Bản đồ bầu cử năm nay.
Màu vàng là các tiểu bang chiến trường, các tiểu bang này dao động.
Các bang màu xanh (blue) do đảng Dân Chủ dẫn.
Các bang màu đỏ (red) do đảng Cộng Hoà dẫn.
Tổng số đại cử tri là 538, hiện tại Cộng Hoà chiếm 219, Dân Chủ chiếm 226.
Tổng số phiếu ở 7 bang chiến trường là 93, trong đó bà Kamala cần 44 phiếu và ông Trump cần 51 phiếu để thắng cử.
*****
Một ngày trước Ngày bầu cử, Trump và Harris tập trung vào các tiểu bang dao động khi họ muốn tác động đến những cử tri chưa quyết định.
Chỉ c̣n một ngày nữa là đến cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, chiến dịch tranh cử đă diễn ra hết sức khẩn trương.
Ứng cử viên đảng Dân chủ Kamala Harris và đối thủ đảng Cộng ḥa Donald Trump đang đi khắp các tiểu bang dao động nhằm mục đích thuyết phục những cử tri chưa quyết định. Vào Chủ Nhật, Harris đă ở Michigan, trong khi Trump tập trung vào Bắc Carolina, Pennsylvania và Georgia.
Cập nhật mới nhất từ các cuộc thăm ḍ là ǵ?
Một cuộc thăm ḍ gần đây của New York Times/Siena cho thấy Trump và Harris thực sự ngang nhau ở Pennsylvania, mỗi người nhận được 48 phần trăm số phiếu bầu.
Trong khi đó, theo công cụ theo dơi National Polls của FiveThirtyEight, Harris dẫn trước Trump sít sao 1 phần trăm điểm.
Tuy nhiên, khoảng cách này đang thu hẹp, cho thấy cả hai ứng cử viên đều có cơ hội chiến thắng lớn.
Tại các tiểu bang quan trọng, cuộc cạnh tranh đang trở nên gay gắt hơn khi các ứng cử viên thường xuyên thay đổi vị trí dẫn đầu dựa trên các cuộc thăm ḍ mới nhất.
Các tiểu bang chiến trường chính bao gồm Pennsylvania, Bắc Carolina, Georgia, Michigan, Arizona, Wisconsin và Nevada.
Theo công cụ theo dơi hàng ngày của FiveThirtyEight, Harris dẫn trước sít sao ở Michigan và Wisconsin, với biên độ lần lượt là khoảng 0,8 điểm và 0,6 điểm.
Mặt khác, Trump đang giành được nhiều lợi thế ở Arizona, nơi ông hiện có lợi thế 2,5 điểm so với Harris. Ở Bắc Carolina và Georgia, khoảng cách dẫn trước của ông dao động ở mức khoảng 1,5 điểm. Ngoài ra, Trump vẫn duy tŕ lợi thế 0,9 điểm ở Nevada và có biên độ sít sao 0,3 điểm ở tiểu bang quan trọng Pennsylvania.
*****
Harris đă làm ǵ vào Chủ Nhật?
Harris đă dừng chân đầu tiên tại Detroit, nơi bà phát biểu trước một giáo đoàn nhà thờ.
"Chúng tôi đă nghe Harris nói về nhu cầu đoàn kết đất nước, giúp đất nước hàn gắn sau cuộc bầu cử gây chia rẽ" tin từ Detroit, Michigan, cho biết.
"Bà ấy chắc chắn đang thu hút được các cử tri người Mỹ gốc Phi ở Michigan, một tiểu bang dao động quan trọng. Các cuộc thăm ḍ gần đây cho thấy bà ấy đang tụt hậu, đặc biệt là trong số những người đàn ông Mỹ gốc Phi. Nhiều người mà chúng tôi đă nói chuyện cho biết họ sẽ không bỏ phiếu v́ họ không tin rằng việc bỏ phiếu sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của họ"
Sau đó trong ngày, Harris đề cập rằng bà đă nộp lá phiếu bầu qua thư cho cuộc bầu cử năm 2024, gửi đến California. Bà tiếp tục chiến dịch của ḿnh tại Michigan trong nỗ lực giành được sự ủng hộ của cử tri người Mỹ gốc Ả Rập.
“Tôi đă nói rất rơ ràng [rằng] mức độ tử vong của trẻ em Palestine vô tội là vô lương tâm. Chúng ta cần chấm dứt chiến tranh và chúng ta cần giải cứu các con tin. Và với tư cách là tổng thống Hoa Kỳ, tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng của ḿnh để đạt được mục đích đó”, bà nói.
Nhiều người Mỹ gốc Ả Rập, những người trước đây ủng hộ đảng Dân chủ, đă chuyển sang ứng cử viên tổng thống đảng Cộng ḥa trong cuộc bầu cử này trong bối cảnh sự tức giận và thất vọng lan rộng về việc Hoa Kỳ ủng hộ cuộc chiến tàn khốc của Israel ở Gaza.
Một cuộc thăm ḍ gần đây của Arab News/YouGov cho thấy Trump dẫn trước Harris trong nhóm với tỷ lệ 45 phần trăm so với 43 phần trăm.
*****
Trump đă làm ǵ vào Chủ Nhật?
Cựu tổng thống bắt đầu chiến dịch của ḿnh tại Lititz, Pennsylvania, nơi ông cho biết ông cảm thấy "không nên rời" Nhà Trắng sau thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020, mà ông vẫn chưa thừa nhận.
Ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng ḥa cũng đă đưa ra một bài chỉ trích gay gắt về quy tŕnh bỏ phiếu, cáo buộc những người phản đối ông "chiến đấu quá quyết liệt để đánh cắp thứ chết tiệt này". Ông cũng chỉ trích báo chí.
"Tôi có mảnh kính này ở đây", Trump nói, ám chỉ đến mảnh kính chống đạn được đặt trước mặt ông tại các sự kiện sau nỗ lực ám sát ông của một tay súng tại một cuộc biểu t́nh vào tháng 7. "Nhưng tất cả những ǵ chúng ta thực sự có ở đây là tin tức giả mạo. Và để giết tôi, ai đó sẽ phải bắn xuyên qua những tin tức giả mạo đó. Và tôi không bận tâm đến điều đó nhiều lắm".
Tin từ cuộc vận động tranh cử của Trump ở Bắc Carolina, lưu ư rằng Trump có vẻ mệt mỏi trong bài phát biểu tại Kinston.
“Đây là một màn tŕnh diễn rất yếu ớt đối với Donald Trump, điều này dễ hiểu, v́ ông ấy đă đi đây đi đó trong một thời gian dài,”
“Ông ấy bắt đầu ngày mới ở Pennsylvania, hiện đang ở Bắc Carolina và vẫn c̣n một cuộc mít tinh nữa ở Georgia. Ông ấy đă chậm hơn khoảng hai giờ.
Tại Georgia, Trump chỉ trích chính quyền Biden-Harris về vấn đề người nhập cư và nền kinh tế. “Tôi kêu gọi tử h́nh bất kỳ người nhập cư nào giết chết một công dân Hoa Kỳ hoặc một nhân viên thực thi pháp luật.”
Vào Chủ Nhật, ông cũng nói với NBC News rằng nhận xét gần đây của Robert F. Kennedy Jr. về việc loại bỏ florua khỏi nước công cộng “có vẻ ổn với tôi”. Trump đă ám chỉ rằng Kennedy, người luôn ủng hộ mạnh mẽ các thuyết âm mưu về sức khỏe cộng đồng vô căn cứ, có thể đóng vai tṛ trong việc định h́nh chính sách y tế trong chính quyền Trump trong tương lai.
On Sunday he also told NBC News that Robert F. Kennedy Jr.’s recent remark about removing fluoride from public water “sounds OK to me”. Trump has hinted that Kennedy, who has been a vocal proponent of unfounded public health conspiracy theories, could play a role in shaping health policy in a future Trump administration.
*****
Chiến dịch của Harris và Trump sẽ diễn ra tiếp theo như thế nào?
Harris sẽ đến Pennsylvania
Harris sẽ dành ngày cuối cùng trước cuộc bầu cử tại một loạt các sự kiện vận động tranh cử ở tiểu bang dao động Pennsylvania.
Bà sẽ tham gia cùng một số người nổi tiếng, bao gồm Lady Gaga, Ricky Martin, Just Blaze và Oprah Winfrey tại sự kiện Get Out the Vote ở Philadelphia vào tối Thứ Hai.
Harris cũng sẽ vận động tranh cử cùng với D-Nice, Katy Perry và Andra Day tại Pittsburgh.
Tại Pennsylvania, nơi nắm giữ 19 phiếu đại cử tri, mọi con mắt đều đổ dồn vào những ǵ mà nhiều người coi là "điểm then chốt" trong cuộc đua vào Nhà Trắng.
Theo FiveThirtyEight, cuộc đua tại Pennsylvania gần như bế tắc. Một cuộc thăm ḍ gần đây của Univision và YouGov cho thấy hơn 60 phần trăm cử tri gốc Latinh tại Pennsylvania cho biết họ có kế hoạch ủng hộ Harris trong cuộc bầu cử.
*****
Trump đă trở lại Bắc Carolina, Pennsylvania và Michigan
Trump sẽ tổ chức một cuộc mít tinh tại Bắc Carolina vào buổi sáng trước khi đến Pennsylvania để tham dự các sự kiện tại Reading, phía tây Philadelphia và tại Pittsburgh.
Ông sẽ kết thúc ngày 4/11/2024 bằng một cuộc mít tinh tại Grand Rapids, Michigan, nơi ông sẽ t́m cách tiếp thêm năng lượng cho ngày 5 tháng 11.
Một khảo sát năm 2023 của Trung tâm nghiên cứu Pew cho thấy 51% cử tri người Mỹ gốc Việt đă đăng kư có xu hướng nghiêng về đảng Cộng Ḥa, trong khi 42% nghiêng về đảng Dân Chủ. Người Mỹ gốc Việt là nhóm cử tri duy nhất của Người Mỹ gốc Á - Thái B́nh Dương (AAPI) nghiêng về đảng Cộng Ḥa. Họ cũng tích cực tham gia chính trị: 91% cử tri người Mỹ gốc Việt dự kiến đi bỏ phiếu trong năm nay, theo Khảo sát cử tri AAPI năm 2024.
Trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ ngày mai, 05/11/2024, cộng đồng người Mỹ gốc Việt nói chung cũng vẫn thiên về đảng Cộng Ḥa hơn là Dân Chủ, cho nên số người ủng hộ ứng cử viên Cộng Ḥa Donald Trump đông đảo hơn số người sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên Dân Chủ Kamala Harris. Tuy nhiên, thế hệ trẻ, những người sinh trưởng ở Mỹ th́ đa số ủng hộ Dân Chủ.
Để biết thêm về lá phiếu của cử tri Mỹ gốc Việt trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm nay, xin mời quư vị nghe tường tŕnh của thông tín viên Hoàng Trọng Thụy từ Orange County, bang California.
