Khi c̣n sống vị Thủ tướng đầu tiên của đất nước Singapore. ông Lư Quang Diệu đă không ưa ǵ người lănh đạo Triều Tiên. Ông đă nh́n thấy được gia tộc họ Kim là những kẻ lừa đảo. Ông không bao giờ muốn đặt chân đến đất nước Triều Tiên. Hơn thế ông gọi Triều Tiên là quốc gia bất thường hạng nhất.
Ông Lư Quang Diệu, Thủ tướng đầu tiên của nước Singapore. (Ảnh: via rfa)
Là người cha lập quốc của quốc gia-thành phố Singapore độc lập, ông Lư Quang Diệu (1923-2015) đă đưa nền kinh tế nước này từ thế giới thứ ba lên vị trí của một trong những nền kinh tế mạnh nhất thế giới. Dù không đồng ư với ông về một vài vấn đề, như nhân quyền, giới truyền thông và nghiên cứu tại các nước phương Tây cũng phải thừa nhận rằng ông Diệu là một lănh đạo tài giỏi, một chính khách lỗi lạc và một chiến lược gia tầm cỡ. Trong cuốn “Hồi kư Lư Quang Diệu”, cố Thủ tướng từng có lần viết về những suy nghĩ và góc nh́n của ḿnh về Bắc Triều Tiên – nơi mà ông xem là “một trong những quốc gia cai trị tệ nhất thế giới”. Dưới đây là nội dung bài viết:
Ở Bắc Triều Tiên, người dân bị trấn áp hoàn toàn và cách ly triệt để khỏi thế giới bên ngoài. Nếu nói rằng nhà Kim đă xây nên nạn sùng bái cá nhân th́ đó vẫn là một sự nói giảm trầm trọng. Để mê hoặc người dân Triều Tiên, gia tộc Kim đă trở thành những người bán thần thánh. Người dân kính sợ gia tộc đó, không nhận thấy rằng họ thực ra đang sống trong một tṛ lừa đảo.
Tất cả những người đàn ông và phụ nữ trông nghiêm nghị diễu hành qua đều là một phần của một tṛ lừa lớn. Khác xa một thiên đàng xă hội chủ nghĩa trên Trái đất, Bắc Triều Tiên là một trong những quốc gia được cai trị tệ nhất thế giới, thất bại với cả những nghĩa vụ cơ bản nhất, ví dụ như đảm bảo cho người dân được đủ ăn.
Cách họ xoay sở để duy tŕ một cú lừa ngoạn mục như vậy trong thời đại giao tiếp tức thời ngày nay bản thân nó là một điều khá ấn tượng. Họ không có iPhone hay truyền h́nh vệ tinh. Nếu họ có, tṛ lừa đảo này sẽ không thành. Một vài người Bắc Triều Tiên cuối cùng đă đi khỏi đất nước và thấy được rằng thế giới – và, đặc biệt là Nam Hàn – đă phát triển đến đâu và đất nước của họ đă bị bỏ xa đến thế nào. Nhưng những người này chỉ là thiểu số. Họ là những người thấy rằng cuộc sống của họ đă quá mức chịu đựng đến mức họ sẵn sàng đặt ḿnh vào một mối nguy hiểm lớn khi cố gắng trốn sang Trung Quốc hay Nam Hàn.
Một vài người đă thành công. Nhiều người khác thất bại. Những người thành công biết rằng họ đă trốn thoát trong gang tấc. Họ đặt mạng sống của ḿnh vào t́nh thế đương đầu với sóng to gió lớn trên những con thuyền gỗ hay đi đường bộ với nguy cơ bị lính biên pḥng bắt được. Ngày mà phần lớn người dân Bắc Triều Tiên nhận ra điều tương tự – rằng đất nước của họ bị mắc lại trong những tháng năm đen tối bởi chế độ hiện tại – th́ sẽ là sự bắt đầu cho ngày tàn của chế độ này.
