Nhà lập pháp Magdalo Gary Alejano vào tháng 3 vừa qua đă đâm đơn kiện TT Philippines Duterte về chính sách của ông này đối với Trung Quốc. Nhiều khả năng đơn kiện của ông Magdalo Gary Alejano sẽ vượt qua ṿng 1 tại Ủy ban Công lư Hạ viện để tiến vào ṿng trong.
Vào 9h 30 phút sáng thứ Hai tới, ngày 15/5, Ủy ban Công lư Hạ viện nước này sẽ tổ chức một buổi điều trần để điều trần về đơn kiện Tổng thống Rodrigo Duterte xem có đảm bảo đầy đủ về h́nh thức, nội dung hay không.
Tháng 3 năm nay, nhà lập pháp Magdalo Gary Alejano thuộc phe đối lập đă đệ tŕnh đơn kiện chống lại Tổng thống Rodrigo Duterte với 3 cáo buộc:
Một là tham gia vào tổ chức Tử h́nh Davao với cuộc chiến đẫm máu chống ma túy, với các nhân viên "ma" của chính quyền Davao khi ông Duterte c̣n là Thị trưởng.
Hai là tài sản không giải thích được của ông Rodrigo Duterte và ba là cách tiếp cận của Tổng thống với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông.
Hội đồng điều trần do Hạ nghị sĩ Reynaldo Umali đại diện quận Oriental Mindoro chủ tŕ. Umali là một đồng minh của Tổng thống.
Nếu Ủy ban có đa số phiếu tán thành đơn kiện đáp ứng đủ yêu cầu pháp lư về h́nh thức và nội dung, một dự thảo nghị quyết chính thức của Hạ viện sẽ được đưa ra trong phiên họp toàn thể.
Chỉ cần ít nhất 1/3 số ghế Hạ viện hoặc 97 Hạ nghị sĩ khẳng định các cáo buộc này có cơ sở, vụ kiện sẽ được chuyển lên Thượng viện để tiến hành một cuộc bỏ phiếu do Chủ tịch Thượng viện chủ tŕ.
Nếu 2/3 số phiếu của tất cả các thành viên Thượng viện thông qua các cáo buộc này, Thượng viện Philippines sẽ phế truất ghế Tổng thống của ông Rodrigo Duterte.
Trong trường hợp Ủy ban Công lư Hạ viện không đủ đa số phiếu (trên 50%?) tán thành đơn kiện, Ủy ban Công lư Hạ viện sẽ bác bỏ đơn kiện.
Cá nhân người viết cho rằng, việc Ủy ban Công lư Hạ viện Philippines xem xét đơn kiện Tổng thống của nhà lập pháp Magdalo Gary Alejano cho thấy sự thượng tôn pháp luật, Tổng thống cũng không thể đứng trên pháp luật.
C̣n khả năng đơn kiện này có được Quốc hội Philippines chấp thuận hay không th́ cần phải chờ xem. Nhưng về chủ quan người viết cho rằng, mong muốn và mục tiêu của nhà lập pháp Magdalo Gary Alejano khó thành sự thật. Bởi lẽ:
Thứ nhất, cáo buộc của ông Magdalo Gary Alejano về chiến dịch chống ma túy của ông Rodrigo Duterte hồi c̣n làm Thị trưởng Davao cũng như khi vào Điện Manacanang khó đi đến đâu, bởi chính nó đă không ngăn được Duterte trở thành Tổng thống Philippines trong cuộc bầu cử năm ngoái.
Vấn nạn ma túy và tội phạm đă trở nên nghiêm trọng ở Philippines, dân chúng nước này cần có một bàn tay sắt để lập lại trật tự. Có lẽ đây cũng là một trong những lĩnh vực ông Duterte ghi điểm khi tranh cử.
Thứ hai, cáo buộc về "tài sản không rơ nguồn gốc" cũng dễ bị các đối thủ chính trị lôi ra từ khi ông Duterte c̣n vận động tranh cử, chứ không phải đến khi đă trở thành Tổng thống mới bị "soi".
Trong trường hợp ông Magdalo Gary Alejano mới phát hiện ra những bằng chứng ông cho là thuyết phục về sự "bất minh" ấy, Ủy ban Công lư Hạ viện Philippines sẽ có câu trả lời.
Vấn đề c̣n lại phụ thuộc vào lập luận, bằng chứng ông Magdalo Gary Alejano đưa ra.
Thứ ba, việc xử lư quan hệ với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, người viết cho rằng đang là một thành công của ông Rodrigo Duterte hiện nay.
Chúng tôi đă nhiều lần phân tích về sự khéo léo của ông Duterte trong chính sách đối ngoại với 2 siêu cường Hoa Kỳ - Trung Quốc, đặc biệt là trong vấn đề Biển Đông.
Mới nhất, CNN ngày 12/5 đưa tin, trong khi ông Rodrigo Duterte đến Trung Quốc tham dự hội thảo quốc tế về sáng kiến "Một vành đai, một con đường" sẽ khai mạc ngày mai 14/5, theo lời mời của ông Tập Cận B́nh, Philippines bắt đầu đưa nhân lực và vật liệu xây dựng ra đảo Thị Tứ mà họ kiểm soát ở Trường Sa.
Đây là các hoạt động củng cố, nâng cấp sân bay, xây dựng cầu cảng, cảng cá và cơ sở hạ tầng trên đảo.
Xin lưu ư rằng, Thị Tứ nằm trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Hiện Trường Sa là đối tượng Trung Quốc, Đài Loan nhảy vào tranh chấp toàn bộ, Philippines, Malaysia, Brunei yêu sách một phần.
