Theo dữ liệu giám sát tàu, Trung Quốc đă nổi lên là nước tiêu thụ dầu thô lớn nhất của Canada được vận chuyển qua đường ống Trans Mountain mới mở rộng, cho thấy sự thay đổi đáng kể trong ḍng chảy dầu toàn cầu do các lo ngại về địa chính trị và động lực thương mại thay đổi.
Vào ngày 1 tháng 5 năm 2024, đường ống Trans Mountain do chính phủ Canada sở hữu, hay TMX, đă hoạt động trở lại sau một đợt mở rộng lớn.
Dự án trị giá 34 tỷ đô la Canada đă nâng công suất của đường ống lên 890.000 thùng mỗi ngày (bpd), giúp các nhà sản xuất Canada tiếp cận trực tiếp Bờ biển Thái B́nh Dương và cho phép mở rộng xuất khẩu sang các thị trường châu Á.
Kể từ khi đạt công suất hoạt động đầy đủ vào tháng 6 năm 2024, đường ống đă thay đổi bối cảnh xuất khẩu dầu của Canada.
Theo dữ liệu từ dịch vụ theo dơi tàu Kpler, Trung Quốc đă nhập khẩu trung b́nh 207.000 bpd từ TMX, tăng đáng kể so với mức trung b́nh 7.000 bpd trong thập kỷ trước.
Ngược lại, Hoa Kỳ đă nhận được khoảng 173.000 thùng/ngày từ cùng một tuyến đường trong thời gian này.
Những thay đổi về địa chính trị thúc đẩy sự đa dạng hóa
Theo Reuters, sự quan tâm ngày càng tăng của Trung Quốc đối với dầu mỏ Canada diễn ra trong khi thế giới đang trải qua quá tŕnh sắp xếp lại bộ máy thương mại năng lượng quốc tế.
Do tranh chấp thương mại ngày càng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Canada dưới thời Tổng thống Donald Trump, Canada đă có động thái đa dạng hóa khỏi Hoa Kỳ, nơi chiếm khoảng 90% lượng dầu xuất khẩu của Canada.
Dầu hiện được miễn thuế quan của Hoa Kỳ, nhưng các mối đe dọa trước đây về thuế dầu thô và giọng điệu bảo hộ hơn từ Washington đă thúc đẩy các quan chức và nhà sản xuất Canada theo đuổi các thị trường lâu dài và đa dạng hơn.
Các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với các nhà cung cấp dầu thô chính, bao gồm Nga và Venezuela, đă làm trầm trọng thêm những nỗ lực này, v́ chúng đă hạn chế các lựa chọn dành cho các nhà chế biến Trung Quốc.
Canada, nhà sản xuất dầu lớn thứ tư thế giới, từ lâu đă bị hạn chế bởi vị trí của ḿnh. Alberta, tỉnh sản xuất dầu lớn nhất, là tỉnh không giáp biển, điều này hạn chế khả năng tiếp cận trực tiếp với các thị trường quốc tế.
TMX là đường ống dẫn dầu đông-tây duy nhất của Canada, có khả năng tiếp cận các cảng thủy triều và cung cấp quyền tiếp cận trực tiếp đến khu vực Châu Á - Thái B́nh Dương.
Thị trường Châu Á có tầm quan trọng chiến lược
Mặc dù nhiều nhà quan sát thị trường dự đoán Bờ Tây Hoa Kỳ sẽ là nơi tiếp nhận chính dầu thô TMX do vị trí gần, nhưng Châu Á đă nổi lên là điểm đến được ưa chuộng.
Ngoài Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Brunei và Đài Loan đă mở rộng nhập khẩu dầu thô Canada, cho thấy nhu cầu ngày càng tăng của Châu Á đối với các nguồn năng lượng đa dạng.
Cơ quan Thống kê Canada báo cáo rằng lượng dầu thô Canada vận chuyển đến các điểm đến ngoài Hoa Kỳ tăng 60% so với cùng kỳ năm trước vào năm 2024, đạt mức kỷ lục hàng năm là gần 183.000 thùng mỗi ngày.
Vị thế thống lĩnh của Trung Quốc với tư cách là khách hàng của TMX phản ánh cả các yếu tố địa chính trị và kinh tế.
Các nhà máy lọc dầu Trung Quốc lo ngại về việc trở nên quá phụ thuộc vào nguồn cung của Nga, trong khi các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ khiến dầu từ Venezuela và các quốc gia bị trừng phạt khác trở nên kém sinh lời hơn.
Dầu Canada cung cấp một lựa chọn tương đối đáng tin cậy và trung lập về mặt chính trị.
Hạn chế về năng lực và tăng trưởng trong tương lai
Vào năm 2024, TMX hoạt động ở mức công suất trung b́nh là 77%, không đạt được mục tiêu là 83% do mở rộng đường ống.
Các khoản phí cắt cổ cần thiết để bù đắp cho chi phí vượt mức trong quá tŕnh mở rộng đă góp phần vào sự chênh lệch này.
Theo hồ sơ nộp lên Cơ quan quản lư năng lượng Canada, mức sử dụng dự kiến sẽ đạt 84% vào năm 2025 và 92% vào năm 2027.
Nhà điều hành của công ty, Trans Mountain Corp., cũng đang xem xét các dự án mở rộng trong tương lai có thể tăng công suất đó lên tới 200.000 đến 300.000 thùng/ngày.
Theo các nhà phân tích trong ngành, phần lớn khối lượng dự kiến này có thể sẽ hướng đến Châu Á, nơi vẫn có nhu cầu mạnh mẽ đối với dầu thô ổn định, không bị trừng phạt.
Với căng thẳng thương mại vẫn tiếp diễn và an ninh năng lượng vẫn là ưu tiên quan trọng đối với các nước nhập khẩu, chức năng của Canada như một nhà cung cấp dầu đáng tin cậy được dự báo sẽ tăng lên.
Các điều kiện phát triển liên quan đến TMX cung cấp bằng chứng về sự chuyển dịch dài hạn từ sự phụ thuộc vào Bắc Mỹ sang chính sách xuất khẩu mới, rộng hơn, tập trung vào thị trường châu Á.