Cao Phương Hà tốt nghiệp Đại học Harvard và từng làm cho nhiều công ty có tiếng ở nước ngoài. Có kinh nghiệm làm ở World Bank và nhiều tập đoàn hàng đầu khác, Phương Hà đă từ bỏ Mỹ để trở về VN làm việc v́ "t́nh". Hiện cô là CEO của EF Education First Việt Nam và khẳng định không làm việc v́ "tiền".
Tôi làm việc v́ “t́nh” chứ không v́ “tiền”
Bạn tốt nghiệp Harvard, có hơn 14 năm làm việc ở nước ngoài với nhiều vị trí cao, cuối cùng lại trở về Việt Nam là việc, có khi nào bạn tiếc nuối v́ đă về ?
Tôi không tiếc nuối ǵ cả. Khi học Harvard, tôi không nghĩ ḿnh sẽ về Việt Nam, đặc biệt sau quăng thời gian đă học và làm việc ở Mỹ. Có lẽ do chữ duyên, cuối cùng tôi đă về châu Á làm việc, và trước khi về nước th́ tôi cũng có hai năm làm việc ở Bắc Kinh (Trung Quốc).
Cùng bạn bè quốc tế ở Mỹ
Phải thú nhận, thời gian đầu về nước, tôi gặp khá nhiều khó khăn bởi môi trường làm việc rất khác biệt. Tôi học quản trị kinh doanh và dự tính sẽ làm về lĩnh vực tài chính. Lúc về, tôi cũng được mời làm việc cho một quỹ đầu tư nhưng mặt bằng lương của Việt Nam rất thấp. Ngay cả khi làm việc ở một quỹ đầu tư tài chính th́ lương cũng thấp hơn nhiều so với mặt bằng tôi nhận được ở Mỹ.
Theo quan sát cá nhân tôi, nhiều người học xong sẽ đi theo lối ṃn mà xă hội, trường học đă đưa ra trước đó. Nếu học MBA là làm tư vấn tài chính hoặc vào các ngân hàng, các quỹ đầu tư v́ đây là những ngành nghề khá hót, thu nhập lại cao hơn các nghề khác. Tôi từng đi theo lối ṃn này cho đến khi về Việt Nam và nghĩ sẽ không làm v́ tiền mà sẽ làm cái tôi mong muốn. Đó cũng là điều may mắn và quyết định sáng suốt nhất khi tôi đi theo tiếng gọi trái tim.
Tôi nhớ, khi c̣n học trung học đă từng nói công việc mơ ước của tôi là làm nhà báo. Sau này tôi may mắn có thời gian thấm hiểu khi làm cho một công ty truyền thông. Nhưng sau 3 tháng, tôi nhận ra công việc của ḿnh là nhằm phục vụ mục đích cho tập đoàn, và dù việc này cũng tốt nhưng tôi đă không được lựa chọn khách hàng và không thấy có nhiều ư nghĩa xă hội như đă mong muốn.
Ngoài ra, tôi thấy ḿnh đang làm việc cho một công ty có cách điều hành rất truyền thống. Nếu không được sự hỗ trợ ở phía trên, chắc chắn sẽ không có sự thay đổi, bứt phá công việc theo hướng ḿnh mong muốn. V́ lư do đó tôi quyết định không nên ở lại công ty truyền thông nữa.
Sau đó, tôi cũng có cơ hội mới với vị trí tổng giám đốc của một công ty nhân sự. Khi nhận ra dùng công nghệ để giải quyết vấn đề nhân sự là điều không phải thế mạnh, thoả măn lư tưởng xă hội của tôi nên sau hai năm gắn bó tôi lại tiếp tục ra đi.
Cao Phương Hà cùng ông nội nuôi
Hai tháng trải nghiệm ở Ấn Độ là khoảng lặng giúp tôi nhận ra cái ḿnh muốn làm là giáo dục v́ đây là gốc rễ của mọi thứ. Và tôi quyết định ở lại Việt Nam gắn bó với giáo dục, đây là cái ngộ của bản thân rất đúng đắn.
Câu hỏi với mức lương như vậy tôi về Việt Nam để làm ǵ đă từng đặt ra. Nếu v́ tiền, tôi nghĩ ḿnh nên quay lại Mỹ, qua Singapore hoặc Hồng Kông... Ở Việt Nam chắc chắn tôi không làm việc v́ tiền mà v́ đam mê. Tôi cũng thường nói đùa với những người bạn ḿnh sẽ không làm v́ tiền mà v́ t́nh (cười).
