GS.TS Phan Thanh Sơn Nam hiện là Trưởng khoa Kỹ thuật Hóa học, ĐH Bách khoa TP HCM. Anh tốt nghiệp kỹ sư chuyên ngành kỹ thuật hóa học – hóa hữu cơ tại ĐH Bách khoa. Từ năm 2006 đến nay, anh công tác tại khoa Kỹ thuật hóa học tại ĐH Bách khoa TP.HCM.
Năm 2015, anh trở thành giáo sư trẻ nhất Việt Nam khi mới 36 tuổi. Ngoài ra, anh c̣n nhận thêm các bằng khen của Đại học quốc gia TP.HCM cho Giảng viên đạt thành tích công bố khoa học xuất sắc năm học 2007 – 2008; Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, Đoàn viên – Thanh niên tiêu biểu khối cán bộ – giảng viên trẻ Đại học quốc gia TP. HCM năm học 2007 – 2008.
Xoay quanh chủ đề “Chuyện trường chuyên” đang gây tranh căi mấy ngày gần đây, GS.TS Phan Thanh Sơn Nam đă có bày tỏ quan điểm như sau:
Hôm trước báo đăng những cuốn học bạ toàn điểm 10 của học sinh dự tuyển vào lớp 6 trường chuyên Hà Nội – Amsterdam (Ams) làm nhiều phụ huynh choáng, rồi một cựu học sinh đưa ra ư kiến nên đóng cửa trường Ams hoặc bán cho tư nhân, và cho tất cả mọi trường chuyên chứ không riêng ǵ trường Ams.
Đề xuất này kéo theo nhiều ư kiến trái chiều tranh luận rất sôi nổi. Bạn bè ḿnh có nhiều bạn học trường chuyên, học tṛ ḿnh cũng vậy, thật sự trong đó có nhiều bạn rất giỏi, ḿnh không bằng được họ. Tuy nhiên, nhiều bạn bè hay học tṛ của ḿnh cũng khá thành công, nhưng không xuất thân từ trường chuyên nào cả. Có lẽ ngày xưa, khi lập ra trường chuyên, người ta muốn tạo ra một tầng lớp tinh hoa để đưa Việt Nam ra biển lớn.
Ḿnh chưa bao giờ có cơ hội học trường chuyên cả, nên chỉ đứng xa xa nh́n thôi chứ không tham gia tranh luận. Có nhiều bài tập Hóa của trường chuyên, ngày xưa ḿnh không giải được, giờ này ḿnh cũng không giải được luôn. Thật ra ḿnh không muốn mất thời gian với những kiểu bài tập như vậy , v́ không thực tế với ngành nghề của ḿnh là chemical engineering (kỹ thuật hóa học).
Đă từng là học sinh, sinh viên, được đi đây đi đó, và cũng mười mấy năm tiếp xúc với sinh viên đến từ nhiều nơi khác nhau, ḿnh có một ước muốn nhỏ bé, là nên bỏ hết tất cả các bài tập khó ở chương tŕnh phổ thông ở tất cả các môn, chỉ giữ lại những phần cơ bản nhất, để dành thời gian làm chuyện khác. Thời gian c̣n lại, xin hăy thiết kế chương tŕnh học để có thể làm những chuyện có ích hơn: ,m
1. Dạy thêm cho các em thật nhiều môn khác là thể dục, bơi lội, bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ, cầu lông, điền kinh… Các em ấy biết càng nhiều môn thể dục th́ càng tốt, không phải chỉ dạy cho biết, mà phải luyện tập thường xuyên. Sống nửa đời người, ḿnh đă thấm thía sức khỏe phải là số một, không có sức khỏe tốt th́ công danh sự nghiệp tiếng tăm danh vọng đều trở thành vô nghĩa hết.
