Phạm Trần/Người Việt
Lời tác giả: Hội nghị Trung ương 7 của Ban Chấp Hành đảng Cộng sản Việt Nam kết thúc sau 10 ngày họp hôm 11 tháng 5, 2013 đă để lại một Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng suy yếu, một Ban Chấp Hành Trung Ương không c̣n chỉ biết “gật đầu trước các quyết định tiền chế chuyên quyền” của Bộ Chính Trị và một viễn ảnh Việt Nam tiếp tục bị “quốc nạn” tham nhũng và các nhóm “lợi ích” hoành hành.
Nhưng Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng có bị lung lay không?
Cuộc phỏng vấn ghi lại dưới đây với Giáo Sư Nguyễn Mạnh Hùng, một nhà nghiên cứu Chính trị quốc tế và t́nh h́nh chính trị Việt Nam của Đại Học George Mason (Virginia) sẽ giúp giải thích tại sao Việt Nam phải đương đầu với nhiều khó khăn trong tương lai nếu lănh đạo không mau chóng “cải tổ và thay đổi nhân sự.”
Khán giả của đài truyền h́nh SBTN có thể coi cuộc phỏng vấn trong chương tŕnh “Những Vấn Đề Việt Nam” ngày 17 tháng 5, 2013, lúc 11 giờ tối (giờ miền Đông Hoa Kỳ), hay 8 giờ tối California.
***
Nhân dân rời xa đảng
H: Thưa giáo sư, là người thường xuyên theo dơi t́nh h́nh chính trị ở Việt Nam, ông nhận xét như thế nào về kết quả của 10 ngày họp Kỳ 7 của Ban Chấp Hành Trung Ương đảng Cộng sản Việt Nam?
GSNMH: Thứ nhất, kết quả Trung Ương 7 (TƯ 7) khác với dự tính của Tổng Bí Thư Trọng theo sau sự thất bại của ông trong sự lèo lái Trung Ương 6 khiến uy thế của ông Trọng giảm một cách rơ rệt. Trong thực tế, ông không c̣n được đối xử như là người lănh đạo cao cấp nhất của ĐCSVN nữa.
Thứ hai, việc trung ương thẳng tay bác bỏ một số đề nghị của Bộ Chính Trị (BCT) cho thấy BCT không c̣n là cơ quan quyết định cao cấp nhất của đảng như trước.
Thứ ba, “nhóm lợi ích” trong đảng đă thắng “nhóm bảo thủ ư thực hệ” mà đại diện là ông Trọng. Điều này cho thấy niềm tin ư thức hệ suy yếu ngay trong hang ngũ lănh đạo cao cấp nhất của ĐCSVN.
Thứ tư, việc ông Nguyễn Bá Thanh, trưởng ban Nội Chính Trung Ương có nhiệm thanh lọc tham nhũng và ông Vương Đ́nh Huệ, trưởng ban Kinh Tế Trung Ương có nhiệm vụ kiểm soát sự lạm quyền của các tập đoàn kinh tế, không được đưa vào BCT cho thấy đảng không thực sự có ư định đánh tham nhũng. Điều này không lạ. Trước đây, năm 1999, cựu Tổng Bí Thư Lê Khả Phiêu (khóa đảng VIII) phát động chiến dịch tận diệt tham nhũng trong hai năm, rồi ông bị loại và nạn tham nhũng ở VN càng ngày càng trầm trọng thêm.
Thứ năm, TƯ 7 đă làm “lịch sử.” Lần đầu tiên Bộ Chính Trị có một ủy viên được đào tạo ở Mỹ, và có hai phụ nữ cùng được bầu vào cơ quan cao cấp nhất của ĐCSVN.
Thứ sáu, TƯ 7 nhấn mạnh đến nhu cầu dân vận có nghĩa là họ thấy rơ nhân dân đang rời xa họ, và họ cần chỉnh đốn đảng để được ḷng dân. Nhưng kết quả TƯ 7 không có chỉ dấu nào cho thấy việc này có thể làm được.
Ông Trọng đi đâu - Ông Thanh về đâu?
H: Bây giờ đă rơ là 175 ủy viên chính thức của Ban Chấp Hành Trung Ương đă không nghe theo đề nghị của tổng bí thư đảng, ông Nguyễn Phú Trọng đưa hai ông Nguyễn Bá Thanh, trưởng Ban Nội Chính và Vương Đ́nh Huệ, trưởng Ban Kinh Tế Trung Ương vào Bộ Chính Trị, thay vào đó họ đă đồng ư với đa số phiếu chấp thuận cho Phó Thủ Tướng Nguyễn Thiện Nhân và bà Nguyễn Thị Kim Ngân, bí thư đảng, phó chủ tịch Quốc Hội vào Bộ Chính Trị.
Theo ông th́ sự thất bại của ông Nguyễn Phú Trọng có ảnh hưởng ǵ đối với uy tín và tương lai chính trị của ông Nguyễn Phú Trọng trong t́nh h́nh chính trị hiện nay ở Việt Nam?
GSNMH: Như tôi vừa nói, uy thế của ông Trọng sa sút trầm trọng. Nếu ông ấy không bị thay thế trước nhiệm kỳ th́ khả năng chỉ huy và thu hút đồng minh của ông ấy bị giảm đi rất nhiều. Những người từng ủng hộ ông có thể sẽ bỏ ông ấy.
H: Thưa ông, như ông đă biết, chính cá nhân ông Nguyễn Phú Trọng đă đề nghị và được Bộ Chính Trị đồng ư bổ nhiệm ông Nguyễn Bá Thanh, bí thư Thành Ủy Đà Nẵng, người nổi tiếng “nói và làm” trong việc chống tham nhũng và rất quyết liệt đối phó với các viên chức không làm được việc, giữ chức trưởng Ban Nội Chính với mục đích để “bài trừ tham nhũng” và loại bỏ những cán bộ, đảng viên không làm được việc.
