Theo như giới chuyên gia chính trị nhận định khoảng thời gian đó gần như không đem đến hiệu quả thiết thực hay tác động được đến bất cứ nhân vật nào liên quan, sau khi ban đầu, Ủy ban điều tra vụ bạo loạn ngày 6 tháng 1 có kế hoạch tổ chức các phiên điều trần trong tháng 5, nhưng tin mới nhất cho biết họ đă dời lại vào tháng 6 và dự kiến sẽ có báo cáo chính thức về cuộc điều tra của họ vào cuối mùa hè hoặc đầu mùa thu, có nghĩa là 2 tháng trước cuộc bầu cử giữa kỳ th́ người dân Mỹ mới được biết báo cáo cuối cùng.
Dù vậy, dân biểu Jamie Raskin, thành viên trong Ủy ban điều tra, vẫn tự tin cho rằng chỉ với các phiên điều trần sắp tới của ủy ban Hạ viện vào ngày 6 tháng 1 sẽ có những chi tiết rất sôi nổi và bùng nổ, gây chấn động giới truyền thông báo chí mà Ủy ban đă điều tra được trong thời gian qua.
Có lẽ đây là những câu nói thật ḷng, thẳng thắn và công khai nhất của dân biểu Jamie Raskin từ khi cuộc điều tra thực sự bắt đầu khi cho rằng: “Từ ngày lập quốc đến nay, chưa có vị tổng thống Mỹ nào đă nghĩ đến việc cố gắng tổ chức một cuộc đảo chính khi gần hết nhiệm kỳ của ḿnh để lật đổ một cuộc bầu cử và bỏ qua trật tự hiến pháp bằng cách sử dụng các nhóm cực đoan bạo lực trong nước, các nhóm chủ trương dân tộc da trắng thượng đẳng và phân biệt chủng tộc, phát xít để tạo nên một vết nhơ khó rửa trong lịch sự Hoa Kỳ. Chúng tôi sẽ đưa ra “bằng chứng xác thực” chứng minh có sự phối hợp giữa cựu Tổng thống Donald Trump lúc bấy giờ và những người trong ban tham mưu của ông ta cũng như những người ủng hộ ông ta đă tấn công Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 trong nỗ lực lật ngược cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.”
\Qua những tuyên bố của dân biểu Jamie Raskin, công chúng Mỹ chẳng thấy ông ta c̣n điều ǵ ngần ngại, úp mở cả, ông đă nói huỵch toẹt ra thẳng thừng, đúng vậy, chính Donald Trump, TT thứ 45 của Hoa Kỳ đă âm mưu cùng với đám nha trảo, lợi dụng sự ủng hộ của đám người cuồng tín để nổi loạn, phá hoại cuộc chứng nhận người chiến thắng của cuộc bầu cử. Nếu Ủy ban điều tra và bản thân ông Jamie Raskin không có đầy đủ chứng cứ xác thực 100% th́ chắc hẳn ông đă không thể đưa ra những lời tuyên bố chắc nịch, hùng hồn như vậy. Nhưng dù bằng chứng nhiều và đầy đủ đến đâu, có những lời tuyên bố mạnh mẽ đến đâu vẫn không thể đưa luật pháp đến gần hơn kẻ phạm tội khi chúng ta vẫn c̣n lẩn quẩn trong thể thức nhùng nhằng theo thứ tự quân giai, từ điều tra, điều trần, báo cáo, truy tố, rồi kháng cáo, từ cấp thấp lên cấp cao, rồi lại kháng cáo và tái điều tra, nên đây chính là kẻ hở của thủ tục luật pháp đầy nhiêu khê của nước Mỹ, và Donald Trump là người biết cách khai thác, tận dụng những kẻ hở này để kéo dài thời gian lâu nhất có thể.
Kế hoạch nguy hiểm của Trump là sử dụng Phó Tổng thống khi đó là Mike Pence chỉ cần đánh bại số phiếu đại cử tri của Tổng thống Joe Biden xuống dưới con số 270 phiếu đa số cần thiết để chiến thắng là đủ để tiến hành một cuộc đảo chính hợp pháp, họ sẽ căn cứ theo Tu chính án thứ 12, chuyển cuộc tranh cử sang bỏ phiếu trong Hạ viện. Nếu điều đó xảy ra, đảng Cộng ḥa sẽ có đủ đa số để giao cho Trump tiếp tục một nhiệm kỳ thứ hai, nắm giữ chức tổng thống v́ các phiếu bầu sẽ do các đoàn đại biểu cấp tiểu bang bỏ phiếu và GOP kiểm soát nhiều đoàn đại biểu cấp tiểu bang hơn so với đảng Dân chủ.
Dân biểu Jamie Raskin nói tiếp: “Ai cũng đoán được điều ǵ đă có thể xảy ra nếu đất nước chúng ta thiếu sự may mắn, nếu chúng ta không có được một người PTT biết tôn trọng hiến pháp th́ quư vị đă có thể thấy những điều tệ hại, xấu xí xảy ra rồi – thiết quân luật, nội chiến, hỗn loạn và thậm chí đổ máu, đó là những điều khởi đầu của một chủ nghĩa độc tài phát xít. Đây không phải là một cuộc đảo chính từ người dân hay từ quân đội nhắm vào tổng thống đương nhiệm mà đó là một cuộc đảo chính do chính tổng thống đương nhiệm chỉ đạo chống lại phó tổng thống và chống lại Quốc hội. Kế hoạch ma quỷ này đă được điều phối chặt chẽ nhất bởi Trump và những nhân vật thân cận trong ban tham mưu của ông ta, chúng tôi đă phải đối mặt với nhiều khó khăn khi phỏng vấn hơn 800 nhân chứng, và khi chúng tôi càng đến gần những người trong ban tham mưu của Trump, càng gần Trump th́ họ càng chống đỡ mạnh hơn v́ họ thấy chúng tôi dường như đơn độc trong cuộc chiến lớn để chống lại họ, sau lưng chúng tôi đă không có được sự hỗ trợ cần thiết từ Bộ Tư Pháp, chính v́ vậy, họ đă tỏ ra xem thường Quốc Hội ngày càng mạnh hơn.