RFI: Xin chào anh Hoàng Trọng Thụy. Trước hết xin anh cho biết là trước cuộc bầu cử năm nay, tranh căi giữa phe chống và phe ủng hộ Trump có gay gắt như cách đây 4 năm khi ông Trump thất cử?
Hoàng Trọng Thụy: Thực ra chuyện tranh căi giữa phe chống và ủng hộ Trump đă khởi sự từ 2016 kể từ thời điểm ông Trump chính thức được đại hội đảng Cộng Ḥa đề cử để giành Ṭa Bạch Ốc với bà Hillary Clinton, lúc đó là ngoại trưởng Hoa Kỳ. Đến khi ông Biden chính thức ra tranh cử và được đại hội đảng Dân Chủ đề bạt năm 2020, th́ cuộc tranh luận giữa hai phe tiếp tục diễn ra, bao gồm dư luận cử tri Mỹ gốc Việt, mặc dù không gay gắt như thời kỳ 2016.
Riêng trong năm nay, cử tri Mỹ tiếp tục bị phân hóa. Khi tôi dùng chữ cử tri Mỹ th́ cũng bao gồm luôn cử tri Mỹ gốc Việt. Đă có biểu t́nh giữa hai phe ủng hộ Dân Chủ và Cộng Ḥa trên đường Bolsa, ngay trong ḷng cộng đồng người Việt tại Quận Cam, mặc dù họ biểu t́nh để ủng hộ ứng viên Mỹ gốc Việt và một ứng viên Mỹ gốc Hàn, nhưng cũng đồng thời là hai phe đại diện cho thành phần ủng hộ và chống ông Trump.
Có một điểm nổi bật trong cuộc bầu cử năm nay là Kamala Harris lên thay thế ông Biden. Bà là người phụ nữ gốc da màu. Riêng trong cộng đồng người Việt, văn hóa trọng nam khinh nữ c̣n tồn đọng, thể hiện rơ nét qua những tuyên bố của những người ủng hộ đảng Cộng Ḥa nói chung và phe ủng hộ ông Trump nói riêng. Tôi có nói chuyện với những người nhận họ là cử tri ghi danh đảng Cộng Ḥa, họ nói họ không phải là người của MAGA ( Make America Great Again - khẩu hiệu của ứng cử viên Cộng Ḥa Donald Trump ), không bỏ phiếu cho ông Trump, nhưng họ không chấp nhận tổng thống là phụ nữ và người gốc da màu, nói thẳng với những chữ kỳ thị như gốc da đen. Họ nhắc lại việc bỏ phiếu cho bà Harris cũng không khác ǵ lá phiếu bỏ cho ông Obama.
RFI: Nh́n chung th́ số người ủng hộ Trump trong cộng đồng người Việt vẫn đông đảo hay không ? V́ sao những người đó vẫn theo Trump, tuy rằng ông đă có nhiều tai tiếng, thậm chí cách đây gần 4 năm đă kích động những người ủng hộ ông tấn công vào Đồi Capitol, tức là vào ṭa nhà Quốc Hội Mỹ?
Hoàng Trọng Thụy: Điều này dễ hiểu, một khi đă mê ai rồi th́ khó mà giảm bớt sự mê mệt, nhất là nhiều người tôn thờ ông Trump, chưa kể là những người Việt ủng hộ ông Trump vẫn c̣n cay cú sau sự thất cử của ông năm 2020. Một số người không chấp nhận kết quả bầu cử năm 2020, giờ đây họ càng ủng hộ ông Trump hơn để lấy lại vị thế từng bị mất.
Có thể nói, chưa khi nào cộng đồng người Việt lại thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ cho một ứng viên Đảng Cộng Ḥa như vậy, không chỉ ở quận Cam, California, mà tại hầu hết các tiểu bang có đông cộng đồng người Việt cư ngụ. Tôi đi nhiều tiểu bang, hầu hết đều gặp những cử tri ghi danh theo Đảng Cộng Ḥa, và đa số đều bỏ phiếu cho ông Trump. Họ cho biết tin tưởng ông Trump là người chống Trung Cộng thực sự, là người thực sự đưa nước Mỹ trở lại vĩ đại và là người thực sự chống chủ nghĩa xă hội và là người chống di dân bất hợp pháp. C̣n phía Dân Chủ th́ bị xem chỉ là thành phần ủng hộ xă hội chủ nghĩa, ủng hộ phá thai, ủng hộ di dân bất hợp pháp… v.v... Sự ủng hộ Trump được thể hiện ngay cả trong thành phần người Việt hưởng lợi nhiều nhất từ các chính sách xă hội mà Đảng Dân Chủ đă thông qua, từ bảo hiểm Obama cho đến các phúc lợi xă hội.
RFI: Cuộc bầu cử năm nay không chỉ bầu tân tổng thống mà nhiều nơi cử tri c̣n bỏ phiếu bầu dân biểu Hạ Viện và Thượng Viện. Cuộc bầu cử Quốc Hội này cũng quan trọng không kém bầu cử tổng thống. Hiện nay, ngày càng nhiều người Việt tham gia tranh cử, tham gia các hoạt động chính trị và nắm giữ những chức vụ quan trọng trong chính phủ Mỹ. Cộng đồng người Việt năm nay có một số người ra tranh cử vào Quốc Hội liên bang. Trong cuộc đua này, phe Dân Chủ và phe Cộng Ḥa lôi kéo cử tri người Việt như thế nào ?
Hoàng Trọng Thụy: Lá phiếu của người Việt sống tại các tiểu bang thực sự không ảnh hưởng đến kết quả bầu cử tổng thống, lư do là họ đều sống ở những tiểu bang một là đa số theo Dân Chủ, thí dụ như California, hoặc đa số theo Cộng Ḥa, như Texas, hoặc Virginia hoặc Florida. Tại California năm nay có cuộc đua ghế dân biểu liên bang được xem là quan trọng nhất xưa nay trong địa hạt số 45, lại là nơi tập trung người Việt đông đảo nhất, giữa hai ứng viên Derek Trần, đại diện đảng Dân Chủ và đương kim dân biểu liên bang, bà Michelle Steel, đảng Cộng Ḥa.
Riêng ông Derek Trần đă mời được cựu tổng thống Bill Clinton ghé thăm cộng đồng và kêu gọi cộng đồng người Việt bỏ phiếu cho ông. Bà Michelle Steel lại không thấy có nhân vật nổi tiếng nào của đảng Cộng Ḥa ghé thăm ủng hộ. Bà đang gặp phải khó khăn liên quan đến một vụ biển thủ công quỹ và hối lộ của cựu giám sát viên Andrew Đỗ, người của đảng Cộng Ḥa. Bà là người bạn và cũng là người từng giữ ghế giám sát viên quận Cam chung với ông Andrew Đỗ. Cử tri Việt Nam theo đảng Cộng Ḥa hiện đang đứng ở ngă ba đường, v́ không biết có nên bỏ phiếu cho người Việt Derek Trần, bỏ qua yếu tố đảng phái, hay vẫn tiếp tục bỏ phiếu cho bà Michelle Steel, nhưng lại có mối liên hệ trong quá khứ với người của đảng Cộng Ḥa đang hầu ṭa về tội hối lộ.
C̣n tại tiểu bang Virginia, cũng có một ứng viên gốc Việt là ông Hùng Cao, đại diện Đảng Cộng Ḥa để giành ghế thượng nghị sĩ tiểu bang. Nếu thắng cử, ông sẽ trở thành nhân vật gốc Việt cao cấp nhất tại Quốc Hội Hoa Kỳ trong lịch sử. Đích thân ông Trump đă ghé thăm cộng đồng người Việt ở Virginia để kêu gọi ủng hộ ông Hùng Cao. Cộng đồng người Việt tại đây đa số cũng đang ủng hộ ông.
RFI: Hoa Kỳ là nơi có cộng đồng người Việt hải ngoại đông đảo nhất. Thế hệ ban đầu là những người sang Mỹ tị nạn sau năm 1975. Tiếp đến là những đợt định cư khác. Tính từ thời điểm 1975 th́ đến nay đă gần 50 năm rồi. Ngoài những thế hệ đầu tiên, c̣n có thế trẻ sinh trưởng bên Mỹ. Có sự khác biệt nào giữa lá phiếu của thế hệ trẻ đó và thế hệ bố mẹ di tản từ Việt Nam ?
Hoàng Trọng Thụy: Có một điểm chung trong cộng đồng người Việt tại Mỹ khi nói đến vấn đề bầu cử: người Việt tị nạn Cộng Sản từ năm 1975 và theo sau là các cuộc di dân theo diện HO ( Humanitarian Operation - chương tŕnh định cư dành cho các cựu quân nhân Việt Nam Cộng Ḥa từng bị đi học tập cải tạo ) hay những người từng tham gia quân đội Việt Nam Cộng Ḥa, đa số ủng hộ đảng Cộng Ḥa, v́ thế các vị trí dân cử theo đảng Cộng Ḥa, từ California cho đến Texas, Virginia, khi ra tranh cử đối đầu với người của đảng Dân Chủ th́ họ đều thắng, đa số với số phiếu bầu áp đảo từ cộng đồng Người Việt.
Riêng cuộc bầu cử năm nay tại địa hạt 45 mà tôi có nhắc đến khi năy sẽ là một thử thách lớn cho ứng viên Dân Chủ Derek Trần. Ông năm nay 43 tuổi và là con của một gia đ́nh người Việt tị nạn. Tương tự như nhiều người trẻ sinh trưởng ở Mỹ, Derek Trần có đầu óc phóng khoáng và tự do hơn và v́ thế theo lập trường của đảng Dân Chủ. Đây cũng là khuynh hướng đă hiện hữu từ thập niên qua, nhất là từ lúc kỹ nghệ Internet phát triển và ngày càng làm thay đổi quan điểm và lá phiếu của những người trẻ.
Gần đây nhất có thể nói đến là thế hệ Swifty, đến từ số khán giả trẻ tuổi ái mộ nữ danh ca Taylor Swift. Cô luôn ủng hộ các ứng viên tổng thống Dân Chủ. Tôi có hỏi một số thành phần trẻ gốc Việt, họ nói tiếng Việt không sành, nhưng đa số đều ủng hộ đảng Dân Chủ, một số cũng không đồng quan điểm của bố mẹ họ, những người di tản từ Việt Nam theo diện tị nạn hay HO
Bầu cử tổng thống Mỹ : Harris và Trump bận rộn với ngày vận động tranh cử cuối cùng
Hai ứng cử viên tổng thống Dân Chủ Kamala Harris và Cộng Ḥa Donald Trump rất bận rộn hôm nay, 04/11/2024, trong ngày vận động tranh cử cuối cùng, vào lúc mà các thăm ḍ vẫn cho kết quả bất phân thắng bại.
Tính đến hôm nay, đă có 78 triệu cử tri Mỹ bỏ phiếu trước, trong số này có bà Kamala Harris, nhưng cuộc vận động tranh cử vẫn tiếp diễn đến giờ phút chót và mọi chú ư vẫn tập trung vào 7 bang « then chốt » định đoạt kết quả bầu cử vào ngày mai. Bảy bang nay gồm Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania và Wisconsin. Trong bảy bang này, Pennsylvania có số đại cử tri cao nhất, nên cả Donald Trump lẫn Kamala Harris cùng đến đây trong ngày vận động cuối cùng hôm nay.