Nhưng giờ đây ông Thanh không được vào Bộ Chính Trị th́ ông có nghĩ rằng “cuộc đời chính trị của ông Thanh đă chấm dứt và công tác chống tham nhũng của ông Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng” cũng đă thất bại không?
GSNMH: Dự tính đánh tham nhũng của ông TBT Trọng thất bại là điều hiển nhiên. Nó khiến ông Thanh thất vọng về khả năng của ông Trọng và đồng thời gần như vô hiệu hóa khả năng đánh tham nhũng thực sự của ông Thanh. Ông Thanh bị đặt vào một t́nh trạng khó xử, hoặc ông phải t́m đồng minh khác và nhẫn nhục chờ thời hoặc ông phải từ chức như ông từng tuyên bố là nếu ông không làm được việc th́ ông ấy sẽ từ chức. Nếu từ chức mà không bị cô lập hóa và trù rập th́ đó không hẳn là giải pháp dở.
H: Thưa giáo sư, chưa bao giờ tôi thấy một tổng bí thư đảng mà đă thất bại liên tiếp 2 lần không được các ủy viên Trung ương đảng “nghe” và “làm theo” như đă xẩy ra cho ông Nguyễn Phú Trọng tại hai kỳ Hội nghị Trung ương 6 khi Trung ương đă bác đề nghị của Bộ Chính Trị, đứng đầu bời ông Trọng, kỷ luật Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng và kỷ luật Bộ Chính Trị v́ những lỗi lầm mà họ đă gây ra cho đất nước và người dân, Và bây giờ, ông Trọng lại thất bại thêm lần nữa tại Hội nghị 7 khi không đưa được 2 ứng viên của ḿnh vào Bộ Chính Trị.
Như vậy, ông có nghĩ rằng uy tín của ông Trọng đă giảm sút nghiêm trọng và có thể giỏi lắm ông chỉ có thể tồn tại được 1 nhiệm kỳ?
GSNMH: Uy thế của ông Trọng sau TU 7 giảm sút trầm trọng. Khác với ông Nông Đức Mạnh không làm ǵ cả nên không gây thù oán và trụ được suốt hai nhiệm kỳ, ông Trọng làm mạnh và thất bại, do đó khó trụ quá nhiệm kỳ này. Trong trường hợp đặc biệt khó tin mà ông ấy được giữ lại thêm một nhiệm kỳ nữa th́ đó cũng không phải là một vinh dự.
Ông Nguyễn Tấn Dũng mạnh hơn?
H: Thật khó mà có thể dự đoán những ǵ sẽ xẩy ra ở Việt Nam trong năm tới, nhưng trước mắt tôi thấy vào ngày 20 tháng 5, Quốc Hội CSVN sẽ họp thảo luận việc “lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm” đối với 49 chức danh do Quốc Hội bầu hoặc phê chuẩn, trong đó có cả Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và thủ tướng chính phủ, ông Nguyễn Tấn Dũng.
Theo ông th́ liệu tương lai chính trị của ông Nguyễn Tấn Dũng có bị đe dọa không, nhất là sau những ǵ đă xẩy ra tại Hội nghị Trung ương 7 mới chấm dứt ngày 11 tháng 5 vừa qua?
GSNMH: Uy thế của ông Nguyễn Tấn Dũng được củng cố sau TƯ 7. Ông Dũng đă biểu lộ được bản lĩnh chính trị của ông ấy. Khó có thể tin rằng QH VN có khả năng và ư chí bỏ phiếu bất tín nhiệm ông Dũng.
H: Sau cùng th́ thưa giáo sư, mới đây, trong cuộc phỏng vấn của đài phát thanh BBC (chương tŕnh tiếng Việt), ông nói: “Đảng Cộng sản Việt Nam cần tranh thủ thời điểm ngay hiện nay để thay đổi mà không nên chờ đợi tới hết nhiệm kỳ Trung ương Đảng hiện nay để cải tổ và thay đổi nhân sự v́ khi đó đă là quá muộn.”
Tôi muốn hỏi ông: Căn cứ vào đâu mà ông lại nói là đến năm 2016 mà đảng CSVN mới “cải tổ hay thay đổi nhân sự” th́ đă quá muộn?
GSNMH: Năm 2016 là năm triệu tập Đại Hội ĐCSVN kỳ XII. Ngay bây giờ VN cần có những quyết định lớn và dứt khoát để đối phó với những thử thách đối nội và đối ngoại, và nắm bắt thời cơ.
Muốn thế phải có chỉ huy thống nhất. Nhưng cơ chế làm chính sách của VN hiện nay v́ có sự trồng chéo trong giới lănh đạo tối cao nên không thể làm được chính sách loại kể trên, và dễ bị “thế lực bên ngoài” lũng đoạn.
Trên thế giới, dù ở chế độ đa đảng hay độc đảng, tổng thống chế hay đại nghị chế, người lănh đạo đảng hoặc được coi là đại diện đảng (như ứng cử viên TT Mỹ do đảng đưa ra) luôn luôn là người đứng đầu chính phủ và nắm thực quyền.
Ông Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đă từng nói đến nhu cầu gộp hai chức vụ TBT Đảng và Chủ tịch nước vào một người. Nếu đợi đến 3 năm nữa mới làm được việc này hay mới t́m được một phương thức nào khác để tạo được cơ chế chỉ huy thống nhất th́ thời cơ sẽ đi qua và khó khăn sẽ chồng chất thêm.
Xin cảm ơn giáo sư.
(Tháng 5, 2013)