Nhưng, có lẽ điều thú vị nhất mà chúng tôi đă khám phá được về hành động sáng suốt và dũng cảm của PTT Mike Pence khi đó, ông đă từ chối lời kêu gọi của Trump để lên một chiếc xe thoát khỏi điện Capitol cùng với các mật vụ do Trump gửi đến. Ông Mike Pence chỉ thốt ra đúng 7 chữ, nói một cách lạnh lùng với những người mật vụ rằng: “Tôi sẽ không lên chiếc xe đó để đi đâu cả“. Chỉ với câu nói này, chứng tỏ Mike Pence biết rơ những ǵ Trump và đồng bọn muốn làm khi đó, và nếu ông bước lên chiếc xe đó trong lúc hỗn loạn, th́ tính mạng của ông có lẽ cũng không có ǵ bảo đảm sẽ được an toàn, v́ Trump có thể sẽ dựa vào một lư do chính đáng nào đó, thí dụ như PTT Mỹ đă bị đám đông hạ sát, và có thể sử dụng đạo luật phục sinh, ra lệnh quân đội trấn áp đám đông, gây ra những cuộc thảm sát lên chính những người tiến vào điện Capitol chỉ v́ ủng hộ ông ta. Và sau đó, chuyện ǵ tiếp theo th́ ai cũng có thể đoán trước được cả, đó là hủy bỏ kết quả bầu cử, và tiếp tục nắm quyền, trở thành một TT thời nội chiến.
Nhà sử học Julian Zelizer đă viết rằng: “Làm thế nào ‘Đảng của Abraham Lincoln’ đă trở thành ‘Đảng của Trump chỉ trong ṿng 5 năm, Trump đă xóa sạch mọi dấu vết của tiền nhân trên chính đảng Cộng Ḥa này trong một thời gian kỷ lục.”
Hàng chục nhà sử học khác của đất nước này cũng có cùng một quan điểm khi nói về những đánh giá lịch sử trong nhiệm kỳ Tổng thống của Donald J. Trump: Đó là, một giai đoạn xung đột trầm trọng gây tổn thương sâu sắc đến chính thể của chúng ta. Khi nhiệm kỳ của ông ta kết thúc, cũng là lúc chúng ta phát hiện một cách muộn màng rằng, đất nước này đang có nhiều vết nứt trầm trọng, có thể chia năm xẻ bảy Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ.
Những vết nứt này nếu c̣n tồn tại thêm một nhiệm kỳ nữa với chính quyền Trump, th́ chắc chắn chính sách bảo thủ của đảng Cộng Ḥa đă mở ra một con đường dành riêng cho Trump như thế nào và nó sẽ chuyển nước Mỹ sang một h́nh thức chủ nghĩa chuyên chế cạnh tranh – trong đó các cuộc bầu cử vẫn xảy ra, nhưng chỉ là những cuộc bầu cử mang tính h́nh thức trước mắt công chúng Mỹ và trước sự quan sát của thế giới, kết quả của những cuộc bầu cử này sẽ không c̣n ư nghĩa trong việc xác định ai là người chiến thắng, ai là người nắm giữ quyền lực.
Donald Trump có phải là một đảng viên Cộng Ḥa bảo thủ đúng nghĩa hay không, điều này không ai xác nhận nhưng cũng chẳng có ai dám lên tiếng phủ nhận, nhưng dù trong tư cách nào, Trump có nhiều điều rất khác với những Tổng thống Cộng Ḥa trước đây, những người tiền nhiệm vẫn luôn quan tâm đến việc phát triển một liên minh có thể tạo ra đa số đảng Cộng ḥa mới nhưng Trump chỉ thích nuôi dưỡng phong trào MAGA của ḿnh. Và với hầu hết những Tổng thống đảng Cộng Ḥa trước đây, dường như chỉ có Richard Nixon là người đă tạo nên ảnh hưởng lên Trump nhiều nhất ngày nay qua vụ Watergate, v́ chính thức là kể từ thời điểm đó, đảng Cộng Ḥa ngày càng trở thành một đảng chính trị cực đoan, phản dân chủ.
Cuối cùng, việc Trump có thể hay gần như sẽ được trắng án, sẽ không bị truy tố đang dần trở thành hiện thực, chắc chắn hơn, đă đem đến một tư duy phục vụ trong chức vụ công cao nhất của nước Mỹ của những nhà lănh đạo chính trị tương lai, họ biết chắc rằng, họ sẽ hoàn toàn không bị trừng phạt miễn là họ giữ được sự ủng hộ của cơ sở đảng chính trị của ḿnh, bất kể Hiến pháp có quy định ǵ.
Nếu t́nh h́nh diễn biến theo chiều hướng xấu xí này, Hiến Pháp Mỹ sẽ chỉ c̣n là một dấu ấn lịch sử, luật pháp Mỹ sẽ không c̣n thực thi được công lư, các Ṭa án từ tiểu bang, liên bang đến Ṭa án tối cao rồi chỉ thay nhau đưa ra những phán quyết có lợi cho đảng phái, chống chọi nhau từ thấp lên cao, và người được hưởng lợi nhiều nhất chính là bất kỳ ai làm chủ được TBO trong ngày 20.01.2025, người sẽ có được kim bài miễn tử duy nhất tại Hoa Kỳ. Việt Linh