Thông tín viên Guillaume Naudin từ Washington cho biết thêm về chương tŕnh dầy đặc của hai ứng cử viên cho đến những giờ phút cuối:
« Với bảy bang then chốt, ông không thể có mặt ở tất cả mọi nơi, nhưng Donald Trump chọn giải pháp hiện diện tối đa trên thực địa trong những giờ cuối cùng mùa vận động tranh cử. Ứng cử viên Cộng Ḥa hôm nay sẽ dừng chân tại ba bang khác nhau, phát biểu bốn lần, một ở North Carolina, hai lần ở Pennsylvania và dành bài phát biểu cuối cùng trong cuộc vận động lần này cho bang Michigan. Chương tŕnh dầy đặc, nhất là đối với ứng cử viên 78 tuổi mà một số dấu hiệu của tuổi tác đă bắt đầu lộ rơ: Trong cuộc mít tinh ngày Chủ Nhật, ông có vẻ thấm mệt.
Về phía Kamala Harris, bà nhắm vào điều mà những người Mỹ chơi thể thao gọi là momentum, tức là sức năng động và lực đẩy. Sinh lực này, bà dồn hết vào một bang trong suốt ngày hôm nay, v́ nơi này được coi là địa điểm quan trọng nhất đối với kết quả bầu cử. Bang Pennsylvania có 19 đại cử tri. Đây cũng là nơi mà các cuộc thăm ḍ cho thấy hai ứng cử viên bất phân thắng bại. Tại bang này, Kamala Harris cũng dự trù bốn điểm hẹn. Một ở Scranton, quê quán của tổng thống Biden. Chặng thứ nh́ là Allentown, nơi có nhiều người gốc Mỹ Latinh sinh sống và lá phiếu của họ có thể mang tính quyết định. Cuối cùng sẽ là Pittsburgh, chiếc nôi của nền công nghiệp luyện kim Hoa Kỳ, và Philadelphia, nơi được cho là mang lại nhiều phiếu nhất cho Kamala Harris. Cũng tại Philadelphia, ứng cử viên Dân Chủ có thể sẽ trông cậy vào ngôi sao của làng giải trí Lady Gaga, vừa chính thức tuyên bố ủng hộ Kamala Harris ».
Bầu cử tổng thống Mỹ: Tổng kết chiến dịch tranh cử của Harris và Trump
Chưa bao giờ kết quả cuộc bầu cử tổng thống ở Mỹ lại khó đoán như lần này. Các cuộc thăm ḍ dư luận cho thấy tỉ lệ ủng hộ sít sao giữa hai ứng cử viên Donald Trump và Kamala Harris. Cựu tổng thống Donald Trump đă có kế hoạch phản đối kết quả bầu cử trong trường hợp thất cử.
Ứng viên đảng Dân Chủ Kamala Harris bước vào cuộc vận động tranh cử muộn hơn đối thủ Cộng Ḥa, sau khi tổng thống Joe Biden thông báo rút lui. Từ giữa tháng 07/2024, bà đă lao vào cuộc đua để khẳng định « không phải chỉ là người thay thế ». Chiến dịch vận động tranh cử của bà đă mang lại kết quả như thế nào ? Trả lời RFI ngày 04/11, nhà báo độc lập Alexis Buisson, đă theo chân cử tri Mỹ trong những tháng gần đây, nhận định :
« Bà Harris có hai thách thức. Thứ nhất, bà phải chứng minh rằng ông Donald Trump không được tiến gần đến Pḥng Bầu Dục, cho nên phải t́m ra những từ ngữ chuẩn xác, thuyết phục để cử tri thấy không nên để ông Trump trở thành tổng thống lần nữa. Thách thức thứ hai là phải đối mặt với cử tri bởi v́, tuy bà có sự nghiệp chính trị rất dài, nhưng cử tri Mỹ lại không biết đến bà nhiều lắm, khác với h́nh ảnh mà chúng ta có thể cảm nhận về bà ở nước ngoài.
Người Mỹ không quan tâm nhiều đến chính trị và ngày càng quay lưng lại với chính trị. Bà Harris phải đối đầu với vấn đề này, phải giới thiệu đi giới thiệu lại bản thân. V́ thế, tôi cho rằng bà Harris đă làm được tối đa trong khoảng thời gian ngắn. Bà đă huy động được những khoản tiền khổng lồ để chi vào việc mở văn pḥng vận động tranh cử, huy động t́nh nguyện viên… Có thể thấy một bầu không khí hào hứng, nhiệt t́nh ủng hộ bà tranh cử. Nhưng liệu điều đó có đủ để giúp đánh bại Donald Trump, một nhân vật không được đánh giá đúng mức trong đời sống chính trị Mỹ? Chúng ta sẽ biết được trong vài ngày nữa ».
Ứng viên Cộng Ḥa Donald Trump th́ ngược lại, trên thực tế đă không ngừng vận động ngay từ cuộc bầu cử 2020. So với các chiến dịch trước đây, ông không hề và không muốn thay đổi phong cách, theo nhận định với RFI của Soufian Alsabbagh, chuyên gia về chính trị nội bộ Mỹ :
« Trump không t́m cách thay đổi phong cách tranh cử của ông, thể hiện qua cá tính, qua những lập luận vào những năm 2016 và 2020. Và lần thứ ba liên tiếp, với người dân Mỹ, ông vẫn thể hiện cá tính đó, vẫn với chương tŕnh đó mà theo tôi là khá hời hợt. Đây là điểm khá đặc biệt cần lưu ư.
Điểm thứ hai, nếu tổng kết chiến dịch vận động tranh cử của Trump, th́ khi càng tới gần đích, quy tắc của cuộc chơi thường là tập trung vào những phát biểu chí lư, những thông điệp mang tính đoàn kết để thuyết phục cử tri độc lập, những người c̣n do dự, nhưng một lần nữa ông Trump vẫn hành xử khá kỳ lạ. Chúng ta thấy ngược lại hoàn toàn, hơn bao giờ hết ông ấy chỉ tập trung vận động trong một cơ sở cử tri rất hạn hẹp, vẫn là những cử tri như vậy, chúng ta không thấy bất kỳ h́nh thức mở rộng cơ sở cử tri nào.
Đó là một ván cược đầy rủi ro và tôi nghĩ ông Trump có thể mất rất nhiều, đặc biệt là với hai phân khúc cử trị cụ thể. Phân khúc đầu tiên là những cử tri cao tuổi nhất và phân khúc thứ hai là những phụ nữ khá giả. Đây thường là hai thành tŕ rất vững chắc của đảng Cộng Ḥa, nhưng mọi thứ đều cho thấy rằng năm nay, chiến dịch tranh cử của Trump sẽ mất chỗ đứng với hai phân khúc cử tri này ».
Ngày 05/11/2024, cử tri Mỹ phải phân định ai sẽ là tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ : Ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hay Donald Trump, ứng viên đảng Cộng Ḥa, hiện đang bám gót trong các cuộc thăm ḍ. Tuy nhiên, bất kể ai là người chiến thắng, Bắc Kinh vẫn sẽ là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Washington. Và trong cuộc đọ sức « dài hơi » này, Đông Nam Á sẽ giữ một vai tṛ quan trọng.
Nếu như thế giới, đặc biệt là châu Âu, NATO và Ukraina hồi hộp trông đợi kết quả bầu cử, và nhiều nước hy vọng tránh được sự trở lại với sự « xáo động » và tính chất bất định, đánh dấu nhiệm kỳ Donald Trump, th́ tại Trung Quốc, giới lănh đạo dường như đang chuẩn bị tiếp tục đương đầu các tranh chấp thương mại với Hoa Kỳ, bất kể ai là người thắng cử.
Tính liên tục của chính sách đối ngoại Mỹ
Bởi v́, tại Washington, có một sự đồng thuận lưỡng đảng, xem Trung Quốc là mối đe dọa cho thế thống trị của Hoa Kỳ và do vậy, cả hai ứng viên, Kamala Harris hay Donald Trump, đều ḥa theo xu hướng chống Trung Quốc trong chính giới Mỹ, đă hứa hẹn cứng rắn hơn với Trung Quốc, nền kinh tế thứ hai trên thế giới và là đối tác thương mại quan trọng của Mỹ.
Mục tiêu đặt ra cho cả hai ứng viên, là Hoa Kỳ phải « giành chiến thắng » trong điều mà họ xem như là một cuộc cạnh tranh giữa hai đại cường. Theo nhiều nhà quan sát, tương lai thế giới trong nhiều thập niên sắp tới sẽ do quan hệ Mỹ - Trung, mối quan hệ quốc tế quan trọng nhất, định đoạt.
Nicole Gnesotto, phó chủ tịch Viện Jacques Delors, tại hội thảo mang chủ đề « Hoa Kỳ : Lại bị chao đảo ? », trong khuôn khổ Ngày hội Địa Chính Trị Nantes 2024 (27-28/09/2024) do Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược IRIS tổ chức, nhận định, tính chất liên tục trong cuộc đối đầu Mỹ - Trung, là một trong nét đặc trưng của nền ngoại giao Mỹ trong những thập niên gần đây.
« Năm 2011, Barack Obama là người đầu tiên nói đến xoay trục sang châu Á, người đầu tiên mang đến một ư nghĩa chiến lược cho mối bận tâm hàng đầu về Trung Quốc của Mỹ. Rồi Donald Trump đă mang đến một sắc thái thương mại cho mối ưu tiên hàng đầu này, điểm khởi đầu cho chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch chống nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc. Tiếp đến, Joe Biden đă biến mối đe dọa này theo chiều hướng công nghệ, với các sắc lệnh được đưa ra năm 2023, cấm các nhà công nghiệp Mỹ chuyển giao hay hợp tác với ngành công nghiệp Trung Quốc trên nhiều hồ sơ nhậy cảm.
Nhưng tất cả những đời tổng thống này, bất kể là Obama, Trump hay Biden, c̣n có thêm chút sắc thái ư thức hệ, nghĩa là, một cuộc đấu tranh lớn giữa một bên là các nền dân chủ và bên kia là các chế độ chuyên chế độc tài. Do vậy, dù là Trump hay Harris có thắng cử đi chăng nữa, nỗi ám ảnh mối đe dọa Trung Quốc vẫn sẽ là một trong các điểm quan trọng, thậm chí là những rường cột cho chính sách đối ngoại của Mỹ. Đây sẽ là một vấn đề cho châu Âu. »
Châu Á – Ưu tiên số một, châu Âu – vùng ngoại vi
Kể từ giờ, Trung Quốc được chính giới Mỹ nhất trí phải đối xử như như là địch thủ, đối thủ cạnh tranh chính của Mỹ. Những biện pháp chính quyền Trump đưa ra để chống Trung Quốc đă được người kế nhiệm Biden duy tŕ, từ việc áp thuế nhập khẩu, kiểm soát chuyển giao công nghệ cao, cho đến các biện pháp trừng phạt vi phạm nhân quyền nhắm vào Bắc Kinh.
