Zuckerberg bị chỉ trích vì dự án bất động sản khổng lồ tại Hawaii chồng lấn khu chôn cất tổ tiên người bản địa, làm dấy lên lo ngại xóa sổ di sản văn hóa.
Mark Zuckerberg tiếp tục mua đất tại Hawaii. Ảnh: Daily Beast.
Julian Ako, một người bản địa sống tại Hawaii, phát hiện tổ tiên mình từng được chôn cất tại mảnh đất hiện nằm trong khu phức hợp bí mật của CEO Meta. Mảnh đất này trước đây thuộc về gia đình ông cố của Ako, nay đã trở thành một phần trong dự án bất động sản khổng lồ trị giá hàng trăm triệu USD mà Zuckerberg phát triển tại đảo Kauai.
Sau quá trình đàm phán với đại diện pháp lý của Zuckerberg, Ako được phép tiếp cận khu đất để xác định và đăng ký vị trí các ngôi mộ với chính quyền bang Hawaii. Tuy nhiên, ông vẫn chưa thể tìm thấy dấu tích của những người thân khác được cho cũng chôn tại đây. Điều khiến Ako lo ngại là khu vực này được kiểm soát an ninh nghiêm ngặt và nhân viên xây dựng bị buộc ký các thỏa thuận không tiết lộ (NDA), khiến việc báo cáo phát hiện các di tích văn hóa như hài cốt (iwi) trở nên phức tạp.
Trong một báo cáo chia sẻ với Wired, chính quyền Hawaii xác nhận khả năng có thêm nhiều địa điểm chôn cất chưa xác định trong khu đất này. Đại diện truyền thông của Zuckerberg, Brandi Hoffine Barr xác nhận khu mộ của gia đình Ako đã được thông báo từ năm 2015 và đang được rào lại. Bà cho biết nhân viên buộc phải tuân thủ quy định về việc báo cáo nếu phát hiện di tích văn hóa.
Mark Zuckerberg thu mua đất
Việc các địa điểm chôn cất nằm trong khuôn viên phát triển bất động sản của một tỷ phú công nghệ làm dấy lên lo ngại từ cộng đồng người Hawaii bản địa, đặc biệt khi không ai rõ liệu còn bao nhiêu di tích văn hóa khác đang bị chôn vùi trong vùng đất bị phong tỏa.
Mark Zuckerberg đã trở thành một trong những chủ đất lớn nhất tại bang Hawaii. Gần đây, ông đã mua thêm 962 mẫu Anh (3,9 triệu m2) đất nông nghiệp đối diện với khu đất chính của mình tại Kauai, với mức giá ước tính khoảng 65 triệu USD. Tổng diện tích đất của CEO Meta tại đây hiện vượt mốc 2.300 mẫu Anh (9,3 triệu m2), gấp gần 10 lần Công viên Trung tâm ở New York.
Mark Zuckerberg sở hữu vài triệu m2 ở quần đảo Hawaii. Ảnh: New York Post.
Theo tài liệu được Wired công bố, Zuckerberg đang tiếp tục xây dựng các công trình mới trên khu đất này. Trong đó có 3 tòa nhà lớn với diện tích dao động từ 7.800 đến 11.000 m2, vượt xa kích thước trung bình của nhà dân cư tại Hawaii. 2 trong số này được thiết kế như dãy nhà với 16 phòng ngủ, có hệ thống camera, khóa an ninh và cảm biến chuyển động. Hoffine Barr cho biết các toà nhà phục vụ cho mục đích lưu trú ngắn hạn cho gia đình, bạn bè và nhân viên.
Khu phức hợp hiện tại đã bao gồm nhiều hạng mục hạ tầng đặc biệt, gồm 2 biệt thự lớn bằng diện tích sân bóng đá, một phòng tập thể hình, sân tennis, dãy nhà điều hành, hệ thống bể chứa nước, nhà trên cây và đặc biệt là hầm trú ẩn dưới lòng đất có diện tích tương đương một sân bóng rổ NBA.
Dự án bất động sản này có tổng chi phí đầu tư vượt 300 triệu USD, cao hơn cả ngân sách hoạt động thường niên của toàn bộ hạt Kauai. Một số công ty chuyên xây dựng hầm trú ẩn cho biết lượng đơn hàng của họ tăng đột biến do ảnh hưởng từ “hiệu ứng Zuckerberg”.
Làn sóng chỉ trích từ người bản địa
Từ năm 2014, Mark Zuckerberg đã liên tục mở rộng quỹ đất của mình tại Kauai thông qua các thương vụ mua bán phức tạp. Ban đầu, ông mua 700 mẫu Anh (2,8 triệu m2) với giá khoảng 100 triệu USD, nhưng gặp phải phản ứng từ người dân địa phương. Sau khi bị chỉ trích, Zuckerberg rút đơn kiện nhưng quyền sở hữu đất vẫn được củng cố thông qua đối tác là ông Carlos Andrade, người cuối cùng được trao quyền sở hữu khu đất thông qua đấu giá.
Đến năm 2021, CEO Meta tiếp tục thâu tóm thêm 560 mẫu Anh (2,2 triệu m2) đất ven biển, trong đó có cả khu vực gần đập Kaloko, nơi từng sập năm 2006 khiến 7 người thiệt mạng. Thương vụ lớn nhất diễn ra đầu năm 2025 khi Zuckerberg mua lại 962 mẫu Anh (3,8 triệu m2) từ Mary Lucas Trust Estate, một tổ chức do hậu duệ của cố vấn vua Kamehameha I điều hành. Hồ sơ tài sản cho thấy giá trị thị trường của khu đất khoảng 75 triệu USD.
Đại diện Zuckerberg khẳng định khu đất mới sẽ phục vụ mục đích nông nghiệp và bảo tồn, bao gồm chăn nuôi bò bằng chế độ ăn mắc ca, trồng nghệ, gừng hữu cơ và bảo vệ các loài bản địa. Sau khi tiếp quản, họ cũng hủy bỏ kế hoạch xây dựng 80 căn biệt thự cao cấp vốn được lên kế hoạch bởi chủ đất trước.
Tuy nhiên, sự hiện diện ngày càng lớn của Zuckerberg vẫn gây tranh cãi. Nhiều chuyên gia và cư dân bản địa lo ngại sự “chiếm lĩnh” đất đai của các tỷ phú từ đất liền sẽ phá vỡ cấu trúc xã hội và bản sắc của Hawaii. Việc giá nhà tăng vọt, người dân địa phương mất khả năng sở hữu bất động sản là hậu quả đã thấy rõ.
Zuckerberg không phải là người duy nhất tham gia vào làn sóng này. Larry Ellison, Jeff Bezos, Oprah Winfrey và Marc Benioff đều sở hữu đất rộng tại các đảo Hawaii. Giáo sư Puali'i Rossi từ Cao đẳng Cộng đồng Kauai cảnh báo rằng nếu xu hướng này tiếp diễn, Hawaii sẽ trở thành “một khu nghỉ dưỡng cho người giàu”, nơi người bản địa bị đẩy ra ngoài lề ngay trên quê hương mình.
VietBF@ sưu tập