Từ bỏ nhiều cơ hội thăng tiến để làm công việc ḿnh mong muốn chắc chắn bạn cũng nhận những những giá trị nhất định?
Tôi từng nghĩ không bao giờ về Việt Nam v́ đă có cuộc sống, mọi thứ tiện nghi ở Mỹ và quen với cuộc sống ở nơi này. Đă có lúc tôi băn khoăn với việc trở về khi môi trường làm việc, việc quản trị ở Việt Nam c̣n truyền thống, bó buộc… nhưng khi trải qua tôi biết ơn v́ đă trở về.
Ở Việt Nam, tôi có cơ hội mà ở Mỹ hay ở châu Âu mọi người sẽ không có được. Nói thẳng ra, dù học Harvard th́ ở xă hội phương Tây tôi cũng chỉ là một người b́nh thường, nhưng về nước, cái tôi có được là thế mạnh.
Ngoài công việc, điều quư giá nhất là việc phát triển con người của tôi cũng đă tṛn đầy, chín chắn, trưởng thành hơn v́ hiểu rơ nguồn cội. Với một nền văn hoá thiên về t́nh cảm, cộng với lư trí từ phương Tây, bản thân ḿnh có cuộc sống thi vị, nhân sinh quan phong phú và hạnh phúc v́ điều đó.
Như nhiều người vẫn nói phương Tây là bộ óc, c̣n phương Đông là trái tim, tôi thấy ḿnh đang có hai cái này.
Khi bạn có sự kết hợp của phương Đông, phương Tây chắc chắn suy nghĩ của bạn trong giải quyết công việc cũng đă có sự thay đổi?
Chắc chắn là có, đây là sự cân bằng cần thiết. Nhiều người vẫn nói để xử lư một vấn đề tâm phục khẩu phục phải có lư và t́nh. Tôi đă xử lư công việc kết hợp cả khối óc và trái tim. V́ nếu lư trí quá, mọi người sẽ nghe nhưng không phục, ngược lại nếu t́nh quá sẽ phục nhưng công việc không chạy. Tôi cũng nhận ra những khoá học MBA ở phương Tây vẫn c̣n thiếu khi chưa có sự cân bằng giữa lư trí và t́nh cảm.
Học hai tháng ở Ấn Độ hơn 2 năm ở Harvard
Mỗi lần trải trải nghiệm một vị trí, có nghĩa cũng là sự khởi đầu. Sau những quyết định, bạn rút ra được ǵ cho bản thân ḿnh?
Tôi nghĩ điều quan trọng nhất là luôn lắng nghe trái tim. Tôi là người biết ḿnh muốn ǵ nhưng không đủ dũng cảm để thừa nhận hoặc đi theo tiếng gọi cho đến khi có biến cố. Tất nhiên tiếng gọi trái tim phải cân bằng với lư trí.
Tôi cũng biết ḿnh cần sự dũng cảm. Ở Harvard tôi từng nghĩ muốn giúp trẻ em học tiếng Anh và giúp mọi người phát triển khả năng lănh đạo. Thế nhưng khi về nước tôi không đi thẳng vào việc giáo dục mà phải đi ṿng qua truyền thông, nhân sự… rồi mới tới giáo dục. Và hiện nay công việc của tôi đúng như mong muốn tôi đă từng thổ lộ ở Harvard. Tôi nghĩ 80% các bạn học Harvard ra biết ḿnh muốn làm ǵ nhưng các yếu tố như danh vọng, xu thế, tiện dụng có thể khiến các bạn chưa làm được cái ḿnh muốn.
Với giám đốc Khu vực châu Âu của EF nhân chuyến thăm và làm việc của đoàn đại sứ Thuỵ Điển ở vp chính phủ.
Một câu nói của Steve Jobs khiến tôi rất tâm đắc là, “bạn đừng có bằng ḷng cho đến khi chạm được vào cái bạn yêu thích”. Có thể chưa đến được ngay, nhưng tôi nghĩ phải cân bằng giữa lư tưởng và cơ hội, kiểm tra bản thân.