2. Dạy thêm cho các em biết cách sử dụng tiếng Anh thật thành thạo. Hiện tại, nhiều gia đ́nh khá giả ở TP.HCM cho con ḿnh học thêm tiếng Anh ở các trung tâm đắt tiền, tuy nhiên, đâu phải ai cũng có điều kiện đó. Cũng cần xem lại chuyện dạy và học tiếng Anh ở bậc phổ thông đi. Ḿnh đă quá thấm thía chuyện trong 3 tháng đầu tiên ở Anh, nghe thầy giảng bài mà chẳng hiểu ǵ cả.
3. Dạy thêm cho các em biết thương những phận đời dưới đáy xă hội, để rồi các em có thể sống nhân hậu hơn, và không c̣n vô cảm trước những hoàn cảnh kém may mắn. Những chuyến đi đến nhà dưỡng lăo, trại trẻ mồ côi, trung tâm nuôi dưỡng người tàn tật sẽ giúp thêm các em thấy được bản thân ḿnh c̣n quá may mắn. Điều này th́ môn giáo dục công dân không thể giúp được các em.
4. Dạy thêm cho các em kỹ năng làm việc nhóm, để các em hiểu rằng không thể thành công nếu chỉ làm việc thui thủi một ḿnh. Làm việc nhóm cũng sẽ giúp cho các em nhận ra rằng có những con người thật đáng ghét nhưng ḿnh vẫn phải học cách làm việc chung với người ta, và giúp các em có thêm kỹ năng đối phó với những người nói thật hay nhưng suốt ngày đùn đẩy công việc cho ḿnh.
5. Dạy thêm cho các em một số kỹ năng sống tối thiểu, để lỡ một mai không có ba mẹ đi bên cạnh, các em ấy vẫn đủ bản lĩnh vượt qua mọi khó khăn thử thách của cuộc đời, mà cuộc đời th́ đâu ai biết được ngày mai rồi sẽ ra sao. Nhồi nhét thật nhiều kiến thức chuyên môn, nhưng cuối cùng th́ các em vẫn không thể tự lo được cho bản thân ḿnh, th́ có phải là quá bi kịch hay không.
Ḿnh nghĩ rằng ở bậc phổ thông, hăy cho các em một chương tŕnh học nhẹ nhàng nhất và cơ bản nhất có thể được, để c̣n thời gian mà làm 5 cái mục nói trên cho các em. Hiện tại, một thảm họa của việc bắt học tṛ học quá nhiều và làm quá nhiều những bài tập khó ở bậc phổ thông là học tṛ không c̣n kỹ năng tự học nữa.
Muốn có kỹ năng tự học, th́ cần thời gian và cần được dạy đúng cách, mà khổ cái là quá nhiều bài tập khó cần phải hoàn thành, nên cứ nhồi nhét cho xong. Hậu quả, lên đại học sẽ lănh đủ. Đáng ra, học xong phổ thông, vào đại học th́ tâm hồn và sức khỏe phải phơi phới, nhưng thực tế là học xong phổ thông, có những bạn đă bắt đầu mệt mỏi với chuyện học hành, đành phải lê lết cho qua ngày đoạn tháng để lấy được tấm bằng đại học.
Mô h́nh trường chuyên có tốt hay không, chỉ có những người trong cuộc mới có câu trả lời chính xác. Ḿnh không rơ những người ngày xưa dành quá nhiều thời gian vào những bài tập quá khó ở các lớp chuyên, bây giờ nh́n lại, có thấy việc đó thật sự có ư nghĩa cho thành công của họ khi bước ra đời hay không.
Ngay cả bản thân ḿnh, nếu như ngày xưa có điều kiện hơn, nếu ḿnh có cơ hội được học trường chuyên như nhiều bạn bè cùng trang lứa, th́ cũng không biết ḿnh có thành công hơn ḿnh của hiện tại chút nào không nữa.
Sống nửa đời người, ḿnh chỉ tiếc nuối một điều thôi, nếu ngày xưa có điều kiện hơn, chắc chắn ḿnh sẽ giỏi tiếng Anh hơn, chắc chắn sức khỏe ḿnh sẽ tốt hơn, chỉ cần vậy thôi là ḿnh sẽ làm được nhiều việc hơn nữa.