Theo nhiều chuyên gia được AFP trích dẫn, Bắc Kinh không trông đợi một sự đảo hướng nào từ phía Donald Trump lẫn Kamala Harris. Kinh tế gia Adam Slater tại Oxford Economics, trong một ghi chú, cảnh báo rằng, « việc tăng cường chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch sau cuộc bầu cử Mỹ có nguy cơ dẫn đến việc tái cơ cấu lớn nền thương mại toàn cầu. Chính sách thuế quan của Donald Trump có khả năng làm suy giảm trao đổi thương mại Trung – Mỹ đến 70% và có thể gây ra sự biến mất hoặc tái định hướng hàng trăm tỷ đô la trao đổi thương mại. »
Nh́n chung châu Á vẫn sẽ là ưu tiên hàng đầu cả trên b́nh diện thương mại lẫn về mặt chiến lược trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Trong buổi hội thảo ở Nantes, cựu đại sứ Pháp ở Washington và Tel Aviv, ông Gerard Araud, lưu ư rằng, Hoa Kỳ đang « rón rén » rời khỏi châu Âu và Ukraina là một rào cản, làm Mỹ bị phân tán khỏi điều cốt lơi.
« Đối với Hoa Kỳ, điều cốt lơi được tóm gọn trong ba từ : Trung Quốc, Trung Quốc và Trung Quốc. Người Mỹ cho rằng châu Á mới là nơi mang đến tăng trưởng. Khi châu Âu có mức tăng trưởng 2% họ đă hô hào phấn khởi, nhưng khi Trung Quốc đạt 5% th́ họ nói rằng Trung Quốc gặp khủng hoảng.
Tuy nhiên, đối với nhiều người Mỹ, có một thực tế hiển nhiên là tương lai thế giới sẽ được định đoạt trong quăng không gian nằm giữa New Delhi và Los Angeles. Đối với họ, châu Âu đang dần trở thành một vùng ngoại vi của thế giới. Hoa Kỳ rất thực dụng, cuộc chiến xâm lược Ukraina tuy khiến họ phải bận tâm, nhưng như đă nói, Mỹ không ủng hộ và không sẵn sàng tham chiến tại Ukraina ».
Vây hăm và Đối thoại
Trong bối cảnh có sự dịch chuyển kinh tế và địa chính trị sang châu Á, Hoa Kỳ dưới thời Biden đă thiết lập nhiều mối quan hệ đồng minh và đối tác chiến lược. Cuộc đối đầu trực diện hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc gợi nhắc lại thời kỳ Chiến Tranh Lạnh, đọ sức giữa Hoa Kỳ và Liên Xô trong những năm 1980, 1990. Hai siêu cường tương lai của thế giới có sẽ xác định một mô h́nh sống chung ? Hay hai đại cường sẽ lao vào một cuộc chiến đầy rủi ro ?
Cựu đại sứ Pháp ở Mỹ Gerard Araud lưu ư rằng trong lĩnh vực địa chính trị, khi phải đối diện với kiểu đối đầu như hiện nay, người ta luôn nói đến hai vế : Ngăn chặn và Đối thoại. Chính quyền Biden cho đến lúc này đă phần nào thành công trong việc kềm hăm khi thiết lập nhiều mối quan hệ đồng minh với nhiều nước trong khu vực như Bộ Tứ - QUAD quy tụ bốn nước Úc, Mỹ, Nhật Bản và Ấn Độ, hay liên minh quân sự AUKUS Anh, Úc, Mỹ,…
« Rồi c̣n có thỏa thuận đối tác chiến lược giữa Mỹ và Philippines, giữa Mỹ và Việt Nam. Khi tổng thống Mỹ mời đồng nhiệm Hàn Quốc và thủ tướng Nhật Bản đến Camp David, trong nhăn quan Trung Quốc, cử chỉ này có một ư nghĩa to lớn. Nếu nh́n từ Bắc Kinh, quư vị sẽ thấy rơ ở phía đối diện h́nh thành một chuỗi quan hệ đồng minh và liên minh chống Trung Quốc một cách rơ ràng và rất mạnh mẽ.
Trong vụ rắc rối tầu ngầm Úc, với Pháp chỉ là viên đạn lạc, là nạn nhân liên đới. Đối với Mỹ, đây là cách thức để cung cấp cho Úc các phương tiện để có thể tiếp cận bờ biển Trung Quốc bằng tầu ngầm hạt nhân trong khi những loại tầu ngầm cổ điển không thể có được tầm với đó. Rơ ràng là Mỹ đang t́m cách ngăn chặn Trung Quốc. Cho nên thật dễ hiểu v́ sao Trung Quốc phải tăng ngân sách quốc pḥng ».
Cũng theo ông Gerard Araud, vế thứ hai – cuộc « Đối thoại chính trị » chỉ mới bắt đầu. Nền ngoại giao Mỹ vốn dĩ kín tiếng, nhưng các cuộc tiếp xúc bí mật đă được tiến hành giữa Jack Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ và người đồng cấp Trung Quốc. Mục tiêu là để hai nước xác định các lằn ranh đỏ nhằm tránh những tính toán sai lầm:
« Lằn ranh đỏ lớn, tính toán sai lầm lớn có thể xảy ra là Đài Loan. Đối với Trung Quốc, Đài Loan là lằn ranh đỏ tuyệt đối. Trung Quốc biết rơ là chiến tranh sẽ là một thảm họa, nhưng họ cũng sẽ không để Đài Loan giành độc lập bằng bất cứ giá nào. Nhưng đồng thời họ không nên đánh giá sai lầm quyết tâm của Mỹ. Nhưng tôi có lẽ sẽ kết luận bằng câu trả lời rằng nếu Trump được hỏi "ông nghĩ ǵ về Đài Loan ?" Câu trả lời duy nhất của ông ấy là "Đài Loan là đối thủ cạnh tranh với ngành công nghiệp Mỹ". Nếu tôi là Bắc Kinh, tôi sẽ nghĩ đèn đỏ đă trở thành đèn mầu cam ! »
Đông Nam Á, Biển Đông – Sự đồng thuận của lưỡng đảng
Đây cũng chính là điều khiến nhiều lănh đạo châu Á lo lắng. Với chủ trương « Nước Mỹ trên hết », « Donald Trump nếu tái đắc cử sẽ có một cách tiếp cận địa chính trị thế giới hoàn toàn không nhất quán giữa các khu vực, tùy thuộc vào những lợi ích do chính ông xác định và thường bị nhầm lẫn với lợi ích của các công ty của Trump », theo như nhận định của Marie - Cecile Naves, chuyên gia về Mỹ, giám đốc nghiên cứu tại IRIS.
Bầu cử Mỹ diễn ra vào thời điểm căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines gia tăng mạnh mẽ do những tranh chấp lănh thổ ở Biển Đông. Tầm nh́n về quan hệ quốc tế mang tính « giao dịch » của Donald Trump cũng như sự kín kẽ của bà Kamala Harris về chính sách đối ngoại làm dấy lên nhiều nghi vấn về những cam kết của Mỹ đối với các đồng minh và đối tác trong vùng Đông Nam Á, khu vực mà Mỹ cũng rất muốn tranh thủ trong cuộc cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc, theo nhận định từ nhiều nhà quan sát.
Tuy nhiên, theo Andrew Scobell, chuyên gia về Trung Quốc, Viện Ḥa B́nh Mỹ,được South China Morning Post trích dẫn, « quan điểm đồng thuận lưỡng đảng ở Washington là Trung Quốc đă trở nên hung hăng hơn nhiều ở Biển Đông và Hoa Kỳ phải chống lại các hành động khiêu khích của Trung Quốc, ủng hộ các đồng minh và đối tác ở vùng biển Đông Nam Á ».
Đối với Andreyka Natalegawa, cộng tác viên cho Chương tŕnh Đông Nam Á, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế CSIS tại Washington, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng sâu sắc giữa Mỹ và Trung Quốc, Đông Nam Á sẽ đóng một vai tṛ quan trọng. Do vậy, « bất kể ai thắng cử tháng 11 này, chính quyền tiếp theo phải đối mặt với một số ưu tiên rơ ràng trong năm tới: củng cố mối quan hệ với các đồng minh và đối tác quan trọng, quản lư căng thẳng ở Biển Đông và đưa ra kế hoạch kinh tế tích cực cho khu vực. »
Nh́n chung, giới quan sát hầu hết có chung một nhận định, sẽ chẳng có nhiều khác biệt trong chính sách đối ngoại giữa Kamala Harris và Donald Trump. Có khác chăng là phương thức thực hiện, giữa « một chính quyền Harris sử dụng con dao mổ » và « một chính quyền Donald Trump dùng búa tạ », như h́nh ảnh ví von của nhà nghiên cứu Thibault Denamiel, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế CSIS, Washington với hăng tin Pháp AFP.
Nước Mỹ đang bước vào một kỳ bầu cử với nhiều biến cố đă xảy ra và diễn biến sắp tới được dự báo sẽ có nhiều kịch tính. Donald Trump hay Kamala Harris sẽ đắc cử tổng thống, kết quả nào cũng có thể dẫn tới những diễn biến khó lường.
Các thăm ḍ ư kiến cử tri do nhiều cơ quan thực hiện, đến cuối tuần trước ngày tổng tuyển cử cho thấy hai ứng viên Kamala Harris và Donald Trump vẫn ngang ngửa nhau.
Theo mạng 270toWin.com, thông số ghi nhận ngày 3/11 như sau:
NBC News: Trump 49%, Harris 49%
ABC News/Ipsos: Harris 49%, Trump 46%
New York Times/Siena College: Harris 49%, Trump 47%
Emerson College: Trump 49%, Harris 49%
Với sai số từ 3% đến 4% th́ những kết quả thăm ḍ trên được xem như không phân thắng bại. Cho tới khi cử tri tham gia bầu chọn và từng lá phiếu đă được kiểm đếm mới biết ai thắng.
Tại bảy tiểu bang chiến trường là Pennsylvania, Wisconsin, Michigan, Georgia, Nevada, Bắc Carolina và Arizona, kết quả cũng như trên, hai ứng viên được cử tri ủng hộ bằng nhau, hay hơn kém nhau chỉ từ 2% đến 4%.
Nhật báo USA Today số cuối tuần 1-3/11 chạy tít lớn nền đen chữ trắng chiếm gần hết trang nhất: “The United States of Anxiety” – Nước Mỹ lo lắng (chơi chữ từ tên chính thức The United States of America, USA), v́ người dân không biết ai sẽ thắng trong ngày bầu cử và rồi chuyện ǵ sẽ xảy ra cho đất nước đang phân cực cao độ.
Nhật báo này, trong tổ hợp báo chí Gannett với hơn 200 nhật báo địa phương, đă quyết định không đề xuất ủng hộ ứng viên tranh chức tổng thống năm nay, dù các lần bầu cử trước đây báo này đă ủng hộ Joe Biden năm 2020 và kêu gọi không bỏ phiếu cho Donald Trump năm 2016.