Mọi người hay hỏi tôi đă học được ǵ ở Harvard. Bản thân tôi thấy ḿnh học được 2 tháng ở Ấn Độ nhiều hơn. Tất nhiên ở Harvard tôi được học thuật về kiến thức, kỹ năng nhưng ở Ấn Độ tôi được học về chính bản thân ḿnh, đó là cái học về trải nghiệm. Tôi cũng biết rằng, có những bài học sẽ phải học trong cuộc đời này, và khi vượt qua được những khó khăn đó không có nghĩa là sẽ ổn và sẽ luôn có những cái khó khăn khác. Nhưng nếu quyết tâm con người sẽ vượt qua được mọi thứ. Và những cái tôi học được là những cái rất b́nh dị, đời thường chứ không đao to búa lớn.
Bản thân tôi luôn nghĩ mọi thứ diễn ra đều có sự hợp lư. Ngay cả việc chảy máu chất xám luôn bị cho là xấu nhưng từ một khía cạnh nào đó, tôi nghĩ nó hợp lư ở chỗ thị trường Việt Nam chưa tận dụng được th́ việc chảy máu chất xám là hợp lư. Nh́n theo hướng tích cực, chảy máu chất xám là đang có nhiều bạn được đi học tập, làm việc ở nước ngoài và điều này tốt cho bạn ấy, cho gia đ́nh bạn ấy.
Tôi nghĩ điều chúng ta đang thiếu chính là tư duy tích cực, trực diện giải quyết và phản biện vấn đề. Nghĩa là chúng ta thường mới chỉ quen nh́n mọi việc từ một góc độ mà thôi. Tôi đă học được cách suy nghi đa chiều và nh́n vấn đề ở nhiều mặt tích cực.
Có sức khoẻ và ư chí “quẳng” đi đâu tôi vẫn sống
Làm việc ở lĩnh vực giáo dục, chắc chắn bạn có nhiều trăn trở về lĩnh vực này?
Khi về Việt Nam làm việc tôi từng trăn trở với mức lương rất thấp. Quỹ lương của ḿnh trong một công ty thấp hơn khá nhiều so với các nước lân cận. Chúng ta vẫn nói thế mạnh của chúng ta là nhân công rẻ nhưng ngược lại quỹ lương chúng ta rất thấp. Việc quỹ lương thấp đồng nghĩa với mức sống thấp và khi đi ra quốc tế th́ rất thiệt tḥi. V́ vậy chúng khó để hoà nhập với thế giới một cách tự tin. Tất nhiên trừ một số ít người trong xă hội, c̣n mặt chung vẫn bị ảnh hưởng bởi điều này.
Tôi nghĩ mọi người sinh ra đều có tiềm năng phát triển như nhau. Nhưng ở Việt Nam con người vẫn chưa phát triển đúng với năng lực nên chịu thiệt tḥi, hơn nữa chính ḿnh lại bó buộc ḿnh rất nhiều. Nếu trả lời câu hỏi lỗi do ai, th́ đó là chính chúng ta, chúng ta đang bị lệ thuộc quá nhiều vào tư tưởng phương Đông.
Ngay trong gia đ́nh, nhiều lúc vô t́nh bố mẹ cũng cấm đoán con và thường bảo con phải thế này, thế kia. Rồi ở trường giáo dục cũng phải chạy theo thành tích phải giỏi cái này, cái kia mà không nh́n ra được tiềm năng của mỗi người. Khi một đứa trẻ làm tốt th́ ba mẹ thường không nói ǵ nhưng nếu làm không được sẽ bị chê bai và trẻ em thường bị g̣ ép bản thân theo mô phạm để phù hợp với gia đ́nh, xă hội.
Một câu hỏi về mong muốn về bản thân, bạn sẽ nói ǵ?
Tôi mong một cuộc sống b́nh dị, hạnh phúc, b́nh thường đúng nghĩa. Tôi nghĩ ḿnh có một cuộc sống vừa đủ và biết đủ. Nhưng biết đủ cũng phải biết rất rơ bản thân chứ không phải lao theo những cái bên ngoài.
Bản thân tôi cũng đề cao sự tự do v́ vậy điều cuối cùng là chỉ cần sức khoẻ và ư chí. Nếu có hai cái này dù có bị “quẳng” đi đâu, ở đâu tôi vẫn có thể xây dựng lại mọi thứ. Có câu nói “nếu bạn mất của cải là không mất ǵ, mất sức khoẻ là mất đi một chút c̣n mất ư chí là mất hết’. Tôi luôn có ư thức cố gắng nuôi dưỡng những điều này cho bản thân.
Cảm ơn bạn đă tṛ chuyện!
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
