Bước ngoặt quan trọng trong chính sách kinh tế của Mỹ

[goodidea]

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ký sắc lệnh thành lập "Quỹ tài sản quốc gia" trị giá 2 nghìn tỷ USD, với mục tiêu thúc đẩy sản xuất, quốc phòng và nghiên cứu y tế.


Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo tại Washington DC., ngày 13/2/2025.

Tổng thống Donald Trump vừa ký sắc lệnh hành pháp thành lập "Quỹ Tài sản quốc gia" (Sovereign Wealth Fund - SWF) với giá trị ước tính lên đến 2 nghìn tỷ USD. Động thái này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong chính sách kinh tế của Mỹ, đồng thời làm dấy lên nhiều tranh cãi về vai trò can thiệp của chính phủ vào thị trường.

Nguồn gốc và mục tiêu của quỹ

Ý tưởng thành lập Quỹ Tài sản quốc gia được Tổng thống Trump lần đầu đề cập trong bài phát biểu tại Câu lạc bộ Kinh tế New York vào tháng 9 năm ngoái, theo thông tin từ Viện Mises thuộc Đại học Kinh tế Áo. Trong sắc lệnh mới ban hành, ông đã chỉ đạo các cơ quan liên quan bắt đầu lập kế hoạch thành lập quỹ này.

Theo nội dung sắc lệnh, SWF sẽ tập trung đầu tư vào ba lĩnh vực chính: các trung tâm sản xuất, quốc phòng và nghiên cứu y tế. "Chính sách của Mỹ là tối đa hóa quyền quản lý tài sản quốc gia vì lợi ích duy nhất của công dân Mỹ", trích dẫn từ văn bản sắc lệnh.

Những mục tiêu cụ thể của quỹ bao gồm: Thúc đẩy tính bền vững về tài chính, giảm gánh nặng thuế cho các gia đình và doanh nghiệp nhỏ, thiết lập an ninh kinh tế cho các thế hệ tương lai, nâng cao vị thế lãnh đạo kinh tế và chiến lược của Mỹ trên trường quốc tế.

Việc thành lập Quỹ Tài sản quốc gia phản ánh một xu hướng mới trong tư duy kinh tế của đảng Cộng hòa. Đây là sự thay đổi đáng kể so với lập trường ủng hộ thị trường tự do truyền thống trước đây của đảng này.

Giờ đây, đảng Cộng hòa dường như đã chấp nhận quan điểm cho rằng chính phủ có thể và nên can thiệp vào nền kinh tế thông qua các biện pháp như thuế quan, trợ cấp và các khoản đầu tư chiến lược. Điều này đánh dấu một bước chuyển đáng kể trong chính sách kinh tế của Mỹ.

Nguồn vốn và cơ cấu quản lý

Chính quyền Trump đề xuất tài trợ cho Quỹ Tài sản quốc gia bằng cách bán một phần trong số 5,7 nghìn tỷ USD tài sản mà chính phủ liên bang đang sở hữu trực tiếp, bao gồm đất đai và các tài sản khác, hoặc khai thác các tài sản gián tiếp như dự trữ tài nguyên thiên nhiên.

Mới đây, Bộ Tài chính đã bổ nhiệm JR Gibbens làm cố vấn cấp cao cho Quỹ Tài sản quốc gia. Ông Gibbens từng có kinh nghiệm làm việc với Bộ Quốc phòng trong các dự án thu hút vốn tư nhân đầu tư vào lĩnh vực quốc phòng.

Khác với các quốc gia như Na Uy hay Saudi Arabia sử dụng thu nhập từ dầu mỏ, hoặc Trung Quốc với thặng dư thương mại để tài trợ cho quỹ đầu tư quốc gia, Mỹ phải đối mặt với thách thức lớn về nguồn vốn khi đang trong tình trạng thâm hụt ngân sách và gánh nặng nợ công.

Sáng kiến thành lập Quỹ Tài sản quốc gia đã vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. Những lo ngại càng trở nên rõ rệt khi chính Tổng thống Trump gợi ý rằng quỹ này có thể được sử dụng để mua lại TikTok - nền tảng mạng xã hội hiện thuộc sở hữu của Trung Quốc - vì lý do "chiến lược".

Điều này làm dấy lên câu hỏi về việc chính phủ Mỹ có thể sử dụng dữ liệu người dùng hoặc thao túng nội dung trên nền tảng theo hướng chính trị hóa hay không.

Những người phản đối cũng cảnh báo rằng quỹ này có nguy cơ trở thành nguồn tài trợ cho tham nhũng, bộ máy chính trị và các hình thức can thiệp xã hội ngày càng sâu rộng ở quy mô lớn.

Mark Warshawsky, thành viên cấp cao tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, nhận định: "Đây không phải là ý tưởng bảo thủ truyền thống". Ông cho rằng việc chính phủ trực tiếp can thiệp vào thị trường với quy mô lớn như vậy đi ngược lại với các nguyên tắc kinh tế tự do mà đảng Cộng hòa vẫn thường đề cao.

Nếu được triển khai, Quỹ Tài sản quốc gia của Mỹ còn có thể trở thành quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất thế giới với giá trị khởi điểm khoảng 2 nghìn tỷ USD. Theo kế hoạch, quỹ này có thể đóng vai trò quan trọng trong ba lĩnh vực chiến lược: Hỗ trợ đổi mới cơ sở hạ tầng của Mỹ, phát triển khai thác khoáng sản chiến lược trong nước, thay thế thuế doanh nghiệp và tài trợ cho các công ty khởi nghiệp nhằm duy trì lợi thế công nghệ của Mỹ so với Trung Quốc.

Chi tiết cụ thể về cơ cấu tổ chức và hoạt động của quỹ dự kiến sẽ được Bộ Tài chính và Bộ Nội vụ Mỹ công bố vào đầu tháng 5 tới. Dù còn nhiều tranh cãi, việc thành lập Quỹ Tài sản quốc gia đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách kinh tế của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump, phản ánh xu hướng gia tăng vai trò của nhà nước trong điều tiết nền kinh tế và cạnh tranh chiến lược toàn cầu.

VietBF@sưu tập