Căng thẳng Trump–Musk làm rung chuyển dự án phòng thủ không gian 175 tỷ USD của Mỹ

[PinaColada]

Chính quyền Trump mở rộng hợp tác với Amazon, các tập đoàn quốc phòng thay vì chỉ dựa vào SpaceX để phát triển hệ thống vệ tinh Golden Dome 175 tỷ USD.


Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra thông báo về lá chắn phòng thủ tên lửa Golden Dome tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ở Washington, D.C., Mỹ ngày 20/5. Ảnh: Reuters.
Chính quyền Trump đang mở rộng tìm kiếm các đối tác mới để xây dựng hệ thống phòng thủ tên lửa Golden Dome (Vòm Vàng), trong bối cảnh mối quan hệ căng thẳng với Elon Musk đe dọa vị thế thống trị của SpaceX trong chương trình này, theo ba nguồn thạo tin được Reuters dẫn lại.

Động thái này đánh dấu sự xoay trục chiến lược, giảm dần sự phụ thuộc vào SpaceX – công ty sở hữu mạng lưới vệ tinh Starlink và Starshield hiện đang đóng vai trò trung tâm trong các hoạt động liên lạc quân sự của Mỹ.

Căng thẳng giữa Tổng thống Donald Trump và Elon Musk leo thang, dẫn đến rạn nứt công khai vào ngày 5/6. Ngay cả trước đó, Lầu Năm Góc và Nhà Trắng đã âm thầm tìm kiếm những lựa chọn thay thế SpaceX, lo ngại rủi ro khi giao phó phần lớn hệ thống phòng thủ không gian trị giá 175 tỷ USD cho một đối tác duy nhất.

Musk và SpaceX không phản hồi yêu cầu bình luận. Sau khi Reuters đưa tin rằng SpaceX là ứng viên hàng đầu cho một số hợp đồng của hệ thống Golden Dome, Musk viết trên nền tảng X rằng công ty ông "không hề tham gia đấu thầu chương trình này" và “chúng tôi muốn tập trung đưa nhân loại lên sao Hỏa hơn”.

Tuy nhiên, nhờ quy mô lớn, kinh nghiệm vận hành hơn 9.000 vệ tinh Starlink, cùng bề dày hợp đồng chính phủ, SpaceX vẫn đang chiếm ưu thế trong các hạng mục như phóng vệ tinh, theo các nguồn tin.

Dự án Kuiper của Amazon – mới phóng 78 vệ tinh trong kế hoạch triển khai 3.000 vệ tinh quỹ đạo thấp – đã được Lầu Năm Góc tiếp cận như một đối tác tiềm năng. Điều này cho thấy chính quyền Trump đang sẵn sàng mở rộng hợp tác sang các công ty công nghệ dân sự, vượt ra khỏi phạm vi các tập đoàn quốc phòng truyền thống.

Ông Jeff Bezos, Chủ tịch Amazon, từng nói với Reuters rằng Kuiper “chủ yếu là dự án thương mại”, nhưng cũng thừa nhận: “Rõ ràng các chòm vệ tinh quỹ đạo thấp sẽ có ứng dụng quân sự”.

Người phát ngôn của Kuiper và Lầu Năm Góc đều từ chối bình luận. Nhà Trắng cũng không phản hồi.

Tham vọng Golden Dome tương tự như hệ thống Iron Dome (Vòm Sắt) của Israel – hệ thống lá chắn phòng thủ tên lửa quốc gia – nhưng quy mô và độ phức tạp cao hơn nhiều. Hệ thống này đòi hỏi mạng lưới vệ tinh bao phủ toàn cầu, tạo thành lớp phòng thủ tầng lớp chống tên lửa.

“Kuiper là một trong những mục tiêu lớn” trong chiến dịch tìm đối tác vệ tinh cho Golden Dome, một quan chức Mỹ cho biết.

Mặc dù SpaceX vẫn là ứng viên dẫn đầu nhờ năng lực phóng không ai sánh kịp, nhưng tỷ trọng của họ trong chương trình có thể giảm xuống, hai trong ba nguồn tin tiết lộ. Các công ty tên lửa mới như Stoke Space và Rocket Lab cũng đã được tiếp cận và sẽ có cơ hội đấu thầu phóng vệ tinh từng chuyến một khi chương trình ổn định.