Hai nhật báo lớn Washington Post và Los Angeles Times cũng có quyết định không ủng hộ Harris hay Trump trong kỳ bầu cử sắp tới.
Sự kiện các nhật báo lớn tại Mỹ lên tiếng ủng hộ một ứng viên tranh cử tổng thống là chuyện b́nh thường, như đă có trong quá khứ. Nhưng không phải cứ được một tờ báo lớn, có uy tín lên tiếng ủng hộ là sẽ thắng cử. New York Times luôn ủng hộ ứng viên đảng Dân chủ, v́ thế tờ báo này được cho là theo cánh tả.
Nh́n lại những cuộc bầu cử tổng thống trước đây sẽ thấy không phải trong mọi kỳ bầu cử tổng thống, lựa chọn của báo này đều đúng. Tài liệu của báo New York Times ghi nhận:
2020 ủng hộ ứng viên Dân chủ Joe Biden. Biden thắng ứng viên Cộng ḥa Donald Trump
2016 ủng hộ ứng viên Dân chủ Hillary Clinton. Clinton thua ứng viên Cộng ḥa Donald Trump
2012 ủng hộ ứng viên Dân chủ Barack Obama. Obama thắng ứng viên Cộng ḥa Mitt Romney
2008 ủng hộ ứng viên Dân chủ Barack Obama. Obama thắng ứng viên Cộng ḥa John McCain
2004 ủng hộ ứng viên Dân chủ John Kerry. Kerry thua ứng viên Cộng ḥa George W. Bush (con)
2000 ủng hộ ứng viên Dân chủ Al Gore. Gore thua ứng viên Cộng ḥa George W. Bush (con)
1996 ủng hộ ứng viên Dân chủ Bill Clinton. Clinton thắng ứng viên Cộng ḥa Bob Dole
1992 ủng hộ ứng viên Dân chủ Bill Clinton. Clinton thắng ứng viên Cộng ḥa George H.W. Bush (cha)
1988 ủng hộ ứng viên Dân chủ Michael S. Dukakis. Dukakis thua ứng viên Cộng ḥa George H.W. Bush (cha)
1984 ủng hộ ứng viên Dân chủ Walter Mondale. Mondale thua ứng viên Cộng ḥa Ronald Reagan
1980 ủng hộ ứng viên Dân chủ Jimmy Carter. Carter thua ứng viên Cộng ḥa Ronald Reagan
1976 ủng hộ ứng viên Dân chủ Jimmy Carter. Carter thắng ứng viên Cộng ḥa Gerald R. Ford
Năm nay, cũng như 12 lần bầu tổng thống kể từ 1976, New York Times cũng ủng hộ ứng viên Dân chủ là Kamala Harris. Nhưng trong 12 lần vừa qua, cũng chỉ có 6 lần ứng viên được tờ báo này ủng hộ đă thắng cử.
Nhật báo Washington Post cũng thế, từ bầu cử 1976 đến nay báo này đều ủng hộ ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ, ngoại trừ năm 1988 tờ báo không ủng hộ George H.W. Bush (cha) hay Michael Dukakis.
Bầu cử tổng thống năm nay, ban biên tập Washington Post đă thảo lá thư ủng hộ Kamala Harris, nhưng chủ của báo này là Jeff Bezos đă không cho công bố sự ủng hộ. Hàng trăm ngàn độc giả mạng của Washington Post đă hủy mua báo và nhiều biên tập viên đă từ chức để phản đối.
Truyền thông báo chí trong cộng đồng Việt ở California, nơi có đông người Việt sinh sống nhất tại Hoa Kỳ, với hai tờ nhật báo lớn nhất ở Quận Cam là Người-Việt và Việt Báo cũng có quan điểm ủng hộ ứng viên Dân chủ Kamala Harris và hầu như không có bài viết ủng hộ ứng viên Cộng ḥa Donald Trump.
Vài ngày trước đây, Phó Tổng thống Harris đă gửi một tâm thư cho cử tri gốc Việt, nói về các chính sách sẽ theo đuổi nếu thắng cử, như giảm chi phí khởi nghiệp cho các doanh nghiệp nhỏ, giảm chi phí y tế nhất là cho các cụ cao niên, cắt giảm thuế, giúp gia đ́nh có trẻ nhỏ, giúp dân mua nhà lần đầu, sửa đổi chính sách di dân, trừng phạt những kẻ bạo động kỳ thị người gốc Á v.v…
Lá thư được phổ biến trên nhật báo Việt Báo ngày 31/10, có đoạn:
“Nhân khi chúng ta sắp tưởng niệm 50 năm ngày Sài G̣n thất thủ, hăy cùng nhau suy ngẫm về hành tŕnh phi thường của cộng đồng của các bạn, cộng đồng người Mỹ gốc Việt hải ngoại, hiện đă có hơn hai triệu người. Khả năng phục hồi của các bạn đang tỏa sáng qua những thành công của cộng đồng mà các bạn đă xây dựng được. Câu chuyện của các bạn chính là câu chuyện của nước Mỹ. Từ câu chuyện này, mỗi chúng ta đều phải ư thức được, và đều phải nhớ rằng: tự do là điều mà tất cả chúng ta phải hết sức trân trọng và bảo vệ.”
Bà so sánh người Việt đến Hoa Kỳ định cư giống như câu chuyện của chính gia đ́nh ḿnh, khi cha mẹ của bà cũng là những di dân đến Mỹ vào đầu thập niên 1960, với cố gắng vươn lên để thành công trên miền đất mới.
Tuần trước đó, cựu Tổng thống Bill Clinton đă đến quán cà phê Factory ở Quận Cam gặp gỡ, vận động cử tri gốc Việt bỏ phiếu cho Derek Trần, ứng viên Dân chủ đang đối đầu với dân biểu Cộng ḥa đương nhiệm Michelle Steel để giành chức đại diện cho Quận hạt 45 trong Hạ viện Hoa Kỳ.
Bên bờ Đông nước Mỹ, cuối tháng Tám vừa qua, Tổng thống Donald Trump đă đến nhà hàng Trường Tiền trong trung tâm thương mại Eden ở quận Fairfax, Virginia để vận động cho ứng viên Cộng ḥa là cựu Đại tá Hải quân Cao Hùng tranh cử vào Thượng viện Hoa Kỳ, đối đầu với ứng viên Dân chủ là Thượng nghị sĩ Tim Kaine, từng là ứng viên phó tổng thống của Hillary Clinton.
Theo dơi các mạng xă hội, cộng đồng người Việt cũng ồn ào chọn lựa và bày tỏ quan điểm chính trị của ḿnh. Có những nghệ sĩ đă công khai chọn lựa người lănh đạo nước Mỹ. Ca sĩ Ái Vân ủng hộ Kamala Harris, trong khi ca sĩ Hương Lan chọn Donald Trump.
Kỳ bầu tổng thống năm nay truyền thông Mỹ đă chọn ứng viên để ủng hộ và không c̣n đưa thông tin khách quan. Thí dụ, các chương tŕnh của MSNBC cho thấy Trump là người ăn nói lỗ măng, chửi không chừa một ai không ủng hộ ông, chính sách bất nhất và đài này ủng hộ ứng viên Dân chủ Harris.
Trên đài Fox-News th́ Kamala trở thành tâm điểm, cho rằng bà chỉ là sự kéo dài thất bại trong chính sách của Biden, hay c̣n giống như Barack Obama trước đây, là phe cực tả muốn đưa nước Mỹ theo con đường xă hội chủ nghĩa. Fox luôn ca ngợi Trump là lănh đạo có tầm, sẽ phục hồi nước Mỹ.
Sống ở Mỹ gần nửa thế kỷ, tôi quan sát thấy cuộc vận động tranh cử của Phó Tổng thống Kamala Harris và cựu Tổng thống Donald Trump được phản ánh qua câu ca dao của người Việt: “Yêu nhau yêu cả đường đi/ Ghét nhau ghét cả tông ti họ hàng.”
Ngày bầu cử 5/11 đă tới mà các thăm ḍ dư luận không rơ thắng thua làm tôi nhớ lại cuộc bầu cử tổng thống năm 1980 giữa hai ứng viên là Tổng thống đương nhiệm Jimmy Carter và cựu Thống đốc Ronald Reagan mà gần ngày bầu cử các thông số đưa ra cũng không phân thắng bại, với Reagan hơn một chút và vẫn trong biên độ sai số.
Năm giờ chiều ngày tổng tuyển cử 4/11/1980, lúc đó tôi cùng các bạn sinh viên đang ăn cơm trong kư túc xá. Bỗng dưng một bạn chạy từ dưới nhà lên la lớn: “It’s not my fault! It’s not my fault!” – Không phải lỗi của tôi. Bạn này vừa xem ti vi và các đài truyền h́nh đă đưa tin Ronald Reagan thắng, dựa vào các “Exit Poll”, là kết quả thăm ḍ bên ngoài pḥng phiếu ngay sau khi cử tri vừa bầu chọn. Lúc đó pḥng phiếu tại các tiểu bang miền Tây như California, Oregon, Washington vẫn c̣n mở cửa cho cử tri bầu chọn đến 8 giờ tối.
Đó là kết quả bầu tổng thống được biết sớm nhất do truyền thông đưa ra. Kết quả chính thức Ronald Reagan đạt chiến thắng địa chấn với 489 phiếu đại cử tri, Jimmy Carter được 49.
Với kết quả bầu cử năm 2000 và 2020 không rơ thắng thua trong đêm bầu cử, năm nay cũng sẽ không có kết quả trong đêm 5/11 nếu số phiếu không nghiêng hẳn về một ứng cử viên để tạo chiến thắng địa chấn.
Cách cử tri bầu chọn cũng đă khác so với trước, khi có rất ít cử tri có thể bỏ phiếu qua đường bưu điện. Bầu cử năm nay, hai ngày trước ngày tổng tuyển cử đă có 75 triệu cử tri bỏ phiếu bằng thư hay tham gia bầu chọn sớm.
Cũng không quên sự kiện ứng viên Donald Trump đă cho rằng có gian lận và sẽ khiếu kiện, như ông đă làm bốn năm trước đây.
Đúng là nước Mỹ đang trong trạng thái “The United States of Anxiety”. Không biết sẽ kéo dài bao lâu sau ngày tổng tuyển cử 5/11.
Tác giả Bùi Văn Phú là giảng viên đại học cộng đồng và là một nhà báo tự do từ vùng Vịnh San Francisco, California
Chỉ hơn ba tháng trước, Phó Tổng thống Kamala Harris đă tiến đến một chiếc micro để có bài phát biểu định h́nh cả quá khứ và tương lai của bà.
Một ngày trước đó, Tổng thống Joe Biden đă rút lui khỏi cuộc đua tranh cử và ủng hộ bà kế nhiệm ông với tư cách là ứng cử viên của Đảng Dân chủ. Với chỉ một thời gian ngắn vận động tranh cử trước mắt, bà Harris không thể để lăng phí.
