Cơ quan NASA cho biết, vụ vệ tinh này "bất ngờ" phát nổ đă xảy ra trên quỹ đạo gần Trạm Không gian Quốc tế ISS, khiến cho toàn bộ các phi hành gia Mỹ-Nga trên đó phải t́m nơi trú ẩn an toàn trong phi thuyền của họ trong khoảng 1 tiếng đồng hồ.
Hăng tin Reuters ngày 27/6 có đưa tin, NASA cho biết, một vệ tinh ngưng hoạt động của Nga đă bị nổ tung và vỡ thành hơn 100 mảnh trên quỹ đạo, buộc các phi hành gia trên Trạm Không gian Quốc tế (ISS) phải t́m nơi trú ẩn trong khoảng một tiếng, và làm gia tăng khối lượng rác vũ trụ đă có trên quỹ đạo này.
Không có thông tin chi tiết ngay lập tức về nguyên nhân nào gây ra vụ nổ vệ tinh quan sát Trái đất RESURS-P1 của Nga, mà nước này tuyên bố là
"đă chết" (?) vào năm 2022.
Vệ tinh quan sát Trái đất RESURS-P1 được Nga tuyên bố là "đă chết" vào năm 2022. (Ảnh: NASA)
Bộ Tư lệnh Không gian Hoa Kỳ, nơi có mạng lưới radar theo dơi không gian trên toàn cầu cho biết, vụ nổ vệ tinh này ngay lập tức đă tạo ra
"hơn 100 mảnh vỡ có thể theo dơi được". Bộ này c̣n cho biết, vụ nổ xảy ra vào khoảng 10h sáng theo giờ miền núi Mỹ (tức 23h theo giờ Việt Nam) ngày 26/6, và không có mối đe dọa trực tiếp nào đối với các vệ tinh khác.
NASA cũng cho biết, vụ nổ xảy ra trên quỹ đạo gần Trạm Không gian ISS, khiến cho các phi hành gia Mỹ-Nga trên đó phải t́m nơi trú ẩn trong khoang phi thuyền của họ trong khoảng 1 tiếng.
Sáu phi hành gia Mỹ hiện đang ở trên trạm vũ trụ ISS đă được cơ quan kiểm soát của NASA ở Houston lên tiếng báo động vào khoảng 9h tối 26/6 theo giờ địa phương (tức 8h sáng 27/6 theo giờ Việt Nam) để thực hiện các thủ tục t́m nơi trú ẩn an toàn, trong phi thuyền đă dược họ đến trước đây nhằm đề pḥng trường hợp cần phải cho khởi hành tách rời khẩn cấp.
2 phi hành gia NASA Butch Wilmore và Suni Williams đă trú ẩn trong phi thuyền Boeing Starliner của họ, đă được ghép nối với Trạm Không gian ISS kể từ ngày 6/6 trong sứ mạng thử nghiệm này.
Ba trong số các phi hành gia Mỹ khác và một phi hành gia người Nga đă trú ẩn trong khoang Crew Dragon của SpaceX từng đưa họ lên trạm ISS vào tháng 3 vừa qua; trong khi phi hành gia thứ sáu của Mỹ đă cùng với hai phi hành gia c̣n lại trú ẩn trong phi thuyền Soyuz của Nga từng đưa họ lên trạm hồi tháng 9 năm ngoái.
Hai phi hành gia Butch Wilmore (trái) và Suni Williams (phải) trên Trạm Không gian quốc tế ISS. (Ảnh: AP)
Khoảng một giờ sau đó, các phi hành gia đă bước ra khỏi phi thuyền của họ và tiếp tục công việc b́nh thường trên Trạm, NASA cho biết.
Theo Reuters, Cơ quan vũ trụ Nga Roscosmos, cơ quan vận hành vệ tinh RESURS-P1, đă không trả lời yêu cầu b́nh luận hoặc công khai thừa nhận sự kiện này trên các kênh truyền thông xă hội của ḿnh.
Đến chiều 27/6, các radar của công ty theo dơi không gian
LeoLabs (Mỹ) đă phát hiện ra có ít nhất 180 mảnh vỡ, công ty này cho biết.
Theo
Reuters, các vụ nổ tạo ra mảnh vỡ lớn trên quỹ đạo là rất hiếm thấy, nhưng mối lo ngại ngày càng tăng khi không gian vũ trụ hiện nay trở nên đông đúc với các mạng lưới hàng chục ngàn vệ tinh quan trọng đối với cuộc sống hàng ngày trên Trái đất, từ internet băng thông rộng và thông tin liên lạc đến các dịch vụ định vị GPS, cũng như các vệ tinh đă hư hỏng, không c̣n được sử dụng.
Vụ nổ vệ tinh này xảy ra ở độ cao khoảng 355 km trong quỹ đạo Trái đất thấp, một khu vực có hàng chục ngàn vệ tinh lớn nhỏ đang hoạt động, bao gồm mạng lưới Starlink rộng lớn của SpaceX và trạm không gian Thiên Cung của TQ nơi có ba phi hành gia đang làm việc trên đó.
Các chuyên gia suy đoán, nguyên nhân của vụ nổ có nhiều khả năng là do bản thân RESURS-P1 gặp trục trặc, chẳng hạn như do nhiên liệu c̣n sót lại trong vệ tinh (hay do cố t́nh được bấm cho nổ tung theo ư đồ nào đó?).
LeoLabs cho biết trong một tuyên bố với
Reuters rằng:
"Do quỹ đạo thấp của đám mây chứa các mảnh vỡ này, chúng tôi ước tính sẽ mất từ vài tuần đến vài tháng trước khi mối nguy hiểm này sẽ qua đi".
Theo Reuters, Roscosmos đă cho ngắt hoạt động của RESURS-P1 do lỗi thiết bị trên vệ tinh vào năm 2021 và chỉ công bố ra quyết định này một năm sau đó. Kể từ đó, vệ tinh này dường như đang hạ thấp độ cao của nó qua các lớp vệ tinh đang hoạt động khác để cuối cùng quay trở lại khí quyển.(?)