Hai người lính Triều Tiên ăn chung một que kem. (Ảnh: via Telegraph)
Không may thay, có lẽ đă quá muộn để chế độ Bắc Triều Tiên cải tổ chính ḿnh. Nó giữ được sự thống nhất bằng sự sùng bái, và nếu tượng đài sùng bái này sụp đổ – điều không thể tránh khỏi khi anh mở cửa với thế giới và tiến hành những cải cách thị tường tự do – đất nước sẽ sụp đổ theo. Người dân Bắc Triều Tiên sẽ thức tỉnh trước sự thật rằng họ đă bị lừa hàng thập kỷ. Họ sẽ thấy họ khờ dại biết bao khi bị gia tộc Kim mê hoặc, khi tin tưởng rằng như vậy sẽ khiến họ trở thành quốc gia tuyệt vời nhất thế giới. Họ sẽ thấy một Nam Hàn giàu có và thịnh vượng. Mở cửa đơn giản là sẽ không thành công.
Vấn đề c̣n phức tạp hơn nữa khi cuộc sống cá nhân và tự do của những lănh đạo Bắc Triều Tiên cũng sẽ bị đe dọa, bởi v́ trong quá khứ họ đă ra lệnh thực hiện những tội ác mang tính quốc tế, bao gồm ám sát các chính trị gia Nam Hàn, bắn hạ máy bay chở khách ở vịnh Andaman và bắt cóc công dân nước ngoài, gồm một số người Nhật. Một số những lănh đạo này sẽ chết, nhưng số c̣n sống sẽ đối mặt với viễn cảnh phải trả giá bởi v́ những hành động này chắc chắn được thực hiện với sự tán thành của lănh đạo Bắc Triều Tiên, nếu như không phải là dưới sự chỉ đạo trực tiếp của họ.
Trong tương lai gần, hiện trạng ở bán đảo Triều Tiên nhiều khả năng được giữ nguyên. Không có một thế lực nào đủ mạnh để có thể chuyển thế cân bằng từ bên này sang bên kia. Gần như tất các các phe phái có quyền lợi tự thân trong vấn đề Triều Tiên, bao gồm Trung Quốc và Mỹ, đều không muốn cả chiến tranh lẫn tái thống nhất ḥa b́nh diễn ra – ít nhất là không phải trong ngắn hạn. Các rủi ro lợi ích đơn giản là quá cao.
Bắc Triều Tiên sẽ không muốn lặp lại những ǵ họ đă làm vào năm 1950 – tức là gây một cuộc chiến tranh để chiếm lấy Nam Hàn. Họ biết họ không thể nào hi vọng đánh thắng Mỹ, nước v́ những lư do chiến lược sẽ huy động toàn bộ lực lượng quân sự cần thiết để bảo vệ Nam Hàn khỏi một cuộc tấn công như vậy. Nhưng thậm chí nếu không có Mỹ, Bắc Triều Tiên cũng sẽ không chiếm ưu thế trong một cuộc đối đầu tay đôi với Nam Hàn. Họ có thể theo đuổi một chính sách ưu tiên quân sự toàn diện, nhưng Nam Hàn có những lợi thế áp đảo về tài lực kinh tế cần thiết.
Việc tin rằng vũ khí là tất cả những ǵ cần có trong chiến tranh là một sai lầm tương tự người Nhật trong Thế chiến II. Người Nhật đă nghĩ họ có thể phá hủy hạm đội của Mỹ và củng cố một lợi thế mang tính quyết định trong chiến tranh. Nhưng tiềm lực sản xuất công nghiệp của Mỹ mạnh đến nỗi họ có thể xây dựng lại hạm đội và c̣n hơn thế nữa. Họ không mất nhiều thời gian để quay lại và trừng phạt Nhật Bản.
Rốt cuộc th́ chính tiềm năng công nghiệp là thứ quyết định sức mạnh quốc gia của anh chứ không phải là số tàu thuyền và súng ống mà anh có. Nếu anh có vũ khí nhưng không được hỗ trợ bởi một nền tảng kinh tế vững chắc, anh có thể sẵn sàng hơn cho chiến tranh, nhưng đó sẽ là cuộc chiến mà anh không có khả năng duy tŕ. Bắc Triều Tiên sẽ hiểu rơ điều này. Họ không phải là những kẻ ngốc.