Có một câu nói trong chính trị: Hăy tự định nghĩa ḿnh hoặc bị đối thủ định nghĩa.
Và vào khoảnh khắc đó, khi bà Harris lần đầu tiên có bài phát biểu trước hàng ngàn người dân Mỹ, bà đă tự định nghĩa ḿnh không chỉ dựa trên thành tích của bà tại Nhà Trắng hay với tư cách là một thượng nghị sĩ Hoa Kỳ, mà c̣n dựa trên những năm tháng bà làm công tố viên tại California.
"Tôi đă đối đầu với đủ loại thủ phạm - những kẻ săn mồi xâm hại phụ nữ, những kẻ lừa đảo người tiêu dùng, những kẻ gian lận phá vỡ các quy định để trục lợi cho bản thân. V́ vậy, hăy lắng nghe tôi khi tôi nói: Tôi biết kiểu người của Donald Trump," bà nói về đối thủ Cộng ḥa của ḿnh.
Câu nói này đă được lặp lại nhiều lần tại các cuộc vận động và bài phát biểu vận động tranh cử của bà, khi người phụ nữ 60 tuổi này t́m cách định h́nh cuộc bầu cử này như một cuộc cạnh tranh giữa một công tố viên cứng rắn và một kẻ tội phạm đă bị kết án, liên tục nhắc nhở cử tri về những rắc rối pháp lư của Trump.
Nạn giết người trên phố và chính trị khắc nghiệt ở San Francisco
Thời gian bà Harris làm việc trong ngành thực thi pháp luật bắt đầu ngay sau khi bà tốt nghiệp trường luật tại Quận Alameda, California - nơi bao gồm thành phố Berkeley và quê hương Oakland của bà.
Trong những năm 1990, giữa "cuộc chiến chống ma túy" của chính phủ, Oakland đă phải vật lộn với tội phạm bạo lực.
Đối với một công tố viên mới vào nghề, công việc này thật đáng sợ. Nhưng mức độ nghiêm trọng của các vụ án cần phải giải quyết khiến nó được coi là công việc hàng đầu đối với một luật sư trẻ và đầy tham vọng, Teresa Drenick, người đă làm việc với Harris vào thời điểm đó, chia sẻ.
“Nó giống như một nồi lẩu thập cẩm. Khối lượng đau buồn mà bạn phải thẩm thấu mỗi ngày thật khó để tiêu hóa. Đối với chúng tôi, nó thật dữ dội. Rủi ro rất cao, tội ác rất nghiêm trọng,” bà nói với BBC.
"Đó là thời kỳ đỉnh điểm của nạn dịch ma túy đá. Có những vụ giết người của băng đảng, giết người ở góc phố. Có rất nhiều điều đang diễn ra ở Oakland, tạo điều kiện cho bạn, với tư cách là một công tố viên, có thể xử lư một số vụ án nghiêm trọng nhất mà một công tố viên phải đối mặt."
Bà Drenick và Harris cùng làm việc trong một nhóm xét xử.
Bà ngưỡng mộ sự tự tin của Harris trước bồi thẩm đoàn, và sự tôn trọng của bà dành cho đồng nghiệp chỉ tăng lên khi Harris được chuyển đến một nhóm khác trong cùng ṭa án, tập trung vào vấn đề xâm hại t́nh dục trẻ em.
"Bà ấy rất, rất quan tâm đến các nạn nhân trẻ em bị xâm hại. Bà ấy có thể nói chuyện với họ theo cách cho phép họ mở ḷng với bà ấy," bà Drenick kể.
Vào thời điểm này, Harris hẹn ḥ với Willie Brown, một chính trị gia địa phương có ảnh hưởng lớn và là chủ tịch của Hạ viện bang California, người đă giúp một số nhà lănh đạo chính trị nổi tiếng khác của tiểu bang, bao gồm Gavin Newsom, thống đốc hiện tại, và Thị trưởng San Francisco London Breed, tạo dựng sự nghiệp.
Ông Brown đă bổ nhiệm bà vào hai ủy ban của tiểu bang và giới thiệu bà với một số nhà tài trợ Dân chủ có uy tín nhất của San Francisco.
Mối t́nh ngắn ngủi này đă kết thúc vào thời điểm Brown được bầu làm thị trưởng thành phố vào năm 1995. Ba năm sau, Harris nhận việc tại văn pḥng công tố quận San Francisco.
Trong thời gian hẹn ḥ với Brown, người hơn bà 30 tuổi, Harris đă bắt đầu giao du với một số nhân vật chính trị có tầm ảnh hưởng của thành phố.
Cỗ máy chính trị của San Francisco, mà Harris mô tả là "một môn thể thao tay bo", đă giúp một số chính trị gia trụ cột nhất của quốc gia, bao gồm cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và cố Thượng nghị sĩ Dianne Feinstein, tạo dựng sự nghiệp.
Harris đă xây dựng mối quan hệ với cả hai người, vươn lên cùng với những người đương thời như Newsom, trong giai đoạn bà tạo lập được chỗ đứng trong thế giới chính trị.
Sự thăng tiến nhanh chóng của bà trong nền chính trị đầy biến động của San Francisco được định h́nh bằng những ngày trong pḥng xử án đại diện cho các nạn nhân và những đêm tại các buổi dạ tiệc chính trị hào nhoáng.
Đây cũng là khoảng thời gian Harris gặp một trong những người bạn thân nhất của ḿnh - và là nhà tài trợ quan trọng nhất - Laurene Powell Jobs, góa phụ của nhà đồng sáng lập Apple Steve Jobs.
Jobs đă góp 500 USD cho chiến dịch tranh cử năm 2003 của Harris để giành ghế công tố viên trưởng quận San Francisco, và bà đă giành chiến thắng, đánh bại chính sếp cũ của bà.
Hai mươi năm sau, nhà từ thiện tỷ phú này đă quyên góp gần một triệu đô la cho chiến dịch tái tranh cử của Biden-Harris, theo Tạp chí Fortune.
Người ta không biết bà Jobs đă đóng góp trực tiếp bao nhiêu cho nỗ lực tranh cử tổng thống của Harris, nhưng số tiền này được cho là đáng kể.
'Nguyên tắc không có ngoại lệ'
Vào ngày trước lễ Phục sinh năm 2004, chỉ bốn tháng sau khi Kamala Harris nhậm chức công tố viên trưởng quận San Francisco, thành viên một băng đảng đă dùng một khẩu súng AK-47 bắn chết một cảnh sát 29 tuổi tên là Isaac Espinoza.
Vụ giết người đă làm cả thành phố bàng hoàng, với nhiều chính trị gia và những thành viên nổi bật trong lực lượng cảnh sát kêu gọi áp dụng án tử h́nh.
Nhưng Harris, người đă đưa việc phản đối án tử h́nh trở thành một phần quan trọng trong chiến dịch chính trị của ḿnh để trở thành công tố viên trưởng của thành phố, thay vào đó, đă quyết định theo đuổi một bản án chung thân không ân xá.
Bà đă công khai quyết định của ḿnh chỉ 48 giờ sau vụ giết người, mà không thông báo trước cho góa phụ của viên cảnh sát bị giết hại.
"Bà ấy đă không gọi cho tôi," bà Espinoza nói với CNN vào năm 2019. "Tôi không hiểu tại sao bà ấy lại lên máy quay để nói điều đó mà không nói chuyện với gia đ́nh tôi. Thậm chí không thể chờ cho đến khi ông ấy được chôn cất sao?"
Phản ứng dữ dội đă bùng lên. Phát biểu tại đám tang của viên cảnh sát, Thượng nghị sĩ Feinstein đă yêu cầu kẻ giết người "phải trả giá đắt nhất".
Khi bước ra khỏi buổi lễ nhà thờ, bà Espinoza nói với các phóng viên rằng nếu bà biết bà Harris phản đối án tử h́nh, có lẽ bà đă không ủng hộ bà ấy.
“Nguyên tắc phải được tuân thủ mà không có ngoại lệ,” bà Harris sau đó đă viết trong một bài b́nh luận trên tờ San Francisco Chronicle, bảo vệ quyết định của ḿnh.
Luật sư dân quyền lâu năm John Burris, người ủng hộ quyết định của Harris vào thời điểm đó, cho biết ông nghĩ rằng “về mặt chính trị, quyết định này không khôn ngoan đối với bà ấy, nhưng đó là lập trường triết học mà bà ấy đă chọn”.
"Bà ấy khá táo bạo trong lập trường của ḿnh và bà ấy đă phải chịu rất nhiều chỉ trích v́ điều đó,” ông nói với BBC. “Đó là một lập trường khá tiến bộ.”
Sự cố này có thể là dấu chấm hết cho tham vọng chính trị của bà, nhưng Harris, người đă lớn lên cùng một bà mẹ đơn thân tại thành phố Oakland của tầng lớp lao động, vẫn tiếp tục.
“Bà ấy có phải là một người có năng khiếu chính trị không? Hoàn toàn không. Bà ấy có tài năng bẩm sinh không? Có,” Brian Brokaw, người quản lư hai chiến dịch thành công của Harris cho vị trí tổng chưởng lư California vào năm 2010 và 2014, cho biết.
“Đối với bà ấy, chính trị là phương tiện để đạt được mục đích. Bà ấy tập trung vào kết quả cuối cùng và tác động mà bà ấy có thể tạo ra đối với cuộc sống của mọi người chứ không phải vào quá tŕnh thực hiện những điều đó.”
Bà Harris dường như đă tiếp thu được một số bài học từ quyết định quan trọng đầu tiên của bà với tư cách là công tố viên trưởng quận San Francisco.
Bốn năm sau, bà lại từ chối theo đuổi án tử h́nh sau một vụ giết người ghê rợn, nhưng lần này, bà hiểu rơ hơn quyết định của ḿnh sẽ gây ra hậu quả như thế nào.
Tony Bologna đang lái xe ở San Francisco cùng ba người con trai th́ xe của họ bị bắn. Bologna và hai người con trai của ông thiệt mạng; người con trai thứ ba của ông bị thương nặng.
Ngay sau vụ giết người, cảnh sát đă bắt giữ Edwin Ramon Umaña, một thành viên không có giấy tờ của băng đảng MS-13, người rơ ràng đă nhầm ông Bologna 49 tuổi với kẻ thù không đội trời chung.
Lần này, Harris đă chọn cách thông báo quyết định truy tố của ḿnh cho bà Danielle, vợ góa của ông Bologna, Matt Davis, người đại diện cho Danielle Bologna trong một vụ kiện dân sự đối với chính quyền thành phố vào thời điểm đó, nhớ lại.
"Không có ǵ ngạc nhiên khi bà Danielle có phản ứng rất quyết liệt và tiêu cực trước tin tức này," ông Davis nói với BBC trong một cuộc phỏng vấn gần đây. “Bà ấy nói rơ rằng bà ấy rất buồn. Kamala đă lắng nghe bà ấy và bày tỏ sự thông cảm của ḿnh nhưng vẫn khá kiên quyết.”
Cuộc gặp gỡ đă để lại ấn tượng khó phai mờ trong ḷng Davis.
