạn ».

Dù vậy, phần lớn các phương tiện truyền thông quốc tế không nghĩ rằng một cuộc xung đột đang cận kề trong khu vực. Tất cả đều ghi nhận những lời lẽ cứng rắn đó của bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc chủ yếu nhắm vào Hoa Kỳ. Trong ba năm qua, ông Đổng Quân là vị bộ trưởng thứ ba của Trung Quốc phát biểu tại diễn đàn an ninh Đối Thoại Shangri-La, lập trường của Bắc Kinh về Đài Loan về Biển Đông « không có gì thay đổi ». Thậm chí ông Đổng Quân còn nhắc lại gần như nguyên văn câu nói một người tiền nhiệm đòi « nghiền nát » mọi ý đồ độc lập của Đài Loan.

Điều mà lãnh đạo Quốc Phòng Trung Quốc bực mình hơn cả lần này là nội dung bài diễn văn hôm 01/06/2024 của bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin.

Thứ nhất, ông Austin dù chỉ rất ít nhắc đến Đài Loan nhưng trước cử tọa trong phòng họp toàn là giới chuyên gia về quân sự, đã trực tiếp nhắm vào Bắc Kinh khi cho rằng những tranh chấp « cần được giải quyết một cách ôn hòa thông qua đối thoại thay vì áp dụng những hành vi hù dọa, hoặc chọn giải pháp xung đột. Và chắc chắn là những hành vi được cho là để trừng phạt » sẽ không có hiệu quả.

Trong hai ngày 23 và 24/05/2024 Trung Quốc tiến hành một cuộc tập trận bao quanh Đài Loan và theo thông cáo chính thức là để « trừng trị » chính quyền mới của tổng thống Lại Thanh Đức, để « trắc nghiệm về khả năng đánh chiếm Đài Loan » của các lực lượng quân đội Trung Quốc.

Điểm thứ nhì, theo như phân tích của tờ báo Anh The Guardian liên quan đến Biển Đông, lãnh đạo Lầu Năm Góc đã khiến Bắc Kinh bực mình khi ông nói đến, « một kỷ nguyên mới về an ninh đang mở ra tại Châu Á-Thái Bình Dương » mà tiêu biểu nhất là những mối liên hệ và hợp tác quân sự mà Hoa Kỳ dưới chính quyền Biden không ngừng mở rộng với các đối tác, từ Úc đến Nhật Bản, Hàn Quốc và kể cả nhiều nước Đông Nam Á.

Thái độ bực tức đó của Bắc Kinh được thể hiện qua phát biểu của ông Đồng Quân hôm qua : Tránh nêu đích danh Hoa Kỳ nhưng bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc đã nói đến « một quốc gia nào đó được một vài cường quốc bên ngoài yểm trợ, nên đã cả gan nuốt lời hứa, xóa bỏ những cam kết » với Bắc Kinh để duy trì ổn định ở Biển Đông. Đồng thời ông Đổng Quân tô điểm cho hình ảnh và vai trò của Trung Quốc như một cường quốc thế giới có trách nhiệm.

Bà Bonnie Glaser, giám đốc chương trình Ấn Độ-Thái Bình Dương, thuộc quỹ nghiên cứu German Marshall Fund của Đức được South China Morning Post trích dẫn mỉa mai : Có một « cách biệt rất lớn » giữa lời nói và hành động của Trung Quốc và Bắc Kinh mới là « bên nuốt lời hứa ». Quốc gia này, theo bà Glaser « không tôn trọng các quy luật và luật pháp quốc tế ».

Về việc Đài Loan và Biển Đông đã chiếm một phần lớn diễn văn hôm qua của bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc, chuyên gia về châu Á này cho rằng trên cả hai vấn đề đó, Bắc Kinh không đưa ra bất kỳ một điều gì mới mẻ.

Nếu đúng là như vậy thì có lẽ tuyên bố của trung tướng Cảnh Kiến Phong (Jing Jianfeng) cũng hôm 01/06/ lên án Hoa Kỳ mưu toan thành lập một phiên bản của NATO tại châu Á Thái Bình Dương mới đáng chú ý hơn. Theo quan chức này « Mỹ chính là thách thức lớn nhất đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực ».

Một ngày sau đến lượt một quan chức khác trong bộ Quốc Phòng Trung Quốc, đại tá Cao Diên Trung (Cao Yanzhong) được Soputh China Morning Post trích dẫn tuyên bố Bắc Kinh mới là bên có « trách nhiệm » và quan tâm đến « an ninh chung của cộng đồng quốc tế », trong lúc Hoa Kỳ quan niệm « an ninh là một vấn đề được phân chia theo từng khối ».