Trong những năm gần đây, Bắc Triều Tiên đă thực hiện những hoạt động quân sự hung hăng, bắn ch́m chiến hạm Cheonan của Nam Hàn và nă pháo vào đảo Yeonpyeong. Tổng cộng 48 người Nam Hàn đă bị giết trong hai vụ này. Những hành động khiêu khích này phản ánh kiểu chính sách “bên miệng hố chiến tranh” vốn thể hiện rơ ràng trong chính sách của họ về vũ khí hạt nhân.
Nhưng tôi tin rằng Bắc Triều Tiên, trái ngược với tất cả những biểu hiện điên rồ bên ngoài của họ, nhận thức được rằng có một ranh giới mà họ không nên vượt qua. Có vẻ như họ đă điều chỉnh hành động của ḿnh để chưa tới mức sẽ gây nên sự trả đũa gay gắt. Và họ làm thế nhằm giành được những lợi ích tối đa trong nước. Như vài nhà phân tích đă chỉ ra, đó có thể là một cách tiện lợi để nâng cao uy tín chính trị và quân sự của người thừa kế ngai vàng, Kim Jong-un.
Nhật báo B́nh Nhưỡng của Triều Tiên. (Ảnh: Adam Baidawi)
Tương tự, Nam Hàn sẽ không muốn thấy bất kỳ một động thái kịch tính nào hướng đến việc tái thống nhất. Chiến tranh là quá rủi ro bởi thủ đô Seoul nằm trong tầm pháo của Bắc Triều Tiên. Nên cho dù Nam Hàn có thể thắng trận, thủ đô của nó có thể bị phá hủy trong quá tŕnh giao tranh. Và xấp xỉ một phần năm người dân Nam Hàn sống ở Seoul.
Nhưng tái thống nhất ḥa b́nh có lẽ cũng không được Nam Hàn hưởng ứng. Trong khi tái thống nhất là khao khát dài lâu của họ và cũng là mục tiêu cuối cùng, Nam Hàn đă xác định rằng cái giá về mặt kinh tế cho một đất nước Triều Tiên được thống nhất nhanh chóng – ví dụ như qua một thỏa thuận chung – sẽ rất khủng khiếp đối với Nam Hàn đến mức họ muốn tŕ hoăn nó trong thời gian trước mắt.
Vấn đề dành cho họ lớn hơn hai hoặc ba lần so với vấn đề của Đông Đức đối với Tây Đức, đơn giản là v́ Bắc Triều Tiên đang ở trong một t́nh trạng tệ hơn Đông Đức rất nhiều. Và cần phải chú ư rằng nước Đức hiện giờ vẫn tiếp tục chịu đựng ảnh hưởng của việc tái thống nhất.
Nói rằng “Hăy thống nhất với nhau” là một chuyện. Nói rằng “Tôi sẽ tiếp tục nuôi anh qua hàng thập kỷ cho đến khi anh chạm tới được mức sống của tôi” là một chuyện khác. Nam Hàn sẽ thích Bắc Hàn mở cửa từ từ ra thế giới hơn, và độ trễ thời gian lâu hơn – có lẽ là hàng thập kỷ – từ khi bắt đầu những cải cách đó cho tới khi sự thống nhất thực tế với Nam Hàn diễn ra.
Cuối cùng, Trung Quốc và Hoa Kỳ, hai cường quốc đă đánh nhau trong cuộc chiến tranh ủy nhiệm ở Triều Tiên vào thập kỷ 1950, cũng không phải không hài ḷng với hiện trạng của bán đảo Triều Tiên. Mọi thứ có thể c̣n tệ hơn thế. Người Mỹ gần đây mới thoát ra khỏi hai cuộc chiến tranh tốn kém ở Iraq và Afghanistan và không ham muốn chiến tranh ǵ thêm nữa. Mặc dù không ai nghi ngờ cam kết của họ với việc bảo vệ Nam Hàn nhưng họ hi vọng t́nh thế sẽ vẫn yên ả trong nhiều năm nữa.