Ông đă kết bạn với Harris tại trường luật ở San Francisco và khi bà lần đầu tiết lộ kế hoạch tranh cử chức công tố viên trưởng của quận, ông nhớ ḿnh đă nghĩ rằng bà không có cơ hội.
Nhưng ông cho biết cuộc nói chuyện đau đớn ấy đă khiến ông nhận ra rằng ḿnh đă đánh giá thấp bà.
“Đó (cuộc tṛ chuyện với góa phụ Danielle) là điều không hề dễ dàng,” ông Davis nói.
Công tố viên cấp tiến?
Trong suốt sự nghiệp thực thi pháp luật của ḿnh, bà Harris đă được các đồng minh t́m cách xây dựng h́nh ảnh của bà là một "công tố viên cấp tiến" - người cam kết cải cách tư pháp h́nh sự nhưng đồng thời cứng rắn với tội phạm.
Đó là một ranh giới mỏng manh ở một thành phố tự do tại tiểu bang thiên tả lớn nhất của đất nước, và những người chỉ trích ở cả hai phe chính trị đều cho rằng bà đă không duy tŕ ranh giới này.
Với tư cách là công tố viên trưởng của quận, bà đă áp dụng cái gọi là triết lư "thông minh với tội phạm", bao gồm các sáng kiến nhằm giúp những người phạm tội phi bạo lực không phải vào tù bằng cách đưa họ vào các chương tŕnh đào tạo nghề và đảm bảo những người phạm tội trẻ tuổi vẫn được đi học.
Niki Solis là một luật sư tại văn pḥng luật sư bào chữa công của San Francisco, người đă làm việc đối diện với Harris vào đầu những năm 2000. Bà Solis cho biết bà Harris đă tiếp thu những lo ngại của bà về cách những nạn nhân trẻ tuổi của nạn buôn bán t́nh dục bị truy tố về tội mại dâm, thay v́ được coi là nạn nhân.
"Tôi nhận ra rằng bà ấy hiểu những vấn đề mà nhiều người tiền nhiệm của bà và nhiều [công tố viên quận] trên khắp tiểu bang đă không hiểu hoặc thậm chí không công nhận," bà Solis cho biết.
Trump và các đồng minh cánh hữu của ông đă t́m cách nhấn mạnh vào giai đoạn này trong sự nghiệp của bà, miêu tả bà là một phần của "giới tinh hoa tự do San Francisco".
Nhưng đối với phe cánh tả, bà bị cáo buộc là không đủ tư tưởng cải cách, một số người trên mạng xă hội gọi bà là "Kamala cảnh sát".
Nhưng vào thời điểm bà Harris được bầu làm tổng chưởng lư California, vào năm 2010, khuynh hướng tiến bộ của bà dường như đă nhường chỗ cho chủ nghĩa thực dụng chính trị.
"Bà ấy đang t́m kiếm một h́nh ảnh nổi bật hơn ở cấp quốc gia. Bà ấy muốn tạo dấu ấn. Nhiều người tin rằng bà Harris sẽ có những bước tiến quan trọng trong sự nghiệp chính trị của ḿnh," Gil Duran, người đă làm việc cho bà Harris tại văn pḥng tổng chưởng lư trong vài tháng, cho biết.
"Văn pḥng tổng chưởng lư - thường là một nơi nhàm chán - giờ đây đă trở thành nhà của một ngôi sao đang lên."
Trên sân khấu quốc gia, bà Harris bắt đầu tạo dấu ấn.
Vào năm 2012, sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, bà Harris đă đe dọa sẽ từ bỏ các cuộc đàm phán về một thỏa thuận tài chính giữa các tổng chưởng lư tiểu bang và năm ngân hàng Hoa Kỳ.
California dự kiến sẽ nhận được khoảng bốn tỷ USD trong thỏa thuận ban đầu và cuối cùng Harris đă đảm bảo được 18 tỷ USD cho tiểu bang này.
Ban vận động của bà Harris đă nêu bật trường hợp này trong quá tŕnh vận động tranh cử như một bằng chứng nữa cho thấy bà sẵn sàng chống lại các tổ chức, cá nhân có ảnh hưởng xă hội hoặc chính trị.
Nhưng các báo cáo gần đây hơn cho thấy chỉ có 4,5 tỷ USD trong số tiền đền bù cuối cùng được chuyển cho những chủ nhà ở California đă bị các chủ nợ lừa đảo.
Trong những động thái khiến một số người theo chủ nghĩa tự do tức giận, bà đă triển khai một chương tŕnh chống trốn học trên toàn tiểu bang, một số công tố viên quận đă sử dụng chương tŕnh này để bắt giữ phụ huynh.
Và bà đă bất chấp lệnh của Ṭa án Tối cao về giảm t́nh trạng quá tải trong các nhà tù của tiểu bang.
Bà cũng đă đảo ngược lập trường trước đây của ḿnh về án tử h́nh vào năm 2014 khi, với tư cách là tổng chưởng lư, bà đă kháng cáo phán quyết của ṭa án cấp dưới cho rằng án tử h́nh là vi hiến. Thế là giờ đây, công tố viên từng từ chối đề nghị án tử h́nh đối với những kẻ giết người bạo lực với lập luận rằng "các nguyên tắc phải được áp dụng và không có ngoại lệ" đang bảo vệ quyền của nhà nước trong việc áp dụng h́nh phạt tử h́nh.
Hadar Aviram, một giáo sư về tư pháp h́nh sự và dân quyền đă kiến nghị Harris giữ nguyên quyết định, là một trong nhiều người chỉ trích lập trường của bà.
"Bạn không có nghĩa vụ phải bảo vệ những điều bất công về mặt đạo đức," bà Hadar Aviram nói với CNN vào năm 2019 về vụ việc. "Nếu bạn thực sự tin rằng chúng bất công về mặt đạo đức và bạn có cơ hội để lên tiếng, tôi nghĩ rằng đó là điều bắt buộc phải làm".
Cựu công tố viên thành phố San Francisco Louise Renne, người đă làm việc với Harris khi bà mới rời Oakland, cho biết làn sóng chỉ trích mà bà Harris phải đối mặt v́ ủng hộ án tử h́nh là không công bằng.
"Vấn đề là khi bạn là tổng chưởng lư tiểu bang, bạn phải bảo vệ luật pháp. Đó là nghĩa vụ của bạn," bà nói với BBC. "Tôi không coi đó là điểm yếu hay xem đó là một sự chỉ trích hợp t́nh hợp lư."
Nhưng bà Harris đă chọn lọc luật mà bà thực thi.
Vào năm 2004, khi Gavin Newsom, lúc bấy giờ là thị trưởng San Francisco, quyết định cho phép tổ chức đám cưới đồng giới, vi phạm luật tiểu bang, Harris đă giúp chủ tŕ một số buổi lễ cưới, gọi đó là "những khoảnh khắc vui vẻ nhất" trong sự nghiệp của bà.
Hồ sơ dài của bà với tư cách là một công tố viên sẽ gây ra những vấn đề khó khăn cho bà Harris, khi bà, sau khi được bầu vào Thượng viện Hoa Kỳ năm 2016, quyết định ra chạy đua giành đề cử tổng thống của Đảng Dân chủ.
Bà đă chọn khởi động chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020 của ḿnh chỉ cách Ṭa án Quận Alameda vài dăy nhà, cũng chính là nơi bà lần đầu tiên bà phát biểu câu "v́ người dân" - câu nói sau này trở thành một phần trong khẩu hiệu tranh cử của bà.
Nhưng giữa lúc bà đang vận động tranh cử, George Floyd, một người đàn ông da đen không vũ trang, bị một cảnh sát giết chết trong một vụ bắt giữ, làm dấy lên làn sóng phản đối nạn phân biệt chủng tộc trên toàn quốc và đ̣i hỏi cải cách tư pháp h́nh sự.
Việc bà từng bảo vệ án tử h́nh và phản đối cải cách nhà tù đă khiến bà bị cánh tả trong đảng chỉ trích.
Bà đă từ bỏ cuộc đua giành chức tổng thống khi mà các cuộc bầu cử sơ bộ để chọn ra một ứng cử viên Dân chủ c̣n chưa bắt đầu.
Thay đổi lập trường
Giờ đây, khi tranh cử tổng thống với đối thủ Donald Trump, bà Harris một lần nữa kêu gọi người ủng hộ chú ư đến uy tín công tố của ḿnh, nhưng bà thay đổi cách tŕnh bày về những điều này, trong một bầu không khí chính trị mới.
Trong khi nhiều thành phố, bao gồm cả San Francisco, đă thử nghiệm các cuộc cải cách tiến bộ đối với hoạt động của cảnh sát sau vụ sát hại Floyd, th́ sự gia tăng tội phạm và t́nh trạng vô gia cư trong đại dịch đă gây ra phản ứng dữ dội của công chúng đối với các chính sách được gọi là "mềm mỏng với tội phạm".
Đảng Cộng ḥa cũng tập trung nhiều vào thông điệp chính trị xung quanh tội phạm và an toàn công cộng trong những năm gần đây.
Quá khứ làm công tố viên của bà Harris không c̣n là gánh nặng nữa, và trong cuộc đua với cựu tổng thống đầu tiên bị kết trọng tội, câu chuyện này phù hợp với thời điểm chính trị hiện nay.
Đáng chú ư là tại Đại hội toàn quốc của Đảng Dân chủ vào mùa hè vừa qua, việc băi bỏ án tử h́nh đă bị loại khỏi cương lĩnh của đảng này.
Và trong khi vào năm 2020, Harris đă t́m cách giành được sự ủng hộ của những người Dân chủ thiên tả, th́ hiện tại bà đang công khai gạ gẫm những người Cộng ḥa ôn ḥa có thể đă chán Trump.
Để làm được điều đó, bà đă thay đổi một số lập trường của ḿnh - từ an ninh biên giới đến chăm sóc sức khỏe một bên chi trả (tức chính sách nhà nước chi trả thông qua cơ chế bảo hiểm y tế) - để trở nên gần gũi hơn với các quan điểm trung dung hoặc ôn ḥa.
Điều này đă dẫn đến những lời cáo buộc từ những người đối lập rằng bà là người hay thay đổi quan điểm.
Bà Harris là "một tắc kè hoa", người đồng hành của Trump, Thượng nghị sĩ Ohio JD Vance, nói với CNN vào tháng Tám. "Bà ta giả vờ là một thứ ǵ đó trước một nhóm khán giả và bà ta giả vờ là một thứ ǵ đó khác trước một nhóm khán giả khác."
Nhưng ông Duran, cựu đồng nghiệp của Harris tại văn pḥng tổng chưởng lư, coi đó không phải là sự thận trọng trong chính trị mà đơn giản là dấu hiệu cho thấy sự thực dụng trong chính trị của bà.
"Tôi nghĩ bà ấy có niềm tin nhưng thực sự rất khó để vận động tranh cử chỉ dựa trên niềm tin của ḿnh, thường là vậy," ông nói. "Kamala Harris mà chúng ta thấy bây giờ rất bị chi phối bởi các cuộc khảo sát ư kiến và nhóm khảo sát."
