03/12/20
Miền Tây từng hệt như mô tả của Nguyễn Ngọc Tư, con thuyền tả tơi giữa mênh mông nước, cậu bé ḿnh ên trong bao la sóng cỏ, những cánh đồng ủ ê tin buồn…
Miền Tây độ 2010 th́ thay v́ để ruộng đồng bị chia nhỏ, kiểu người cày có ruộng, đă thử làm “đồng mẫu lớn”, tức gom các hộ trồng lúa vào HTX để cùng gieo trồng, cưa hoa lợi.
Nhưng khi các cánh đồng bắt đầu cắt “mẫu” để là “đồng lớn”, cũng là lúc nhân tai ập đến, sông Mekong cạn nước v́ biến đổi khí hậu, đúng hơn là các đập thủy điện phía Trung Quốc, Lào chặn nước lại.
Giờ th́ miền Tây toang hoang thật v́ các nhánh Mekong khô cạn, nước mặn xâm nhập rất rất sâu vào đất liền, người c̣n không có nước dùng chớ đừng nói lúa, tôm.
Câu chuyện miền Tây ồ ạt trồng lúa lại được nhắc tới, v́ cây này tốn rất nhiều nước, lợi nhuận thấp, phụ thuộc hoàn toàn vào sự lớn – ṛng của sông Mekong, sản xuất lại manh mún, đất bị vắt kiệt, ngập ngụa trong hóa chất, phân bón, thuốc trừ sâu Trung Quốc…
Miền Tây khô hạn hôm nay, ḍng Mekong trơ đáy hôm nay đă được những khoa học gia có trí tuệ, lương tri và tầm nh́n cảnh báo từ 20, 30 năm trước. Nhưng đáng tiếc, các mô h́nh kinh tế phù hợp cho đồng bằng lại không được áp dụng, kể cả thí điểm. Các chuyên gia th́ người già yếu đi, người th́ qua đời.
Đây là bài phỏng vấn của ḿnh năm 2010 với TS Ngô Đại Việt – từng làm việc tại Viện hàn lâm Khoa học Soviet. Ông về VN khoảng giữa 1980, và nghiên cứu chế tạo ra lưới đánh cá từ phế liệu chính quyền VNCH để lại, lúc VN bị phương Tây cấm vận, khối XHCN th́ rệu ră.
Đáng tiếc nhất, là đất đai của ông ở Nam Sài G̣n (Nhà Bè cũ) tính thí điểm mô h́nh Nông Trấn th́ bị lấy đi để làm Phú Mỹ Hưng – khu đô thị là khối gạch đá siêu khổng lồ chặn đường thoát nước tự nhiên của nội đô Sài G̣n ra biển Đông, cứ mùa mưa đường phố thành sông.
***
Ḿnh đă qua nhiều cánh đồng miền Tây, thấy cảnh người nông dân ở Tháp Mười bị lôi b́ bơm trên ruộng, khi chính quyền cưỡng chế. Đó là câu chuyện tư liệu sản xuất bị tước bỏ.
Người các vùng khác nếu nhắc về miền Tây, thường khen các em gái xinh đẹp, dáng da mướt rượt.
Có nhiều lư do, một là dân bản địa lai với người gốc Hoa xiêu dạt về mở đất hàng mấy trăm năm trước. Hai là do các cổ là hậu duệ của mỹ nữ thời vua Gia Long trốn chạy quân Tây Sơn, chạy tới đâu ngụ lại tới đó (chắc không nhiều).
Bàn về miền Tây, người miền Tây bây giờ, không bút mực nào tả xiết. Nhưng những h́nh ảnh của nhiếp ảnh gia Thắng Sói dưới đây sẽ nói rất nhiều về t́nh cảnh lúc này.
Để cùng khóc cho miền Tây, cho một ḍng sông sắp… qua đời
Đoàn Kiên Giang
Tiếng Dân