“Về sau, mỗi lần phóng sẽ phải mở thầu, và không thể chỉ đưa cho SpaceX”, vị quan chức nói.

Nhu cầu vệ tinh cấp bách
Quốc hội Mỹ năm ngoái đã cấp cho Lực lượng Không gian Mỹ khoản ngân sách 13 tỷ USD – tăng từ 900 triệu USD – để mua dịch vụ liên lạc vệ tinh, nhằm thúc đẩy khu vực tư nhân sản xuất vệ tinh.

Project Kuiper – dự án trị giá 10 tỷ USD do các cựu quản lý của Starlink khởi xướng – bị Musk sa thải vì tiến độ chậm, theo Reuters. Dù triển khai kém SpaceX, Kuiper đang được chú ý trở lại vì có thể phục vụ quốc phòng như truyền tín hiệu hỗ trợ theo dõi tên lửa. Đây là yếu tố quan trọng trong gói ngân sách đầu tiên trị giá 25 tỷ USD nằm trong luật thuế–chi tiêu của ông Trump.

Các tập đoàn quốc phòng lớn như Northrop Grumman, Lockheed Martin và L3Harris cũng đã bước vào bàn đàm phán hỗ trợ Golden Dome. Giám đốc tài chính L3Harris, ông Kenneth Bedingfield, nói với Reuters rằng nhu cầu về công nghệ cảnh báo tên lửa của họ đang tăng mạnh.

Northrop cũng đang phát triển vũ khí đánh chặn từ không gian – một phần tử then chốt cho khả năng tấn công tên lửa từ quỹ đạo. Ông Robert Flemming, Giám đốc mảng không gian của Northrop, xác nhận điều này trong cuộc phỏng vấn.

Lockheed Martin ra tuyên bố: “Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ Golden Dome như một đối tác sứ mệnh đã được chứng minh”.

Ban đầu, chính quyền Mỹ còn tiếp cận các startup công nghệ nhỏ, linh hoạt hơn thay thế các tập đoàn quốc phòng lớn. Palantir và Anduril – những công ty có mối quan hệ thân thiết với ông Trump – từng là ứng viên sáng giá để nhận phần lớn gói 175 tỷ USD.

Nhưng sau cuộc rạn nứt giữa ông Trump và Musk, cục diện cạnh tranh đã thay đổi hoàn toàn. Elon Musk gần đây đã công bố thành lập “Đảng Nước Mỹ” – một phong trào chính trị công nghệ, trung dung, nhằm đánh bại các nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ chính sách chi tiêu của ông Trump.

Tiến độ siêu tốc
Ông Trump công bố dự án Golden Dome chỉ một tuần sau khi bắt đầu nhiệm kỳ hai, yêu cầu triển khai nhanh chóng. Tướng Michael Guetlein, vừa được Thượng viện phê chuẩn chức vụ ngày 17/7, sẽ phụ trách toàn bộ chương trình.

Theo chỉ thị chưa từng công bố từ Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth, ông Guetlein có 30 ngày để lập nhóm, 60 ngày để trình bản thiết kế ban đầu, và 120 ngày để nộp kế hoạch thực hiện đầy đủ – bao gồm cấu hình vệ tinh và trạm mặt đất.

Việc đưa các nền tảng thương mại như Kuiper vào cũng làm dấy lên lo ngại về an ninh. Các vệ tinh này sẽ cần được bảo vệ trước chiến tranh mạng và tác chiến điện tử – vấn đề mà chính Starlink từng đối mặt. Elon Musk từng nói hồi tháng 5/2024 rằng SpaceX đang “dồn lực chống lại các nỗ lực gây nhiễu từ Nga. Đây là một cuộc chiến khó khăn”.

Bên cạnh các thách thức kỹ thuật và chính trị, Golden Dome có thể làm thay đổi cán cân an ninh toàn cầu. Nếu thành công, hệ thống phòng thủ không gian này sẽ buộc các đối thủ phát triển vũ khí đối phó hoặc tăng tốc quân sự hóa không gian vũ trụ.

VietBF@ sưu tập