Mỹ điều tra mối quan hệ nước ngoài, 54 nhà khoa học mất việc

54 nhà khoa học đã bị sa thải hoặc từ chức, sau khi Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) điều tra về những mối quan hệ nước ngoài bị họ che giấu.

Ông Michael Lauer, phó giám đốc chương trình nghiên cứu ngoại khóa của NIH, hôm 12/6 cho biết, 93% trong số 189 nhà khoa học bị NIH điều tra đã che giấu khoản tiền tài trợ từ Trung Quốc. 77 tổ chức nhận tài trợ đã bị loại khỏi hệ thống của NIH.

Tại thời điểm điều tra, khoảng 143 nhà khoa học ở 27 bang đang nắm giữ các khoản tài trợ lên tới 164 triệu USD. Hơn 80% trong số họ là người châu Á, cho thấy Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) nhắm vào các nhà nghiên cứu Trung Quốc đang làm việc tại Mỹ.

ĐCSTQ đã chiêu mộ lượng lớn các nhà nghiên cứu nước ngoài trong chương trình Vạn Nhân tài (Thousand Talents Program). Tuy nhiên, chính phủ Mỹ cho rằng chương trình này là một vỏ bọc để ĐCSTQ chiếm đoạt tài sản trí tuệ của Mỹ.

Ông Lauer cho biết thêm, một phần ba trong số 189 nhà khoa học bị điều tra nằm trong tầm ngắm của Cục Điều tra Liên bang (FBI). Bảy trong số 10 nhà khoa học đã không báo cáo các khoản tài trợ từ nước ngoài, và hơn một nửa đã che giấu việc nhận được“giải thưởng tài năng”.

NIH mở cuộc điều tra từ tháng 8/2018, khi tổ chức này cảnh báo các trường đại học trên toàn nước Mỹ rằng một số tổ chức nước ngoài đang nhắm mục tiêu một cách có hệ thống vào các nhà nghiên cứu của NIH để đánh cắp sở hữu trí tuệ và thu thập thông tin bí mật.

Động thái của NIH là một phần trong chiến dịch lớn hơn của chính phủ Hoa Kỳ có tên là Sáng kiến Trung Quốc (China Initiative) nhằm chống lại sự xâm nhập của ĐCSTQ vào các học viện Mỹ. Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) và FBI đã bắt giữ và đạt được thỏa thuận giải quyết một số trường hợp liên quan đến các nhà nghiên cứu dính líu với Trung Quốc.

Bộ Tư pháp Mỹ đã truy tố nhiều trường hợp dựa vào kết quả điều tra của NIH. Mới đây, vào hôm 9/6, Bộ Tư pháp đã buộc tội giáo sư Đại học Harvard Charles Lieber vì đã che giấu chính quyền liên bang về vai trò của ông trong chương trình Vạn Nhân tài của ĐCSTQ.

Hồi tháng 5, Xiao-Jiang Li, giáo sư của Đại học Emory, đã bị kết án một năm quản chế và phải nộp 35.000 USD cho Tổng cục thuế vì khoản thu nhập từ Trung Quốc mà ông đã không khai báo trong tờ khai thuế cá nhân.

Vào tháng 12/2019, Bộ Tư pháp Mỹ đã đạt được thỏa thuận giải quyết vụ việc ngoài tòa án với Viện Nghiên cứu Van Adel. Bộ Tư pháp cáo buộc Viện Van Adel đã tuyên bố sai về các đơn xin trợ cấp tiền từ liên bang, không công khai hai khoản tài trợ từ chính phủ Trung Quốc. Viện Nghiên cứu Van Adel đã đồng ý trả 5,5 triệu USD để các bên giải quyết vụ việc ngoài tòa án.