Trừ Brunei, các bên c̣n lại đang chiếm đóng trái phép một số cấu trúc, tạo ra tranh chấp đa phương về chủ quyền quần đảo này.
Trước đó, Nhà nước Việt Nam qua các thời kỳ đă xác lập và duy tŕ chủ quyền một các ḥa b́nh, hợp pháp và liên tục ở 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa từ thế kỷ 17 và hoàn toàn không có tranh chấp.
Tạm gác vấn đề tranh chấp chủ quyền đối với Trường Sa, trong khuôn khổ bài viết này chúng tôi chỉ bàn về hoạt động cải tạo cơ sở hạ tầng của Philippines trên đảo Thị Tứ trong mối tương quan với Trung Quốc để làm sáng rơ hơn chiến lược của ông Rodrigo Duterte với Bắc Kinh.
Kế hoạch cải tạo Thị Tứ có từ thời Tổng thống tiền nhiệm Benigno Aquino III, nhưng liên tục bị tŕ hoăn.
Ông Aquino cho khởi động vụ kiện trọng tài chống lại việc Trung Quốc áp dụng sai, giải thích sai Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và có những hành vi vi phạm luật pháp quốc tế trên Biển Đông.
Quyết định và những nỗ lực không mệt mỏi của Chính phủ Tổng thống Aquino đă mang về chiến thắng pháp lư có ư nghĩa vô cùng quan trọng cho cả Philippines, khu vực và Công ước bằng Phán quyết Trọng tài ngày 12/7/2016.
Nhưng mặt trái trong chính sách của ông Aquino là đẩy quan hệ Philippines - Trung Quốc rơi xuống đáy, mọi kênh liên lạc bị đ́nh trệ.
Nền kinh tế, doanh nghiệp, nông dân và ngư dân Philippines trở thành nạn nhân của các đ̣n trừng phạt từ Trung Nam Hải mà Điện Manacanang không có cách nào hóa giải.
Ông Rodrigo Duterte lên nắm quyền đă rất nỗ lực hóa giải cục diện khó khăn về đối ngoại của Philippines hậu Phán quyết Trọng tài.
Trong khi đó Liên Hợp Quốc chưa có cơ chế thi hành án đối với những phán quyết trọng tài như thế này, luật pháp quốc tế vẫn đang ít nhiều bị chi phối, thậm chí bẻ cong bởi các thế lực chính trị siêu cường toàn cầu.
Các nước nhỏ như Philippines đang nằm giữa vùng cạnh tranh gay gắt bởi 2 siêu cường Mỹ - Trung chỉ c̣n cách thích nghi để tồn tại, th́ mới mong phát triển.
Scarborough th́ đă bị Trung Quốc chiếm quyền kiểm soát năm 2012 trong khi đồng minh Hoa Kỳ chẳng làm ǵ để ngăn chặn, ngư dân Philippines trong 5 năm qua không thể tiếp cận ngư trường truyền thống của họ, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của họ.
Nhưng điều này đă tạm thời kết thúc sau chuyến đi Trung Quốc tháng 10/2016 của ông Duterte.
Thay v́ các đ̣n trừng phạt kinh tế, Trung Quốc đang mở rộng hoạt động hợp tác đầu tư thương mại, du lịch với Philippines và nhập khẩu nông sản của nước này.
Cũng chỉ có cách đối thoại và hợp tác với Trung Quốc mới giúp ông Duterte tạm thời ngăn được bước chân quân sự hóa của Trung Quốc ở Scarborough, và giữ được ḥa b́nh, ổn định trên Biển Đông, cho dù Bắc Kinh đă thắng trong việc tạo ra được một "trạng thái b́nh thường mới" có lợi cho họ.
Trong bối cảnh tương quan lực lượng quá chênh lệch, đồng minh hiệp ước chỉ muốn biến Philippines thành tiền đồn hoặc đẩy quốc gia này ra đương đầu với Trung Quốc, người viết cho rằng lựa chọn của ông Duterte là đúng đắn, khôn ngoan.
V́ thế, việc Philippines tăng cường củng cố cơ sở hạ tầng tại đảo Thị Tứ trong lúc ông Duterte đang ở Bắc Kinh dự hội thảo về Một vành đai, một con đường là một phép thử khôn ngoan, hoặc là "chớp thời cơ" của ông chủ Điện Manacanang.
Trung Quốc có phản ứng th́ cũng sẽ không thể manh động như khi ông Duterte c̣n đang ở nhà, huống hồ ông đang là đối tượng được cả Nhà Trắng lẫn Washington muốn tác động, lôi kéo.
V́ vậy, cá nhân người viết cho rằng, vụ kiện của nhà lập pháp Magdalo Gary Alejano được Ủy ban Công lư Hạ viện Philippines xem xét, tổ chức điều trần theo luật định chỉ cho thấy sự thượng tôn pháp luật;
Cũng như những mối quan tâm và ư kiến khác nhau trong xă hội hay chính giới về các vấn đề quốc gia đại sự, ví như quan hệ đối ngoại hay bảo vệ quyền lợi quốc gia đă được Quốc hội nước này lắng nghe và xử lư thỏa đáng theo tŕnh tự luật pháp quy định.
Người viết dự đoán, khả năng đơn kiện của ông Magdalo Gary Alejano vượt qua ṿng 1 tại Ủy ban Công lư Hạ viện để tiến vào ṿng trong không cao.
Khả năng Tổng thống Rodrigo Duterte bị luận tội hay phế truất v́ các cáo buộc này càng không lớn, ít nhất là trong thời điểm hiện tại.
Therealtz © VietBF