Trung Quốc cũng không muốn chứng kiến sự tái thống nhất bằng chiến tranh hay ḥa b́nh. Trung Quốc coi Bắc Triều Tiên như một nước đệm. Một Triều Tiên thống nhất sẽ là một đất nước bị chi phối bởi Nam Hàn, với quân đội Mỹ có thể được phép đi chuyển lên tới tận sông Áp Lục ở biên giới Trung-Triều. Sự có mặt của quân đội Mỹ ở cửa nhà ḿnh là một viễn cảnh khó chịu – và đây là điều đầu tiên đă kéo họ vào cuộc Chiến tranh Triều Tiên.
Nhưng ngay cả khi Mỹ đồng ư rời Triều Tiên sau tái thống nhất – và đây là một giả thiết khó xảy ra – th́ người Trung Quốc cũng sẽ không xem việc tái thống nhất là một tin tốt lành. Tại sao họ lại muốn một Triều Tiên hùng mạnh ngay ở biên giới của họ chứ? Nh́n chung, anh ở một t́nh thế thoải mái hơn khi hàng xóm nhà anh vẫn c̣n bị phân mảnh.
V́ thế t́nh thế như hiện nay không phải là không ổn định. Tất cả các bên sẽ hành động rất, rất thận trọng. Vấn đề Triều Tiên có thể tồn tại mười hay hai mươi năm nữa tính từ bây giờ, với gần như không có ǵ thay đổi. Sớm hay muộn, chế độ Bắc Triều Tiên sẽ bục ra từ bên trong v́ hệ thống của họ rốt cuộc không thể chống đỡ được nữa.
Nhưng gia tộc Kim sẽ làm tất cả những ǵ có thể để chắc chắn việc này sẽ xảy ra muộn chứ không phải sớm. Và cái muộn này có thể tốn một thời gian dài. Một sự đột phá sẽ xảy ra khi giao tiếp với thế giới bên ngoài trở nên dễ dàng hơn đối với những người dân Bắc Triều Tiên b́nh thường.
Trong lúc chờ đến lúc đó, Bắc Triều Tiên đang tự biến ḿnh thành một mối đe dọa quốc tế khi theo đuổi vũ khí hạt nhân. Đối với việc này, Trung Quốc là bên duy nhất có ảnh hưởng tới Bắc Triều Tiên, và Trung Quốc đă không thành công trong việc thuyết phục họ từ bỏ vũ khí. Bắc Triều Tiên tin rằng có được vũ khí hạt nhân là yếu tố sống c̣n để chế độ sống sót. Họ không hoàn toàn tin tưởng Trung Quốc bởi v́ họ đă thấy Trung Quốc tiếp cận Nam Hàn nhanh thế nào khi Trung Quốc muốn công nghệ và đầu tư của Nam Hàn.
Bắc Triều Tiên có thể sẵn sàng cất vũ khí hạt nhân của họ vào tủ kính và đập vỡ mặt kính để lấy nó ra chỉ trong trường hợp khẩn cấp – miễn là, chắc chắn rồi, họ tiếp tục nhanh chóng nhận được viện trợ quốc tế khi họ yêu cầu. Nhưng từ bỏ nó là điều không thể. Tôi đặt ḿnh vào vị trí của Bắc Triều Tiên và sẽ có những tính toán sau: Trung Quốc sẽ gây áp lực lên tôi, nhưng nếu tôi thất bại th́ họ cũng chẳng có lợi lộc ǵ. Vậy tại sao tôi phải nghe theo Trung Quốc?
Kinh nghiệm ở Libya có thể đă thuyết phục họ rằng bám vào vũ khí là có lợi nhất. Muammar Gaddafi của Libya đă nhượng bộ những đ̣i hỏi của phương Tây và từ bỏ vũ khí hạt nhân, chỉ để thấy rằng khi nổi loạn trong nước diễn ra th́ không có ǵ ngăn cản Pháp hay Hoa Kỳ tham gia vào cuộc xung đột để ủng hộ phe nổi dậy. Kết cục là Gaddafi đă bị quân nổi dậy xử tử chóng vánh vào tháng 10/2011, một sự kiện hẳn là đă làm những thành viên của nhà họ Kim rùng ḿnh.
