Các nền văn minh bản địa châu Mỹ có những quan niệm đa dạng về thế giới sau cái chết. Sau đây là một số quan niệm đáng chú ư từ các nền văn minh như Aztec, Maya, Inca... và các bộ lạc Bắc Mỹ.
1. Nền văn minh Aztec. Người Aztec tin rằng sau khi chết, linh hồn sẽ đến các cơi khác nhau tùy thuộc vào cách mà họ qua đời. Trong đó, Mictlan là cơi của người chết b́nh thường. Linh hồn phải trải qua nhiều thử thách trong 4 năm trước khi đến được đây.
Tlalocan là cơi thiên đường dành cho những người chết do tai nạn liên quan đến nước. Tonatiuhichan là nơi dành cho những chiến binh chết trận hoặc phụ nữ chết khi sinh con, được coi là những người hy sinh cao cả. Ảnh: Pinterest.
2. Nền văn minh Maya. Người Maya tin rằng linh hồn người chết sẽ xuống Xibalba, một thế giới ngầm do các vị thần chết cai trị. Xibalba là nơi đầy rẫy thử thách và nguy hiểm, bao gồm những căn pḥng tra tấn và các vị thần độc ác.
Tại thế giới đáng sợ này, những linh hồn vượt qua được các thử thách có thể đạt được sự tái sinh hoặc lên các tầng cao hơn của vũ trụ.
3. Nền văn minh Inca. Người Inca có quan niệm phân chia thế giới sau cái chết thành hai cơi chính. Đầu tiên là Hanan Pacha, hay "Thế giới trên cao", là nơi dành cho những linh hồn tốt đẹp.
Cơi kia là Uku Pacha, hay "Thế giới dưới ḷng đất", nơi linh hồn tạm thời trú ngụ hoặc chịu h́nh phạt tùy thuộc vào hành vi khi c̣n sống.
4. Quan niệm của người bản địa Bắc Mỹ. Nhiều bộ lạc bản địa Bắc Mỹ, như người Lakota, Cree hay Ojibwe, tin rằng linh hồn sẽ du hành đến Cơi linh hồn. Đây là nơi linh hồn được đoàn tụ với tổ tiên và sống trong ḥa b́nh.
Một số bộ lạc, như người Pawnee, miêu tả Thiên đường săn bắn – một nơi tràn đầy các loài thú hoang, cung cấp cuộc sống dồi dào cho những người thợ săn giỏi.
5. Người Huichol. Người Huichol ở Mexico tin rằng linh hồn sẽ đi qua một cây cầu cầu vồng để đến gặp tổ tiên. Nghi lễ tang lễ của họ thường bao gồm việc cung cấp thức ăn và nước uống để linh hồn có thể hoàn thành cuộc hành tŕnh.
6. Người Mapuche. Người Mapuche ở Nam Mỹ tin rằng sau khi chết, linh hồn trở về với Người Mẹ Đất (Nũke Mapu), ḥa ḿnh vào thiên nhiên. Họ coi cái chết là một phần của chu kỳ tự nhiên và tái sinh.
7. Quan niệm về ṿng luân hồi và tái sinh. Một số nền văn hóa bản địa, như người Hopi ở Bắc Mỹ, tin rằng linh hồn sẽ trải qua ṿng luân hồi, tái sinh trong cơ thể mới để tiếp tục hành tŕnh học hỏi và phát triển.
8. Vai tṛ của nghi lễ tang lễ. Hầu hết các nền văn hóa bản địa đều tổ chức nghi lễ tang lễ với mục đích giúp linh hồn người chết vượt qua hành tŕnh sau cái chết một cách suôn sẻ. Những lễ vật như thực phẩm, công cụ, hoặc thậm chí cả thú cưng thường được chôn cùng.
9. Thế giới sau cái chết không chỉ là kết thúc. Người bản địa châu Mỹ thường không coi cái chết là sự kết thúc, mà là một sự chuyển tiếp sang một trạng thái hoặc một thế giới khác, nơi linh hồn tiếp tục hành tŕnh của ḿnh.
10. Mối liên hệ với tổ tiên. Trong nhiều nền văn hóa bản địa, tổ tiên được coi là những người bảo hộ linh hồn. Thế giới sau cái chết là nơi duy tŕ mối quan hệ chặt chẽ giữa người sống và người chết.
11. Vai tṛ của người dẫn đường tâm linh. Các shaman hoặc thầy cúng thường thực hiện các nghi lễ để giao tiếp với linh hồn hoặc giúp linh hồn t́m đường đến thế giới bên kia.
12. Sự hiện diện của linh hồn trong thế giới thực. Một số nền văn hóa, như người Navajo, tin rằng linh hồn người chết có thể quay lại thế giới thực để bảo vệ hoặc cảnh báo người thân nếu chưa hoàn thành sứ mệnh.
13. Quan niệm đa dạng trong cùng một nền văn minh. Trong các nền văn minh lớn như Maya hay Inca, quan niệm về thế giới sau cái chết có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí địa lư và tầng lớp xă hội.
14. Thử thách dành cho linh hồn. Trong hệ thống quan niệm của nhiều cộng đồng, thế giới sau cái chết không phải là nơi nghỉ ngơi vĩnh viễn mà là một nơi đầy thử thách, đ̣i hỏi linh hồn phải chứng tỏ phẩm chất của ḿnh.
15. Ảnh hưởng đến nghệ thuật và kiến trúc. Quan niệm về thế giới sau cái chết ảnh hưởng mạnh mẽ đến kiến trúc, nghệ thuật và nghi lễ của các nền văn minh. Các kim tự tháp, tranh tường, và các nghi thức hiến tế thường phản ánh sự chuẩn bị cho hành tŕnh tâm linh sau cái chết.