Harris thực sự đại diện cho điều ǵ là một câu hỏi đă ám ảnh bà trong suốt sự nghiệp của ḿnh - và tiếp tục theo bà trong suốt quá tŕnh tranh cử vào Pḥng Bầu dục. Nhưng đối với ông Brokaw, cựu giám đốc chiến dịch của bà, bà luôn hành động theo cách của riêng ḿnh.
"Bà ấy đă tự tạo ra con đường của riêng ḿnh và bỏ lại phía sau rất nhiều người đă coi thường và đánh giá thấp bà ấy," ông nói.
Pennsylvania có tới 19 phiếu đại cử tri, đứng đầu trong số các bang chiến trường.
Nếu thua tại Pennsylvania, bà Harris sẽ cần North Carolina hoặc Georgia - hai bang đă bỏ phiếu cho Đảng Dân chủ ba lần trong 4 thập niên qua - để đến gần với chiến thắng.
Trong khi đó, nếu ông Trump thua tại Pennsylvania, cựu tổng thống cần Wisconsin hoặc Michigan, nơi bỏ phiếu cho Đảng Cộng ḥa đúng một lần vào năm 2020 kể từ những năm 1980.
Cả hai chiến dịch đều coi Pennsylvania là bang ưu tiên hàng đầu, khi bà Harris và ông Trump dành nhiều thời gian nhất tại đây.
48 bang của Mỹ áp dụng nguyên tắc “được ăn cả”, khi ứng viên nhận được nhiều phiếu bầu nhất sẽ có tất cả phiếu đại cử tri của bang đó. Tuy nhiên, Nebraska và Maine phân bổ phiếu đại cử tri theo từng khu vực bầu cử quốc hội của bang. Năm 2020, ông Biden có một trong 5 phiếu đại cử tri của Nebraska, c̣n ông Trump có một trong 4 phiếu đại cử tri của Maine.
Một phiếu đại cử tri ở khu vực bầu cử hạt số 2 của Nebraska, tập trung ở Omaha, được đánh giá là cạnh tranh gay gắt. Một số nhà phân tích độc lập nhận định phiếu này có thể thuộc về bà Harris. Cả hai đảng đă chi hàng triệu USD phát sóng quảng cáo tại riêng Omaha.
Phiếu bầu này rất quan trọng. Nếu bà Harris thắng ở Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, trong khi ông Trump đạt được 4 bang chiến trường c̣n lại, th́ khu vực bầu cử hạt số 2 của Nebraska sẽ quyết định hoặc kết quả bầu cử ḥa nhau hoặc bà Harris thắng thế.
Michigan, Pennsylvania và Wisconsin vốn là “bức tường xanh”, liên tục bỏ phiếu cho các ứng viên Đảng Dân chủ. Song, vào năm 2016, ông Trump chiến thắng tại cả 3 bang này - một yếu tố thúc đẩy chiến thắng bất ngờ trước ứng viên Hillary Clinton.
4 năm sau, ông Joe Biden trở thành chủ nhân Nhà Trắng khi giành lại Michigan, Wisconsin và Pennsylvania, đồng thời ghi nhận bước ngoặt tại Georgia và Arizona - hai bang trước đây bỏ phiếu cho Đảng Cộng ḥa.
Nếu mọi bang, ngoài các bang chiến trường, bỏ phiếu như dự kiến, Phó Tổng thống Kamala Harris sẽ có 226 phiếu đại cử tri, c̣n ông Donald Trump có 219 phiếu, với 93 phiếu c̣n lại chưa rơ thắng thua.
Tại sao tổng thống Mỹ không được bầu bằng phiếu phổ thông?
Khi đi bầu vào tháng 11, người dân Mỹ không trực tiếp bỏ phiếu cho ứng viên mà chỉ lựa chọn các đại cử tri tại bang ḿnh sinh sống. Mỗi tiểu bang được phân bổ số lượng đại cử tri nhất định dựa theo dân số. Sau đó, những đại cử tri này chính thức bỏ phiếu bầu tổng thống.
Để chiến thắng, ứng viên cần ít nhất 270/538 phiếu đại cử tri.
Các tỷ phú Mỹ thường có cách ủng hộ khá kín đáo đối với ứng viên tổng thống mà họ yêu thích. Hầu hết giới siêu giàu không trực tiếp bày tỏ quan điểm, mà chỉ ủng hộ một cách âm thầm. Tuy nhiên, vẫn có một số ít tỷ phú lựa chọn ủng hộ theo cách công khai.
Elon Musk (Khối tài sản: 263,3 tỷ USD)
Tỷ phú Elon Musk, người giàu nhất thế giới, đă công khai ủng hộ ông Trump một cách ồn ào xuyên suốt những tháng vận động tranh cử cuối cùng.
Không chỉ vậy, nhà sáng lập SpaceX c̣n trở thành người đồng hành khi xuất hiện cùng ông Trump trong các sự kiện vận động tranh cử.
Tỷ phú Elon Musk cũng là một trong những nhà tài trợ hàng đầu khi đă quyên góp ít nhất 75 triệu USD cho siêu ủy ban hành động chính trị America Pac ủng hộ ông Trump.
Jeff Bezos (Khối tài sản: 215 tỷ USD)
Trong một bài đăng trên nền tảng X, tỷ phú Jeff Bezos từng ca ngợi Donald Trump v́ đă thể hiện "ḷng can đảm tuyệt vời dưới làn đạn" sau sự kiện ám sát hụt hồi tháng 7. Tuy nhiên, nhà sáng lập Amazon vẫn chưa chính thức bày tỏ sự ủng hộ với bất kỳ ứng viên tổng thống nào.
Trước đây, vào năm 2020, Bezos từng công khai ăn mừng khi Joe Biden giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Ngoài ra, theo OpenSecrets, Amazon đă đóng góp khoảng 1,5 triệu USD cho chiến dịch tranh cử của Kamala Harris, biến công ty thành một trong những nhà tài trợ lớn cho bà trong kỳ bầu cử này.
Larry Ellison (Khối tài sản: 207,1 tỷ USD)
Tỷ phú Larry Ellison, đồng sáng lập Tập đoàn công nghệ Oracle và một trong những ông trùm nổi bật của giới tư bản Mỹ, là nhà tài trợ lâu năm cho Đảng Cộng ḥa.
Dù chưa công khai bày tỏ ủng hộ trực tiếp cho Trump, mối quan hệ giữa Ellison và cựu Tổng thống Mỹ được cho là thân thiết, theo nhận định từ tạp chí Fortune.
Mark Zuckerberg (Khối tài sản: 196,2 tỷ USD)
Theo lời kể của ông Donald Trump, tỷ phú Mark Zuckerberg đă rất bất ngờ sau khi ông Trump may mắn thoát khỏi một vụ ám sát hụt vào tháng 7. Sự kiện này gây ấn tượng mạnh đến mức Zuckerberg đă bày tỏ sự ngưỡng mộ và ủng hộ đối với vị cựu tổng thống Mỹ.
"Zuckerberg nói rằng điều đó thật sự rất tuyệt vời và dũng cảm. Ông ấy tôn trọng tôi v́ những ǵ tôi đă làm vào ngày hôm đó", ông Trump chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với Fox Business.
Trước đó, Zuckerberg từng khẳng định sẽ giữ lập trường trung lập và không ủng hộ bất kỳ ứng viên tổng thống nào.
Warren Buffett (Khối tài sản: 142,2 tỷ USD)
Nhà đầu tư lừng danh nước Mỹ Warren Buffett, cũng là CEO huyền thoại của Berkshire Hathaway, vừa thẳng thắn tuyên bố sẽ không ủng hộ bất kỳ ứng viên nào trong mùa bầu cử năm nay.
"Ông Buffett sẽ không ủng hộ bất cứ danh mục đầu tư hay ứng viên chính trị nào trong hiện tại và tương lai", phía công ty Berkshire Hathaway khẳng định trong một tuyên bố.
Larry Page (Khối tài sản: 142,1 tỷ USD)
Trong khi một số CEO từ các tập đoàn công nghệ lớn đă công khai quyên góp cho chiến dịch tranh cử của ông Donald Trump hoặc bà Kamala Harris, cựu CEO của Google, Larry Page, vẫn giữ thái độ trung lập và không thể hiện sự ủng hộ công khai đối với bất kỳ ứng viên tổng thống nào.
Sergey Brin (Khối tài sản: 136 tỷ USD)
Sergey Brin, nhà đồng sáng lập Google và cựu chủ tịch Alphabet, không công khai bày tỏ ủng hộ bất kỳ ứng viên tổng thống nào. Tuy nhiên, theo Open Secrets, ông Brin từng quyên góp cho một số ứng viên Đảng Dân chủ trong quá khứ, bao gồm cả cựu tổng thống Barack Obama.
Steve Ballmer (Khối tài sản: 121,9 tỷ USD)
Ông Steve Ballmer, cựu CEO Microsoft, đang tập trung vào mảng dữ liệu và vừa ra mắt trang web phi đảng phái USAFacts, nhằm cung cấp dữ liệu của chính phủ dưới dạng thông tin dễ tiếp cận cho công chúng.
Ngoài dự án này, ông Ballmer từ chối trả lời báo chí về việc sẽ ủng hộ ứng viên nào trong cuộc đua tổng thống năm nay.
"Tôi sẽ đi bầu chứ? Tất nhiên, v́ tôi là một công dân Mỹ. Nhưng tôi sẽ bỏ phiếu một cách kín đáo", Ballmer chia sẻ với Scripps News.
Jensen Huang (Khối tài sản: 118,2 tỷ USD)
CEO Nvidia Jensen Huang không công khai ủng hộ bất kỳ ứng viên nào trong mùa bầu cử năm nay.
Ngoài ra ông Huang từng bày tỏ quan điểm về chính sách thuế của cả hai ứng viên là ông Trump và bà Harris với CNBC rằng: "Bất kể mức thuế là bao nhiêu, chúng tôi đều sẽ ủng hộ".
Michael Dell (Khối tài sản: 107,9 tỷ USD)
Ông Michael Dell, nhà sáng lập và giám đốc điều hành tập đoàn Dell Inc, thường có xu hướng không bày tỏ quan điểm cá nhân về các ứng viên chính trị, mà thay vào đó tập trung vào các vấn đề chính sách ảnh hưởng đến ngành công nghệ và tăng trưởng kinh tế.
With your vote on Tuesday, I WILL END INFLATION, I WILL STOP THE INVASION OF CRIMINALS COMING INTO OUR COUNTRY, and I WILL BRING BACK THE AMERICAN DREAM!
Security fencing was placed around the White House as officials prepare for Election Day. Reinforcements were also placed outside Vice President Kamala Harris’ D.C. home as some businesses in the area have also started to board up their windows. pic.twitter.com/BC7hSEBPK7
BREAKING: Bill Clinton is rallying the troops in North Carolina. The fact that North Carolina is in play is a terrible sign for Donald Trump. pic.twitter.com/lVZ2n2Arsr
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