Khi Bắc Triều Tiên lung lay th́ Nam Hàn sẽ vẫn trên con đường phát triển. Nó đă rất phát triển và có thể tiếp tục như thế trong nhiều năm nữa. Nó mở cửa với thế giới và đặc biệt là với Trung Quốc, lợi dụng triệt để thị trường và nguồn lao động của người hàng xóm khổng lồ. Khi tôi thăm Nam Hàn cách đây vài năm, mọi thương gia mà tôi gặp đều có mối làm ăn ở Trung Quốc. Người Triều Tiên cũng chiếm số đông nhất trong số sinh viên nước ngoài, học ngôn ngữ và xây dựng những mối liên hệ quan trọng, hay c̣n họi là guanxi (quan hệ), cho tương lai. Việc họ sẵn ḷng gắn ḿnh vào câu chuyện tăng trưởng thành công nhất của thế kỷ này sẽ mang lại cho họ một lực đẩy mạnh mẽ.
Nam Hàn đă dẫn đầu thế giới trong một số ngành sản xuất, bao gồm màn h́nh LED. Những chaebol của họ – Samsung, LG và Hyundai, và những tên tuổi khác – có thể cạnh tranh được với các tập đoàn đa quốc gia thành công nhất thế giới, và họ rất mạnh trong lĩnh vực Nghiên cứu và Phát triển (R&D). Đối với một nền kinh tế đang nổi lên với dân số 50 triệu, những ǵ họ đạt được thực sự rất ấn tượng.
Người Triều Tiên là một trong những dân tộc kiên cường nhất trong khu vực của họ v́ Triều Tiên là nơi các bộ lạc xâm lăng của Mông Cổ phải dừng chân. Họ gặp khó khăn khi vượt biển để xâm lược Nhật Bản và nhiều người phải định cư ở Triều Tiên. Và v́ thế người Triều Tiên mang ḍng máu của những chiến binh táo bạo nhất đến từ Trung Á. Họ rất bền bỉ. Trong một chừng mực nào đó, chúng ta tiếp tục nh́n thấy tính cách đó ở họ. Hơn nữa, họ có một dân số được giáo dục tốt, những người siêng năng, chăm chỉ và có ư thức thi thố. Họ sẽ duy tŕ được những đức tính tốt của ḿnh.
Người dần Triều Tiên thường nhảy múa tập thể để tôn vinh các lănh đạo. (Ảnh: Adam Baidawi)
Nhưng những thành tựu trong quá khứ không đảm bảo cho thành công ở tương lai. Nam Hàn cần phải vượt qua một vài rào cản trong xă hội của họ để tiếp tục tiến lên.
Đầu tiên, quốc gia này cần phải theo dơi sát sao khuynh hướng dân số tổng thể của họ. Mức sinh thấp nhưng Nam Hàn đang chấp nhận người nước ngoài hơn so với Nhật Bản, đó là một lợi thế rơ ràng. Họ phải tiếp tục t́m cách lấp đầy số trẻ bị thiếu hụt để đảm bảo đất nước đi lên về dài hạn.
Thứ hai, nếu có một sự đồng thuận lớn hơn về bước đường phía trước của đất nước th́ sẽ hữu ích hơn nhiều, thay v́ những đấu tranh nội bộ triền miên đă quấy đảo Nam Hàn nhiều hơn so với ở những xă hội khác. Ví dụ, tranh căi giữa các đảng phái chính trị về vai tṛ của các chaebol – và liệu chính phủ có nên ḅn rút chúng nhiều hơn để tái phân phối lại của cải hay không – đang khiến một vài tập đoàn xem xét việc dời nhiều hơn nữa những hoạt động của họ ra nước ngoài. Những căi vă này làm tiêu hao năng lượng và tài nguyên của xă hội. Nam Hàn có thể c̣n mạnh hơn nữa nếu người dân của nó, thay v́ thế, thống nhất với nhau và nói rằng, “Hăy cùng nhau tấn công vào thị trường toàn cầu”.